12 Kasım 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Anglo - Sakson tehdidi SENDEN altımda bulunan Taunus nasıl bir memlekettir Tunus, Osmanlı devletinin idaresinde bir beylik iken, 1881 senesinde Fransızlar tarafından işgal edildi. Tunus, G zamandanberi, Fransanın himayesi ve nezareti altında yasıyan bir devlettir Tarihten birkaç Söz Tunus Akdeniz kevarmâa Fran «anım kimayesinle bülonan bir simali Afrika devletidir. Bura», Milâddan 9 asır evvel, Fenike mis temlekesi olmuştu, Milâttnn evvel 7 nci asırda, Kartaca devirin idaresine geçti ve Urmn zama, Romalıların büyük bir rakib''oldn ve milâttan 146 sene evvel öz, Pin harplerinin neticesinde Romalılar tarafından isgal edild Tunus, im 5 inei astımda Vandalları, 7 nej asırda Araplar 1574 de Osmanlı Türklerine geçti, 1881 senesinde, Cazairi ellerinde bulunduran Fransılar tarıfından işgal edildi ve budan sonra Frar. inde bir devlet halin Tunus ile Cezair arasında inşbit Badnd teşkil ederek mahiystte, hiçbir Arıza yoktur. Tunwan Şire İ seller Şek diki hudutları arasmdaki sre; « hası, Remanın bir eynleti oldun zamankine yakmdır, O zamarlar. a, Cezsirle Roma Kayserliğinin Maritonya eyaleti halinde bulunun yordu, Temus, en ziyade AraplarIn kav naştı, Ahalisi, öslâmiyetin tesiri altnda, tamamiyle, Atap memlekette Arap dili ta etti, Arap temsili o kadar kuvvet, Ni oldu ki, bundan, Cerbe adaşmın | Berberileri ile Matmsta dağları halic bile, bu nufuzdan âzüde o, lamadı, ... TUNUS. TELİ Cersirde tabi iç mmisks ter kil eden Atlas Tel'i, yüksek yayla. Isr Ve sahra atlası, Tunusta bi Şirler ve bu suretle Tunus Tel'ini wücude getirirler, Tunusun simalindeki Konstan arı, 850 metre irtifamda bulunan Krwmir ve 310 metre yifk #eklik teskil eden Morod tepeleri. ni vücnde getirerek ““Beyezbn- run"a kadar uzanır, Memleketin cenubunda da, 1590 metreye ka « dar yükecien dağlara dayanmış yüksek ovalar vardır. Orta kısım eski kurumuş göllerin sayesinde vüöcnde gelen kapalı havralar ha « linde dalga dalım, tâ Tunus kör, Tezins kadar uzanır, Memleketin belli baslı ormağı 875 kilometre boyundaki “Mecerdn "dır, iklimi ve nahatları, farksızdır: Yar mevsimi, üzen, pek sicak ve kuru, dar, Kışın, bilhassa sahil kesmm - da, hüva milâyimdir. Yağar, ilk tesrin ile nisan ayları arasmda, pek az giinlerde, sağnak halinde yağar ve sahilden iseriye değ, yağmar gittikçe azalır, Kemmir ve Mogod dağları yağmerlerdan int. Iade ettiği için, hawansı, Tunus şehrinin etrafı, Bon burnu tepeleri, Mecerda ir mağı ile dnğler arasında sırslan Tee yayindar bol mahsul ve - ilm Yerlileri, çiftçilikle geti, n «gren agi da, memleke » in ini armaneıltğında, hapvaneilK ve madeneiliğ'nde Fa- Miyet gösteriyorlar. Memleleetin o paytahtı olan Tv mus sehrinin 208,000 nüfusa var dır, Yerli mahalleleri, bir tepenin sırtlarmdadır. Tepenin üzerinde de Tunus beyinin sarıyı vardır. Yeni mahalleler, yerli mahnlele, rin etrafzx