22 Ağustos 1937 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

| İ İ | Yazan : Arif Cemil Enver Paşa Moskovadan Berline gelmişti. Şimdi Talât salonda karşı karşıya oturuyorlardı Paşanın evindeki Dünkü kısmın hulâsası Talât Paşa Berlinde Hardenberg so- kağında dört numaralı apartımanın birinci katında Sai nam müstearile ya- tıp kalkmaktadır. Aymi evde İttihad ve Terakkinin umumi merkez azasın- dan Rüzuhi Bey de ikamet etmektedir. Talât Paşa günlerini sabahleyin sckağa çıkmak, küçük bir gezinti yapmak, evi- ne yakın bir yerde kiralanan ve üy zamanda doktor Nazım tarafından metgâh ittihaz edilen yazıhaneye uğ rayarak gündelik vaziyet taporunu (- ine dönmek ve orada ziyaretçi- lerle görüşmekle geçirmektedir. Gü: delik vaziyet Taporu gazetelerin Tür- kiyeye aid haberlerinin hulâsasıdır. Bu gezintilerden birinden dönüşte Rüsuhi Bey Paşaya yalnız sokağa çık- tığı için darılıyor, «Fransız askeri kı- yafetime girmiş olan Ermeni komiteci- lerinin şehirde gezdikleri malüm iken yalnız başına sokağa çıkmak doğru müduür?» diyor. Talât Paşanın cevadı: «İş olacağına varır» manasını tazam- mun etmektedir. Muharrir bundan sonra o günlerdeki siyasi vaziyeti tasvire geçiyor, umumi harbin galibleri Türkiyeyi nasıl payla- şacaklarını konuşmaktadırlar, Fakat aralarında ihtilâf var. Türk memleketi taksim edilemeyince padişahın İstanbulda kalmasını temin edecek bir hal çaresi araştırılıyor, Bu teklif İngiltere tarafından yapılıyor. Bunun için iki hal çaresi ü yor, Bunlardan birisi: Türkiyenin Av- konuşulurken, bir taraftan da Avrupa gazetelerinde ittihatcı reislerinin şahst vaziyetleri hakkında ufak telek haber- ler çıkmıya başladı. Talât paşa ile re-|bir kurtarıcının açtığı kurtuluş bay: fikleri kendi şahıslarını alâkadar eden | etrafında toplanmıştı. Bu ümid verici haberleri gazetelerde okuyarak telâşa |harekete dnir gelen haberler Talât pa- düşüyorlar. şanın yüreğine su serpiyordu. Milli Paristeki mücahede büyüdükçe, İzmirin işgalini diyor ki: müteakib ilerliyen Yunan ordusunu «Firar halinde bulunan esbak sadrâ- durdurmağa ve hattâ şurada burada ge zam Talât, harbiye nazırı Enver, bah- riye püşkürtmeğe muvaffak olduğu du- riye nazırı Cemal paşalarla maarif na: yuldukça Talât paşanın memnuniyeti zırı Doktör Nâzım beye İstanbul diva- | de gittikçe artıyordu. Milli harekâtın nıharbi huzurunda isbatı vücud cyle. inkişaf ettiği zamanlarda Talât paşanın meleri için on gün mühlet verilmiştir. ağzından kendi vaziyeti hakkında şikâ- İsbatı vücud etmedikleri takdirde me- yet edici tek bir söz bile çıkmıyordu. deni hakları iskat ve emlâki müsadere Diğer arkadaşları hakkında bu söyle - rupadan tamamen çıkarılması, diğeri | olunacaktır.» nernezdi. Talât paşa; elinden bir şey ise padişahın sözde malik olduğu ru-| Bu arada İstanbulda bir çok İttihat |gelsin gelmesin, milli harekâta müda- Bani kuvvetin ibkası ve sonradan şi.' ve Terakki erkânı tevkif edilerek Mak|haleden kat'iyon çekiniyordu, bir ta- mali Anadoluda tayin edilecek bir kaç /taya gönderiliyor. Bunlara dair İngiliz |İraftan müdahale edilir, Anadolud iyi- vilâyette cismani hâkimiyetinin tesisi- ! Çazeteleri mufassal haberler neşre ik hasıl olür, se mukayemeti kır- dir. yorlar. Abdullah efendinin tevkifinden mağa sebeb v diye çok körkuyor- Birinci hal sureti kabul edildiği tak- | bahseden Morning Post gazetesi diyor| du. dirde İngiltere, Fransa ve İtalya İstan- | ki: bul üzerinde müşterek hak iddiasına kalkışıyorlar, aralarında bu yüzden hasıl olan kıskançlık bu hal suretinin tatbikini imkânsız bırakıyor. İkinci