31 Temmuz 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

——— 31-17-9338 TAN Gündelik Gazete TAN'ın hedefi: Haberde, fikirde, her Heyda karin temiz, dürüst, samimi gazetesi © olmiya —— ABONE BEDELİ Türkiye Ecnebi 100 20 Er, 10 1500 Er, “0 Kr, sAy 160 Kr, iAy Milletlerarası posta | 1 Sene Ay tazımdı Türk Paviyonu Yazan: M. Zekeriya SERTEL Nevyorkta 1939 senesi vi 50 milyon insanın ziyaret © “ceği tahmin ediliyor. Demek k İe sergiye 200 bin “ektir, Bu ziyaretçilerin 10 milyonu Av Tapalı ve dünyanın diğer köşelerin. insan gele A gelen insanlarsa, geri kalan 40 İyonu da Amerikalı olacaktır. Demek ki bu sergi kendimizi dün: | a ve bilhassa Merikalılara b ken İşin da, kıy, ta Amerikaya ve N ehemmiyeti müdriktir. elinden geleni yapmı herkesin borcudur. * Nevyork Sergisinde yapacağımız Viyonda muvaffak olmak için e İl kendi kendimize şu sualleri sor- | mecburiyetindeyiz: iz Yeraz? Nev; & değildi Neyi göstermek , Burasi sergi ile panayi- kay leştirmiştir. Ve milletler bu beynelmilel sergileri propa- için bir vasıta olarak kullan- Banda, Diya Ya; bu fırsattan istifade en Türkiyeyi ve inkılâbımızı bü- dünyaya tanıtmak istiyoruz. ürkiyeyi ve Türkleri bütüm dün- YA sevdirmek istiyoruz. ol kiyenin bir turist memleketi a ve Avrupa seyahatinin Ray bula uğramadıkça tamam ola MAĞ anlatmak İstiyoruz. We İrkiyenin istihsalâtı hakkında hasir vermek istiyoruz. “ları yapmak için sergideki 'onlarımızdan (istifade edebi- e gibi, bu vesile ile Ameri- e, Matbuatında, radyo ve sinema- Ne da propaganda yapmak im- 1 bulacağız. pöreide iki paviyonumuz var. hay, Paviyonları hem bu arzu ve e- ig, vimizi en iyi ifade edecek şe- han, hazırlamak, hem de Ameri- vasat seviyede halkınm bir 1, e anlıyabileceği ve onun hale- Mühiyesine cevap verecek tarzda İçönek lâzım he etmeliyiz ki biz bu işi İş, giz. Bu sahada tecrübemiz az- kg, 8 ölçüde büyük bir sergiye ilk x, İstirak ediyoruz. Bu iki ihtiya- İş SYAp verecek tam bir eser vücü- kiiymetken âcir olabiliriz. Ser- 4, Ayrı bir sanat halini almış. ke basit fikir veya işlerin en A Yekilde gösterilmesi bir fen işi tar. Bunu yalnız Türk sanat. le, Türk © müteşebbisleriyle &. ak kâfi gelmiyebilir. ta, #ide en muvaffak olmuş pavi kay ücude getirmek için Avrupa 4, “ârlarının yardımından istifa Maynek te kâfi değildir. Çünkü ni Amerikalının haleti ruhi- h lÂyıkıyle bilemezler. Halbuki Ay kalır bu işte çok ileri git- igdir. Bu hususta Amerikalı Yaş, #iisların fikirlerinden İstifa aç vek daha faydalı, ve daha mü. a “lur, Ve bence yapılacak iş şu- a rikadan sergi | işlerinde ihtı- © tanınmış bir müessese bulk * Yu müesseseye teşhir etmek olmak, galışmaktır. 800 Kr, 300 Er, kadına dahli oi- Miyan memleketler için 30, 16, 9, 3,5 Hira fır. Abone bedeli peşindir: Aren değiş- mektup Visanında Mulacak beynelmilel muazzam ser- Bide bizim de iki paviyonumuz var. | tanıtmak için elimize | İş büyük bir fırsattır. Hükümet Ve dimizi orada hakkıyla tanıtmak a hazır Bu teşebbüsün azami muvaffa- et temin etmesine yardım etmek bu sergide ne göstermek İsti. istiyoruz? York Sergisi sadece bir pana- başlamışlardır. Biz de elimize ün ederek Y urdumuzun gerek büyük ve gerek küçük s elerinin temerküz ettiği | Jerden en başlıcası olan İs da bugünlerde muamele vergisi sebebile büyük bir panik hüküm sürmekte ve şehirde küçük sanat “| erbabının mühim bir kısmında mo törler sökülmektedir. iyasa açık bir tabirle olmuştur, İşi, gücü ile uğraşıp ek- meğini kazanacak esnaf muamele vergiden (değil de, tesinden kurtulmak için çü- çarık motörü i altüst “| vergisinden