27 Eylül 1930 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7
27 Eylül SON POSTA Sayfa 7 Tt MECLİSİN DÜNKÜ MÜZAKERELERİ Müller Raporunda Görülen Rakam Hatası, Maliye Vekili Saracoğlu Şükrü Beyin Beyanına Göre, Bu Rakamın İki Ayrı Yerden Alınmış Olmasındna İleri Gelmiştir. Münakaşalar, Epey Hararetli Oldu Farımızın mühtelif. kaymetlerde bir olmasının iktisadiyatımıza masış Selabına ve alelimum memleket halkına Bunlara karşı mubtolif zamaslarda Uldiğumız - tebirler de — malümunuzdur. izlet ibtiyaçlarıcın, — mukavelelerinin #ttiği sarfiyatı, senenin muhtelil ———ı.ı.!'. ve mali vaziyetin İmkâ- Ka "uabetinde - dövit —almakla — temin Sdiyoraz. — Mübayaatımını — ithalât ve Bacat mevsimlerinin yaptığı İhtizazları İaddi ““dagariye — indirecek — gekilde —x:ru“uıîıgnuu işmesine müni arı — Meb'uslar meeliste irine göçerek oturdukları saman rele iktı, zili çaldır Z deke " mikat etmiştir, dedi. Bunu vakilin nutkunun tekalrini tekdif tükrir olundu. kebul edildi. Sanra rele, Fethi Beyin Ğ Pdel p edildiğini ıı,'ı.-::.hı ken- Üi yemin etmiye çağırdı. Tiddetini tahfif ediyoruz. Temas edeceğim rakamlar da Zöstürir ki, aylar ve seneler © neticeye yaklaşıyoruz. yi mütemadiyen azaltıyoruz. leceğim rakamların vuzuh Ve belâgati bize bunu göstermek- tedir.,, Paramızın kaymetinin her sene bir Biktar kaybetmek suretile tedricen aza- larak iştira kuvvetinden kaybetmesl bir mesele idi. Sureti ciddiyede HMeşgul olmak gerekti Baau halictmek :tı mümleketin bütün İktisâdiyat ve liyacatını müşahede altına alarak tet- Kikatın vereceği neticeye göre müzmin Yarayı tedavi ilina almak Tetkik ve müşahede esnasında hükü- et yürdü ki, paramızın kaymetini düe Vören şebeplerin bir kasını muvakkat' kendiliğinden zail olacak sebeplerdir. tisl thalüt ile ihracatımız :ü'ı: açıldarı vücude getiren hâdise- dir. Üçüncü sebep: İmparatorluğun Şıkarttığı evrakı nakdiyenin bütün .uu:ıll 'tinin İ de Bunun tabil meticesi olarak Türk Pürasi tedricen düştü. Bu hükümetle he kaymetinin düşmemesi için n İçin elden geldiği kadar ve müm- Kün olan tedbirleri. almakta Sikmedi. Tediye müvazenesini için birçok kanunlar çıkarıldı. Sanayiin inkişafı, alelâmum iktı- Bdi hareketlerin canlanması nok- falarından birçok tedbirler alındı. __"::I_—'ı ithalât / üzerine koyduğu Gergisi bir menhat varidek arer zihniyetile değil, fakat memleket iktisadiyesi düşünülerek yapıl- / d Tet h Sasamam Mayisetlei adeteküar , Sonra da dört ay gibi kıza bir eskisine nararan 100 mil- Tazla Hhalâtta bulunulması, ve paramızı kaymeti aleyhinde yapılması, geçen sene bu İhdas etmiş, hükümelt ona göre ler alauş ve nihayet bugünkü huzule gelmiştir. T ŞİMDİ NE OLACAK ? liye vekili bu mukıdkdiın:- Sonra şimdi yapılacak ka- 5_'—“'% #ebebini — izah etmiye amış ve demiştir ki: ç— Paramın ne fazla çıkması, ne farla ti memleket iktısadiyatı İçin iyl Bu kanunun manası bir tek S üzamerlnç” nni Timekür (00 Yi Te aa Wethi Bey Kürsüde pwlğ:’veki.