uzanır, Tumus sitesi, çok güzel hir m zar& arteder, Sehirde Mısırın heri ile rekabet elen bir me İre #ünlâzam mektepler vet Mİ, esseseleri, güzel bin vardir. Halk, mineyverdir, Yüksek Fra wE #etsurları, mühim isler gören Avrupaldar, bürada yerlesmisti. Bunun için sehirde, büyük hir si. caret haraketi, mühim bir sanâyi nakiyeti mevcuttur, İ yağı ve fosfat İ baiz yerli bir hükümder tarafın . | Ne istinad ettirilmiştir. Vifiyetler SAHİLLER VE STEPLER Tunusun en canlı rirant minta kası, sohilden cenuba doğru 073” nan 30 ile 30 kilometre arasındki yerlerdir. Buralarda, büyük arasi Jetmeleri, bağcılık ve zeytincili inkişaf etmiştir, Sahilde. balık, slinger ve ahtapot isleri çok canl. dır, Sahil boyunca, limanlar, kasa « i takip eder. Bunlar arasında, büyük miktarda zeytin ihraç eden 40.000 İ nüfuslu Sfoks kasahasile mühim İ bir ticaret limanı olan 25.900 nü, foslu Bizerte vardır. 20 ile 30 kilometre aresındaki | derinlikte bulunan ta sahit mm, | tuksanm arka taraflarında, yağ * | murlârın azlığı Ve yazın, tamamile kuru olan ağır havası yüzünden zi Tunusan stepten iberettir, İli larına da çaburak kururlar da sürülerini otlatan beder cadırlarmı toplar, koyunlarını ön. lefine katar ve tepelere tırmanır | lar, Bu stepte, yaln. 22.000 ni. faslu mukaddes Kaytan, ağar » siz, yeşiliksiz bir sahada, mesher samilerinin &mbl Pelerini yükseltmektedir. CENUP TARAFLARI Tunusun cenup tarafları, Sahra denilen çölden iberettir, Ba çölün kenarındaki vabalarda, en nefis magrib hurması yetisir, Fosfai deni de buruladır. Cenaba, Tr: lusgarbe doğru uzanan cenup lerinde de Sirt körfezi boyunca çeli hurmatıkiı hes, Zarst gibi güzel kasahalar vardır. Cerbe adasmın limon bahçeleri de, bu tarafta gözleri oksar, Uzak öçnup Matmata tepeleri denilen araz; dalraları ve yayla * larla örtülüdür, lnrda onkin olan Berberiler, iksmetgihlarını kayaları oyarak vücude getirmis- ler ve sa ihtiyaçlarını dx sarme » Inra dolan yağmur snlarile gide. rirler, 'TUNUSUN İDARE SEKLİ, TİCARET VE İKTISADIY Tunus, “Tünns Beyi” ubvantnı dan idare olunur, İdarr kendisine, yerli vezirleri x ederler, Kanunlar, islim şeriati * ni “Kajd”ler, kabileleri de Şeyh» ler idare ederler, Yalnız mühim meseleler, Fransız mümessili tara. lerini Ve mina , İ* “Fransa, Fransızlarındır., diye e rafı gen çm öltürerek (o yaptıdarı ğer Vişimin bir siyaset | düstera varsa © Ön bu “Fransa Fransızla. rmdır,, cümlesidir. Fakat Vişç bn düntara 1940 yazında Franesnm üste ikisini isral eden Almanları karsı kullanmağa lüzum görme... mistir.) Esasen Lâvâl Almanya ve | İfalayaya karsı solh ve sükün po. Hitikasmı takip ediyordu, Milletler Cemiyetine ve miisterek emniyet sistemine düne kadar itimadı yok Kendisinden evvel Nazırtığın; isgal ed manyaya Karsı irsdeli hir muka. vemet yolünü tutmuş olan wn devlet arlamıydı, fakat LâvAl, «e nin Almsnvayı çenber içine a “iyasetini terketti, Pandan evvel yazdığım