28 Mayıs 1940 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

Meclis yeni bütçeyi müzakereye başladı (Baştarafı 1 inel sayfada) kümet böyle iki taraflı müşkülüta çare bul- mak mecburiyeti karşısında kalmıştır. Var ridat ve mastaf kısımlarına dair maruratta bulunurken teferrüntina o temas edeceğim tedbirler sayesindedir ki, içinde Bulundu- umuz müşkül şersite rağmen hükümeti - niz, memleketin her sahasındaki umumi kalkınma hızını müteessir etmeden ve va- rdat menabilmizle mükelleflerin tediye kar biliyeti bakımından fazla bir tazyika mey- dan vermeden yüksek Meclise mütevaziır bir bütçe takdim etmek imkânını bedebil- miştir.» Masraf bütçesi Vekil böyle söyliyerek masraf bütçe: nin İzahına geçmiş ve ezcümle demiştir ki: — 1940 mali yılında umumi hizmetler tın yekün 268.476.321 liradır. Hükümet ge yüksek Meclise takdim edilmiş olan lâ- tihadaki yekün 262,312,140 liradan iba - ret idi ve İyihanın tanzimi sırasında alın- muş olan 1939 yık sekiz oylık tahsilât ra - kamlarına istinaden tesbit edilmiş bulunu - yordu. Bütçe encilmenince terki- kat urasında elimizde Nisan gayesi itiba - rile İİ aylık tahsilât rakamlar mevcud bulunduğundan varidat bütçesi bu mik - tarlara göre gözden geçirilmiş ve geçen gün kabul buyurulan kanun ile Başvekâlete ğ olan matbuat umum müdürlüğü- nün hizmetleri arasıra alınan sadyo İşlet me hasılatı da ilâve edilınek suretile vari- dat muhammenatının umumi yekânu 260 milyon 481 bin lira olarak tesbit edilmiş - tir. Bütçenin hükümetçe tanzimi sırasında va ridat muhammenatının müsaadesizliği do - layısile muvakkaten tehiri zaruri görülmüş veya bilâhare zuhur etmiş olan möhim bazı hizmet ve ihtiyaçları aradaki bu farkın sisi yolunda hükümet tarafından encüme ne vâki olan maruzat. encümence nazari dikkate alınarak bunlardan şayanı kabul yon 4İZ bin İiradan ibaret olmakla bera ber 1940 senesinde muhtelif devairin yeni hizmetleri ve ihtiyaçla in ilâveten lemin edilmiş olan tahsisat 32,991,000 liraya ba- biz olmaktadır. Bunun ne suretle tenşin ve merelere tev zi edilmiş olduğunu aşağıda arzedeyim: 32 milyonluk tasarruf Biraz evvel işaret ettiğim gibi umumi yekünda esasen 7,412,129 liralık bir faz- İak vardır. Buna ilâveten milli roüdafaa ve düyunu umumiye gibi, hizmetin mahi-ld yeti itibarile tasarrufa mütehammil olm: - yan bütçeler hariç olarak diğer bütün de- vair bütçelerinden ve 1939 yekünü üze - rinden yüzde 10 nisbetinde tenzilât yapıl mak suretile 10,357,000 lire ekle edilmiş- tir. Diğer taraftan iki sene evvel milli mü- dafaa hizmetleri için kanunu mahsusla ka- bul buyurmuş olduğunuz 125 milyon birs- bk programın karşılığı olarak 1939 bütçe- sine 15 milyon lira konulmuştur. Mahiyeti Mibarile zaten fevkalâde ve muvakkat olan programın gelecek senelere aid taksitleri tedricen azalmakta olduktan başka bu ka- nuna müsteniden aktedilen mukavelelerin büyük bir kısmı son hâdisat dolayısile ese- sen tatbik kabiliyetini kaybetmiş olduğun- dan fülen tediyesi icab edecek mebaliğ ih- tiyaca göre fevkalâde tahsisatla temin e - dikmek Üzere, arzettiğim 