ü.ı. mutku bitmişti, Bi evrakını ü det _î:lu B. hükümeti tenkit etmek örmüyordu. Bu mok- eai hehce. bağladı a luhterem başvekil, Meelisi içti d SERALR milli paranını — & ! endişesinden — azade bulunuyoruz, bügün yükselmek ihtimali karşı- sındayız., Bu sözler paramızın bugünkü - vaziyetini Hade eden rözler midir, yoksa milli paramı- zın bugün yarın alacağı - vaziyeti ifade eden sözler mi? Anlamıyo rum. Bugünkü vaziyete munhasır isc doğrudur, istikbaldeki para vazi- yetini fade etmek için ise doğru değildir. Fetbi B. anl kanunun metnini tetkike yeçti — “Bu kanun ile kâğıt para- mızın miktarı tezyit edilmiş de- gildir, dedi. Bu noktayı karşi füs kanın reisi sıfatile efkârı umumi- yeyi temin İçin söylüyorum. Fakat bu kanun tahmine göre para- man İstikrarımı ancak 6 (-7 ay temin edebilecektir. Bu müddet zarfında tam bir istikrar için ciddi tedbir alınmalıdır., Mazmafih Fethi bey bu kanunun geç yapıldığını da ilâve etti. FETHI BEYE CEVAP Fethi Beye cevabı, Maliye Vekili Saracoğlu B., ver- rettir demiş olmaktır. Fethi B. her aklı selim sa- hibinin söyliyebileceği sözlerle kanunumuzu - takviye etti. Te- şekkür ederim. Kanunumuz dahilde ve hariçte, hatta cc- nebi bankalarında ayni zavi- yeden görülüyor. Bu kanuna hükümet — lüzumundan — fazla kiymet atfetmiyor. Çetin bir mücadelenin ikinci safhasında sulunuyoruz. İktısadi mescleleri bir sözle, bir kalemle tebdile imkân yoktur. Mücadele safha safha hedefine gider. Fransa bile on sene - mücadele etti. İstikrarı ancak ©o zaman ya- pabildi. Çok fakir topraklarda çalı- şan arkabaşlarının muvaffaki- yetini Fethi Beyin takdir ede- seklerini ümit ediyordum. Fakat bunu bizden esirgediler. Fethi B. tarife dolayısile fazla itha- lât en seneki KORA Vei eafal en ni :’nlkı:k anlamışlardır.. Ben yüz milyon İiralk fazla ithalât r eşya “Fiserig'in raporu neş- Te i,, diye tariz edi: K Maliye vekâleti kendisine merbul olmıyan bir müessesenin rapo- runu neşretmiye salâhiyettar mıdır? Fethi Bey isterse İş Bankasına birlikte gider, rica eder, görürüz. Fakat bu rapor Fethi Beyin mütalealarını tak- viye etmez, —zayıf düşürür, zannındayım. - Başkalarımın fi- kirlerini kat'i telâkki etmek boş kafalı insanların kârıdır. Biz herhangi bir raporu tetkik edip tartmadan kabul ve tat- bik edemeyiz. Meclisin bu kanun için fev- kalâde içtimamı musip görmü- yorlar. Mevsim hâdisesidir, ta- tilden evvel dMnümgi kanun yapılırdı, diyorlar. 