1 Ağustos 1938 Tarihli Son Telgraf Gazetesi Sayfa 2

2 -SON TELGRAF GÜN“NİÇİNDEİ İstanbula bir kuşak çevirelim ! Yazan: ETEM İZZET BENİCE bul bir garib şehir oldu. Beledi bir imar veya temdin ihtiş 'b_: 'ddla çıkyor — Burası lini herhangi cile bir yere atsa derhal karşısına ihidir, dokunulamaz... ınbulun tarihini ve kendisini gözönüne rince ve bir de y düşünüyor: İs. tanbulun etrafına bir demir kuşak çekmek v erine de, tarihi İstanbul.. diye bir levha asmak!, Yeryüzünde tarihi olmıyan hiçbir şey yı En basit tabiat eşya. sının bile kendisine göre tarihten aldığı bir kıymet vardır. letlerin tarihinde hafızanın ve hareketin üzerinde duracı vereceği kı ler bunlar deği Ancak milli mefa zikredebi miz vesikalardır ki, bina, eşya, ve köğıd üzerinde tarihsı hususiyet ve mahfuziyetlerini alırlar. Ve. llet. bütünlü; eserler üzerinde mahfuziyetin bütün şartlarını tahakkuk eti lışır. Bunun için de ifrata düşmek gülünç olur ve.., tarihi sünü de 'a düşürür. z ur ir. ceğil 3 bu e ça. ölgü. nak lüzumunu veren yeni sebeblerin « Ga da su mi hıd İstanbul hapisanest geliyor. Dünyanın parmak ısırdığı en modern ve ileri inkılâbı yaptık. Onun hız ve hamleleri içindeyiz. | Fakat, henüz bir modern hapisane yapmış değiliz. Hâkim, en medeni hükümleri ve ölçüleri içinde taşıyan kânunlara dayanarak vatandaşa ceza veriyor, fakat vatandaş bu cezasını en elim ve en gayrünsani şart. ları içinde derliyen bir mahbesde geçirmek mecburiyetinde kalıyor. İşte, bunun içindir ki İstanbul hapisanesinin yıktırılması ve... yerine Insanların hapsedilebileceği bir cezaevi yaptırılması kararlaştırılmıştı. Fakat, ne yazık ki, kazmanın tam vurulacağı gün bu teşebbüs ve kararın da karşısına mahud mâni çıktı: — Burası tarihidir, dokunulamaz!. Belki bu hapisane devir devir içinde geçen fecayi, mezalim ve sefa. Tet ile tarihidir. Fakat, binanın tarihte mefahir teşkli edecek ne mimari, ne milil, ne sosyal hiçbir değeri yoktur. Eğer, hapisane için yeni bir arsa bulmak mümkün olsa bu yer ancak. — Ey yetişen nesil, İşte cedleriniz bu binada asır 20 inc: olmasına Tağmen hapsedilir, bu rütubet, güneşsiz, yıkık, harob yerde cezalarını öder | gelecek nesillere gösterilebilen ve kendilerine mazinin kötü zihniyet ve gidişi hakkında bir intıba vermek için muhafaza edile. bilir ki bu da bugünkü nesil ve inkılâbcı Türkiye için ancak hir iftira ve bühtan olur. Çünkü inkılâb Türkiyesi ve bugünün nesli vatandaşın selâmetine olduğu Vadar cezaevine de büyük kıymet verdiği içindir ki, | bir an evvel bu yoldaki kararını başarmak gayretile hareket ediyor ve | kapisane binasını yıkmak için kazması elinde tarih adına önüne dikilen mânün kalkmasını bekliyor, Geçen günü yine bir vatandaş bu yüzden | derd döktü: — Elimde bir arsam var. Üzerine bina yaptıramıyorum, satamı rum. Çünkü her iki vesilede de arsanın tarihi olduğu iddiası ile kvrşı laşıyorum. Fakat, hiç istifade edemediğim bu arsa için vergi