26 Eylül 1937 Tarihli Kurun Gazetesi Sayfa 2

7 — KURUN 26EYLÜL 1937 Siyasi Akdeniz anlaşmasın- dan sonra devletler arasındaki vaziyet Beynelmilel ilim âleminde Türkiye- ha ta “Musolini ve Hitler ne konuşaçak:| ler - ateş Sa dışına çıkan av arih kongr8 ri ik Taril si ü arih kongr.sinin ii iin dm için dahili hareketi olmakla kalmadı; bi den gelen büyük ilim otoritelerinin vi si beynelmilel bir hadise ma” Tan sergisi rm ar A mıza reketinin doğuşunu, ları çok can Paleolitik <lolar ile temsil mi .B en id e Yeni taş devri, bu si olarak bu bir sene zarfında bu-he- yetler arasında hiçbir temas vi gelmemiş idi. Bundan dolayı Fra e Hariciye Nazırı Delbos ile ie gem vrede temsil eden bay Bova Scop, rasında die bu ilk temas mü bir siyasi hadise te- lâkki olunmuştur. Fynsz el İtalyan delegeleri birbirlerini tmiş” lerdir. Sonra Italya ile Ral sında mı ln bütün meselele- ri tetkikin ! Te ilk tem ta tebarüz him 7 yada İtalyan deleğeli Türk-Osmanlıtarihinin karakte- ristik noktalarına bir bakış Profesör Bayan Afetin tarih.kurultayının dünkü son toplantısında Mi tez En büyük Türk Baylar, anlar , Bayı Tarih hâdiseleri e tekerrir. etmez. Çünkü zaman ve mekân kültür üzerindeki ti İle her ağir tekâmülüne tâbi- dir. Bir milleti anlamak için onun tarihinin derinliklerine ni se 2 mühtelif d3. virlerdeki gidişini takip etmek lüzumu kar. en biri. kültür şısnda kalmırı çok bilinmeğe lâyıl ir, Bu tarib o kadar il e ön lariyle perginlidir ki onun içinde Türk yi bulmak onları anlamak ayrıca ihsânlık için bie derstir. Bu ve derin tarih lili yalnız parlak ve © şeyleri oi mekle kalamayız, onun hataları da yeni silleri müteyakkız tutacak W ridir. Türk enn age ık Ol sımlardan Ben va da bü mevzuumla, Bu vokali Araştırmak İçin söz almiş si alacağım inle çok eski ear m tarihimizi: rdiği ilhamlar çer. gd içinde anasi Yıl 1299, tarihte bir devir başlangıcını şeldir. Hayatlarınm sonunu yaşıyan Iki Impara. İt görem yada araziye” mert tea | tokük enkazı üzerinde yepyeni ve uteri devletin kökü e müm iz rine e Fransız Vi mıntakasıdır. Bizans artik bü ri. de iki tarafın anla | tilara tahammülü kalmamış m ep zı İspanya e için Ben meme Ba n gönüllülerin tiren m ik. devri, sonra alada deyri ile . oda ik denilen devir, nihayet 1 tarihi le burada bir müze kol- EEE et leksiyonları halinde görü! a Son eos 2 bütü, tün e çe arasını şimdiye rek nasıl bugüne im; “İmei Türkiyesinin kuru” nl ve inkişafları- tasvir ediliyor. Bu nol mi dan Tarih sergisi Ne eketimiz i öşin her vakit i istifadı man zaman halkın, hemde mektep tal beleririn ğildir açık bulundurulması zi ımdir. büyük bir miratiyeki ik eğri tir; yeryüzünde ilk ratan Orta Asya Tü er rl sonra bunlar vasıtasile bütün dün. ü rdar olmayan beynelmilel ilim müesseseleri . lığı in klar: sonra Kremi © mahiyette topl kon in ilim grelerine Tü: la de ii edilecek- lerdir. ENİZ a DAN len İspanyada buluna geri çekilmesi mesinde bir şey söylememiştir. Daha sonra İtalyan ii tarafından yarı verilmiş olan bir nota ile labeşistan meselesinde Milletler Cemiyeti târafmdan evvelce veril miş olan kararlar bozulmamak şar ile. İtalyatı talebin gire ve