20 Ağustos 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

j “Tek r i i DD anzig ihtilâfının barış yolile halledilmesi lüzumunda israr dip duruyoruz. Bunun sebebi bu mese- lenin slevliyehileceği bir harbin bütün Avrupayı tahrib etmek istidadında bu- Bundan başka Almanya bu- tında bir harbden mut. bir mukabil in kurulmasına sebeb Ve temel olmuştur. O suretle ki, bugün| Mihver devletleri bir harbden çekinmeğe mecburdurlar. Onların böyle bir harble 1 şeyler kazanabilmeleri çök şüpheli olmakla beraber birçok şeyler kaybet- Meleri muhakkaktır. Bu neticeyi Sovyet Rusyanın sulh cep. besine iltihak etmesinin bir emri vaki Olması bakimindan çikarmıyorum; keza- lik Japonyanın Berlin « Roma mihverile bir askeri ittifak sktine yanaşmamış ol. Mâsını da bu husustaki hükümlere bir e- $a5 almıyorum. Zaten Japonya Aksayı. Yarkta İngiltere üzerinde manevi ve mad- di çok şiddetli tazyikler yapmakla Mih. Ver devletlerine endirekt yardımını yap- makta ve Sovyet Rusyanın batı devlet- lerle ittifak aktetmesini geciktirmek hu- #usunda müessir bir âmil olmaktadır. Yani Sovyet Rusyanın sulh cephesine he- Düz hiçbir faydası dokunmadan Japon. Yanın Mihver devletlerine maddi ve ma- Mevi yardımlar. oluyor. Bunun böyle ol- masına rağmen Mihver devletleri için bir harbden istihsal edilecek Emekli General H. Emir Erkilet «Son Posta» nın askeri muharriri alaı İdört devle' — SON : POSTA Sayfa 7 çıkar yol: Bir propajanda kepazeliği Bugün şayia halinde deveran eden müfareke ve müzakere çaresi, er geç başvurulacak yegâne çaredir! YAZAN : : verimesasasssasasa arasam esesi raya gelmek ihtimaller: şimdiden söylen. 1 meğe başlanmıştır. Fo:ster Danzigde putkunu henüz söylediği ve Fon Riben- trop, Kont Cianoya mülâki olmak içir Sulzburga hareket ettiği sıralarda yazdı. Bımız yazılarda Danzız meselesinin harb- den ziyade barış yolüe hallolunabileceği. ni delillerle göstermiştik. G za ve tahminlerimizia tamam rçi mülâha- e hakikoi henüz yaşamıyoruz; fa- olduğu günleri İkat o günlerin uzak olmadıklarına bugün dünden daha çok İnanıyoruz. Mütârekeler ekseriya harbden yorul muş veyahud hir harbde elde edilenden daha fazla bir netice çıkacağına ümidi kalmamış hasım tarafların müracaat et- tikleri bir vaşıtarır ki, onları umumiyet. le barış takib eder. Bugün Almanyanın jiki milyon as«er beslediğine, Lehistan, Fransa ve İngilterenin silâh altında nü- yük kuvvetler obulundurduklarına, bir senedir, her ne kadar kan dökülmüyorsa da, bir takım askeri harekâtla memle- ketler ihak ve işgal edüdiğine, Avrupa Hitler Progda devletlerinin de iki mubarib safa ayrıl. yoktur. Bu sebeble, Avrupada çok ağır|dıklarına ve nihayet Alemin harb lâkır- bir gerginlik ve itimadsızlık havası ya.İdılarından bıkıp usandıklarına ve hattâ ratmış olan Danzig ihtilâfının ve diğer | yorulduklarına bakılirsa artık bir müta. meselelerin nihayet müzakere ve barış!reke akti yerinde olmıyan bir tedbir sa- masasına İntika! edeceklerini ummak bir | yılamaz. Bunun için Mihver devletleri haysl değildir; bilâkis bugünün büyük; tarafından Vatikana yapıldığ. söylenen siyasi ve askeri ihtilâlinde Avrupayı kur-| tekliflerin doğru olup olmadıklarını he- iaracak tek çıkar bir yoldur. müz bilemiyaruz. Fakat müzakerelerden İşte 30 günlük mittareke lâkırdıları ve! evvel mevcud gerginliği gevşetmek için tih hariciye nazırlarının bir a.