ödiyorum. Siz alın. diyorum, onu da yapmıyotlar! Bu vaziyette | ben ne yapabilirim?. Bu da tarihsel olmak iddiasındaki madalyanın bir başka yüzüdü! Herhalde tarihe ve tarihten gelen H değer gös termenin mütleka lüzümlü olduğuna kanliz. Fakat, bu İüzumu: düşürülmesine de o derece aleyhtarız. Kürşımıza dikilen zihniyet nihayet evlerde kalmış eski kafesi bile Bir gün: - Tarihidir. n başın. | | e. Bu İlkmekteb 'Kampları diğer Vilâyetlerde de Açılacak mı ? | Buhusustaki tetkikler daha birkaç hafta ? sürecek ! £ Vekâleti, her sene İs akta olan ilkmek. pmaktadır. kadar sü . işe memur edilenler ade gözden ge. mahall k üzere he dirler, Tetkikatın ne''cesini rapor | süretile Maarif Vekâletine bildi receklerdir. Tetkiklerden İ ticeler hasıl olduğu takdirde kamplar bütün etlere edilecektir. Bu suretle Hereke, ve İstanbul. dan $onra diğer vilâyetlerimizde okuyan ilkmekteb çocuklarının da, yaz ve tatil aylarında kamp vesilesile güzel ve muntazam bir şekilde eğlenip ıstifade edecek - lerdr. Nevyork Sergisine İştirakimiz için Bütün büyük şehirleri-| mizde de hazırlıklar başladı 989 yılında Nevyorkta açılacak sergide hazırlanacak Türk pavi. 'yonu için İstanbulde olduğu gibi diğer büyük şehirlerde de büyük hazırlıklara başlanmıştır. Bu ser- gide Türkiyen'a yeni çehresinin her türlü efsmnelerden uzak bir şekilde temsil edilmesi için vali lerin yetlerde bir komite teşkil edilmiştir. Komite. ye daire müdürleri de dahildir. Nevyork sergi merkez komite. si bu muazzam hülseye — sure iştirakini tekarrür ettirecek ve ça lışmalarını muntazam surette İk- tisat Vekâletine bildirecektir. İş daireleri Bugün yeni giden bir zihniyettir. Diye yerinden oynatmıyacak kadar ifi Etem İzzet BENİCE Süt Parası 'Tekkeci ve Topkapıda Te camdinin avlusundaki L num evde oturam arabacı Halid Alinin refikası Sıdıka bir batında 3 çocuk doğurmuştur. Esasen Ha- lit ve İhsan ismirde daha 2 çocuk fakir bir tana 300 milyon franklık - kre, verecektir. *& Ziraat Vekili Faik Kurdöğlu dün yi * Giridin Hanya şehrinde çı - kan son isyanın manevi mes'u yeti General Plâsirasa atfolun - | maktadır. | * Bazı imtiyatlı şirketlerin bu meyanda Tramvay, Tünel Trab - imize gelmiştir. | sahibi olan arabacı Ali Vvaziyol yavrulara Beledyenin yardımı €a olunmuştu Belediye çocuklara bir maaş olarak her ay verecektir. muayyen | zon ve Ankara elektrik şirketle - parası Tetrika yazarı: lekender F. N. 62 SERTELLİ | içinde giyın'> hazırlanınız! Ferdsnın şaşkınlığı henüz geç; memişti. — Ben şimdiye kader yazım sa. n daha kıss bir zamanda ha. zırlandığım: hatırlamıyorum. ı Komiser kaşlarını çattı — Baloya gitmiyorsunuz. Tev. | kifhaneye gideceksiniz! | Memur kapıdan dışarı çıktı. | Fakat, © pinin dü. Ferda örnründe karşılaşı Bill k kork. tuğu kanunan pençesine de İlk defa düşüyordu | defa polisle | Rengi $ olmuştu. Titriye — Suçum nedir... Sorabil'r mi. | gim? 1 Komiser cevab verdi | — Polis müdıriyetime kadar