bir kitapta, 1934 yılının sonuna doğru Lâvâlle ka. nustaklarımı anlatmışsın, O vakit Tâvâl beni hir Avrupa mar'tasınm önüne kadar #ürüklemis, ve AL HABER — Gıda maddeleri stokları arttı —— Bu hal, harbin başındanberi görülmemişti Ay başındenberi piyasada görülen tereddüt ve fiyat sukutunun bilsassa gıda maddeleri stoklar; üzerinde bek Jenmedik bir şesir büsule (o getirdiği görülmektedir. Geçen yazdanber; İstanbulda gıda maddeleri Üzerinde stok bulunmuyor, gelen mallsr ekseriya salep ve sipariş üzerine getirtildiği için daha © yolda iken birkaç el değişçirdiği oluyordu. Fakat son on baş kündenteri gebrin birçok: yerlerinden stoklar meyâ çıktığı gibi yüzdun muhtelif köşele rinden gelen smallnr Üzerinde de saçış olmamaktadır. Vakıa piyasda müte, | madiyon ârz var fakat talep yoktur Bunun netices; olark bir şaraftar göyritabi olarak yükselmiş bulunan fiyatlar normale doğru düşerken di .| ger tarafıan dâ stoklar teşekkül et, mektedir. Alikâdar makamların yaptığı tet, kiklere göre, ikinej cihan © barbinin) başındanber; bugüne kadar İstanbul. da hiç bir zaman gida inaddeleri 9, rerinde bu kadar kabarık zerindeki! stok itikçe kabarmak, tadır. Fatihte verem mücadele dispanserinin temeli atıldı Fatihte Fildişi yokuşunda krul mesina kârar verilen verem gti - cadele dispanserinin temelatma merasimi dün öğleden sonra w- imeserr, Merasimde vali ve bele diye reisi Lütfi Kılar, Aran Postam Osmanlı tarihinde az ŞELER Saklanan eyvlâtlar 1! FAN Yazan “RIZA ÇAVDARLI U Osmanlı tarihi çok garip, çok tuhaf hikâyelerle do ludur, Meğer Padişah kızları Sul tanlar evlendirildöten sonra er- kek evtâtları olursa hemçu kesili - yorlar, dâha meme eminiek lırsal verilmeden yok ediliyorlardı, Bu sebepten Hanm Sültanlar Allahtan sade kız evlâdı dünyuya getirmelerini dua eferlerdi, Erkek evlât dünyaya getirmek felâketine (Sokullu Mehmed Pu. sa) Bin (İsmihan) Sultan da uğ- radı, Kocası Sadrazam paşaya: — Bir di “Müjdesi” Kaldı (Sokullu) nun baş vuk yere düşecekti, Bu masumu: — Belki saltanat iddasmda bulunur! Korkusiyle, hilâfet postunu iş- gal eden büyük babası tarafından derhaj katli ferman! verileceğine phe yokta, Sultan ise evlâdımı ğrma basmış bir türlü vermek istemiyordu, Bereket versin ki Sul tanm yanında bulunanların hepsi de emin ve candan insanlardı, (Sokullu) nün aklına bir hile -İ geldi. Karısına — Sultanım. dedi, Çocuğu sak- hyalım. Gizli büyütelim: Bir kuzu kesip çuvala ve deryaya attıralım! Bu fikir (İsmihan Sultanın) da hoşuna gitti, Valvarır Aman pasa öyle vap! Dedi, Payı, kendisine sadık p- ğularmdan birisini sırtına, içinde kesilmis bir kuru bulman kanlı çuvalı yükledi. Ağa kendisinden çavalım içinde ne bulunduğunu soran — Bir erkek evlât dünyaya geldi! Demekle iktifa ediyor, herkes de kesilen bu masuma rahmet oku- yordu, Nihayet eğa kuzunun bü. koyalım i Tunduğu çuvalın içine ağır bir tas Vurgunculara kar: şı istenen Ticaret