forma rük, mü sö hâdise bir çoklarımızın gö- omıyabilir. uk havadis toplu Fakat gaze- er şekli müracaatlerinden defterdarlığa, ticaret odasına bas- vürmalarından bahsedilmesi bu derdi izah edemez En b ve en küçük Ta- kamla açıkça diyebiliriz ki I şehrinde küçük sanat erba - n en az beş yüze yakın mü- İstan- bugün motörlerini sökr ılunmaktadır. Bu makalede tetkik edeceğimiz mizdeki istihalesini şu süretle an- latabiliriz: M üamele vergisi Harbi umu- mi içinde ve Harbı umumi- Yi takiben bazı memleketlerde bütçe zarureti dol tatbik edilmiş bulunan (Chifre Kaşığın Ge yolunda. Böyle günlerde Ik! çeşit esnafa mrenirim, Şerbetçiler, dondurmacılar, Karakış günlerinde kömürcülere, odun sulara Imrendiğim gibi. — İmrenscek me var? Pek İştahlı isem sen de dondurmacı eli Diyenli cevabım var. Herkes kaşık yapar amma sapını op taya getiremez. Dondurma yapmak, şer bet yapmak ta bir hünerdir. Kaç defa denedim. ya donmuyor, yahut meyvalı kar oluyor. O kadar uğraştım, e kadar ça bir türlü beseremedim. Box Bukluğunm soğuk. Lâkin dondurma des fan. Vaktile bana bir amatör el İle yapıt « miş bir dendurma yedirdilerdi, O kadar tuzlu isi ki, İngiliz turu tesiri yaptı. Ma der yaparlarken içine tuz kaşmış. Lâkin gel gelelim nezaket hakikati söyleme * ms mâni olmuştu. Ev sahibi; — Dondurma nasıl? Diye sordukçat e karşı Kil istediğimiz fi zeme, ir ve eşyaya a i vermek, bunların tanzi teşhir işi maktır. Sergi haricinde yapılacak propa- ganda işinde biz çok acemiyiz. Bu sahada yapılabilecek (işleri bileme- yiz. Bu hususta da yine Amerikada propaganda işlerinde ihtısası ile ta- İmınmış bir Publicity biiro ile anlaş- İmak ve ona yalnız istediği malzeme- Yi hazırlamakla iktifa etmektir. Bence sarfedilecek 500 bin lira en faydalı ve em randımanlı şekilde ancak bu tarzda kullamlabilir. mak) n ve onların ihtisasına bırak» TAN Muamele Vergisi Niçin d'Affaires) v muhtelif mış oldu affer) vergi. vergisinin va nin memleke « timizde istihalelerden sonra tış ve muamele vuku buldukça dış ve muamele bedeli üzerinden alınmasıdır. Bu tarz cibayet vergi. nin feyiz ve bereketini ve manda büyük eder Memleketimizde ine zuhür eden bütçe tılmak üzere diğer bazı istihlâk vergisi ifrdaffer) vergi- sinin de ihe vergi bidayeti: teessüsünde İlk ti- ameleve ve cari muameleden son Pi kadar vuku bulan her satış muamele için tahakkuk ettirilmekte ve istihlâk pulu ilsakı suretinde cibayet edilmekte idi, Bu tarz ti- cari muamelelerin serbestçe cere- yanını ihlâl ettiği gibi pul ilsakı suretile cibayeti ve bunun kontro- lu da müşkülâtı ve mükelleflerin mütemadi surette İzaç edilmel, ekt 1927 senesinde yapılan ilk te- dilâtta Ku verginin dahildek: davul ellerinin asgarisi hesap e- dilerek eşyanın memlekete ithal ve ihracı sırasında ve sınai mü- esseselerde imalât satış kıymetle- rinden banka ve sigorta müessese- lerin de alınan ücret üzerinden bir defada cibayeti t edildi. Bu muamele ve satış icap ett idi tadilâtla her Sapını Ortaya Getirmeli AA YAZAN: t Burhan Felek irene si — Mükemmel, fevkalâde, diyor ve bw takdirlerin icap ettiği zarurl bir ile tuzlu dondurmayı Indiriyordum. Tuzlu dondurmayı bize methetti zaket, Bunun gibi me turlu şeyi diye övdürür değli mir Lâkin ne çarel ne tatlı x Ga bir ufak kutu, İçinde öte- beri. O söytüyer: "Baylar, Bayanlar. Bu gördüğünüz binanın yerinde vakti- !e başka binalar vardı. Benim babam Sultan Mahmut zamanında orada oda» başı iken bir gece oda kapısının önünde bir ses Işitir. Hemen yatağından kalkar, lektriği yakar, Bir ufak yahudi çosuğu! — Atma oamlara yelir — Sus olani Işığı yakar — Öyle söylel Benin babanın. — Senin babanın da şimdi, adını söylerim... nin da e — Kızma bel Senin babanın zamanın kirik var mıydı? — Üzetmal Basi Baylar, bam uyanıp işığı yakınca oda kapısının önünde gözlerini açmış, dört ayağının üs tüns dikiimiş dişlerini gösteren. Yahudi çosuğur — Atma dedik yal — Dişlerin! göste görmüş. (yahudiye Migent dehşetli inerek) Ne dersin s edildiği görülür. Bu Birçok küçük imalâthaneler, muamele vergisine cit formalite- lerden kurtulmak ümidile motörlerini ve tesisatlarını söküyorlar vergi talebi mahzuru bertaraf e dilmek suretile cibayet işleri ko- laylaştırılmış, makine kullanm: yan sanayi müesseseleri vergiden hariç Obirakılmış, mükelleflerin ran izaç edilmeleri bertaraf e- olmakla beraber v cari ve sınai hayat üzerine olan dilmi; ginin Idırılamamıştı PAZARDAN PAZARA — Ne diyeyim? Babanın kapanı var» miymiş? — Yokuş! Hemen kalkmış, hayvanın özerine yürümüş. Fare odaya girmiş, O köşede, © kö Yahudi çocuği Dilek; Cebine kaşmanını — Sus ulan, Onun üzerine Baylar Ba yanlar! Ertesi gününden Itibaren Babam her akşam bir kapan kurup fare tutmin ya başlamış. Rahmet olsun canına öldü. Dü zaman kapandan başka bir şey birak madı. Biz de onlara bakarak yenilerini yaptık. Hanlyal Kapanı Hem öldürüyor, Şipşak Meğer ikisi birlik imiş. Lâkin etraflar rına e kadar adam topladılar ki, şaştım, # #tirldye yemiş dei yel Hem tutuyor, ilm, Çünkü İçil içmem. Amma ehli bu mübarek hayvanı pek methederler. Bizim bura » larda Dek makbul cinsini ve hele temi: zini bulmak bir hayli güş imiş, Hi bazı tifo vakalarının lâğım ağızlarında toplanan istiridyelerden alındığını #öyli- yanlar vardır. Avrupada bu deniz yemişini tarlalara ete, Marsiiyada Avrupa» nin büyük şehirlerinde düzüne ile satar lar. Arkadaşlarımdan bir istiridye me raklı — Yahul Dört tarafımız deniz! Bir tür lü istiridye yetiştirmeyiz. Diye muttasıl hayıflanır durur. İstiridye hakkında Evliya Çelebiren naklediyorum, Üç aşır evvel Hasköyden bal erken bakınız ne di » merhum “Bahçe önündeki denizde bir nevi 1 çıkar ki, ayrıca avcı» ları vardır. Adına #İstirldye,, derler. Sadet giri kabuk içinde canlı bir mah yaşlar zeytinyağı ila pi zip yahut ilmon ile çiy olarak yerler. Lerzetli bir tamdır. Amma bâde iç miyen bir adam devam üzere bes on Rün istiridye tenâvül etse har gere eh- le ve nâeblile beş on kere... ilâh, İstiridye için bundan büyük rekli otur mut a 1931 nde Bir çok mah- zurlar bertaraf edilmek istenerek A bu yeni 1260 numaralı ka- 34 senesinde 2430 numara iden kaleme alındı. Bu ; de esas 0- apmı ve rı ve bit müessesenin nasıl kurulabildiği düşünülmeden bir müddet zarfında mükellefiyete ithal veya ihrat e- dilmektedir. Okuyup yazması olmıyan kücük sanat erbabına bir mevuddı iptide- iye defteri tanzimi külfetinin ce demek olduğunu alâkadarlar tak- dir ederler. b ma bir haftadanberi vâ- ki müracsatlar hakikaten çok şayanı dikkattir, bir cok sö zümrelerine muamele vergisi unun muaddel şekline göre azkında bulunduğum tereddütle yetleri tavsiyeler eks karşılanmaktadır Batt eden kin yamamaktadır ve şimdiye kadar- o kadar ki, bu müracast ler tavsiyelerini anlı- ki hükümet ve maliye daireleri. nin telâkki tarzlarından dolayı bi- lâhara binlerce lira zarar ve ceza endişesile ihtiyalen yine Çün- kullanmı- istisna edilmiş- vermek motörlerini #ökmektedirler. kü yanlar vvei muharrike vergiden kanun lemek istedim. M* isimle meriyete girdiği ta rihtenberi 15 defa tir. Buna tefsir, me, mele ver; ahname, vesaire ederseniz bu kanunu küçük bir anat erbabının anlaması de niversitede doktora yapacak talebenin bile tamsmile kavra muhal olduğu âşikârdır. bepledir ki, muamele ver» ceza veren müesseselerin akikaten çok fazla ve ce niktarı da resen takdir suretile tahakkuk eden verginin bir mis- linden aşağı Tenkit 31. 