17 Ağustos 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 5

17 AGUSTOS — 1942 Sinema âleminde: : H SOVYET RUSYANIN YENİ BİR FİLMİ Bu filmin senaryosu, “Anlonovskaya., isminde, Gürcü | Irkından bir Rus muharriresinin “Muravi,, ismindeki “ istalin büyük mükâfatı, nı kazanmış romandan çakarılmış İlanbalda da, bir cok Rus film." leri seyrettik, Bunun için, film mevzunirını bili uz: Ya eski halk üdelleri, ya eski sosyele âlemleri | romüntize edilir. Ziya oy içinde güzellikler teşhir edilir, Mu sikl've dan: kasiraalariyis baş döndürücü Keyecinlar verilir ve film, bir fala ile netieelendiri Rus filmleri, şüphe yok ki, üzer lerinde çok çalışılmış birer san'at eseridir. Böyle olmasa, gaye çabır cak #irlarır, demazoji ve propn. ganda maskesi o bemen aralıklanır ve muhakkak mevzu da bayağılar şar, Rus filmlerinde, tarihi tarihi şabsiveller, hayyeldir; yahut pek çok hayalleş* trilmiştir. Kabramanlâr, bep halk tabakasından, mevhum birer va - İanperver veya idealisttir. Hattâ, tarihlere İsmi geçmiş olanlardan olanlar bile bizim “Patrona Halil” Kabakçı Mustafa, Jar, “Celi »rı,, nevinden o şahsiyetler dir. Bunlara, zavallı ademlorn ha» urularında, hayallerinden geçme. müş temiz, derin emeller izale e - dilir, bu sürelle onlardan birer kahraman yaratılır, Birde bile, son sehelerde, sözüm ona, böyle moda cereyanları 5 mar edenler, “Celâliler” ji inkılâp çı, hatti bir gazetede devam eden bir tefrikada olduğu gibi “Puironi Halil, i mefköreci gösterenler gi röldü ve sinemalarımızda da, 'bu cereyan, birtakım cahil ve hokko bazların senaryolsrinda, Türk teri” vakalar, daha çok mw. hine, iftiralar kustu ve harsler sürdü, Bu hüsüsta, itiraf etmeli ki, Sor yet Rusya ile aramızda büyük bir fark vardır. Onlar; fikirve höteler ti zekâ ve kabiliyet illeriyle s0“ lâyorlar, önümüze, yelkinleri, taze yeşil yapraklar alında gizlenmiş birer gül demeti | seriyorlar. Bir de, filmin manzarası, deha baştan İibaren, zevksirlik ve beceriksizi! çölünde yükselen bir deve dikeni gibi bir şey oluyor. Rusların, filmcilik san'atıhda in- kişaf eden kabiliyetlerine bakarak, henör çevrilmekle olan “Jorj San. kadze, İsmindeki filmin de, kamaşlıracak bir sanmt eseri ok duğunu tahmin edebitiriz; çinkik Filmin o #smaryosunu, romanı yazmış Olan muharrire ile “oğlu yapmışlar. ve filme alıbmasında, Raryanın en büyük vusikişinaar rı, tessamalrr, tiyatro ve sinema san'atkârları o elbirliğiyle çalışanş» lardır, İkinci nokia: Mevzu enteresan” dır; Bu, binlerce senedenberi, is tilâ felâketleri gören, müs'evlilerse mücadele eden ve bu devamlı bed” bahtlıklar içinde ruhu o çelikleşen bir milletin: Gürcülerin hayret aşkını, İisenlek gurubunu, kahra » manlık insiyakanı Okeborlen o bir tablodur, Tabiatiyle, canlı ve hir raketlidir; çünkü © Antonovskaya, tahrif ve tahrip edildiği bir tarih #ahusnda, kahramanına at koştur muşlar, ... Anlonorskaya'nın, “büyük — kei raman,, mânasında olan “Muravi, rormanmda çıkarılan “Jorj Saaked- 76, Timi İki kısımdan mürekkep” tir, Birinci kısmının çevrilmesi İk ay evvel İamamlanmış, şimdi İki €i