hal sureti için - Fransa He İn- giltere Amerikan mandasıni muvafık buluyorlar, Zannediyorlar ki- bu iki devlet islâm tebaaya malik oldüğundan halife anlar tarafından İstanduldan çı- karılacak olursa müstemlekelerindeki y islâmlar kıyam edeceklerdir! meselesi üç nüfuzun tesiri altında in- Ne kadar boş, esassız bir endişe, ne|leyip duruyordu. Bu tesirlerin birinci- kadar manasız bir korku! Dört sene|sini müteassıp Amerikan inisyonerleri devam eden umumi harb esnasında 'm telkinatı, ikincisini ismi olup cismi Türkiye,haricinde yaşıyan islâmlar, | olmıyan Hindistan - Türkistan islâm it-|bir merkez mahalli ihtilâfı gibi görü- Türkiye için ne yaptılar? Ne yapabil -| lihadı ve üçüncüsü de kosmopolit ka -İmüyorsa da hakikatte asıl zıddiyet İtti. diler? Bilâkis İngiliz harb saflarında Pitalistler temsil ediyorlardı. Avrupalı- İhât ve Terakkiye riyaset meselesinden Türklere karşı harb etmediler mi? lar da bu tesirlerin altında, kâh bir ta-İçıkıyordu. Enver paşa merkezi Mosko- Amerika ikinci hal çaresini kabul|rafa ,kâh öbür tarafa sarkarak yalan . vaya naklederek orada riyaseti kendi e- etmiyor. Amerikadaki 'koyu- müteassıb | Yanlış zayıf bir - Türkiye devleti kur-|1ine almak gayesini güdüyordu. dini mehafil halifenin İstanbulda kal. | Mak istiyorlardı. masına razı olmuyor. Bu yüzden Türki- iye meselesi halledilemiyor. Her şey İSTANBULDA BİR BEYAZ RUS İmuallâkta kalıyor. HÜKÜMETİ Halbuki (Morning Post )adlı İngiliz gazetesi bar bar bağırıyor: — Türkiye Almanyanın kucağına a- Türk, kendilerine yapıtmak istenilen tazyikin tesirile başı una çırpınmı- yarak tokrar silâha sarılmış ve bü Ermeni istihbarat bürosu «— Abdullah efendi büyük bir AL man dostudur. Umumi hazbin başlan- gıcında büyük toplantılarda (Yaşasın İslâm muhibbi imparatar Vilhelm!) di- yi yeniden canlandırmaktan da hiç ye bağırmıştır. Efganistanda Alman |vazgeçmiyordu. Yalnız, bu hüususta propağandası yapmak için oraya Muh. kendisile Enver paşa arasında bermü- telif seferler yapmıştır.> tad büyük bir rekabet vardı. Talât pa- şa yeni İttihat ve Terakki teşkilâtını muvakkat bir harici teşkilât alarak ka bul edip merkezini Berlinde tesis et- mek istediği halde Enver paşa buna iti- raz ediyor ve kendisi ekseriya Rusyada bulunduğundan, merkezin Moskovada olmasını istiyordu. Bu ihtilâf zahiren ENVER EL'AN HIRS PEŞİNDE Bunünla beraber, İttihat ve Terakkı. * ğ Artık sulh müzakereleri — başlar ve bu sulh müzakerelerinde Tür Mevhum bir cemiyetin mevhüm riya- seti için yapılan bu çekişme ilk nazar- da insana gülünç görünebilir. Fakat, Talât paşa Enver paşaya karşı o tarzda hareket etmeğe mecburdu. Bu mecbu- daha doğuyor. Bölşeviklere karşı kıyam İriyet Anadoluda milli harekâta karşı tıldıktan sonra uzun zaman devam e-|eden Kolçak tarafından tesis olunan duyduğu hürmetten ve vatanına karşı den bir can çekişmeyi müteakib öldü. |hükümetin tanınması İtsanbulun Kol. beslediği sonsuz muhabbetten ileri ge- Onun için mirasına konmağa lüzum | çak hükümetine verilmesi teklif olu- | liyordu. Talât paşa istemiyordu ki İtti. *hasıl oldu.» diyor. nuyor. Yakında Rusyanın tekrar can- |hat ve Terakki namı altında hareket e- Buna fağmen taksimde takib edi-|lanacağı ve İstanbulu isterim diye tut-İden yeni bir zümrenin Mmerkezi hem len gaye, Türk milletini itilâf sermaye- | turacağı zannolunuyor. Ankaraya yakın olsun ve hem riyaseti darlarının — menfaatlerine ölet eolacak * Enver paşanın elinde bulunsun! bir hale getirmektir. Bu gayeye ise bir| Bütün bu gürültüler Osmanlı devleti türlü varılamamaktadır. artık mağlüb