3.35 Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Amerikada tahsilde idim. İçtimai İhıfzıssıhha muallimi, hastalarda iç- İtimai faaliyetin ne şekilde yapıldığı- ni tetkik etmek üzere beni bir has- taneye gönderdi. Hastaneyi gezdim. Raporumu yazmak için lâzım olan- larla konuştum, malümat topladım. Raporumu muallime verdiğim za- man bütün faaliyette yalnız iki nok- san görebilmiştim. o Onları yazdım. Muallim güldi — Bu hastane hakkında sizin bu kadar müsamahakâr görünmenizi ancak nikbinliğinize e hamledebili- rim, aksi takdirde kusur tenkit kabiliyetiniz heye düşmekliğim lâzım, görme ve hakkında şüp- dedi ştum, Önüme yni hasta Fena halde bozulmu benden bir hafta evvel neye giden bir amelenin yazdığı raporu koydu, Okudum. Be- nim bulabildiğim iki kusuru muka- bil o tam yirmi dört müştü. Sonra muallim bana döndüz — Herhangi bir müessese ve teş kilâtta, bütün hüsnü niyetine rağ- men, birçok kusurlar mevcut olabi- lir. Amerikada içtimai teşkilâtın ik mi metotla, iddia et- tekâmüle içtimai noksan gör. yapıldığını üğimiz halde, kemale ve varmak için önümüzde katedilecek daha çok merhaleler vardır. Bu mü- esseselerde çalışanların birçoğu da ha ilmi çalışmayı taman onlara bu kus terakkiyi temin için bunda takip edecekleri yolları göstermektir. Bunu da ancak tenkit ruhu ve iliyeti, içtimai bilgi ve metotla kuvvetlenmiş olan- lar yapabilir, Kusurları görmezsek, tenkit | mezsek, herşey olduğu yerde say. İDinamik bir cemiyette gaye eskileri o yenileştirmek, rakkiyi ilmin yeni durmaktır. Gc Tonik mekliğim kusur olan bu memleket. le bilmez- ler. Bizim vazifemiz surları, içtimai salâh ve | et- dolma içtimai te- buluşlarına uys etmemekliğim, — edeme- te, hâdiselerin içine kusurlarını eler gibi bakmayı İben de Ameri öğrendikten sonra, an müesseselerini İn- İsafsızcasına tenkit ettim. İçtimai tes İrakkide tenkidi dinamik bir metör, İmüsamahayı da terakkinin tefrik e telâkki © edenler İbu tenkitlerden hiç rencide olmadı- dilmez bir lâzimi lar, bilâkis tenkit ruh ve kabiliyeti. benim için muvaffakı- jp âmillerinden biri oldu. nin artması Memlekete gelen © ecnebile - kusurlarını ve bunların © gazete İtunlarında o münakaşasına o müsa- İmaha edemiyen bir O meslektaş, şoven bir hisse kapılarak bu hareke- ti tenkit edi Tenkit bir kabili- yettir amma. müsbet le. Kusurları görm mek için gelenlerin bağlamak, içinde ne, kafasın bir tenkit ol rin memleketin mesine gör- sü. olmak şartıy- ek. gösterme. gözüne mendil yaşıyanların d zincir vurmak menfi tün ziyade, İl bir du Kusurlarımızı i zeltmek, İ tekâmüe terakkinin önün tir. r çel k- we, dü iyetimizi yüksek bir kavuşturmak için millet ve devlet olarak büyük hir hızla ça- ışıyoruz. İçtimai mülde gideceği volu görü; cen terakki ve teki- tayin eden bir millet ve devlet tenkitten korkmaz, mİ esas verginin dört maktadır. B u hi bını hakikaten yıldırm rkutmuştur, İt yiz kom esnaf ve sanat erba- ve az komisvonla mları ve Süra- nin karar ve bu korkuyu tahtif sında len bu verginin ndiy kâyetçileri adet itibarile yüzd 50 iken son tadil edilen şek re yüzde 60 « yakin olmu: Bu verginin başka tör? yeti hakkındaki temenniler. râcaatler, şikâyetler nihayet sa dece bazı sanat zümreleri için mak tu vergi ihdasına Maliye Vexâle- tine salâhiyet vermekle neticele- nebilmiştir.