Tratısaca tatmın olunabileteği i vardır; Akdeniz debi içide ör ez İtalyanın teşriki mesaisini için bir çare bulunabilec: epi spanya 4 merlin gelince bu nüllülerin g: gri maz bir kaya yar sıkmakta üilmüştür. O vakit bu mülâkatın h Nyon konferansında cereyan decek müzakerelerin uzayacağına yöre Beri -a mihverine bir is- tikamet *x idi. Halbuki N; meli ME tahmin ettis ği gibi uzi ar bey" e kadı nelmilel AlaldM ERA bir usul ile kısa yoldan neticeye va- rldı. Kati karar derhal in olundu. vaziyet tab altında ii Selçuk içine luğu kud.| rettendl parçalanm: mukadderatı karşısında mA eğiyor. Anadoluda kurulan, birçok beylikler için. çok mütevati yerini al. EA ve İM tlen de Osmanlı beyliği muştur. Bu devlet tipinin, Avrupa kavim. leri, . Osmanlılarda, ilk, örneğini . bulmuşlar. dır. XV inci asrm ilk yarısında Anadolu Rumelinde seyahat etmiş olan garp sey. yahları lı imparatorluğundaki idars. nin İntizami ticari ve askeri yolla; in mma, rvansaraylar m ordunun kuvveti. e asayişine hayret ve Mi yı “XVI ine. asırlarda Osmanlı impara. Sil şarkta ve pax üstünlüğü ve e en alar ve siyasi kud. ti,, haline gelmesi, lk intizamın.. pi ve iyi Ki bir sr makinesi vE ve, iy bir kültür faaliyet aramak lâzım, Ti askeri, mali, ekonomik işler kanun. A” lar ve nizamlarla tesbit tir. 5 sinekli e Rez ar ma lak ve gayri me: ra a tl ei si en ufak tma kadar kur pe za b er ve mesuliyel edimiğt, Vergi isi mia en uyi tanzim edilmiş olduğu sir vesi ri rn Eler ei zdeki idare bütün pâratorluk dahilinde en çe köylerine vak dar varidat membalarmı bilmekte ve onla, rm sarfedilecekleri yerleri nizamlariyle teş, bit mer içtima muavenet Türk milletinin en güzel karakterlerinden birini tel ln e Os. anlı devrinde dahi bu susiyetleri hususi vakıflara nit ii ea de tan sek istidadını en çok göster ma, |, SESEHRMİESAĞİr. çeri rın sonunda İki bayrak lama üze. YA ŞU ve işle, rinde 'memurelek kuran bir mevcudiyet olu. si muayyen kar si teşklitlarmız. yor. etik Zamanı. içinde) İ Harp vesalti ve tekniği, şark ve gerbin en ileri teşkilâtın yapılma teşebbüsü, ve bun.) bütün devletlerine tal, daki ey e tamam olur. 1890 . 1616 yılları arasında imara XII üncü ası tan tarlilal'di RAK gemilerinin bir kısmını m mn rin Dn devirlerindendir. Bundan tam yedi yüz) de yaptırdıklarım kayd çini m tarihi Selçuk hükümdarı ea denizcilik ekinin m ör mi. se ölümünü kaydederken al vermiş olurum. lin bunların kökünü ni ai al ters çevrilişine - teşkil eden fikir ati aman pie bir bitkin olur, “Selçuk adı ve hanedanı) W > ve > eliş devirlerinde en verimli siyast me olarak 1300 e kadar ia bir mevkidedir. Maarif inkli zaman; yacaktır, at arka Lim yeni istilânm, yağları uygun görünüyordu. XVI ei ühanirların mparatorluk topral ve gezmiş oldi de mektebe ML . tesadüf etmiş, Türkler xI Lg asırdan iti ve a arasında garp ilki ekibi e en Türki değildir. ak ayni Gi etini yeni elemanlarını, ayni kökten yezi ia XI inci asırda tazelemiştir. 