kasım niberetlendirilmiştir. Birinci kısımda, 17 nci asır Gür“ <İslanımın. fabiatiyle çok romanlire edilmiş, hayat münşereti göste- rilinektodir: Prenslerin derebeylik şatoları, esaret altında yaşatılan halkin sefil koğtbeleri, eski manas Çar sarayları, dağ geçitle muhareheler, “Tibilisi" gelis rinin sokakları, çarşıları ve bura daki halk hayatı tasavvar edilmek» tedir, gisli hürriyet ve isliklil yanar, Yer yer kıyamlar, zulümler, kanl ve vahşi canavarlıklarla bas” tırıtır. İsyanları, #htlâlleri görükle Yenlerinden biri, Gürcü asilzade. lerinden “Jörj Sawkadze, dir, O kadar korkusuz mim bir kahra” mandir, kl her werede bir Gürci- ye Tesadüf etse: — Güniarereba! Diye selâm verir. prens, balklan nefral eder, bütün Biülmiyenler, bü Kelimenin “Gü. | geyretini onu ezmiye ve soymaya büsüz hayırlı olsun, gibi hir şey ! sarfeder. Tabietiyle, bir hain, bir zoneder, ama onun mânası, “ze- ferl,, dir: Milli kıyamın, istiklâlin zaferi, Prepxler, arkasında çeteler sü* rükleyen, Kafkas duğları geçitlerin” de Rusları o pusulara o düşüren bu genç sövariyi. tebdidle de, menfaat vaadiyle yola getiremerler, memles ketlen fardina Usrar verdiler, ... Filmin ikinci kısmı, bu suretle buşlar, Ypiharrire ile siperin. bu kısunda, isrfhi tahrif ve istismar dn müsabaka eder, Jori Sazkadır, memleketinden kovulunca, İrana geçer, Orada, A“ cem Şahı meşijer 1 nci Abbasa halâl «der ve onun seraskeri olur, Şah Abbasın bülün muvaffakiyet - derini, zaferlerini yürüten, artık, bu kahırnmandır. Ö, Acem ordusunun başında, Bfganislanı tarumar eder, Yine ©. Hindistan hudutlarını geçer. 1611 senesinde Buharayı De sene sonra da Bağdadi xapteder ve kalelerin unuhtarlarım Şahinşabın ayakları" Dın altına alar, Filmin seyrine göre, İrsmın © Ilâ devrinde, bütün kudret ve ka” biliyet Gürcü kahramanıdır. Acem serdarları, devlet adamları, birer alkladır, hattâ Şah Abbas bile ikinel plândadır. Jor) Saakedie 0" masa, o şöhretli Acem Şahının ma- nası olmyacax Bu, Gürcü Kahramanının hariç? teki şahsiyeti, Bir de Gürcistanda körüklediği cereyanı, uzaktan ide" resi var, Bn. işde, bülün bütün -mücadele- si, derebeylerin. reisi, mahir “bir rengiver olmakla beraber, Rus sa rayının becerikli bir dalkavuğu bu” lanan Prens Şadiman o Barataşvili iledir, Kendisi, Gürcizları kuvvetli görmiye ve istiklâline kavuştarma ya çalışırken, derebeyler relsi | alçaktır. Filmin mevzwu, bu iki tid karak” terin muhtelif mücadele safhaları nı lakip eder. Böylece, perdede, halk kütleleri, köylüler, san'at er. babı, füccarlar, Gürcü milisler ve bütün 17 nci asır Güreistanının hayat ve muaşereti' canlanır. Pi canlanma, tam bir tarihi | kiymet midir? Şüphesiz değil. Çünkü böy” Ie bir şeye, bir defa, imkân yol. tur, Buğünkü (sinema filmleri ve fotograflar bile, bir çok noktalar da, bagünkü cemiyetleri. istikbale hakikt çehre ve iç yüzleriyle nak» Jedebilecek mahiyette (o değilken, Gürcistanın 350 sete evrelki m: . ranlık hayatını. şahsi teltikki başka kıymeti olmıyan ee taplarna o dayanarak ve onu da şahsi görüşlerden ruh alan tefer Tuula boğan tasvir ve temsil