15 milyon liralık karşılığın adi bütçe haricinde bırakılması daha muvafık görülmüştür. İşle arzettiğim swretlerle ve bütçe encümenince yapılan tetkikat neticesinde muhtelif o bütçelerden tasarruf suretile 'cem'an 32,981,000 ira temin edilmiş ve şe yolda tev3i olunmuş - sar 000 ra düyunu umumiye bütçesine! dâve edilmiştir. Bunun 18 miyon ras İn, gütere ve Pransadan temin olunan 25 mil yon sterlingiik teşlihat ve 15 miyon sterling. İk altın istikraylarle, o Elering bakayasımı tasfiyeye muhaasaş istikrarların ve 10 mo. yon sterlingilk Yeari malzeme kredisinin fa. bi ve amortimaniari karşılığıdır. Bakiyesi do birkaç gün evvel kabul buyürduğunuz ka| nun mucibince eski tekad ve yetim maü$- İarına yapılması mukarrer zamları ve me7. end kanunlardan ve mukavelelerden doğan muhtelif devlet borçlarını karşılamak Üzere muhtelif tertiblere konulmuştur. 3107875 lira maarif bütçesine Mâve edil. miştir. Memleketin her tarafında ve her si. mıf halk arasnda gördüğü rsfbet ve alâka fe mütenasib olur inkişaf seyrini takib et. mekte olan maarif hizmetlerine ayrılan bul tahalaata, geçenlerin kabul O buyurduğunuz ve ehemmiyeti zerinde tevakkuf etmeyi sald gördüğüm köy enstitğleri kanununun tatbik masrafları da datılldır. MUS müdafaa Hizmetlerinden adi bütçe dahflinde karşılanması icab edecek mehi — yekla olanlar için 1 milvon 866 bin lira Hâre, #dtmiş, bilhassa şose ve köprüler İnşaatına tahsis edüimek üzere naz (bütçesine 171890, memleketin dahili emniyet ve a, sayiş hizmetleri için jandarma ve eraniyet. bütçelerine 1998000, © kısmı azam: umumi) müvareneye dahil dairelerin müşterek ihti . yaşları ve muhtelif yardım karştikları o) . (Devamı 1 nel sayfada) Muvaffakiyet yolunda biç bir ârızay yen Dir a&damın neşeli oveya mü'ebess'm a uğramadan İler olmasi Kuvvetli karakterle, yılmaz iradeyi ancak muvalfakiyet- sizlik esnasında dahil neş'esini kaybetmiyen adamda bula - |, 3.000 İngiliz Uralık Mülk bırakan kadın Tenis şampiyonu Zamanının en büyük kadın te - nis şampiyonu ve oyuncusu olar ve 1938 de ölen Mat - mazel Süzan Lang lenin -yalcız İngii- terede üç bin İn - giliz liraık mülk bıraktığı: anlaşıl - mıştır. Süzan Langlen (teniste - ki harikulâde istidadı ile uzun se - etmiş, oyunundaki incelik ve maharetle kendisini bütün spor âlemin: sevdir mnişti. Üniversite profesörleri tarafından idare edilen birahane Danimarkada Kopenhag şehrinde bü- yük bir birahane vardır, Bu birahanenin #smi «Carisberg b'rahanesi, dır. Dünya- nın en muszzam birâhaneletinden biri- susiyetı beş üniversite pro- fesürü tarafından idare edilmesiğir. Bu profesörler oraya krali akademi tarsfın- İdan tayin edilmişlerdir. Ba bi nin dikkate değer çok mühim bir hususiyeti dahâ vardır ki o da hasılatın, eşhası de- gil, fakat monafit umumiyey dim te şekküllere hasredilmesidir. Bu birahane çok iş görmektedir. Hayli mühim para kazanmaktadır. Hasılatından istfade e- den müesseseler şunlardır; | 1 — Fevkalâde zengin koleksiyonları İhtiva eden Frederiksborg şatosu «AN tarih müzesi. 2 — Giyptothâgve müessesesi, 3 — Carisberg lâboratuarı. 