16 Ekim 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

Jeopolitik ve siyaset Yazan: Muhittin Birgen A vrupa haritasını gözönüne alınız ve imi ufak milletleri birer birer, top. Takları ve nüfuslarile birlikte gözden geçiri. Biz. Görürsünüş ki, Avrupanın bütün top - rak ve politika davaları birer kütle ve kesa- fet davasıdır. Bu arada yalmz İngilterenin hesabı başkadır; onun Avrupa (o kıt'asında herhangi bir toprak iddiası (yoktur. Böyle bir iddlaya da İngilterenin zaten ihtiyacı o- Yamaz. Arzın üçte biri İngiliz bayrağının ha. kimiyeti altında bulunuyor. 46 milyonluk İngiliz milleti için, 40,000,000 kilometre mu- rabba: genişliğe malik bir toprak genişliği içinde rahat rahat ber tarafa dağılmak ve yayılmak mümkündür. Misali Australla, Ye. nİ Sesland tedrici surette teşekkül etmekte olan birer İngiltereden başka bir şey değil - dir. Bu üç memleket, bu nüfus için geniş ya. gama imkânları verir. İngilterenin derdi top Tak derdi olamaz. Onun tek bir derdi var » dır: Avrupada veyâ Asyada veyahud, dün - yanın herhangi bir tarafında, kendi kuvve - tine faik bir kuvvetin teşekkül etmemesine çalışmak. Eğer böyle bir kuvvet teşekkül e - der veyahud, münlerid birkaç kuvvet arala- rında birlelştikleri zaman böyle bir kuvvet vücude gelirebilirlerse İngilterenin işleri bir. denbire bozulur, denizlerde bir mağlübiyet, İngiltereyi bugünkü şâhane hayatının altini üstüne getirir. Bunun için, İnyiitere, kendi - sine yakın olan Avrupada büyük bir kuvvet teşekkül etmesine razı olamaz. Bu, onun ha- yat meselesidir. Hayat (o meselelerinde şaka olmaz. İcab öderse, yüz senelik (barbi bile göze almak lâzımdır. Hattâ Oo batmak veya çıkmak ihtimalleri müsavi (olduğu zaman bilet * Avrupa, sade bir coğrafya varlığı olsaydı, Üstünde insan yaşamasaydı o mesele yoktu. Fakat, Avrupanın üstünde beş yüz milyona yakın nüfus yaşıyor o ve bu nüfusun da bu kıt'a üzerinde, tarihin hareketlerini takib ©-| derek bir takım girift hududlar almış olan) bir yerleşme ve yayılma vaziyetleri var. İşte bundan dolayıdır ki bugün öğümüz ne-| viden mücadeleler çıkıyor. Bu mücadele, Füh yerle Başvekil arasındaki bir anlaşmamaz -| hık, yabud Stalin ile Hitler arasinda bekle nilmiyen bir anlaşma değildir. Bu mücade le, bir taraftan kütlelerin yayılma ve geniş - leme ihtiyacları, diğer taraftan da İngitere.| nin yer yüzündeki büyük ve güzel impara torluğunun emniyet ve selâmeti meselesidir. | Meselâ, Britanya adaları, Avrupa | kıt'a -| sından çok uzakta olsaydı, (İngilterenin de) gene bugünkü gibi, Avrupa İle iktisadi mü - nasebetleri, ticaret ve sanayi bakı an hiç denilecek derecede basit bulunsaydı, İn.| gütere gene ayni siyaseti takib edecekti. Ay ni siyaset: Avrupada kendisine rakib olabi - lecek büyük bir kuvvet teşekkülüne meydan | vermemek. Bu, slelâde bir ihtilâ? değil, belki de bugünkü dünya #eopolitiğinin tabli ve ze-| rurl bir neticesidir. Bundan dolayı takriben| $ki yüz senedenberi Avrupanın hangi büyük mücadelesine bakarsanız görürsünüz ki, bu, Avrupa Şeopolitiğinin bir neticesidi: ve bu mücadelede mutlaka İngiltere dahildir. * Avrupanın Jeopolitiği İngiltere bakimin - dan bu manzarayı arzei* bi Almanya ve| Rusya bakımlarından da başka türlü man » zaralar gösterir. İ Almanyayı ele alalım: Bugünkü Almanya,| bundan yüz elli sene evvelki Fransanın va ziyetindedir. Nitekim, o zamanki Frunas da daha evvelki İspanyanın rolünü oynuyordu. | Şu farkla ki, on yedinci, on sekizinci asır -| larda İspanya ile Fransa, İngilterenin kar. | sna daha ziyade Merkantilirm hareketinin uyandırmış olduğu hırslaria çıkmış oldukla.