oldu, bir daha belini doğ- Bu aralık Amerika yeni bir hal su- | rultamaz düşüncesinden — doğuyordu. reti teklif ediyor: Osmanlı imapratorluğunu eskidenberi — Türkiye, Avrupada dar bir saha. | bir müstemleke telâkki eden düşmanlar ya ve Anadoluda bir kaç vilâyete inhi-Jonunla sulh akdetmek istemiyorlar, o- karşıya oturuyorlardı. Kendisini çok sar etmek üzere muhafaza edilsin di-|İrlu taksim etmeğe yelteniyorlardı. koruyan Enver paşa Berlin sokakların- yor. Bazı taraflardan İstanbulun Yuna-| Fakat bir müddet sonra Türkün o da hemen hiç görülmezdi. nistana verilmesine dair sesler yükse-zamanki zaafından dolayı mukavemete (Arkası var) iyor. O zaman İstanbulda sözde dahi-Jartık muktedir olamıyacağını zanne - — liye nazırlığı yapan bir zat da Avrupa | denler bu zanlarında aldandıklarını ya. gazetelerine beyanatta bulunarak: vaş yavaş anlamağa dılar. Avrupa — Türkiyenin Avrupa mandaları al-| gazeteleri Anadoluda başlıyan galeya- tınâ girmeşine —muarız olmadığını (!) İnın gittikce şiddetini artırdığını ve va- söylüyor. ziyetin endişeyi mücib olacak bir hale Diplomatların masalarında ve kulis.|geldiğini günden güne daha aşikâr bir lerinin arasında Türk vatanının âkıbeti | Surette itirafa mecbur oluyorlardı. Bu düşünceler arasında yeni bir fikir Enver paşa Moskovadan gelmişti. Talât paşanın evindeki salonda karşı Kalbimin Masalı Romanımız bugün 10 uncu sayfadadır. (Baş tarafı 1 inci sahifede) ticelenen manevrada Türk ordusunün yüksek kıymet ve harb kabiliyeti teba- rüz ettirilmektedir, Bilâhare Mareşal Fevzi Çakmak kritik yapacaktır. Hakemler raporlarını başha- kem Korgeneral Salih Omurtağa dün akşam vermişler ve Salih Omurtak ta Fahreddin Altaya takdim etmiştir. Bu kritiklerde mebus heyetlerimiz, bütün generaller ve ecnebi askeri heyetlerle ataşemiliterler bulunmaktadır. Ayni za- manda harekâta kumanda eden iki ta- raf komutanı ve diğer kumandanlar da bulunmaktadır. Büyük geçit resmi Kritiği müteakip öğle yemeği Sarayda yenecektir. Öğleden sonra saat 15 de bü- Yük geçid resmi yapılacaktır. Saray ile Manika arasındaki! sahaya büyük bir tri- bün yapılmıştır. Geçid resmine İstanbuldan ve diğer yerlerden iştirak edecek olan halkı Çer- kesköyünden Saraya getirmek üzere bir otobüs servisi yapılmışltır. Dün akşama kadar yalnız İstanbuldan Çerkesköyüne (2000) e yakın bilet kesilmiştir. Memle- ketin het tarafından heyetler gelmek- tedir. Bütün Trakya ayakta Trakya halkı dün akşamdan itibaren köy ve kasabalardan arabalarla ve yaya olarak yollara çıkmışlardır. Bunlar akın akın geçid restmi sahasına doğru yollan- mışlardır. Bu sabah henüz geçid resmi- ne çok vakit olmakla beraber her taraf dolmuştur. Trakyada bütün köyler, kasabalar do- nanmıştır. Bu geçid resmi, şimdiye kadar emsali görülmemiş derecede muhteşem olacak. tır. Geçid resmine 5 piyade, bir süvari fırkası, bir motörlü ağır topçu İivası ve |bir tayyare alayından mürekkeb hava ve ara kıt'aları iştirak edecektir. Trakya bir bayram günü yaşamaktadır Tevfik Necati Kozol Çorlu halkı manevra sahasında Çorlu, 21 (Hususi) — Bir haftadanbe- ri geçid resmi gününü sabırsızlıkla bek- liyen Çorlu halkı bu geceden araba, bi- siklet, motosiklet, ve otomobillerle Ma- nikaya doğru gitmektedir. Edirnede Edirne 21 (Hususi Muhabirimizden) — Trakyadaki büyük ve muvaffak: yetli manevraları takib etmek üzere hükü- metimizin davetlileri bulunan müttefik ve dost devletler erkânıharbiye heyet- leri ile ataşemiliterlere Edirnede - vilâ- yet fidanlık bahçesinde bugün büyük bir öğle ziyafeti ve.)'di, Bahçe misafir. lerimizin