odası, yeni tedbirler odalar ve borsalar kanun lâyihasına ticaretten men Ticaret Vekâi teyip de ticaret olası » son fevkaöe içtimamda edilen yeri odalar ve bort sun projeleri dün Aykaraya gö derilmiştir, Ticaret odasmda 25 kişilik tehasas bir heyetin İ &erek odalara gerekse borsalar” âit projelerde bilhassa wuryune: ya kamşt yapılması icep eden teü- tadele, cezai müeyyideler Ve ması icap eden tedbirler Üzerinde eheminiyetle durulmuştur. Vurguncuya karşı istenen eş - zaler gınlardır: 1 — Mücssesesinin muvakkat “Bu memleketle leri söylemişti: uyuşmadan Avrupa kıtasıtın. seli yizü görebileceği'ne inanıyor ma sunuz?,, Lâvâl bilhassa İtalyaya yavaşmağa uğraşmıştır, 1915 3on kânununda bu hükümetle meşhur Koma anlaşmaları imzaladı; bir müddet #onrs Stresa konferansı na iştirik etti, Ra komferansı Fransız sağları yıllarca, Fransa - İngiliz siyasetinin en parlık ma. vaflakıyeti diye alkışlamıslar ve Mister Eden olmamış olsaydı be konferansın mes'nt neticelerinin devam edeceğine inanmışlardı, TAvâl İngiltere ile Fransn ara. sında zuhur eden ilk büy''k "hti- i cezası koydu 4 — lerayı men menetmek. Bu salâhiyetlerin sauhteğif suç | ğı olarak derçir dere e tatbikmm ticaret odası meslis« lerinin sal&hiyetelri dahiline ko nülmas münasip görülmektedir. ticaretten “emi- ihtiyari durak yerleri kaldırılıyor Tramvay idaresi iktiyari durak» lârn çoğanu kaldırmağa kârar vermiştir, Meselâ Şişliden kalkan biz tramvay yalnız Harbiye, Tak- im, Tepebaşı ve Karaköyde du « rasaktır, Bu husus yakmda ilân olumarık halk haberdar cdilecele Bim da kakrımanı oldu; LâvâJ parlâmentodan ve İngiltereden tamamiyis yörz çevirmeden İtalya. yan karsı kur yapan ilk Fratsır dev let adumıdır. Bundan bir yıl evvel İngiltere hükümetinin harçket tar. yi Ye 1995 yık haziranmüa İngi- lir - Alman deniz anlaşmasının imzalanması Habeşistan meselesi- ne Cemiyeti Akvamı müdahale ot. tirmek içim çalışan Mister Edene kuvvet verecek ve Cemiyeti Ak vam İesanüdüne örnek olarak ht- reketler değildi, burası muhakkak» tır, İngiltere aleyhine hareket Ka. lay bir iştir, Fakat müşterek emr niyet fikrine taraftar olanlar, İn. Kilterenin kayıtenz ve şartsrr ola. koyarak denize âttı, Ertesi #- bah da padisaba mutad Üzere $0 haber veridi. — Başınız Sağ olsun Sultanın! Bir erkek hafidiniz dünyaya şel âdi! Cenneti Alâya gönderiki;! Çocok sarayda saklatılmıştı, İ Gizli bir odada bolunduruluyorda, | Sütrinenin odadan dışarıya çik. İ masına izin verileni! sı ve babası görebi! Adı (İbeahim) konan bu çocuk nihayet ili yasına geldi Bu sefer de sarayda yeni bir tevatlir do- Taştı — İsmihan Sultan kimsesiz bir ökstzü evlâtik olarak aldı. Sadlrnzamıa zavsil oğlu İbra bim, artık bir evlitiik muamelesi görüyor, padişeh da kızımın haki keten evlâtlik aldığına anıyor du, Çecuğun nasıl bakıldığını bura. lemsğe Irüm yok! Çek iyi edildi, Mükemmel bir tah ördü, Vetisti, Büyüdü, Ve sarayın “kapıcı