| ri halde bugünkü (Almanya, daha ziyade) kendi geniş nüfus kütlelsinin tazyiki altında hareket, ediyor. Almanyanın bu nüfus taz -| yiki, düri yaşamak için her türlü çarelere baş! vurduktan sonra, nihayet böyle büyük mü -| tadelelere sürüklüyor. Bugün bu gidişin ba. gında Hitler vardır; o mağlüb olursa yarın| bir başkasının çıkmıyacağı o hiç bir suretle temin edilemez. Çünkü ağır bir nüfus kütle. | #i, Avrupanın göbeğinde, bütün milli kabi — liyetlerine rağmen, darlık içinde yaşadıkça, zaman zaman bu nevi hamleleri yapmaktan kendisini alamıyacaktır. Muvaffak olup ol - mamak başka meseledir; & Hayatın tazyiki kendi kuvvetini, kantn hâlinde (ber yerde gösterir ve her hidisede tatbik eder. Ayn! gözle, bir de Rusyaya bakacak olur - #ak şunları görürün: Bu memleket de geniş nüfus kütlelerinin mütemadiyen etrafa ham leler yapmağa meebur olan tazyiki altında - dır. Bu kütlenin işgal ettiği (toprak sahasi dar mıdır? Ona Kifayet etmiyor mu? Hayır, Rusyanın vaziyetini nüfus (o kesafeti bakı - mından değil, bu nüfusun feopolitiği bakı .| mından mütaler etmek İktıza eder. Rusya,| büyüyüp bugünkü cesametini almağa başla. âıfı tariblenberi dalma ilik — denize, cenub Genirlerine serbestçe İnabilmek © ihtiyacını hissetti, Bn ihtiyaç ona mütemadi hamleler yaptırdı ve her hamle esnasında de karşis- na İngilterenin çıktığını gördü. Uzak Şark - ta, Hindistanda, Bfganlstanda, (İranda ve nihayet Osmanlı İmparatorluğunda İngilt re ve Rusya hep Mhtiyaçların karşılıklı 2a - Kinleri Ve, dalma karşı karşıya geldiler * Şimdi hülâsa edelim: Almanya, İngiltere #çin evvelâ; dünya denirlerine kolayca çıka» bilecek bir rakibdir. Saniyen de, Manş de nizi sahillerini tuttuğu gün, Almanya İngil Bazı silelerde çocuk sebebli sebebsiz mütemadiyen tek- dir edilir, mütemadiyen tecziye edilir, azarlanmadığı daki- ka yoktur. Böyle hareket eden aile çocuğuna iyi bir terbiye verdiği zannındadır, halbuki en büyük fenalığı yapmak- tadır, Çocukta tedricen inkişaf ettirilmesine çalışılacak başlıca hassa «kendi kendine güvenmeks hassasıdır, vazifemiz bu hassayı artırmak için çocuğa kolay iş vermek, yapınca mü- kâfatlandırmak, hatasını nefis izzetini kırmadan tashih et- mektir, SOZ ARASINDA İngilterede sansür İşini idare eden amiral gm m Hergün bir fıkra Peskoposun hizmetçileri Eski zamanda papalardan biri, bü- İ ala- Londrada lâmaiar Atların işini görüyor i i | tün ruhani rüesaya yanlarına rı hizmetçilerin altmış yaşından genç olmamasını bildirmişti, det sonra papaya peskoposlardan bi- rinin yirmi yaşında hizmetçileri ol- ? duğunu haber verdiler, i Papa peskoposa bir mektub yaza- rak emri hilâfına hareket etmiş ol. makla itham etmişti, Peskopos, pa- panım mektubuna bir mektubla ce vab verdi; İngiliz hayvanat o bahçelerinde yük gekebilen hayvanlardan azami derecede! istifade edilmektedir. At, katır ve em -| li hayvanlar ciheti askeriyeye alınmış olduğundan üstelik, motörlü nakliye va taları da kıtlaştığ n nakil işlerini resimde gördüğü -| nüz gibi lâmalar görmektedir. «Muhterem pederimizin emirleri- ni yerine getirmek için altmış yaşın» : da bir hizmetçi aramıştım. Maattees- süf bulamadım, bunun pek muhterem pederimizin em mermeri üzerine gene dan, hayvanat bah öğr & İngilterenin başsansörü bu nüz zattır. Asıl mesleği