gi. delim de, ocala üğrenirsiniz! | Komüset momurları odadan dı. Şarı çıkardı K bekliyoruz. On dak.ka , şezlonga çöktü. l kapıya dayadı ve ka. | kapanmasına möni ol. iydi, vakit — geçirmeyin! | Kadro ile — Çi ahşı yor proj. | r de hazırlanıyor* İş dalresi resliği 1 Ağu ibar edilmeğe başlana. | Cak olan yeni kadre ctrat ni tamamile ikmal et- Geçenlerde yapılan nakil iyinlerle yerleri değiştirilen iş dairesi bölge imir ve müfettiş. ler bugünden itibaren yeni vazi. felerine başlayacaklardır. Diğer taraftan İş kanununun muhtelif maddelerile yapılması kabul edilen nizamname ve tal, matname - projeleri — etralındal hazırlıklarına devam etmektedi ve Fazla bekliyemeyiz. Ferda kendisinin nasıl bir tu. | zağa düşürüldüğünü bir türlü | anlıyamıyordu. Çarçacuk giyindi Mantosunu koluna aldı. Başını yaptı. İşte, on dakikada hazırlan - dim. erek odadan çıktı. Ay — Kızım, ne oldu bire? dive söyleniy Komiser gülerek: — Ehemnilyetli bir iş dedi. Ve Ferdanın ilâve etti iyle birden. değil, yüzüne bakarak - | meselesi... Galiba | hu meselede parmağı Aman yarabbi! Üstüme iyilik adan böyle bir şey umul. | maz a yavrum. * |Firenkçe kelimeler | da birer bulvar yapıldı diye bil- NAHİd SIRRI mukabili takribi olarak vey Türkeede kelimeleri riflerin zahmetine k: de etme olan Fransızcalı cazibesine ve kolaylığına, uzun müddet mukavemet etmiştim. Fa. kat, son zamanlarda, bu işe ben de döküldüm Okuyucunun bu ke- limeleri bilib bilmi şünmeden ve bir Tür ni anlamak için oğu bi Fransızca lügate bakmak mecbu. riyetinde bırakmağa hakkım ol madığım hesab etmiyerek, Fran. sızca kelimeleri kullanı kullamı. | veriyorum. Fakat bu işin sonu ne. ye varacak? Bir de Fransızca bil. miyen veya Fransızcadan - gayri dilleri seven kalem sahibleri pey- da olur da yazılarnı İngilizce, Al. manca, İtalyanca ve ilâahiri dül. lerin kelimelerile doldururlarsa, bir yazıyı sökmek için ceplerimiz. de kaç dile gid lügat kitabı taşı - mak icab edecek? Frenkçe kelime dı yürüdü ki, bir garb dilini şöyle böyle olsun bilmadikleri halde kulaklarına bir yerden aksetmiş kelimeleri de şan kazanmak için kullanan muharrirler peyda ol- du. Meselâ, geçenlerde, yaya kal. dırmı manasına trottoj boulevard şeklinde bellemiş olan bir taşra muhabiri, açıldğını ha. ber verdiği caddenin iki tarafına | bulunmyan kullanmanın ası öyle alı diriyordu. Belki bulunduğu kasa. bada, Fransızcayı zorlu bildiğini bu kelime sayesinde :sbat ta et - miştir!. Yok, bu işi bir ınzibata koy- malı. Yaya kaldrımı sözü, hiç bir kabahat işlememiş bir halde em. rimize müheyya bulunürken, Türk muharririnin ne bildiği için trot. var diye yazmıya hakkı olmalıdır, ne de bilmeyip gülünç olmak ü - zere bulvar diye yazmı Zavallı İhtiyar Evvelki akşam Torbalnın Ye. niköyünde bir hâdise olmuştur. Evvelk gün saat 16 sıcalarında İz. mirin Cumaovası nahiyesinde fe- €i bir cinayet işlenmiştir. Bu hu. susta İzmir zabıt: eden şu haber, hâdisenin bir