1071 tarihi islâm olan “Türklerin va ui kardeş lerine kavuşmalarını İşte Osmanlı devleti bu ai Türk yur. kla bahi unda iki tü salmal Bu devletin ilimde m yaydacığı yemli de — hazırdır. Coğrafi dı on Ki büyü. mek fırsat in atığ, orada, e pa in Kin beline. Çün. kü bu ri ve Siyasi kuvvet yine orada kendi aşama tesadüf etmiş ve beraberce yeni a malzeme vermişler. dir, Bir devlet kurulurken onun temelleri Be kadar sağlam atılırsa ömrü © a » Bu temeller, yalnız siyasi varlıkta ün gi, o an da tutacak “> tikir ve nomi hayatının tanzimi ile mümkün ol İşte onun ii ki biz tarihin Yalnız ili cephesinde kalmıyoruz. Cemiyet hayatınm her türlü safhalardaki gidişi; ve tarihimizin etild zeminini teşkil ediyor. büt LİR ikselme devir. ri ve onları takip a ir şahit devrini yar, Fakat in bu umumi kanunu, Osmanlı Imparato: hz için kefidine ve zamanma has olan air a le faaliyetini tir. Bi Hitler mülâkatımın Pat de boz- —, Nyon konferansında verilen karar | muş oldu. Bu itibar ile şimdi Mus lar tatbik sahasma girdi. “ İngi a ler mülâkatı el? vi ile Fr A izde korsan deniz- çıkmış olan bir av klan, altr gemilerine karşı'kontrol vazife" silâh sima gibi bir şey olu yor. ne akat bu'sırada İtalya 'n telgraflara göre Mus kendisinin bir >Akdeniz devleti oldu- ini bile Hile & arası ında Berimde vu iryatik d zinin AR ile iktifa edemiyece- siyasi konuşmalar bii ğini, bu kontrol işinde Fransa “ ile | fakat hiçbir muahede imza anmaya” İngiltereye müsavi bir hisse sahibi | cak, hicbir protokol 'zubahs edil- olması lâzım geldiğini, bu şart il miyecektir. Musolini ile Hitler bu kontrol işine kendisinin de karışabi- Enüşmelerde İngiltere ile ea leceğini bildi Bu tebliğ “Fra karşı bundan sonra takip edecekleri ile İngilterede iyi bir kabul gördüğü | siyasetin kame tetkik edecek- rafından bunun tat o me ndan Cenevrede bulunan İşimi ve Slellyak delegele- © ri arasında bir temas oldu “Br Ni Tlyan ei ri ile Mei delegeleri Cenevrede “Hotel Bergnes,, e oraları erimi Ja Biber İtalya Fra mda siyasi al idi Ga ler heyeti ei erildi. Bu: er ve Sİ sulhunu tehlikeye ırmak ii val için kir ba; emi olan . İn; giliz - talyan müzakerelerinde müsterek bir iş lânı h : Ni iğ Lak Pİ MR dır. fiğ edilebilir. — İmparatorluğun Lem 1299 . 1453 — Bilylik pe hat, imparatorluğun memesi ni 578. hee ve e 1579 . 1792. — EL, itat 1792. İkinci Mehmet, ân ğa İstan! sahip imi alırken, o Bizans e luğun! varisi olmuşt eflerinden epi le Mısırın fatihi oldu. sl ve eçdadının. imparatorluk mirasa kabını taktı, Bu hâdise Osmanir para eokratik bir devlet ii ve eli va din kitabının değişmez leriyi aldm Osmanlı devleti iki imparatorluğun mira. sına konarken, onların alanmasından Ki el e ur amli mz met a. zar olarak bağir vah mgebiir gi Kli nar aram ali milet İdare sistemi, oAvruj n hayatı yaşıyan li eiyet. lerine, yeni bir örnek verecek tarzda orta; “Merkeziyetçi bir monarşi, en bü teşkilât XIV üncü asır sonlarm. pe iyi vi ve Mn ihtiyacma te. kabül eder bir halde idi: - XVI mer asır. larda ise, Serisi siyast yl beraber yürüm! ned genişlemiş, ve yeni mühim an biri ol.