etmek» le ne doğruluk olabilir? Sonra, gaye propagandadır, Hele Rus orduları, memleketi müdafa” da güçlük çekerken, halkın ane - viyalını korumaya ve Sovyet Rus* ya birliğini ayakta tulmaya pek çok ihtiyeç görülen böyle zamanda, tarihi hakikat arayacak kimdir? İş.. Yalnız filme dayanmen, ve rilen haberlere göre, hareketli, canlı ve şaşaalı bir film vöcuda setirilmiştir. Pilrde, Kaçalov, Tar &anof, Klimor gihi Moskovarın em kuvvetli artistleri çalışmıştır. Sar kadre'yi, Sovyet o Rusyanın tanı” mış sanatkârlarımdan, boyfu boşlu, geniş omuzlu, 'gür sesli bir Gürcü olan oAkakikorava temsil etmiştir, Rejisörlüğü (Ode “Büyük Işik”, “Son maskeli bale” filmlerini vü cuda getirmiş olan Mişel Çiymıreli yapmıştır. İstanbul, bu filmi görebilecek mi? Belki evet ve Belki hayır, (Başlarafı dünkü sayıda) Bütün evde yalnız kocakarı yese düşmüyor. Geçmiş günleri hatırlı” yarak gündelikle çalışıyor. Cuma ları, faizel yahodilerin bürosunda tehtalamı o yıkayor, cumartesileri tüccarlara çamaşıra gidiyor ve pa“ #arları, şehirde sokak sokak dola | şarak hayırsever Buyanlar arıyor. Onun ber günü bir işe tahsis edir miştir. Çamaşır da, ishla da yıka” yor, doğumlara da gidiyor, görücü” lük de yapıyor. dileniyor da, Lâ kin 6 da içmeden yapamıyor, fakat | sarhoşken de vazifelerini unutmer yor. Rusyada böyle sağlam koca karılar çoktur, ve çok mesut Yu” veların temelini teşkil ederler! Çaysnı bitiren Vasya, kitaplarını çantasını yerleştiriyor ve sobanın arkasına giriyor; burada, ninesinin enlarileri yamnda onun paltosu m sılı durur. Bir dakika sonra oradan çıkıyor ve soruyor: — Ya benim paltom nerede? Nine ve öteki çocuklar, hep be* taher, paltoyu aramaya başlıyorlar, wun möddet arıyorlar, fakat palto sanki sw olmuş. Nereye | gider? Nine ve Vasyanın yüzleri sarar” yor, korku ifade ediyor. Hatâ Ye” #oriç bile hayret içinde, Yalnız Potuhin hareketsiz ve sessiz dürüs yor. Başka zaman herhangi bir seyi derhal farkettiği Ohelde ba defn hiç bir şer görmüyor ve işit miyor. Bu vaziyet şüpheli. | Yegoriç: ” — 9, sim içtit diye işaret edi. Yor. i Potuhinde ses yek. demek ki, Yegorlç doğru söylüyor. oVasya dehşet içinde katıyor. Onun pall” #0, rühzmetli annesinin çuha robun” dan yapılan, enfes güzel paltos satılarık parası meye baneye verilmiş! Paltoyla beraber yan cepte bulunan mavi kalem. kabında altın harflerle “Nota Be” ne,, yanı bloknot dü meyfsne yo. luna kurban gitmişti! Bloknotun kenarında ucu Itstikli — başka bir kalem ve bundan maada çikarlma” tar du vardı. | salen — aslarlı , FUE ESKI EV DER — Akşam Postası Rusyanın cenubi şarki cephesi | Anglo-Saksonluktan Jorj Saakadze nasıl yardım görüyor Iran üzerinden Rusyaya yapılan yardım, limanlar ve yollar yüzünden bir çok müşkilâla maruz bulunuyor Rusya, bir taraftan, uzak ginyale de bulunan ve kışın da donmayan Murmans wan: Vasıtasile, diğer taraftan da, İran yolarile, İngik tere ve Amerika yarımlarına ka vuşmaktadır, Sovyet Rusyanm, Murmanak Ip manından ve bü limandan merkezi Rusyaya uzanan demiryolundan ne suretle istifade ettiğini diğer bir Zameen, limak, Kaya