21 Nisan 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 2

'miyoruz. Çünkü siz İmtiyazm s0 İ İÜ nuna kadar kazanacağınıza, bizim 28 “Şa Satın N 1929 dan 1958 senesine kadar inti- rar hesabı namı altmda ve hüküme- tin ödemiye mecbur olduğu bir borç olarak belki 10-15 milyona baliğ ola- cak bir para olacaktı. Yani şirket is- |W tediği kadar işletecek, istediği kadar $ kazanacak, yahut memleketin men «- faati aleyhinde bulunacak, neticede de böyle bir para almak vaziyetinde ii ve devlet te bunu ödemek mecburiye KW tinde kalacaktı. Bunu biz devletin menfatile kabili telif görmediğimiz için bu suretle ü- zerinde israr ettik ve bir teklif ile hü- kümete arzettik. Vekâletlerin hukuk W müşavirlerinden mürekkep olmak ü- İ zere bir hukuk heyeti teşkil edildi, bu Vaziyeti tetkik ettiler, İntizar hesabi- İM nm bukuk esasları itibarile devletin borcu olmasının doğru olmıyacağını, MW varit olmadığını binaenaleyh bunu hü kümetin reddetmesi muvafık olacağı ni söylediler. Bunun üzerine biz şir - © kete bu esas üzerinde israr ettik. De dik ki, intizar hesabmı kabul etmiyo- Tuz. İcap ederse mukeveleyi yeniden tetkik ederiz. Onun üzerine şirket te #yni vaziyette israr etti, Şimdi bin - netice belki bir hakeme gitmek gibi bir şey olabilirdi. Fakat hatların şir- ketlerin elinde kalmasmın esasen doğ İÜ ru bir vaziyet olmadığı kanaatinde KW bulunduk. Çünkü Avrupa ile olan müvasalamızı temin eden bu bat, böyle vaktile siyasi tesirler altında, mali tedbirler altında çığrından çık- miş bir vaziyette ve şirketin nihayet fazla para koparabilmek ve memle - İM ketin umumi iktisadiyatmı nazarı dik kate almıyarak işletme vaziyetinde birakmayı memleketin menfaati ile kabili telif değildi. Trakyanın siyasi ehemmiyeti Diğer hatlarda yaptığımız. gibi bu battı da almak lüzumu kat'isi vardı. Onun için bunu şirkete açıkça olarık göylemiye başladık. Trakyanm © - hemmiyeti siyasiye've “aakeriyesini giz de görüyorsunuz. Burası bizim için bayat! bir meseledir. Buna da gizin böyle yarım yamalak alât ve edevat ile çalışmanıza zamanm ts - hammülü yoktur. Biz, kendi hatları- mızı sizden daha iyi işletiyoruz. VE bunu yerli yabancılar da görüp söy - İemektedirler, İsterseniz bu hoktal İM nnzarımızı bir mutahassıs heyetten Ü de öğrenebilirsiniz. Hattı işletemiyor İ sunuz. Biz daha iyi işletiyoruz. Eski İlmanevi şerait bugün zail olmuştur. MİBunun için hattı namusunuzla bize İbırakır çekilir gidersiniz dedik. Şir - ket te bunun Üzerinde israr etti, Bun İda çok dayattılar fakat hakikaten id İ ğiamızda haklıyız. Bugün iftiharla İgöyliyebiliriz ki, hatlarımız her halde İBalkan devletlerinin hatlarından ve MWAyvrupanm birçok yerlerinden daha İyi bir şekilde işlemektedir, Ve haki- #keten daha iyi işiceği temin edilebi- lir (Alkışlar) onun için bu süretle iddia etmekte hakkımız vardı. Niha- yet müzakereye gelmek esasmı ka - bul ettiler ve müzakereye