| (Devamı 10 uncu sayfada) — — Orta oyununu ve Karagözü ihya etmek isti yenler haklı mıdırlar? (“Son Posta ,, nın tiyatro münekkidi yazıyor ) Zuhuri Kolunun ihyasına taraftar olan|sile ayni, fakat onların resimleştirilmiş, | “e bu iş için Şehir tiyatrosundaki artistlere; Şehir tiyatrosu idaresme; İstanbul Valisine; Güzel San'atlar Akademisine; Ankara tiyatro mektebine; ; Umumi bir davet yapan Bürhan Fe. “eğin Yazısını okudum. Bürhan Felek, bidayeten bir eZuhuri lunu İhya Cemiyetis kurulmasını, esri VE iMiyar esnafın himayesini, amatör- tr arasındaki hareketlerin teşvik ve tak- tile işe bir san'at çeşnisi verilmesini *klit ediyor ve netice olarak: *Bence orta oyunu ancak güzel san'at İlarak kabul ve himaye. edildiği zaman "disini kurtarabilecektir.» Diyor, A * Orta oyunu birkaç sene evvele kadar, akita güç tutunabilen ihtiyar birkaç Satkârının sayesinde şöyle böyle yaşı. Pabiliyordu, İstanbul festivali münase- stile tertib edilen eğlencelerde orta 0. Yanlarına da, ancak ora oyuncularının iel zı karşısında, şehir kenarında İüt- ye bir ver wi şti ve bilhassa son fes- ei Kavuklu Ali en kuytu yerdeki »ahçede tek bir muhavere yapmak *ni güçlükle alabilmişti. O zamandan Ta da orta oyunu ortadan kayboldu. Epey zaman evvel, bir karagöz tilmi gölgeleştirilmiş şekli olan karagözün)se: perdesi de, yeni dünya ile beraber yıkı. lerden üstündü. Karagöz, karagöz yor. Yarın ne karagöz olacak, ne de or-İdevrini canlandıran birçok sahnelerle ta oyunu. Senelerce Türk halkını eğlen.|birlikte filme çekilmişti kı bilhassa bu diren bu perde ve meydan oyunlarının|cihet filme daha başka bir hususiyet ve, bu tarzda ortadan kalkmaları eski san'at-İriyordu. Karagöz filminden daha esaslı sında ne kadar kurnazca hareket ederse Alman gazeteleri İsmail Habib'in Milli Mücadele senelerinde İngilizler hakkında yazdığı öfkeli bir yazıyı bugün yazılmış gibi gösteriyorlar Ustadın mukabelesi Üstad İsmail Habib (ilâmid) gününde bir hitabe irad ederken «Viyanada çıkan «Neus Wiener Tag- blatt: gazetesi, 31.7.939 tarihli nüs. bir Türk farafından (ifşa edilmekte. dir» başlığı altında İstanbuldan yazıl. mış şu yazıyı neşretmektedir: | «Tanınmış Türk muharirlerinden İs- mail Habib «Geçmiş zamanlar» isimli ki. tabında İngilizler ve onların cihen impi. ratouğu hakkında şu dikkate şoyon hükmü vermektedir: «Hiçbir millet yalanı nihayetsiz kud. retinden İngilizler kadar çok istifade et-| miş değildir. Yalan İngililenin elinde onların dönanmalarımlan daha kurvetli bir kudrettir. İngilterenin karşısma bir ralib çıkıp onu Taha'sız etmeğe başla- yırca İngiltere diğer memleketlere mü. racaatla «benimle dostluk aktedinizb dem İngiltere takib. ettiği iltijak politika. — O zaman Lozanda sulh müzakere. leri cereyan ediyordu ve müzakereler sik sık çetin safhalar arzetmekte idi. Memlekette İngiliz inad ve ısrarının bu müzakereleri akim bırakacağı hak- kında kanast besliyenler bulunduğunu gördüm ve bu endişeleri bertaraf etmek için de, bu yazıyı yazdım. Bal da şu satırlar var; «Korkmayın; İngilizia siyasette tanımadığı yegâne şey inad ve inad etmediği yegâne şey, siyasettir. O, cihan siyasetini cihan gibi dönmek saye- sinde döndürüyor.» Yazımın bütün sıklet merkezi de kuv. vetimize emin olduğumuz için bileğimi. zin bükülemiyeceğini anlatmaktı. Yazıda Lozana garb cephesi kumanda- Bi İsmet Paşa «İnönü> nün gönderilme - sindeki manayı da şu satırlarla ifade et- mişim: «Biz pekâlâ öğrend'k ki, en iyi siyaset küvvet ve kuvvet en iyi siyaset tir, Onun için ordumuzun kumandanını fetih ve istilâ pohe:kasında da o derece merhametsizdir. Para v. his - İşte İn- giltere bu iki vanta üç kendime Ciğer memleketlerin kapılarını açmışlır.» İşte bir Türk İngilizler hakkında böyle yıkıcı bir hüküm vermektniir.