| * da edemiyecek dereöede yayılmış olmasını ir hayretle karşılamıştı. i asra ait istatistik. da büyük bir geri hi medrese teşkilâtında da kendini gös. termiş ve iyi RL el yetiş. mesine engeller Türk edebi; ft islâm ihl uyarken yine kendi Asli karakterlerinden mülhem ol. o ten ve askerlik m e ve eserlerinde a asır ilim âlemine yeni bilgiler mar inan, İmparatorluğun haşmetini &- sikir lde İri için dünyanın en bü. mimarlık kudretini yeryüzünde yükselt. inler. im Sanâtlerin ilerlemiyen müzehhip! e eser ber Aleminin yüksek değerleri arasındadır. Fakat bu asırda AVrupanın rönesans hare, ketine uymamak, Türk milletine çok şey kay bettirmiştir. Ekonomi teşkilâtı, XVI mer asra kadar Oz. manlı impi aram Yükselten bir mev. cudiyet olmuştur. Bu hususta Osmanlı dev. leti ortazaman garp büsb'i,, tün farklıdır. Onun ekonomi hayatında dev. letin yüksek eliyle tanzimi vardır. Zira: eli N İn iç ve dış ihtiyaçlarına göre merkez. den erleri len bir hi . He han reti devletin hakimiyeti ve nizamı içindedir" XVL imei ih Avrupa ile ticari ai ehemmiyetli bir yer almıştır. Müverrih ei daha XV manlı ee ii vr tinin, ğin çok gok a iel etmektedir. iz e Da Kanuni Süleymanâ kada: larmm harici ticarst il si t siyase- vrupa “devleti ola duğunu itiraf için aa yn dici mahiyettedir. Bu pak inci asırlardaki tatbikatı, manlarındaki ka; ey gar tkikinden çalıştığın Osmanlı devletinin kuruluş ve ai sn ii eni hayatı, Türk milletini tini göstermek seneki am mi BŞ O millet ki ; idarecilerini bulduğu zaman en kudreti gr dir kl, iş Ülkeleri idare etmek tâ- Eğer o kültürün her sahi. la zamanınm eri yk: miş olsa p medeniyetin geçmiş olan ülkelerde hâkim olabilir a O, bu leri 'ki medeniyete yabancı değil- endi ırkının birliğini taşıyan mevcudiyet ere yeni bir devlet ismi ve yeni bir idare taf- 2 Min miştir, Yrupa, Asya, A ze kıt'alarnda 6 mü- ybeden niz İsg ? kuman, e a yraniie veya bir tetkik san midir? nlar askeri hayatta Se hâdiseler» çük asıl mühim olan uvaffakıye'e wi de hazırl dı zahirde askeri ii bizim tarihte & ler vandır/ #1” Osmanlı mi li Ki sr iğ esiri Bateri XVI mer larını atmış ve erir dagin ie olan ık başlar» giç olm yi devlet adamı olan Sokullunun ölü. mü (1579) hükümet işlerinde ehemmiyetli tir kili srklaştırmıştr. Tuklarta lay raştırıcağımız ropları belirmeğe başlamıştı. Bu sıralar! Iran ve Nemçe ile yapılan harpler, devleti! dari hayatında bozukluklar Askerin disiplinden Ayrılış miktaren artması ah8- yanı Anı er isinde iimideştğin ilân edenler yi e görülmüştü. (1623). IV üncü Muradın Anadoluda Asayişi İad€ etmesi, ifratir bir şiddetle ek ancak kof ir sükün: ku ve ni ari bilmiştir 1656 Köprül a sair Sez ann uğrayan Osmanlı bi Ne senelli pimi yeni e ei bulmuştur. de m yıl süren çöküntü emar Dabi ortadan kaldırmak teşebbüsü ile, bi hesaplaşma ve tasfiye zamanıdır. vE yana bozgunluğu ise devletin hariet ve dahi" thiş bir oldi azineye gelir temin etmel devlete ait mukataalar, malikâne suretiyle servet sab! bi eyalet eşraf ve â; ildi. Bununi$ mütegi len ur ire Bazı büyük merkezlerde muayyen sana! lerin âdeta temerküz ettiği görülüyor. Harp) inkişaf göstermiştir. Lüks) modasında yer alacak ka. Meselâ Edirnenin deri İş. sanayii büyük bir sanayii Avrupa mi dar kuvvetlidir. leri gibi, Osmanlı Imparatorluğunda iç ve dış tica.| kendilerinden başka bir ya en padişahlarm elinde ilme ye a dei (Devamı yarmki ni çu 4