'asaya mütemadiyen — İngiliz Ti arzederek geçirdiğimiz vaziyeti demektir, diyorlar. Bu vaziyet, istikrar bulmuş olan IE-rınıı'dı bile yoktur. Fransa- da parasını bankaya verip altın alan bilmiyorum. Ağaoğlu Ahmet B., arasıra Maliye vekilinin sözlerini “an- İamadım, anlamadım , diye kesiyordu. Bu sırada Şükrü beyin, nut- kuna: — Türkçe öğren, diye bir cümle sıkıştırdığı işitildi. . Maliye vekili arkadaşları itarafından mütemadiyen alkış- lanıyordu. Bundan sonra sözü, Konya meb'usu Naim Hazım Bey aldı. Naim Hazım Bey maarifçi bir meb'ustur. Mali bahis üze- rinde ilk sözü alması meclisin bütün dikkatini kürsüye top- Tamıştı. Naim Hazım Bey, Serbest KA Müller Raporunda Konya'da elektrik fıbriEıı yapıldığı halde 'Or, M. Müller'in » FETHİ B. TEKRAR KÜRSÜDE Naim Hazım Beyden sonra Fethi B, takrar kürsüye çıkbı ve dedi ki: “ — Maliyemize bir kaç noktadan dokundum. Bu, Maliye Vekilini ziyadece asabileştirmiş. Anlaşılıyor ki şimdiye kadar muhalefet fikrile o kadar iti- raz dinlememiş. Temin ede- rim ki maksadımıza; siyaseti- mize * müvafık * görinediğimiz bilcümle teklifatın - samimiyet- le, ciddiyetle tenkit edeceğiz. Takdirlerimizi esirgediğimizder bizi tekdir ettiler. Kabahat bizde değil; maliye siyasetini takdir etmek bir çoklarımızın fikrine muvafık değildir. Saklamıyalım, Gümrük istatistiklerindeki rakama ait ifirazıma uzun cevap verdiler. Evvelce bu izahatın yarısını verse idiler bu itiraza sebep ima ederek şu cümleleri ilâye ettiş “— Aıılış-ı'.lâoıki Mazbhar Bei_ başka lerde. 'ethi B. Tokat — meb'usu Hüseyin Hüsnü Beyin Fethi B. ıbLmiledikîe tutamadığı muka- bel elimı Iari Mazhar Mü- fit Beyden geliyor zannetmiş- tir. Bu son cümle ona taallük ediyordu. Mazhar Müfit Bey sinirlendi: — Senin sözlerin bir taraf- tan hükümetin lehinde, diğer taraftan alehinde, böyle söz- leri dinlemeğe — tahammülüm yok, dedi. Fethi B. devamla: — Ben Fisering'in raporun- da ısrar etmedim. Müller'in raporundan bahsettim. Vaktile meclise neden verilmedi diye sordum. Dedi. İŞ BANKASI UMUMİ MÜ- DÜRÜNÜN İZAHATI Fethi Beyden sonra İş bamr kası umumi — müdürü İzmir meb'usu Celâl Bey kürsüye ldi. Cümhuriye devrinin ma- g;e safhalarını birer birer aça- rak takip edilen mali siyaseti müdafaa etti, kürsüden indi. MALİYE VEKİLİNİN İZAHATI Sivas meb'usu Remzi beyin, istikrarın evvelâ filen olması lâzımgeldiğini anlatan sözlerin” den sonra gene söz sırası ma- liye vekiline geldi. Fethi beyin tenkitlerden kendisinin asabi- leştiği zamımda bulunduğunu eğer bu izahatı evvel ce vermiş olsaydı bir kısın sözleri ı&=iıyı sebep kal- qıqa ndaki cevabına karşı buraya mali bir kanun n müdafaası için gelmiştim. Herkesin meleri bilmediğini evvelden keşfet- mek kudretine malik değilim.., Dedi, MUHALİF MEB'USLARIN SUALLERİ 5 Mu;:ıbıı ııılle;' başladı. luri (Kütahya), Müller raporunun Devlet ğıııkıı ka- nun lâyihasını Meclise gelmez- den evvel tetkik edcî hususi komisyona verilip verilmediğini sordu. Maliye Vekili, “o komisyon- daki, azadan bunu okuyanlar vardır, benim bulunmadığım içtimada — okunmuştur,.,. di. G UN z