4 — Carisberg fondasyonn. dim edelim; Bunlar Jakobsen adını taşıyan bir ba. ba ve bir oğuldur. Zamanında en büyük birahane sahibleri fmişler. Büyük Jakobsen vefat eylediği vakit sahibi bulunduğu mükellef wi «Ko- penhâg: san'atlar akademisine bahşeyle- miş. Ba villa meşhur bir Danimarks 418. mine tahsis edilmiş. İlk olarak meşhur Danfmarkalı Feylesof Hara'â Hofding tarafından işgal edilen bu villa bu zatın vefatından sonra, 1922 senesinde meşhur Nobel mükâfatırı kazanmış olan prefe- sör Niels Bohr 'erafın işgal edilmiştir. Carlsberg leşekkülünün sahib bulun- duğu sermaye 1940 senesi bidayetinde 21.000.000 Türk lirasına baliğ olmuş'ur. İSTER doğru iwerken karşınıza ik bır çın Gazelelerimizden biri bu çınar ağacının ps Tutuş, altma ca şu satırları yazımş; i— Resmin; gördüğünüz bu muazzam çınar hiç değilse 200 seneliktir. Alemdarda Gülhane parkırın karşısındadır. B'r ağacım yaşaması kökünün hava almasına bağlıdır, hal buki Göç sene evvel bu çınar ağacının dibi betonlanmıştır. B upa seğmen ösırdide ağaç kurumamak'a ısrar etmektedir; INAN, İSTER Şimdi size teşekkölüu bânilerini tâk- İNAN, Ayasolyucan tramvay yolüna tskibeu Sabahtan sabaha Tüccar kafası olduğu gibi birde de tedricen beledi. yeye geçiyor. Elektrik, hava gazi, su gibi ayni maktadla müesses servisler. ler de bu fastidandır. Belediyeler bu işleri hem kâr etmek hem de umumi hizmetleri bir ede tutmak sayesinde şehrin umumi hayatını da mürakabe altında bulundurmak için yaparlar. Kir meselesi tabiidir. Çünkü bu hiz- metleri herhangi bir sermaye sahibi yapmış olsa ayni maksadla çalışneak. tır. Rekabet imkânı olmıyan her işde kazanç tam bir emniyet içindedir. Buna rağmen belediye'er yaptıkları ba hizmetlere mukabil kâr etmiyor ve hatti zarara giriyarkuma bunum se- bebini ancak idaresizlikte aramahıdır. Cömhuriyet devrinde kurulan bütün bankalar pek tabil olarak bilânçoları- nı daima kirla doldardukları halde vaktile İstanbal belediyesinin #urduğu Esnaf bankasının bütün sermayesini kaybetmek suretile tasfiyeye uğrama, #i-bunun acı bir misalidir. Üsküdar tramvay idaresinin de ayni Akibetle karşılaştığım görüyoruz. Bu İĞ sütunda birkap kere temas ettiğim Üsküdar tramvaylar mevruu firakh İÇ bir maceradır. Kuruluşu ne kadar mâ, nasır olmuşsa kafesi de o kadar mu. vaftakiyetsir tkleris geçmiş ve mu - kadder inhilâle uğramaştır. Esnaf bankası işinde olduğu gibi Üsküdar tramvay işinde de ayni ida. reci zihniyeti hüküm sürmüş ve ayni akibet tecejli etmiştir. Temenni ede. ilm ki İstanbul belediyesi İmtiyazını aldığı otobüs servisine bu blareci sih. niyetini sokmasm ve hattâ el altında ki bütün umumi #izmet servislerini tam bir tüccar zihniyeti ile hem müş. terileri memmun ederek hem de kese sini doldurarak İfetsin! 