> Memleketin hayati menfaatlerine uy- gun görüldüğü için bütün Türk milleti siyasetimizin kumandanı yaptık. Kuvve- timizi yenecek kuvvet olmadığını bildi. Bimiz içindir ki, neticede siyasetimizin yenilmiyeceğini ve yeneceğini biliyoruz.» — Acaba dedim eski bir yazıyı aktüel bir hâdise imiş gibi göstermek ve hattâ onu tahrif ederex sıralamakta maksaj nedir? — Berhalde bu yalandan bir fayda u. terafından tasvib ediliş bulunan Türk. | müyorlar, Bana kalırsa 17 sene. evvel ya- İngiliz ittiakının akti ferdasında we bu | zılmış olan bir yazıyı, tarih olmuş - bir retmiştim. Fiim bizde yapılan birçok! | hayli garib gördük. agorta oyununun son eni dünyasını ye (€ Yıktık. Son kavuklusunu bir köşe. attık ve işte bugün hal böyledir. Orta oyunu ile atbaşı yürümüş ve be- e F can çekişmiş diğer bir san'atı da tada mevzuubahs edeceğim. Bu san'at *gözeülMük san'atıdır. Hacivadı pişe. i kâragözü kavukluyu andıran ve di- eşhasından bir çoğu orta oyunu eşha- lara ehemmiyet vermemekliğimizin en bariz birer ifadesidir. Gerek karagöz, gerek orta oyunu bu- günün tiyatro ve sinema ihtiyaçlarının yerlerini dolduracak şeyler değildirler. Sinemayı bırakıp eğlenmek, ibret almak için karagöze giden, tiyatroyu - seyret. mektense, orta oyununu seyretmeyi ter- cih eden bulunmaz. Biran için bunun ak. sini kabul etsek gene memnun olmama- mız icab eder. Çünkü karagöz ve orta o- yunu düne aiddi. Bugünün san'at vadi, sinde yerleri yoktur. Fakat şu var: Karagöz ve orta oyunu bizim malımızdır. Zeybek pyuamak ne kadar bizimse, onlar da o kadar bizim- dir. Balolarda dansetmiyelim, zeybek oy. nıyslım, demıyeceğimiz gibi, sinemaları, tiyatroları kapayalım. Orta oyununu, ka- ragözü ihya edelim de demeyiz. Fakat zeybek oyununu bugün nasıl benimsiye- rek muhafaza ediyorsak karagözü ve or. ta oyununu da öylece benimsemek ve muhafaza etmek bizim için bir börçlur. Onları bugün muhafaza etmeli, yarına ulaştırmalı ve çocuklarımıza da göster. meliyiz. * Bugün himayesiz tiyatro bile yaşaya. mıyor, nerede kalmış orta oyunu, kara- göz yaşıyabilsinler. Himaye için vakit gelmiştir, diyemiyeceğim, çoktan © geçti. Bu birkaç sene içinde bir hamle yapıl. mazsa, ilerde yapılacak gayretler, ölüyü diriltmek kadar semeresiz olur. ve daha güzel olmak üzere bir de orta oyunu filmi çekmek mümkün değil mi- dir. Yarın ortada görmemize imkân ol- mıyan, tektük kalmış ihtiyar orta oyun- çularını film balinde daha uzun zaman. lar yaşatamaz mıyız? * Şehir tiyatrosunda ve Şehir tiyatrosu haricindeki teşekküilerde orta oyununa çikacak ve bu oyunda eski meşhur orta oyuncular gibi muvaffak olacak san'at. kürlarımız mevcuddur. Bunlardan orta oyununda istifade edebiliriz. Orta oyunu her zaman oynanamaz.. fakat senede muayyen bir hafta orta oyunu ve kâra- göz haftası olarak tesbit edilebilir. Bele- diye himayesindeki Şehir tiyatrosunun san" rları gene himaye gören eski or- unu san'atkârlarile, muayyen bir yerde birkaç orta oyunu oynıyabilirler. İyi katağözcülerden birkaçı birkaç kara. göz gösterebilir. Ayni hafta içinde Halk. ev de kendi kadrolarile, 'orta oyunu örnek! ii Halkevi temsil kolu seyirci- le pekâlâ gösterebilirler. Bu hareket şehirde, şehirlerde hem bir eğlence, hem ta oy ittifakın icab ettirdiği dostluk bağlarmın | hâdiseyi halin bir vak'am gibi göstermek bergün yeni ve mes'ud bir tezahürünü| suretile kendi milletierini aldatmağa ça. gördüğümüz sırada bir Türk mütefekki, ışıyorler. Bu da onların Ne gibi zavallı nin buna aykırı neşriyat yapmasını | çarelere başvurup, ne gibi biçare vasıta lardan meded umduklarını göstermiyor Bunu icab ettiren saikleri öğrenmek| mu? için kendisin; evinde ziyaret ettiğimiz üş-| Hep kuvvet şakırlısı yapan öyle bir tad İsmail Habib, sebebi ziyareti üğre .