almamış — bi İ =rlı ordu. A!yıı'g'uıu İzzet © komisyonda aza «— Bizzat içtimada ben okudum ,, dedi. Ağaoğlu Ahmet İkinci suali Bey sordu: . Sorduğu şu idi: M. Müller raporunda “ Türk bütçesi mü- tevazin değildir, tevarün büt- çenin rakamlarında,, diyordu. Saracoğlu Şükrü bey bu su- ale cevap vermeden evvel bir şey anlatmak istedi! “ Ağaoğ- lu Ahmet beyin kanaatı M. Müller ile - beraber midir, de- gil midir? , Ahmet B. “ Hiç bir kanunda, nizamda olmıyan bir şey, bir meb'usa sual so- Fuyorlar,, dedi. MALİYE VEKİLİ BUNUN ÜZERİNE — Pekâlâ siz cevap verme- miş olun, ben cevap vereyim dedi ve ilâve etti: Bütçenin mütevazin — olup olmıjıeğuıı a iyi anlamak için hesabı kat'ilere — bakmalıdır, bütün bunlar anlaşılır ki Türkiye ma- liyesi varidatı kadar masraf =mıktıdu. Mübayaa bono- nn mabiyeti büsbün baş- kadır. Bizim bütçemiz bütün devlet memurları kadrosu senenin 360 gününde işliyecekmiş gibi he- sap ve masraf rakamı buna göre kaydolunur, Sene sonunda çıkacak farkı varidat tarafını da bir fasıl, yahut varidat tahminlerine münasip zam su- retinde tesbit etmek ve teva- zünü bu şekilde mütalca etmek te bir yoldur,, dedi. Ağaoğlu Ahmet B. yerinden €evap veriyordu. — Kürsüye, kürsüye !.. Sesleri işitildi. Kürsüye çıktı. Maliye vekiline sitem etti. — Müllerin kanaati sizin de kanaatiniz midir? Gayet tabi olan Müllerin kanaatini mi î:—k- sa Serbest Fırka azasının naatini mi tashih etmek lâzım- dır? Bunu anlamak istiyen bir hatibin bu basit hitabını mu- ammalı imalardan — görüyor. İtizar Harem dehlizlerinde tefri- kamız, Meclis müzakereleri münasebetile bugün girmemiş- tir. İtizar ederiz. Bey ile birlikte söylenemez. 3u ahlâki bir şey olmaz, dedi. *İFethi Beyi karıştörmü ; diyen Ali Saip B. “Urfa,, ya, “sen kim oluyorsun ?,, diye cevap verdi. Bu defa da Rasih B. “Antalya,, dan “senden ah- lâk dersi mi alacağız,, muka- belesini gördü ve cevabım verdi: — Sen benden alacaksın, ben senden alacağım,, dedi. Rasih Bey — Ben senden almam dedi. Ağaoğlu gene Müller rapo- runa döndü. Raporda mali- yeden kendisine birbirini tut- mıyan rakamlar verildiğinden bahsedildiğini söyledi. “ Bütün dünyaya yayılan bu kabil vesi- kalar tekzip edilmiş midir ?..,, diye sordu. Saraçoğlu Şükrü Bey, Mük- kere verilen rakamların birin- de tek bir tenakuz sayılacak bir fark olduğunu, bunun 'da ayni hesabın bir kere muha- sebeden bir kere de müvaze- neden alınmış olmasından bir hesabın bir tarihte müvazene de başka olmasının tabii bir netice olduğunu anlattı, Arada bir zaman mesafesi vardı. Bu- nunla beraber bu işte Mülle- rin bu kaydına karşı gene bir mütehassıs, Ris tzararsız şeyler demektedir, MÜSTAKİL MEB'US Yegâne —müstakil — meb'us Reşit Galip Bey, arkadaşlarının 1âtifeci — tezahürleri — arasında kürsüye geldi. Yeni başlıyan bir devri işaretle —bu devrin bu