gioseksonların, © m, Rusya - ya nasıl yardım etöklerini anlata" cağız.: İnşütere ile Birleşik Amerjke sı, Rusyaya cenuptan ancak bü - yük kayretler pahasma yardım e diyorlar, Bu yardımm en büyük gayesi, Rus mwksvemcetin arur * ak ve harbi uzatmaya imkân bul- mak olduğu kadar, senede 28 xmil- | yon ton petrol veren Kafkas ie yularmın Almazların eline geçme" mesini temin etmektir. Bunun için İngiliz ve Amerikan mühendisleri, İrandan geçen yolları, demiryolları nt islih ederken, Rus mütehasess. ları da şimalde, Hazer denizi üze rinde ve Rus Irudırlu yakınların. dahâ yolları iyi bir hule getirmiş” derdir, Garpter Rusyaya yapılan nsk* Tiyatın, en tabii yolu, Akdenir.Ka* radeniz hattrlır. Türkiyenin bita » raf oluşu, bundan başka da, Ada lr denisinin mihver devletlerinin. hükmü altında olması, müttefik » Terin bu yollan istifade etmesine ömkün vermediği gibi, Hindistan * dan Efganistan yolu ile — Efgs- histenm da bitaraf bulanmasından dn bir şey gönderilmesi kabil de ğildir, Bundan dolayı, Angiosaksonla » rın, yardımı, ceraptan, Rusyaya yardımı, yalnız, İrana bağl; bulun maktadır, Ba bir taraftan, uzum bir d seyahatin den sonra İranm conubunda bul nan Acem körfezine gelen, yahut, Bilücintan üzerinden, Hindiman » Gan Yine İrana gönderilen harp silâhlerı Vessiredir , Yazan: A, ÇEHOV -Rusçadan çeviren: SERVET LUNEL: Yasya, büyük bir iştiyakla ağlar. dı, fskat ağlamak olmez, Başı ağrı” yan babası ağladığaı duyacak © lursa bağırır, tepinir ve dövmeye başlar, halbaki akşamdan kaldığı zamanlar fena dövüyor, Nine, Var yayı müdafaa erler, babası nineye de varur; nihayet kavgaya Yeğoriç de kurışır ve babasının boğazına sarılır, İkisi birden yere düşerler, Yerde yuvarlanır, tepinir ve sertıoş insanların bayvani hızsıyla birbir. Jerine saldırırlar, nine ağlar, ç7 cuklar bağrışırlar, komşular ke pıcıyı çağırırlar, Hayır, ağlamamak daha hayırlı, Ağlamamak ve isyan etmek kabil olmadığından, OVasya homurdanı" yar, ellerini kırarcasına sıkıyor ve tepiniyor, yahut cekelinin yenini asırıyor ve uzun müddet, köpeğin tavşanı sarstığı gibi kendi kolun« sarsıyor. Gözlerinin feri kaçmış, yürü Ümilğzlikle takellür etmiştir. Onun ba halini gören nine, bir denbire başındaki şalı çekip alıyor ve gözlerini bir poklaya dikerek © da ci ve ayvaklariyle tuhaf hareket- ler yöpmaya başlıyor. Du anda, öyle zannediyorum ki, çocuk v3 kocakarı ,hayallarınm mahvoldu * Banu ve İstikbal için hiç bir ümit kalmadığını anlıyorlardı. Potuhin, ağlaya duymuyor kat olup bitenleri kendi odasından görüyor, Yerim saat sonra, nin&e nin şalına bürünen Vasya mektebe gidince 0, size tarif etmekten meiz * yor, Çocnuna seslenmek, onu te - seli etmek, afdilemek, Tebmetli Annesini şahit tularak namusu Üze- rine süz vermek istiyor, faket göğe sünden hıçkırıktan başka bir şey çıkmıyor, Sabah ralsp, soğuk. Mak- tebe yaklaşan o Vesya, arkadaşları kadına benziyor demesinler diye şalı çörüyer ve Meklebin kupısın.. dan yalnız ceketle giriyor. Pota * bin, eve dönüner hıçkırıyor, bir seyler o murildanıyor, annesinin. Yeşoriç'in ve onun