| devlet İçin bundan manidar aciz ve zâf nince hayret izhar etti ve kendisine gös-| nişanesi olur mu? terdiğimiz parçayı tekrar tekrar okudu.) (İşleri böyle tahrifli yalaniara kaldıysa Bir müddet düşündükten sonra her-| vay hallerine! halde yazı hakkında bir şey hatırlamış) Bu suretle İngiliz yalanından bahse. olacak ki, yerinden kalkıp çalışma oda,|den Alman propagandası, yalanin 22 sun. sının kitablarla döle kısmına doğru yü, | turlusuna baş vurmuş olmuyor mu? rüdü ve İtina İle sıralanmış kitablarının | Sonra şu da var; milletler arasındaki irasından birini ayırıp yerine oturdu, | siyasette daimi dostluk veya daimi düş- Yaptığı kısa bir tetkiki müteakıb ara. | manlık diye bir şey tasavvur olunamıya. dığını bulmuş olacak ki, çehresini kaplı- cağını en iyi Almanjiarın takdir etmesi yan geniş bir tebessümü müteakıb: | |lâzım gelir, 30 yıllık müttefik; olan İtal —Fakat bu yıllarca evvel yazılmış Yâ Umumi Harbde kendisine hiyanet et- itekrar ve dikkatle okudum: faka; Neus bir yazıdır. memiş miydi?. Ve o zaman bunu yapan Ankarada çıkan Yeni Gün gazetesin-| İtalya, şimdi de kendisinin mâttefiki de. de «Hergün bir düşünce» sütununu yazı. |ğil midir? yordum. Bu satırlar o gazetenin 7 Kânu,| Nitekim asırlarca evvel asırlarca con nusani 1923 tarihli nüshasında (Büküle. | düşmanlığı yapanı İngiliz ve Fransız mil- miyen bilek) başlıklı makaleden alın-(letleri çoktanberi candan birleşmiş bir mağtır. yekparelik gösteriyorlar. 920-923 yılları sırasında bu şekilde ya | Hattâ Bsırlarca bizim mezarımızı kaz. zılmış yazılarımı (O zamanlar) aâh bir) Dak istiyen Çarlız Rusyasına bedel, bizi kitabda topladım ve görüyorsunuz ki bu, | diri diri gömen (Sevr) mezarlığındar nu 937 yılında bastırdım.» İkurtarmak için bize ilk elin; uzatan da Bana uzattığı kitabı aldım, tetkik et.| Sovyet Rusya oldu. Dünyada hiç eşi oi tim. Gösterdiği 229-232 nci sayfainrda|mıyan en ibretli siyaset değişmesini de buna benzer satırlar vardı. Yazıyı tekrar |Türk ve Yunan milletleri gösterdiler; o kadar kanlı cenkierden sonra çimdi de eski oyunlarımızın, devirlerinde ya «| Wiener Tagbelattın yazdığı şeyleri ay. şamamış olanlara öğretilmesi obakımın-İnen bulamadım. Nihayet üstadla birlik- dan faydalıdır. te araştırmağa koyulduk ve o zaman Orta oyununu eskiden olduğu gibi ih.|hayretle gördük ki, bar satırlardan bazi ya edemeyiz. Çünkü şimdi o devri yaşs.| cümleler ve hattâ birkaç satır aşırı tek mıyoruz. Fakat onu bir müze h muhafaza etmek bugünkü sah'at teşek-| şey meydana getirilmiş.. küllerine düşen bir vazifedir. temek Hulüsi hatabım: Yunan. miiletile candan dostuz. Hülâsa Almanlar bu çocukça propa- gandada beyhude uğraşıyorlar, Milletler düşman iken dost, dost iken düşman ola- bilirler. Siyaset denilen şeyin bütün ta- linde | kelimeler alınmak suretile bambaşka bir | rihi bu cilveleşmenin senfonisidir. — Mademki bu yazı ile sizin İngiliz a- Bu netlesye vâsıl olduktan sonra mu, jleyhtarı düşünceler beslediğiniz ima e « (Devamı 10 uncu sayfada)