kaza olduğu. nu bildirmiştir. «Cumaovası nahiyesinden Cam- baz Ahmedin — ba; hekgilik yapan Ahmed oğlu Halil, Elâzaglı İbrahimle birlikte oturmakta idi. Ömer, Halile ald bir av çilte tüfeğini kurcalarken nasılsa ateş aldırmış ve çıkan. kurşun, Halilin. sağ gözünden girerek beyninden çıkmıştır. Halil derhal ölmüş, suçlu Ömer yakalanmıştır Fakat aradan birkaç ce aşağıdaki mütemmim ve İl haber, hâdisenin mahiyetini bir. denbire değiştirmiştir. «Cumaovasnın karaca pınar mevkiünde Boz Mustafanın ba - ğında 20 yaşındaki MHalilin ölü - mile neticelener. hâdjsede dört ına & saat geçli ci Kumar yuzunden bi cana kıydılar!. |Bir bağ bekçisinin gözüne sıkı- lan kurşun beynini delip geçti ! Maktul bekçi; bir gece evvel oynadığı kumarda arkadaşlarının paral, tamamen kazanmıştı! | mi kişlden şübhe edilmektedir Küçük sanayi erbabı ile konuştuk Muamele - vergisinde yapılan | tenzilâtın; bir kısım sanayicileri | memnun etmediğini yapılan şikâ- yetlerden”anlaşıldığını yazmıştık. Bu hususta bir muharririmizin yaptığı tetkik'ero göre «muamele vergisir nin yeni şeklinden daha ziyade şikâvet eden marangozlar, teraziciler, vahta oymacılar, çikola | tacılar, küçük deri sanayti ile | Tahtakale osnafı gibi küçük sa- nayi erbâbıdır. Romanya — göçmenlerinden — olup bu kerre Yeniköyde yerleştirilen göçmenlerden Ömer, su almak değirmenin sartucına gittiği | aman ayağı kayarak sarnıcın İçi- ne düşmüş ve boğulmuştur İhtyar bir zat © valir kaza. | zede, ana vatana avdet etmenin | ve öz topraklara kavuşmanın son. | suz sevinci içinde bul lih ve kader onu, bu xaza ile ece. line kavuşturmuştar Rica Pazar günü saat 19,30 ile 20 a. rasında Büyükadada Nizam cad. desinde bir cüzdan düşürülmüş. tür. Muhteviyatı bir miktar para ile hüviyet varakazı, aakeri vesika ve bazı fotoğraflardan ibarettir. Bulanların, paradan gayri di. ğer bütün vesaiki gazetemiz yazı işleri müdürü Vahid Ramiz na. mına göndermeleri insaniyet na. mina rica olunur. ünürken ta- Komiser sigarasını yakarak sa kak kapısını doğru yürüdü — Ben do kat'i olarak söylemi. yorum ya. Müddeiumumiliğin bir Şüphesi üzerine tevkif ediyoruz. İnşallah aslı çıkmaz da kurtulur. | Merdivenlerdea indiler. Apartımın kapısında iki oto . mobil bekliyurdu. Birine Ferda ile komiser ve iki memur bindiler. rıldılar Ferda polis müdüriyetinde faz- la kalmadı. Onu derhal gönderdiler. O gün ortalığı kı müddetumumil'ğe iran müthiş a buram bu. Ferdanın sinirleri bir saat için. nuş, eskisinden — fazla hırçınlaşmağa başamıştı. 