basısı, oldu. Bu zamana kadar padisah bu ser. ra vâkıf olamamıstı, Fakat ne de ols; isim sade sarayın # dn. de kaldı dışarıyn çıkma İ ması da mümkün olmadı, Yavaş yavaş fısıldanan sözler #uvvetli bir rüzgürm feveran et- tirdiği dalralar helire girerek, Pass düşmanlarının kulakları. nx kadar geldi. — Fırsat bu fırsattır? Diyen müzevirler, hemen paği- şahın huzuruna cıkarak: — Sultanım, Sekuliu Mehmed Paşa sizi aldatmıştır! Osmanlı sal tanatmda olan bir teşmülü Ha nm Sultanların erkek evlâtların kestirmek üdetini bir b'çe sayarak yerine getirmemiştir, Evlâtlığı (e diği İbrnbim, kerimenizin ve ken- disirin halis oğludur, Padiseh hiddetinden küplere bindi, Bereket versin ki Sokultu »rağa olmadığı için kızmı cağırt 4. Eğer huzuruna Sokullu çıkış alsaydı, adrasan da oğin İbra. hipin de kelleleri veurtulacağına şüphe yoktm, (İsmihan Sultan) babasmın ya- pa ağlıya ağlıya çıktı. Evlâdınr miidafan eden annenin bü hal; yü Tekler acısr idi. Padisah babasmın öyle gr yaşları arasmda ayakla, na kapandı ki, nihayet padişahm “İn merhamet damarı üamisa ha. tekete gelebildi, Ve: — Bundan böyle arlarımızın dünyaya getirecekleri erkek ev- litlar kesilmesin, p Fermanmı fırlattı, Böylece Sokullunun sayesinde ve İsmihan Sultanım hile ve him- metiyle, Hanım Saltanlsr erkek er'âtlarmm hayatlarmı kürtara » bildiler, Sonraları (Paso) olan o Sokalla Mehmed Pasanın oğlu İbrahim pa- sa bircok büyük memuriyetlerde balmndu, Son vazifesi Bosna vali- biği olmuştn, 1031 senesinde büra- dan ayrildıktan sonra vefat etti. Kendisine (İbrahim Han) da denirdi. Padişah gatabmdan kur- tulup yaşıyan ve birçok valilik « lerde bulunan ba çocuğun nesline (brahim Han Zadeler) deniyor, Talihli yavru diye buna denir, Koca sarayın içinde gizli fakat canlı büyümek, hiç de kolay bir iş miyete niçin meydan okmmnuş ol. duğunu bir türlü anlıyamamışlar. dır; ba saretle Fransa yaln İn- giliz ittifakına kıymet vermemiş olmakla kalınıyor, İtalya ve Al manya ile anlaşmayı tercih edi yorda, Sözleriyle Milletler Comi- yeti prensiplerini alkıslıyan Lövâl zeeri tedbirleri bosa çıkarmak için Jelinden gelen her seyi yoptı. Sövilin İngiltereye olan düşman- lığı da, açığa vurulmuş olmamak. In beraber, hayli derindi. Habeş buhranı srasmda İngiliz aleyh. tarı Fransız gazetelerinin yazıları. nı eesaretlendirmistir. İngiltere #leyhine olan bü cereyanın on knx vetli ifadesini 1985 ilktesrin Gren. guvar güzetesinde çıkan Hanri Re. ro'mün “İngiltereyi esir de Tecesine indirmeli mi?,, sorlevha- lı yazısmda görmek kabiltir. Re. ro bu makalesinde sunları #öylü. yordu: “Sevki tabiimle ve an'a- welerimle İnziltereden &endi na Mıma ve ecdadımın nammı nefret ediyorum, Avrupa kı Şaşı ARAN frans zlar ——1 nasıl cıknuşlardı? MERİKALILARIN Ceznire, bü memleketi kehdilerine maletmek için çıktıkların. iddiâ edemeyiz. Fransızlar bir serburi yet karşımda bulundukları, A- manları kullanmağa mecbur dukları