denize İngiliz filosu amirallarındandır. C. V. Usberne'dir. Denizin altındaki tahtelba- hirleri görmek mümkün olacak mı ? Nevyork'un bellibaşlı kimyagerlerin - den Dr. Max Tumper, kimya vasıtasile | tahtelbahirlerin o mevcudiyetinden ha - berdar olunabileceğini iddia eylemekte- ktir ve İsmi de ni yerine getirmek istediğim iç mişer yaşında üç hizmetçi aldın. Her üçünün yaşları altmış ediyor!» . TE. el Çiçek hulâsaları enjeksi- | yon'arının a''âk üzerinde lesiri . — measasmmansamassmaane İngiliz askerierinin Günlük yiyecekleri Nelerdir ? İngilter amy Ismi kullanılır. Tomm kemmel surette gıdalandırıl tere Harbiye Nezaretinin en ktalardan biridir. " yaşadığımız muhakkak. Bunun bir delilini de bugün arzede - İceğiz. mü il Duperreux isminde bir nebatat âli -| İminin iddiasına nazaran çiçek hülâsala - rının enjeksiyonu ahlâkı yüzdeyüz değişebilir: adesile şayanı dikkat bir devrede e bir. asker İçin | rı İngil- dirler, Pei Bu doktora göre, gemiler tahtelbahir- Terir bulunmaları melhuz olan mahal - lerde denize bazı kimyevi maddeler sa - ; lacaklardır. Tahtelhahirden intişarı mu-|tu Kutu. şişe şişe reçel, marmelad dağıt- bakkak ölen gazler bu mayi derhal maktadır. Şimdiye kadar askerlere ve - renklendireceklerdir. Ameriken keşfi - |rleçelmekte olan tatlılar hep erik re - a z “İçelleri idi, Şaire tea Çak ye | ei erik ve Gl reçelidan YAK beam tığı için Harbiye Nezareti, bundan böy- le bu reçellerden maada, arrmid, şefta -)menekşe hülâsası Iyi gelmektedir! lı, kayısı, frenküzümü, . kiraz reçelleri! Gül hülâsası İse insanı hasisliğe sev - dahi tevzi edileceğini bildirmiş ve bir ıki/kedermiş! hafta sonra bu tevziat başlamıştır. İhgiliz o askerlerinin yiyeceklerinden bahsederken şu nokta üzerinde de biraz i : duralım: İngiliz askeri, dünyanın en mü-| #878. çiklet bile eksik olmamaktadır. kermmel surette gıdalanan askeridir, Hü.| Her askere ayrıca haftada iki büyük İkümet, askerini #deta yiyeceğe boğmak-| Kutu kibrit verilmektedir. 4 hi v B; Jacir i k | Bütüm bunlardan başka haftada öç a in Öizgen Tâ harb cephesine kadar İngiliz aske-'defa rom ve kakao da almaktadırlar. amam mm La AM A ŞE ğa TEE EA İSTER İNAN, İSTER İNANMA! Bir dostumuz söyledi: İstanbulda belediyenin gece de çalıştığını ik defa olarak — Akşam saat 8 de Harbiye tramvayından inerek Vali ko- | görüyordum. Hoşuma gitti, hatıra defterime bir tarih olarak nağı cadâesine sapıyordum, beş on metre farkla önümden | kaydedeceğim, bir kamyon gidiyor, içi toprak ve amele dolu. Şoför birden - | © Çocuk bahçesinden çıktım, gene vali konağı caddesini ta- bire direksyonu kırmış olacak ki önümden giden otomobili | kib ediyorum, Bu cadde üzerinde, bu caddeyi amuden kesen bir sanİye içinde yaya kaldırım üzerinde gördüm, fakat | diğer bir cadde vardır ki, adına Emlâk sokağı derler Hemen durmadı, yürümiye devam etti, gözden kayboldu, arkasından | hemen Veli konağının tam karşısına isabet eder. Yeni yapıl- gittim. Kamyonun suptığı yer Çocuk bahçesi yapılacak yer- | mış apartımanlarla doludur. Oraya sapıyorum, bir dostumu dir. Ve gecenin sekizi olmasına rağmen orada daha dört | ziyarete gideceğim, fakat sen misin sokağa sapan, yağmu kamyonla birçok amele vardır. Toprak getiriliyor, dökülü - | yeni yağmış, bir Arnavud kaldırımından dahi mahrum olan yor, projektörün ışığı altında tanzim ediliyor. Birisine sor - | bu Veli konağının tam karşısındaki sokak bir çamur der - dum: yasıdır. Bir taraftan