'Tahtakalede tahta oyma işlerile uğraşan ve iskemle, tavla, dolab, kaşık, oyuncak, havan, merdiven trabzonları ve saire yapan esnaf arasındada dolaşan bir mubarri. | rimize bu esaaf; dertlerini şu su. retle anlatmışlardır. Biz umuruütyet az kuyvette Ve eskid nden muaf Halbuki sanayi mun Tgğisine tabi ğundar biz de bu vergiyi bulunuy'oruz. Bundan aynı kanunla; bir de «<nuame:e defterte tutmağa mecbur bırakıldık. Halbuki bizim ekseriarzin ökü- ma ve yazması böyle hesap işleri. ecek kadar çok değildir. Aramızda usulü defteri ve def. ter tutma bilmiyenler; ayıp değ:l ya; pek çol Kanunun emrini yernie gelir- mek baynumuzün — börcü olduğu için hepimiz birer muhasebec! ve yardımcı memurlar almak - izdi rarındayız. Bu ise bizim için; muamele vergisi ile teklif olun. Zaten Ferda onu aklından bi geçirmi: Yeni tanıştığı bir koyun taci; den nasıl yardım görebilirdi Müddeiumumi, Ferdaya — Aleybinizde gelmiş imzasız bir mektup var! Dedi.. Adımı sanını sorduktan sonra mektubu okudu: «Munllim Mansurun timar. haneden kaçması üzerine, za- bitanın kendisini şiddetle makta olduğunu gazetelerde oodu lerde okuyorum. Kısaca size haber vereyim ki, ay.ardan beri ortalığı vel- veleye veren bu katil hâdise- sinde Mansurun alâkası yok. tur. Mansurün karısını, ayni apartımanın — sahibi bulunan Ömer bey boğmuş, karısı Ferda hamım da Öme “ama elmiştir.» İmza: Naci Derarcı mevdanda voktu. Muhbiri Sadık İmalâthanelerde başııyın “metör sökme,, ade- tinin derhal önlenmesi için tedkikler yapılıyer | kuvvetine gi disede kaza değil, cinayet kokusu dır. ktedir. Bu dört şahıs yakalanmış! Hüdise muhalline Müddelumu- muavini ve Hükümet Doktoru giderek tahkikata başlamışlardır. Tahkikat, işin bir cinayetten iba- 1 varmıştı Tamik a Hu nelicesine Hâdiseden bir gece evvel Halil, Ömer ve daha iki bağ bekçisi bağ kulesinde bi yörler. Ha yâvet gitmesinden raların hepsin; kazanıyor. hıs parasız kalıyor. Suçlular Halilin ediyorlar. Bunlarda disine ald olan çifte tüfeği ile a. teş ederek gözünden giren ve beyninden çkan bir kurşunla Ha. | lik öldürüyor. Bu suretle üç şahs paralara sahi boluyorlar ve ara - larında taksim ediyorlar. Suçlu. lar cürümlecin! itiraf etmişlerdir. N, kumarda Ca arkasını takih Ömer, mamız yanında bütün bir zorluk- tur. Kazancımız esasen mahdud. tur. Haydi vergimi seve seve verelim. Fakat muhase. beci ve kâtiplerin aylığını nere- den bulalhm? Bu sebeple bittabi masrafımız artınca mamulâtımızın fiyatları da yükselecektir ki kâr edelim. Bu ise halkımızın aleyhine ola- caktır.» Bu kabil küçük sanayi erbabı. nın mühim bir kısmı bu mecbu- riyetlerle karşılaşmak üzere ima. lTâthanelerindeki motorlarını sök. mektedirdirler. Çünkü o vakit; motor kullan. madıklarını Maliye memurlarına Röstererek mazmel> ver; ve dolayısile de defter tu lunmaktadırlar. Halbukt alâkadarlar bu «motor sökmer faailyetinin küçük s: yi için çok hayırlı olduğunu lemekte ve bir kere iş tekrar bilek ve amele kuvvetine dönünçe; pek az randıman — alınacağını beyan etmektedirler. muamı iktan Bütün dünya sanay'inin molora ikçe kayzaştığı bir zamanda bizim küçük Banayi er. babının eski Iptidai şekle dön. mesi hiç de şayanı arzu görülme. mektedir Binaenalevh alâkadar — resmi makamlar bu vaziyeti ehemmi. yetle tetkik etmeğe başlamışlar «muamele vergis>» nin doğrudan doğr'uya motorların «beygir> kuv. veti