için mukavemet ediyorlar; görünüyorlar Bu eğer r muharebe ise böyük bir yor ve pahalıya mal oluy Bununla beraber bâ Fransızlasm Cezairi ettiklerini Yazmak fırsatını veri" yor, Bununla aynı zamanda şunu da anlatmak istiyoruz ki bir d. da büyük bir fayda ümit cdince ba | hane bulmakta asi güçlük ç. mez, Göze çarpan bir nokta dalın var; Ajanslarda Sidi Ferruh kal sinden bahzolunuyor, Pundan 112 #ebe evvel Fransız ordusu da Ce #air topraklarına bü noktada avak basmıştı, O zaman orada bir kale yoktu; denize doğru uzanmış bir kumseldr; öyle bir vaziyet gösteri“ yordu ki bütün Cezalr sahilleirnde asker ihraet için oradan daha mü #nit bir yer daha yoktu, Frans genelkurmayınn uzün tetkikleri bu neticeyi vermişti. Fransa hükümeti Cezeir seferi, ne karar verdiği zaman yaşı ku» mandan ve Amirel'ar bunun âley- hizle bulunuyorlardı; çünkü İs « panyollerm, bele Şarlkenin pek acı mağlöbiyetlerie biten ihraç hareketleri tarihi iyi bi'en bu tece rübeli adamların kafalarında ko. caman ve koparılması mütskün o» mıvan bir şüphe çengeli halinde aşılı duruyordu, Fakat genç ke mandanlar, s#kerlör büyük'bir ar. zu gösteriyorlardı; harbiye mezar tine Afrika seferine gitmek armi. sile yapılan müracaatlar pek çök» © tu, Başkumandanlığı General Bu” msn. harbiye nazırı bulunmasına rafmen kendi üzerine aldı, Ordu üç fırkadan ve 37577 askerden iba Fetti; on iki general kumanda he yetini teşkil ediyordu, Ayrma bir topçu geherali, istihkâm generati ve başka genera'ler de vardı, Siâj Ferreh Cezairin on beş ki. İametre garbındadır; yarımadı dır; bir kara parçasile İkiye ayrri. miş olan küçük bir koy, çepçevre kumsaldır; gemilerden oraya çik mak knla olduğu gibi berzahr tah» kim etmek suretile müdafaası dı pek mümkündür. 1830 senesi haziranm on ücün de 100 barp gemisi ve askerle mal. xeme yüklü 400 ticeret gemini Sidi Ferruh önünde demirledi. Ertesi günü nabah erkenden bir süvari vasi znraya çikarıldı; sonra di » ğerleri çıktı ve Cerairde İstihrâm. Tarla Franz gemileri arasmda top dücilomu devam ederken skşa- ma doğru ihraç hareketi sena er tig: yarrmmadanm bersahı takkim olunmuştu, Cerair beyi bazırtikiı değildi; ba ite hemen başladı. Harp yirmi birgün sürdü ve temmuzun beşinci günü Frans ordastı Cemsire girdi: padişah o kadar değeri olan bu memleketi kurtarmak için hiçbir gey yapn TEEŞİL, sast 20,30 da büyük Alman edibi Gerhart Hauptman'ın 80 yazma Kollej Krampton isimli piyesinin temsiline başlanacaktır, Piyeci ter dime eden Seniha Göknii'dir, Bu büyük tiyairo muharririnin iki e. Serini vaktivle Şehir Tiyatrosu “Yedi köyün Zeynebi” ve “Güneş batarken,, İsimlerile oynamış ve halk tarafından çok beğenilmizti, Bir hizmetçi merdivenden düşrü Kandillide, Muharrem ( şdında birisinin yalısmde hizmetcilik Ya" pan 20 yaşında Naciye, dür er. divenleri silerken, “ist katan am. ğwa yuvarlanmıstır. Kolları sakatlanan ve m yerlerinden yaralanan kiz, hasta