hayırlı tecellileri için azayı tebrik etti ve sorulan suallere eevap alınmak için daha çok fırsatlar olduğunu hatırlatarak müzakereyi kâfi gördüğünü söyledi. Kifayet takririni reise döndü, uzattı. Reis — Söz istiyen yok, maddelere geçiyorum dedi. Fethi beyin sesi yükseldi. Maliye vekili bir noktada ken- disile bir fikirde değilse, bu- rada bir tadil teklif edeceğini söylüyordu. Maliye Vekili tekrar kür- süde göründü. Merkez Banknsı hakkında çıkarılan kanunun ay- ni maksadı mutazammın oldu- gunu söyledi. l Müllerin adı Ağaoğlu ile, Fetbi Kanun İttifakla Kabul Edildi Bu maddeler birbiri ardınca | reye kondu. Bütün eller kalktı. | Sonra tayini esami ile reye kondu. İttifakla kabul olunmuş, saat te beş buçuk olmuştu. İçtima — cumartesiye — kaldı herkes geçen ilk — günden memnun görünüyordu. Alemdar zade vapurları Seri ve lüks karadeniz postası Millet » Ea" Pazar günü akşam saat 18 de Sir- keci rıhtımından ( Zonguldak İnebolu, Ayancık, Samsun, İ Ordu, Gireson, Trabzon ve Rize ve Hope ) ye azimet ve avdet edecektir. Müracaat mahalli: İstan- bul meymenet hanı altındaki yazıhane Telefon — İstanbal 1154 DÜN MECLİSTE — İTTİ- FAKLA KABUL EDİLEN KANUN Ankara, 25 (A. A) — Bü- yük Millet meclisi bugünkü içtimaında Maliye Vekili Saraç» oğlu Şükrü Beyin izahatından, bazı münakaşalardan — sonra mevcut 269 geyin ittifakile 'Türk parasının etini ko- rumak için teklif edilen kanunu kabul etmiştir. Muhalif ve müstakil meb'us- lar da kanun lehine rey ver- mişlerdir. Kanuna nazaran evrakı ihtiyaç ve İüzumu kadannı tedavüle —çıkarmak — suretile istimal için hükümete mezw- miyet verilmektedir. Satın alınacak dövizler ev- rakı üyenin — de; ö n lerek münhasıran tedavülde yasadan çekil uı;lfyain ş:— ilmesinde ve iml sında kullanılacaktır. Tedavüle çıkarılacak - olan evrakı nakdiye bugün teda- vülde bulunanların kanuni ev- safını haiz olup bu suretle te- davüle konmuş bulunan Türk Hirası mikdarı ile karşılığı olan döviz mikdarı her bafta sonun- da hem Maliye Vekâleti, hem de depoziter banka tarafından Beşir ve ilân olunacaktır. —— | Merkez acentesi tGalata köprü başında Beyoğlu 2362. Şube #cen tesir Sirkeci'de Mühürdar zade hamı altında Tel. İst. 2740 Trabzon Birinci Postası iyet) vapuru 29 ir. Hareket günü yük kabul olunmaz. İzmir sürat postası ( Gülcemal ) vapuru 29 eylül — Pazartesi 14,30 da Galata Rıhtımından kalka- rak Salı sabahı İzmire varır ve Çarşamba 14,30 da İz- mirden kalkarak Perşembe sabahı gelir. Vapurda mük>mmel bir orkestra ve cazbant mev- ; ve LÜKS POSTASI İNÖNÜ 25 Eyni Pazar gi Sirkeci rıhtımından hareketle Zonguldak, İnebolu, Ayancık, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon, Sürmene ve Rize azimet ve avdet edecektir. Tafsilât —için Sirkecide | Meymenet Lıı altında | acentalığına müracaat. Te- telefon İs. 2134