mensub oldukları devletlerin bayrakları ile süslenmişti. Misafirler sa- at 11,30 da gediler ve candan alkışlar, yaşa seslerile karşılandılar, Doğruca fi- danlığa gidildi. Saat 12 de yemek baş- ladı. General Küzım Dirik'in nutku Yemekten sonra General Kâzım Dirik bir nutuk vermiş, ezcümle demiştir ki; — Büyük misafirlerimiz; günlerden- beri Trakyayı dolduran büyük sempati- niz kültür abidelerinin yüksek bir kol- leksiyonu sayılan Edirnemizi de içine almakla çok sevinmiş — bulunuyoruz. Trakyanın ekonomsal ve bayındırlık ha- yatının ana hatlarından kısa bir panora- ma çizmek, unutulmıyacak ziyaret ha- tıralarınızı müsaadenizle bu turetle ge nişletmek isterim. Türkiye Cumhuriyeti rejiminin hız ve şevkile yaşıyan millet plânlaşmış demlisi cevap vermiş, az zamanda Tür- kiye ve Trakyada yapılan kalkınma ha- reketinin hızlı hızlı yürüdüğünü gör - düklerini ve hayranlıklarını ifade et - Miştir, Bundan sonra misâfirlere Edirne ha. tırası olarak hazırlatılan broşürler ve Bm Büyük geçit resmi 'son günleri Binlerce halk geceden Trakyaya akın etti badem ezmeleri ikram edilmiş, dabâ sonra da şehrin görülecek yerleri, bi arada Sultanselim, Saray içi ve bele * diye daireleri gezilmiştir. Misafirlef akşam üzeri Tekirdağına hareket et © mişlerdir. Yunan gazeteleri ordumuzu alkışlıyorlar Atina 21 (ALA.) — Atina ajansı bik diriyor: Gazeteler Trakyada yapılan büyük Türk manevralarıın muvaffakiyetiüi Müttefikan alkışlamaktadırlar. imerini gazetesi diyor ki: «Yunan erkânıharbiye reisi geni Papagos'un alenen ifade ettiği şevk V8 heyecana, Yunan ve Türk askeri orgâ” nizasyonunda Balkan yarım adası V8 yakın doğu barışı için en müsbet âmili gören bütün Yunan efkârı umumiyesi iştirak etmektedir.» Sabiha Gökçen Atina ve Bükreşi Ziyaret edecek Çünkü bu sözler, askeri ıııüknllidhhlzüıphw"w rın galeyana geldiği bir sırada ga miştir. Binaenaleyh, bu sözlerin olmamasına imkân yoktur.» (Baş tarafı 1 inci sayfada) ve ccnebi askeri heyetler şerefine ve- rilen ziyafette cesur tayyarecımiz Ba- yan Sabiha Gökçen, sofrada Mareşal - Fevzi Çakmağın karşısında yer almış- tır. Mareşal Fevzi Çakmak ve Orgeneral Fahreddin Altay, mütevazı, fakat çok ce” sur olan Sabiha Gökçene iltifatta bulun” dular ve manevrada gösterdiği hizmetle” ri takdir ettiler. Kendisi tayyareci elbi” sesi giymişti. Ecnebi ataşemiliterler de dünyanifi ilk askeri kadım tayyarecisi olan kahrâ* man Atatürk kızile çok yakından alâkâ* dar oldular.. Konuştular. Ben de, kendi" sile Matbuat Umum Mü: Vedad Nes sıtasile tanıştım. Manevradaki Bid sualler sordum. Dedi kiâ — Manevra esnasında keşif vazife * sini yapmak benim için çok enleresafi ve faydalı oldu. Sordum: — Tayyareci olmayı siz mi istediniz: Atatürk mü ilham etti? Türk kadınının cesarette nümunesi olan Sabiha Gökçen: — Göklerde uçmak hissini duyar * dım, Fakat bunu Atatürk, bana, il * ham ve emretti, Ve en büyük ilhamı Oft dan aldım.. tayyareci oldum! dedi. — Başka vasıta ve sporlardan mez misiniz? dedim. — Ata binmeyi severim ve iyi bint” rim, Şimdi de otomobil kullanmayı ÖR“ reniyorum. cevabını verdi. — İlk bindiğiniz vakit hiç korkma * dınız mı? dedim. Kaşlarını — çattı. biği tebessümle: — Aklımdan böyle bir şey geçirm” dim. Behnce, en emin vasıta lıyytl"*'ıid dedi. bi Kendisine, hariç memleketlerde , ;e_y_ı_hty yapmıyacğını — Çok istiyorum.. ve buna hazırlâ ” nqum!'ıodmwkunww leri ziyaretten başlıyacağım !dedi. Sabiha Gökçen lik olarak w;'_ veya Atinaya gidecektir. Bilâl?ıı! Bulgarların «Türkiye Bâşvekilinin verdiği b yanatın ıy.'.....ı bir ehemmiyeti vardın