lezgâhimin Ö * 'nünde yerlere kadar eğiliyor. Son” ra, bire ieendine gelince, koşarak benim yanima çıkıyor ve nefes nefese, Tanri rızası için o benden bir iş istiyor. Ben, tahli ümit veri. yorum. Potuhin: — Nihayet kendime gelebildim! diye söyleniyor, Artık aklımı ba şıma toplamalıyım, Bu rezslete bir son vermeliyim. ©, seviniyor, bana teşekkür edis yor, ben de, ev sahibi olduğumdan beri bu kiracı bayları çok iyi tet kik ettiğim ve bildiğim için, ona bakıyorum ve: — Gok geç, azizim! Sen artık 5k dün! demek isliyorum, Benim yanımdan çıkan Potuhin doğru mektebe koşuyor. Buradı bir aşağı bir yukarı dolaşarak ço» cuğun mektepten çıkmasını bekli* yor. Nihayet Vasva çıkınca: — Bana bak, Vasya, oğlum! Mi. bulunduğum bir yüzle sokağa fır Yor. Bana simdi bir iş vadettiler. İıyor ve oğlunun arkasından gidi. Sabret, suna mükemmel bir kürk gloSaksonların, İran Üzçria- den Rusyaya, gönderdikleri geyler tin nakliyatı şu yollardan yapıjı - | NE Fiya, Acem körtesindeki | Bender Buşir'e çıkarılıyor. Bur radan, İran Bai ile Hazer a İ denizi sahilindeki raklediliyor . 2 — Basraya çıkarılan oya, | derairyolu ve nehir vasıtasile Bağ deda buradan İrak ve İran yok | larile, Hemedem'e Tahran'a şöm | deriliyor. Tahran'dan sonra, tıkip edilebilecek üç yol vardır. 2— Tahran'dan, demiryolu C — Hemedan'dan, bir yol şü- İ besi üzerinden, Tebrize, buradan da , Rus İran hudu > dunda bulman iki memleketin Td sak noktası Oulfaya giden yoldur. Basra BağdatTıhran yolu yes rine, Basradan Bağdads gelen eş ya, gümendüferle Musuin da gön- derilehilir . Musuldan sonra, Erbii üzerin » den ve Revandez boğuzmdan, Ur miye gölünü dolaşarık Tebrize 3 — BenderBuşirden şose ile Tahran, 4 — Acem körferindeki Bender Abbastan gose ile Kermana ve Tah. rana, İ $ — MinAlstandan Bulüeietane, oradan da şimendiferic eski Duz « | âsb ve gimdiki Zâbidana giden: yolda, gimenditerin nihavetlendiği bu noktadan sonr şimâle giden Kir yol vardır ki, buradan da Tab- ran üzerinden Hazer denizine gi * dilir, İşte, yerdim esvalarını, naklet - miye hizmet eden yollar bunlardır. | Bımların en mühimi ise, İvan şi «| mendiferiğir. İngilizler İran demiryollarmdan lâyikiyle istifade edebilmek için, | | mehabf raylarına uvdarulabilecek * sekilde birçok vagon, lokomotif ve alacağım... Seni Msede okutacağım! Anlıyor musun? Disede! Den seni asli bir İnsen yapacağım! Bir ânha içki içmiyeceğim, Namusum Üteris Be söz veriyorum içmiyeceğim Bunları söylerken bütün kâlbiyle aydın istikbale inanıyor. Fakat iş te oksam oluyor, Çıfıtlardan aldığı yirmi kapikle yorgun argın eve dö nen kocakarı, çocukların çamaşır- larımı yıksmaya koyuluyor, Vasya, bir kenara çekilmiş hesnp mesele" lerinin halliyle o meşsml, oYeğoriç , calışıyor, Pofhiu'in o himmetiyle “ kendini #amamiyle içkiye vermiş tr ve şimdi isteğiyle kıvranıyor. Odalar sıcak, hava boğucu, Kocakarının çamaşır yıkadığı tekneden ortahıfa O buhar yayılıyor. Yegoriç, somurtkan bir yüzle: — Haydi, gidelim mi? diye sw ,ruyor. Benim kiracı susuyor, sözden dolayı canı kılmaktadır. liyor, Ondan #onrası ranlüm... Gece