başladık. İHeyetlerini gönderdiler şimdi müza- M kerede esas olan şey mevcut ve onla- İra aid olan eşyayı, makinaları, vagon (ları, neleri varsa satın almak bunun İçin, şirket tuptan takdiri kıymet tek Yif etti. Biz, takdiri kıymetten evvel karşılıklı ayrılacak ikişer üçer Kişi - İlik bir komisyona bu eşyayı bir defa İİ gözden geçiririz. Tarafeynce maddi bir kanaat ve fikir höml olduktan son rü tekrar görüşebiliriz dedik. Bunda mutabık kalmâr. Buna tekaddlim e - den bir hâdise şu idi: ”Raşa üzerinde konuşamayız,, MW Bizim elimizde bulunan şirketin Minizamnamesine göre sermayesi sekiz İşnilyon liradır. Kendilerinin tahriri iinerine göre 1i milyon Türk H- | İzası istiyorlardı. İmtiyaz müddetinin Wtazminini de ayrıca istiyorlardı. ; Yani 1958 senesine kadar olan Za“ iman için bu tazminatı istiyorlardı. Mİ Raşa var mı? Yok mu? Biz bunu te- İN yorar. Devletin herhalde hakkı Mİ vardır. Mukavelenin 38 senesi geçti- İğ halde 50 sene daha İstediğiniz gi- N İbi müddet koydurmuşsunuz. Şu ve ji | bu sebeple uzatılmış. Onun için Raşa üzerinde konuşamayız . Mİ Tazminat için de konuşmak İste - rk Hattı Nasıl afra Vekilimiz B. Ali Çetinkayanm Şark hattınm satm alınması hakkında Büyük Millet Meclisinde verdiği iza- hatın dün bir kısmını neşretmiştik. Bugün de çok mühim olan bu beyanatın ikinci kısmını neşrediyoruz: Alındı? rebileceğinize emin misiniz. Dedik. Zaten ilk seneden itibaren verilen a- çıklar yüzünden münakaşa başlamış- ti. Bir hükümet sıfatiyle hattı satın alarak hissedarların da lehine bir ha reket yapmış ve onları tasfiye yap - mak suretiyle kurtarmış oluyoruz. Tazminat olarak hiç bir şey vermiye taraftar değiliz. Bu iki esası her fırsatta onlar ileri sürdüler, biz red- dettik. Onlar israr ettiler, En nihe - yet müzakerenin sonunda bir daha rezerve ederek görüşülmesi suretile müzakereye başladık. Söylediğim gi- bi, esaslı mal makineler, vagonlar, mevaddı muharrike ve müteharrike- dir. İki kişi onlardan iki kişi bizden olmak üzere dört kişilik bir heyet gönderildi. Onlarm ilk defa istedikle ri 4 milyon 200 bin Türk lirası idi. Bunu yalnız makineler, mevaddı mu- harrike ve müteharrike için istemiş- lerdi. Komisyonun tetkiki neticesinde miktar 2 milyon 692 bin liraya indi. Ehli hibre ve iki tarafın fen müte - haasısları karşılıklı olarak her par - çayı gözden geçirdiler. Bir makine nekadar sürer, ne kadar dayanabilir Götar beynelmilel sistemi Bunu tesbit için götar denilen bey - nelmilel sistem kullanıldı. Bu usul ve görüşe göre 4 milyon küsur liralik | miktar 2 milyon 692 bin liraya indi. | Motörler, mobil edevat ve büroların | eşyası için onlar 380 bin lira istemiş- lerdi. O da 235 bin liraya indi. Sonra müstehlik maddeler 810 bin lira iste melerine karşılık bu da 399 bin lira- ya indi, KI, bu müstehlik maddelerin tablatile iki taraf için de muteber mal olduğunu kabul ettik. Meselâ kömtr, yağ ve saire gibi. Ne