2 Öümen Cahid İSTER hane parkına ae çıkar mini kay - İSFKER | İngilterenin En mükemmel uşağı Ve aşçısı evleniyorlar İngilterenin en mükemmeli uşağı Me en mükemmel günlerde evlen - mex üzeredirler. Birka; hafta ev - vel ölen İagüizle- rin tanınmış To - mancıların- dan Bensonun Va- siyetcamesi o açıl dığı zaman 21 senedir o uşaklığım ve dostluğunu yapan Tomlins 2 bin İn - giliz Mirası, bütün elbiselerini, tir çift pırlanta koldüğmesi ve köyeğini, 18 se» nedir aşçılığni! eden Rasayüi da iki sine - lik maaşını bıraktığı anlaşılmıştır. Şimdi en mükemmel uşak Ile en mükemmel aş- çu. efendilerinden kalan evde evlenecek İve hayatlarıma sonuna kadar orada ya- İşiyacak'ardır. İtalyanlar Vezüv yanardağından elektrik istihsal edecekler İtalyanların meşhur Vezüv yanırda- Eından elektrik istinsel edecekleri haber verilmektedir. Yanardağından istifadeyi İtalyanlar bundan evvel de temin eyle- mişlerdir. İ Dünyada ilk alarak jeetermik büyük İbir santral yapan İtalyanlar olmuşlar: ağa Lardatelloda volkanik arı i Toscaı den fışkırmakta olen buharlardan ariğbe-| rik ve boraks istihsal eylemektedirler. Bukarların verimi iki milyon kilogra- mi bulmaktadır. Bütün mıntakayı besli- yen muazzam bir elektrik süpersantrah işlemektedir. z Asidborik ve börakstan gayri amon'ak, İmayi halinde asidkarbonik (fabrikaları Bütün dünya âlimleri tetkiklerde bu- lunmak üzere Lardarelloya sik sık gel- mektedirler. Toscanada girişilmiş ve büyük muva'- fakiyetler kazanılmış olan teşebbüsler- İsen sonra İtalyanlar şimdi de meşhur İcVezöv> yanardağından intişar etmekte İolen buharlardan büyük bir elektrik san- İİ miş bulunmaktağırlar, İtalyanların bu teşebbüsü her tarafla # 'büyük bir alâka uyandırmıştır. INANMA!T Arkadaşımızın hakkı var, hak'katen b'r ağaç yaşa » mak için Föküre hava ve dolayısile de su ister, fakat arka» zın koyduğu resme bakınca gördük ki, ağacın kökü- teliyen beton tabaka en aşağı on, an beş yerinden çatlaktır. Finaenaleyh ağacın kurumamasının sebebi, da - yanma kabiliyetinin fazlalığını değil, bizde beton yapma yeli geklenin Bususiyetidir. Ve anlaşılıyor ki yapılır yapılmaz İldört kuruştan başlıyarak mahalline göre çatlıyan tetonun da faydalı olduğu yerler vardır. iNANMAT Aşçı kadını bu -| Bütçenin müzakeresine aid tafsilât (Baştarafı 1 imei sayfada) saslı surette gözden geçirilmesini iste 6 »iş, Avrupaya devlet namına yapılan ig yahatlerde israfın göze çarptığını ilive efe tir. Hatib sözüne devamla devlet dairelerine de güçlü kuvvetli, üstü başı temiz birçok hi demelerin bulunduğunu #öyliyerek bu & « damların işlerinin yalnız evrak götürüp gös trmek ve akşamları bir odayı temizlemek ten ibaret olduğunu, bu gibi işletin daha ziyade kadın hademeler tarafından yapıl » masnın çok yerinde olacağını, | bilhassg köylülerin bu gibi işlere yerleşmeğe ez tıklarını, bunların topraklarını birakıp teri bel ve mirkin bir hayat sürmelerinin mesi leket menfaatlerine münnfi bir hareket © duğunu işaret etmiş, demiştir ki: w— Her memur akşam kendi m. temizliyebilir. Bu suretle bütçede aj yekün tutan hadema maaşlarından tasarra| temin edilir, Köylü hademe köyüne, topr. Zina döner, Hükümet ba maksadı seni için tedbir almalıdır. Refik İnce derler dairelerinde kâğıd is rafına da son verilmesini temenni ede 4 yek Milli müdafaaya tahsis edilen paranı isabetli olduğunu söylemiştir. Berç Türker (Afyon) yapilmakta olay, buğday ihracatının bugünkü dünya şartlar içinde yerinde bir hareket olmadığını işa i retle köylüyü irşad için radyoda yapılar beyanatların köylüyü ne dereceye tenvir ettiğini sormus, daha ameli çarelej aranmasını istemiştir, Son zamanlarda yay ri meşru münasebetlerin çoğaldığım, bung İtedbir alınmadığı takdirde nüfusun çoğak İmasına imkân olmiyacağını, O hükümetiğ alması İizumunu ifade etmiştir. Emin Sazak (Eskişehir) devlet me « İmurlarına verilen maaşların fanzin olduğu nu söyliyerek: »— Vergilere zam yapıldığı, her fırsat ta mükelleflere yeni icabla” tahmil edildi ği bir zamanda Meclise mütemadiyen me mur maaşlarma ve mütekaidlere o zamlaf yapan yeni İyihalar geliyor, bu iş vatan « daşları çok müşkül bir vaziyete sokmak « tadır» demiştir. Hatib bundan sonra devlet dairelerin. soüistimalin alıp yürüdüğünü, böyle nazil zamanlarda bu işin önünü pl-yak için bütüd İdevlet dairelerinin kontrol ve teltişine sa“ âta lüzum hasıl oldu * | İ faasının neden ihmal edildiğini sormu: Ruşeni Baykar devlet dairelerinde ve fantezi nevinden yapilan işleri anlatmış, lüzumsuz birçok yerlerin mermerle süslen- | diğini, duvarlarda en kıymetli halıların asi hı bulunduğumu, lânlettayin bir memurun önünde en aşağı 200 lira kiymetinde bi ğunu anlatarak: ede lüks bir imobilye içerisinde oturup da evinde bü konforu bulamazsa ahlâki durumu da de « Bişirle demiş, Anadoludaki bir memurla vekâlet memurlan arasında gördüğü te « nakusları izah etmiştir. Mehmed Uğur (Sivas) Refik Şevketin -İköylü odacılar hakkinda ileri sürdüğü mü» talealara şu cevabı vermiştir: «Köylü odacılık yapıyor. 30 lira a İliyor, peynir ekmek yiyor, arttırdığı birkaç kuruşu köyüne göndererek bir çift öküz a- yor, çoluğuna, çocuğuna bakıyor. Do » layısile o para gene devlet bütçesinde ka » yor demektir. Refik İnce köylüye verilen bu paraya itiraz edeceğine yekünu on bin- İlerce lirayı aşan daktiloların süs ve püs * leri için verilen paraya itiraz etsin. Bu pa- raların hepsi Avrupu piyasalarına dökü - Tüyor. Biz köylüler ancak karnımızı da « yurmak için çalışıyoruz.» Bundan sonra Salâh Yargı bütçe encü- meni mazbata muharriri sıfatile ileri sürü len mütalealara cevablar vermiştir. Bunun üzerine masraf bütçeleri okuna - rak B, M. Meclisi, Riyaseticümhur, Divani Muhasebat, Başvekâlet, Şürayi Devlet, !s- tatistik, devlet meteoroloji ve matbuat w- İmum mtldürlükleri eriyik iş» leri reisliği, Maliye Vek! üyunu umu miye ve rik ve İnhisarlar Vekâletleri bütçeleri tasvib edilmiştir. Meclis yarın müzakerelerine devam e » Yulaf ihracatı menedildi Ankara 27 (Hususi) — Ticaret Vekâleti dün bir tebliğ neşrederek hükümetin yulaf ihracatmı menettiğini bildirmiştir. Bu mem- nuiyetle müstahsil elindeki mahsulün fiat düşüklüğüne uğrnmamas için yulaf mü « bayansını doğrudan doğruya toprak mah « sulleri ofisi yapacaktır. Vekâlet satın alma ve Hatları tesbit etmiştir. Fiatlar beş kuruşa kadar yükselmektedir. Ayni şekilde arpa mübayansı da rafından yapılacak, Ziraat Bankası mukabili avans verecektir. Arpa mıntakalara