yarışı Yesoriç ile Potrihin çıkıp gidiyorlar, sabahleyin de Vasya, minesinin şalınm yerinde yeller estiğini görüyor. Bu derde işte böyle bir vaka olmuştu. Şalm parasını içkiye veği ren Potuhin, bir daha eve dönme” di, Nereve gittiğin! bilmiyorum. O, Kayıplara okarıştıktan sonra, kose karı içmeye başladı, ondan sonra yatağa, düştü, OOmu heslehaneye yatırdılar, küçük çocukları akra badan birisi alp gölürdü. Vasya da İşte bu çamasırhaneye girdi, Gündüzleri ütülere #eş koyuyor. geceleri de bira taşıyordua. Camir” şırhaneden kovulunca o üç kızdan birinin yanına girdi, aldığı emirle ri yerine getirmek için bütün gece sokaklarda © dolaşıyordu, ve &rtik, ona ““Tavcı” diyorlardı. Daha raları ne oldu bilmiyorum. İşte ba odada da bir dilenci - enlger tam on yıl oturdu. Öl #snan yatağının İçinden yirmi bin altın ruble çıktı. SON — yenilmez bir içmek g——— yimendiler memurları da getirmiş lerdir, Iran demiryolu, 1500 kilometre | urumluğundadır ve tek hatlıdır. G4. zergühı çöl, bataklık ve dağdır, 80 kilometrelik hir kendn, 226 tü“ nel, 892 töprü vardır, Tirenler, dağ meyillerini trmanmağa Dee | dur oldukları için, evvelce, titonler rin vasati saati saatte 32 kilomer reydi ve yovmi nakliyat ıncmi de 400 tondu, Sonraları, 3.000 tona yükseldi, Diğer tarsftan de, Rus mühendis Je Benlerdjah İmanı derinler Şimdi 'TahransTehriz demiryolur nun İkmaline çalişiyor. Bu hat Kazvine kadar tamamlanmıştır. Bağdada gödiyar, rin garbinde bulunduğu işin, tiren İerden inen eşya, 400 metre ge“ tiglikteki nehir üzerinden İrini se biline taşımıyor, sora da #08 tarb “ kiyle Tabrana götürülüyor. Bu yol da, boğuzlardan, 1800 metre İri. famdaki dağlarünn geçiyor. Bias sm kam büyük müşkilât arzediyor. Şimdi, Basrn ile Berderşah müş zülâtm; önlemek için BenderBw Şirden fnsim istifade çareleri ars - i miyor, Burada ön, biyik tonajlı va | purlar, rbterdan 5 mil umakta dur mak meciyuriyetinde oldukları için gelen eşya mavnslarla a naklediliyor. BendereAbbasa gelince; bu ie man, rüzgârdan mahfuz değildir. Br da gemiler 2 mil uzatma; demir atıyorlar, Buradan Tohrana giden yol, deneriya cum İsrtrmalar rm? maruz buhamıyor. Bazan da, piddetli yağan yağmurlardan kusur Je gelen miller, yohu tahrip ediyor. Hindistandan gelen ve Bulücis tendan geçen demiryoki, ZAhidam mevkinde nibayetlendikten sonra İronda Meshede kadar mutazam « Ör, Hindistanden gelen eşya, bu yoldan muntaraman Kafkasyaya gönderilebilecekitr. Gecen birinci teşrimlenberi, bu yolun Senişletil » mesinde 5000 don fazla amele çelme. makta, İran hükümeti de, bu yo - mıya çalışmaktadır. Netice: İran Üzerinden, Rusya. ya yardım, epeyce müşkül ve ben dan dolayı da geler ce İn İL ini i | Busün kü radvo 1 1345 ajans 18,00. YA80 Şarkı ve türküler, 18,00 Program 18/08 Radyo dans orkestrası 1850 Vasi heyeti 10,80 Ha'erler a (YATROSU Enlide Pişkin beraber Oyunlar VW Ağuston Va zartesi wat Zi Büyükdem Be, Testivali ! di yazpark Gari. bosu. Dühmliye yoktur gişelerde Hestivni Yapılacak gazino. larda ma'tı'maletndır, Her türlü nat Teleton: 23340 Konsomasyor (ofisleri o Piyango