varsa fa turalarına göre, resap edilecektir. Bu suretle 810.bin lira 390 bin liraya indi. Sonra Alpullu - Kırklareli hat - tınm taksitleri vardı. Bu zaten mw - kavelesindeki formüle göre tesbit €- dilmiş olduğu için bir değişiklik yap mak tabil varid olamazdı. Olduğu gi bi kabul ettik. Bu hat şirket tarafın dan yapılmıştı. Parasını ödemek za - rureti vardı, Alpullu - Yeşilköy hattı için istenen para Alpullu — Yeşilköy ikinei kısmı sonradan yapılmıştır. Bunun için 957) bin lira istiyorlardı. 929 mukavelesi- ne eski borçlardan dolayı tarafeyn yekdiğerini ibra edeceklerdi. Halbu- ki bir milyon lira tutan bu parayi tekrar İstiyorlardı, Bunu reddetmek için dosyalarımızı karşıtırdık. Bunun için bize epeyce zahmet ettiler. Hat- tâ müzakere bir iki gün durdu. Ni- hayet vesikalarımızı bulduk. Bu pa- ranm tamamen ödendiğini ve hiçbir esası bulunmadığını tesbit ettik. Bu suretle o da 9ğ4 bin lira olarak çıka- rıldı, ———— — İki Profesör Geliyor aris fakültesi profesörlerinden M. Lümber ve M, Piyo önü - mizdeki cumartesi günü şehrimize geleceklerdir. Her iki profesör bura- da bem üniversite konferens alo - nunda ikişer konferans verecekler, hem de ilmi araştırmalarda buluna- caklardır. Profesörler şerefine Rek- törlük tarafından ziyafet verilecek ve kendileri geldikleri zaman karştlâ- nacaktır, Havuzlarda Yapılan Yeni Motör Kasımpaşadaki fabrika ve havuz * larda inşa edilmekte olan Deniz Tica- ret direktörlüğüne alt büyük bir mo- tör, dün denize indirilmiş ve teerübe- leri yapılmıştır. Motör, 9000 liraya çıkmıştır. Sürati 15 - 16 mildir. De niz Ticaret direktörlüğü elindeki eski ve silratsiz motöçleri peyderpey yeni- leştirecektir. Şişlide Telefon Santrali Telefon idaresi, İstanbul telefon $€- bekesinin tevsii etrafındaki tetkikle- rine başlamıştır. Yeniden Şişlide bü- yük bir telefon santrali kurulacaktır. Bu santral için Şişlide Halâskârga - zi caddesinde münasip bir arsa bulun. muş ve istimlâk hazırlıklarına girişil- miştir, Bu santrale on bin abone bağ- lanacaktır. Hâmit İçin İhtifaller Büyük şair Hâmidin ölümü müns- söbetile bugün Türkiyeiin her tara- finda olduğu gibi İstanbuldaki bütün Halkevlerinde de bir ihtifal yapıla « caktır, Bu ihtifale bütün halkevlerin- de sant 20,30 başlanacak ve her evde o mmtaka içindeki edip ve muharrir. lerden bir çoğu merhumun eserleri ve bayatı hakkında konferanslar verile. cektir, Halkevlerinde yapılacak top - lantı programları dördüncü sayfa mızdadır. nun neticesinde mukavele müddeti- nin tazmini meselesi tekrar edildi, Netice Bunun Üzerine bu iki hesabı karış- tırmak suretile yeni müddet tazmini- le beraber intizar hesabı açığıda vardır. Bu açık ta — Bizim yüzde 24 olan hissemizi terkettikten sonra bir| milyon küsur bin lira daha ödemek liğimiz lâzımdır. Bunlarm hepsini (Bravo sesleri). Sonra islahat ve tevslat için güya hattı esasiye güya ilâveten 880 bin li ralık bir şeyler yapmışlar. Yaptığı- miz tetkikat neticesinde bu da 130 bin liraya indi. Sonra ufak, tefek karşılıklı hesap- İlar var, “verecekli ve alacaklı,, bunu da 320 bin lira olarak ileri sürdüler. 