Vali konağı, bir taraftan Çocuk bahçesi, — Mümkün olduğu kadar süratle bitirmek için ; geceleri | bir taraftan da orta çağdan kalma, nihayet küçük bir mas - de çalışıyoruz, cevabını verdi. | rafla yapılabilecek küçük bir sokak... İSTER iSTER İNANMA! l sayesinde İnsanların İrandığı n : Harbiye Nezareti askerlere hergün kul” | e çesöre nazaran, çok yaşamak Kİ n eflangilang» çiçeği üsaresinden en - von yapmak kâfidir. Bu çiçek Fili- İpin adalarında çıkar. Bir nevi ortanca - dır. Usaresi yasemin gibi kokar. | Sakin bir ahlâka sahib ölmak için de amaaa tereyi doğrudan doğruya tehdide kadir bir kuvvet olur. Rusyaya gelince; o da İngiltere için Asya. da bir rakibtir. Jeopolitik bu üç büyük dün- ya kuvvetlerini, tarihin bugünkü safhasında yeniden karşı karşıya getirdi. İngiltere, şim. diye kadar iki büyük rakibi ie ayni zaman. da karşılaşmayı hiç ltememiştir. Fakat, ta- Mh bu defn, ona böyle bir vaziyet getirdi. Ba. kalım, karşılaşmanın inkişafı o ve neticeleri ne olacak? rinin yiyeceklerinden ekmek, rozbif, taze sebze, domuzyağı, cay. reçel, peynir, si- İNAN, Sözün : kısası Ramazan fıkraları E. Ekrem Talu çlerinde ne güzelleri vardır! lermizin ipce omüktedanlığına 9 mune olan bu fıkraları hatıra getirdi kendi kendime gülerim. Önce meselâ şu fıkra: Adamcağız arife günü arkasında Yü bir hamal ile eve gelir. Kapının öDl de kendisini karşılayan oğlu, yıgın Y erzakı görüp: sol — Şu mübarek Ramazan ne bereki aydır! deyince, herif: — Seh onur bereketli olup olmadığ şu duvardan giden mücevherli kılıca cevabını verir. * Bektaşi fukarasının biri, bir yaz İğ mazanında, gündüzün konakladığı Uği esine sokulup lıkır hıkır SE r. da oturan birkaç köylü adareiğiiiği za çıkışırlar: Değ" 5“ t Bir fıkra dah pr Bektaşi cevab veri! # — On bir ayın sultanı, Allah izin V” rirse gelecek yıl gene gelir.. velâkin yg kir susuzluktan o geberirsem, bir Ölye dünyaya gelmem. Onun için kusura mayın, canlar! İ * Gene Bektaşinin biri, oruç turtmmadiği halde sahur yermiş. e — Bunu ne diye yapıyorsun? Sv! * karşılaşınca: — Ne yapayım? demiş; farza ri il tiğimiz yok, bari sünnete riayet ede * ya e, niçin orüç tatmadi sorrauslar.... — Sıramız gelmiyor da ondan. Jeli İ — Ne gibi? ij — Evde peder tutuyor. kon orf yor... onlar bırakırlarsa biz tutscaiii Yoksa imkânı 1m var? # ş Bu da bir Bektaşi fıkr li A i MAZAN 37 j. iş. Bayram sabSŞiğ nuş: Herifin b tk toplar atı — Bu toplar ne — Bayram topları, ererler... Pektaşi dudaklârını taaccüble bük* rek: — Allah Allah! demiş Ramazan geli geçmiş te, bizim haberimiz bile olmst Bir tarihte ik! erkad. Bunlar: müşler. Orada bir tanesi — Ben huristiyanım! demiş, kut MUS. Ö: eyled küm ya şal daha önce müslümanlığıni mi in yüz değnek yemiye ei edilmis imiş, Kendisini cellâde Sig A m edecekleri sırada nlık gir eder arkadası kadıya sormuş: İ — Eğer müeliiman olursam, arkadif” Z mı Jar mısınız? : - ; ; m? | ini kabul ai Cevabını alınca: — O halde ben hak di Devip, kelimei şahadet getirmiş ve iğ irlikte, elini kolunu sallıy& <8 lıya çıkmış, gitmiş, fadarile E, Elvan Cİ ösen endmesezammszanasmmnznlai Hatayda bele liye seçi? Antakya 15 (A.A) — Hatayın bütün gz i lerinde belediye seçimi dün sabah başi tır. Bu münasebetle her taraf o bay?! süslenmiştir. Her yerde davullar gali! 3 ta ve halk büyük bir coşkunlukla rey dıkları başına koşarak Cumhuriyet halk” tisl namzedlerine reylerini vermekte TAKVİM BİRİNCİTEŞRİN kum pe Birineiteş-in GÜNEŞ