üzerinden alınması esasını göz önüne alarak yeni bir formül bulunacaktır. —— —— Ferda birdenbire hıçkırarak ağlamağa başladı: — Ben ömrümde karıncayı bile incitmedim, Beyefendi! Çok ivi konuştuğum ve seviş. tiğim bir kadını nasıl boğabilirim? — Kocanız boğmuş.. Siz de y dim etmişs'niz? — Yalan. İftira., Hepsi ftira,. Sorgu hâkim: mektubu Ferda. | ya uzattı Bu yazıyı tanıyor musunuz? Ferda moktuba dikkatle — göz | gezdirdi: — Hayır, Hatırlayamadım. — Eğer iftira ise, bu mektubu bir düşmanını nizi açıkça söyleyin! Ferda bir müddet düşündükten sonra, avucunun içinde sıkı kenarı dantel ile endilin ıslak göz. — | rasında «İspanya mesel SA Mes 'elenin Tes viy' İngiliz . İtalyan —enlağili dderati 8 İf cağı bahsi vakit vakit ttf mekten geri kalmıyor. G Avam Kamarasında bü tekrar açıldı ve Çemberl kümı karşı itiraz meV olanlar tarafından — yenidif takım sualler soruldu. 16 nisanda <ktedilmiş O, anlaşma üç buçuk ,»dmb“' tine ısrar gösteriyor f rar uzun zaman k. Frankonun kat «Gönüll memleketlerine Şayanı dikkat var ki geçen gün İngiliz mentosunda muhalifler ? vekilden bazı noktaların * isterlerken İngiliz « lul— laşmasının filiyat -nwkıîn ması için şart olarak tabirin Roma rn.nlnk'î’d sında iylce tasrih ve tayllk 4 miş olup olmadığını zaman Başvekil buna ı#’lg. , Bu tabire $© küne geçecektir. «Meselenin tesviyesir yan kıtaatı İspanyadan lecek. Fakat mesele kil nazarına göre tesviye çok münakaşa götürür ,ırıi' olmaktadır. Romanın NOİli zarına göre İspanya mest çak General Franko kat'İ elde ettiği gün «tesviye” lecektir. Bu bahis etrafında ş-r"d"" dar az şey yazıtmadı” ONÜ söylenmiş sözleri tekraf hacet olmasa gerek. Şu YAf buçuk aydanberi Genertl kat'i galebeyi elde edef” Bu suretle İngiliz - İtalyüf masmım tatbiki de gecik Fakat yine İngiliz Bt muhalif bir meb'usun 50 ge n*"â | ale verdiği cevabdan çikt '&4 naya göre Roma müzak€ Jesibil viyesi» tabirin tasrih € 'e ğ v zum görülmemiş, bunu taraf istediğı şekilde müphem bir tabir ile ı*':), k anlaşmayı temifi a gidilmiştir. Fakat İspanya meseitfl Tomatları meşgut eden © g le tabirlerin nasıl tefsif Öy değildir. Müphem tabift man ve vukual ile &Pi? çin ne kadar faydalı vakitki tecrübeler KÖS için bir gün İspanyâ lu İ zamafi işe yııımm_ geri Ki ger daha mühim v":,/ yada General Frınknıj' talyanların ve Almanil tayyarelerin — gitgide birikmesidir. İngillere€ ni l/ İtalya ile bö; detti diye l!nkıd & hiç bırakmıyan mııh’w ki meb'uslarıla ııe—r" mak ve sualler .”r,yd;'l latıyorlar ki İspanyadl' İtalyan hulâl genişlemektedir. Bund dir ki Çemberlayn HÜ Framkonun yanına olan — İngiliz mül metle temas mentoda verile: teferruatı gizli !ımlı ber İ yanların vaziyetin izun uzadıya arilal tır; diyorlar. mış oldukları harb mül” kadar Çıırbırhv'l gazetelerile, gerek pa,ı, İngiliz efkârı umum! ve naf?:’ kayd kalmış dmld-f draya — gel ğ .ım.s:y rn' laşıldığına göre pan ya kalmamıştır. lerine gö'ürdü. (Devamı vür)