210 bin iraya indirdik. Şimdi kala kala hattım aslı. Bunu, bize sağlam ve oldukça islah edilmiş temiz bir va- ziyette işletilmesinde, sakatlık çıkmı yacak derecede emin bir şekilde tes- lim edilmesi lâzımdı. Mukavelenin ©- sasma göre bunun için iki taraflı bir komisyon gönderildi. Vaziyeti tesbit ettiler. Geldiler, Bizim komisyon hat- tm köprü, tünel, ray, travers VESAİ. resinde iki milyon küsur liralık bir tazminata lüzum olduğunu söylediler, Onların tarafından da 250 bin lira kadar bir tamir ve ıslaha ihtiyaç ol- duğu ileri sürüldü. Biz iki milyon kü. sur lira diyorduk. Onlar 2,250,000 li- taraf için de münakaşa mevzuu oldu. tesbit edilen miktar da biraz müba- lâgalt olabilirdi. Fazla bir gayret göstermek rımız böyle bir şey yapmış olabilir. ler. Nihayet müzakeresi epeyce uzun oldu, Onlar 1.300,00 liraya çıktılar, İBiz ise 2.300,000 lira istiyoruz. Bu- Belki bizim arkadaşlar tarafından İline tevfiksi birleştirerek, nihayet bir müyon lira AN 21.4-97 Piyasada Çeşitli Mallar pan Çoğalacak | ların mühim bir kısmı ümrüklerimize gelmiş bulunan muhte- lif maddelerin bir defaya mak üzere kontenjan haricinde ithaline müsa- İ$ ade verileceği haberi piyasada çok iyi karşı- lanmıştır. Gümrüklerimizde bekliyen bu gibi maddelerin cinsi ve nev'i yüzü geçmiştir. En çok manifatura eşyası çeşitleri vardır. Bu mal Almanyadan getirtilmiştir. Mal bedellerinin muayyen bir müddet içinde Merkez Bankasma ödenmesi şeklini tüccarlarımız yerinde bir kolaylık olarak karşılamışlardır. Gümrükte bulunan eşya arasında sipariş verildikten sonra memnu liste- #ine İthal edilmiş Haaliraş BİR eümemiğtir. bir çok mallar da vardır. Bunlar” da gümrükten çıkarılması bazı sanayicilerin boşu?” Ithal edilecek maddeler arasında yiyeceğe ait Wi” sım pek azdır. Yünlü, ipekli, iplikli kumaşlar, YÜN çoraplar, ince rtriyat şişeleri, kutular, tezyinata eşya sanayi ham maddeleri ve saire vardır. Bu mallarm piyasaya çıkmasının ucuzluk ba” mından ehemmiyetli bir tesiri olamıyacaktır. Çünkü ardiye parası olarak senelerdenberi toplanan Y€* künlar malların kıymetine binecektir. Şu kadar Kİ piyasada çeşitli mal bulmak kolaylaşacaktır . Milli Müdafaa Vekili, Bu Yaz Kraliçesi Ucuz Müşteri Taşıyan Otomobiller Birikmiş plâka paralarmı ödemele- ri için otomobil sahiplerinin tazyik edilmeleri, bir çok şoförleri fazla ka- zanç membaları aramıya sevkeliniş - tir. Bunun üzerine bir çok taksiler tram vay geçmiyen ikinci veya üçüncü de- recedeki caddelerde durarak eskiden olduğu Kİbi on kuruşa mlişteri taği- mıya başlamışlardır. Fakat Tramvay girketi, vaziyeti öğrenince memurla- rmı bu sokaklarda gözellüğe gönder- miştir. Bu vazifeyi üzerine alanlar vaziyetten belediye memurları ha- berdar etmişlerdir. Neticede 8on iki gün içinde on beş şoföre belediye ta- rafından onar Tira ceza kesilmiştir. ile kapatmayı tekli fettik ve onlar d& zaruri olarak kabul ettiler. Şu halde intizar hesab açığı, imtiyaz müdde- tinin tazmini ve raşanm vakti gelmiş mi gelmemiş midir, meselesi bir tara- fa bırakılarak bir milyon lira ile bun- larm hepsini kapattık. Şu halde hep- si altı milyon lira eder. Onlar da ta- mamen tatmin edilmiş oldular. Yani bunların sermaye olarak or- taya koydukları, iddia ettikleri sekiz milyon liraya mukabil altı milyon li- ra ile işi bitirmiş oluyoruz. O vakit 8 milyon Hira eşyalara takdir kıymeti olarak konulmuştu. Halbuki, eşyala- rm böyle tadat edilerek, kıymet tak- dir edilerek yapılmadığını da biliyo- ruz, Onun için altı milyon lira ile hak ve adalet noktasından Türkiye Cüm- huriyeti tamamen vazifesini yapmış bir vaziyette işi bitirmiş oldu. Bu su- retle mukaveleyi Imza etti. Bu altı milyon liranın sureti tediyesini yüz- rayı ileri sürüyorlardı. Bu tabii fki|de 5 faizle arkadaşlarımız bilhassa Bay Sırrı Basda olduğu halde, usu- n 20 senede ödemek ze- re yaptılar, Hazırladılar. Bu suretle mukavelenin bütün esasları tamamen üzere | bitmiş oldu. Binaenaleyh memleketin gönderdiğimiz mütehassıs arkadasla. | âzerinde bir bar gibi olen enson Şark demiryolları işletme imtiyazmı kaldırmış olmakla Nafıa Vekâleti va- #fesini yapmıştır, zannediyorum. (Bravo sesleri, şiddetli alkışlar). Zehirli Gaz Kursları Açılıyor Istanbul halkma hava tehlikesin - den korunma çarelerini öğretmek ü- zere açılacak kurslara ait hazırlıklar tamamlanmıştır. Bu kurslarda oku - mıya mecbur olanlara birer tebliğna- me gönderilecektir, Bunlara mukabil alâkadarlar da kurslara devam ede - ceklerine dair birer taahhütname Ye- receklerdir. Bu işe ait kâğıtlar ha - zırlanmaktadır, Müsaadesiz Para Değiştirirken Tutuldu Kaçakçılık bürosu, bundan bir müd det evvel limon tüccarlığı yapan Mos- kova üniversitesi iktisat fakültesi mezunlarından İvan Berkinof adında parasile ecnebi parasmı müsaadesiz değiştirdiğini tesbit etmiştir. 1. Berkinof, evvelki gin de Galata- da bir yazıhanede bir şahıstan aldığı 1938 'Türk lirasma mukabil sterlin verirken cürmümeşhut halinde yaka- lanmıştır. Suçlu hakkımda 3070 nu - maralı Türk parasmı koruma kanu- nu hükümleri tatbik edilmek üzere ihtisas mahkemesi müddelumumiliği- İne verilmiştir. dünkü teftişleri sırasında Festival Seçilecek Bu seneki İstanbul sezonunun d'ğer yıllardan çok parlak ol- ması için programa yeni ilâveler yapılmaktadır. Bu seneki eğlen- “ i celerde bir de "Festival Kraliçesi,, seçilmesi kararlaştırılmıştır. İl Mi n ba Festival kraliçesi seçimi şöyle olacaktır: ei Evvelâ Yeşilköy, Suadiye ve Yeni.| 4ji Kemal açiktâ kâlitştır. RM a | gene pe mıntaka güzellik kraliçeleri ayrılacak | dilecektir; Buraya “ İstanbul ve gereflerine Yıldız saraymda veri-| gümrüğü müdür muavinlerinden lecek bir gardenparti emasında bü| Prözden terfian tayin edilmiş dört güzelden biri Festival kraliçeli - | disine yeni vazifesine derhal ğine seçilecektir . Komitenin bu kararma göre, sezon İ bulda yakında toplanacak Kâzım Özalp Kocatepede irkaç gündenberi şeb B mizde bulunmakta ol#* Milli Müdafaa Vekili Gene Kâzım Özalp, dün öğleden Kasımpaşaya g'derek, A e taç giyme merasimini ulunmak üzere İngiltereye decek olan Kocatepe muhribiff zin hazırlıklarını İstanbul Defi Komutanile birlikte teftiş etmif tir. Vekil, teftişlerine bugün “ devam edecek ve ayrıca “ barp. filomuzda da | wmasiiii teftiş yapacaktır. Gümrükte Yeni Tayinler başmidi! lüğü lâğvedilmiştir. Beki K “ * yi A z ve ehli © dün bildirilmiştir. Mersin İl ü müdürü Reşat ta V T esnasında yapılacak her türlü eğlen.) tetkik müdür muaviniiğine tâ ce, müsabaka ve yarışlarda kazanan | dilmiştir. lara ait hediyeleri bizzat Festival ikreliçesi verecek, tertip edilen me - rasim, ziyafet toplantı ve gezintiler. de hazır bulunacaktır. Festival kra- liçeliği müsabakasma genç mızın iştirak etmeleri temin oluna - caktır Arazi Tahrir Komisyonları Arazi tahriri işleri için Maliye Ve- kâleti tarafından sarfma izin verilen 1 milyon liraya 250 bin lira daha İ- lâvesi hakkındaki kanun Jâyıhası, Millet Meclisi Ruznamesine alınmış - tir. Bu para verildikten sonra, halen çalışmakta olan 348 tahrir komisyo - nunun adedi 784 e çıkarılacak ve Tür- kiyede arazi tahriri işi 937 yılı sonu- na kadar bitirilecektir. Bir Yugoslav Prensi Geliyor| B Yugoslavya hükümet naibi Prens Polün akrabasmdan Yugoslavyanm Atine elçiliği fahri ateşemiliteri Prens Domido, bugün İtalyan bandı- Bizans Devrine Ait Bir Lâhit , Cihangirde Firuzağa karakol kızları , |Yarındaki bir arsada Bizans nit 2,5 metre uzunluğunda, yapsa rik bir lâhit bulunmuştur. Lâhit yl den iki insan kafasile bazı kemi 4 çıkmıştır, Müzeler idaresi, LÂbİĞİ zeye naklettirecektir. i BİRKAÇ SATIRLA N isanm 27 sinde Eminönü ” evinde Yunus Emre ihtifal yapılacaktır. . is | b İçe Müdürü . başka bir vazifeye ta ği dileceği hakkındaki haberler değildir . e ugün saat 17de Bayoğli Ünyon Fransezde, esi yeni resimler sergisi z aydarpaşa çer vaimesil kırk kişilik bir gruP © öy pak ralı Çelyo vapürile Pireden şehrimi- harnbelerinde tetkikler ya) ze gelecektir, Prens Domido husus! ziyaretler için Ankaraya gidecek ve re yarm Çanakkaleye / birkaç gün kalacaktır. j 2) Nisan 1937 ÇARŞAMBA Buzün hava, mütehavvil ve balutlu ola - caktır. Rüzgürlar umumiyetle değislik istika etlerden esecek, Marmara muntakasında yağmur yağacaktır. Eğe mıntakasmda bava. nım kapalı geçmesi muhtemeldir. DÜNKÜ HAVA Dün barometre 75$ milimetre, hararet en çok 19, en az 6 santigrat olarak kaydeğil - miştir. Rüzgârlar, yarktan hafif bir süratle esmiştir. Hafif yağış görülmüştür. 165 Tüncü ay Gün:30 Kasr'Üg Safer: 9 i 1356 Hileri 158 Bera Güneş: 5,14 — Öğle: ii |