8 Mart 1942 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 2

Para meselesi nin iç yüzü... Yazan : Fikret Adıl Jstanbul Şehir Tiyatrosu bir! tüm, Memleketin o tatimmmış ve nevi mahkeme oldu, “Hamlet” i zengin bir bangerin; iş davasmın daha “onü almmadan uğruna, İhtikâr (Odalâverelerine ortaya “Para” meselesi çıktı, girerek en kilâsik kolpoları yap Ti etrafında hareket, he makta ve daha başkalarını da mefhumu | HABER — Akşam Asl olan para *Her iş para ile olmaz. biroz de iş bilmek lâzmdir., derler, Bu sözün doğru olmadığını bis ze veremle mücadele cemiyeti bilfiil anlatmış bulunuyor: İşte parayı bulur bulmaz, yanılocak paviyonun plânı bile hezmrlatmış. | iş bilmek değil, demek ki esl olün po ' ra imiş, Tek bilet Bülün mekil vasıtalarında geçecek ünakalât Vekilinin tetkikleri Birkaç gündenberi şehrimizde bulunarak (Oalâkadar dairelerde tetkikler yapmakta olan Münaka | :Sebirden; Yeni Koordinasyon kararları Radyo gazelesinin dün akşam haber verdiğine göre, yarın mi- kim koordinasyon kararları neşre, dlesektir: Zeynep kâmil'in kıyme!ii hatırası. Üniversite Edebiyat Fakültesi. nin yanmasını bir baluma hayırlı bulanlara da tesadüf etmedim de ll, Bu bina pek Eskiymiş; bulun» duğu üç yol ağzını darallıyormuşi | simdi orayı genişletmek imlir! hâml olmuş; yıklırılacağı da bir aralık yazılmıştı, Ben asla bu fi tâ kendisi olen tiyatr, hazırlamaktadır. Panger hâlet- katte para denilen nesneye, âmi yane tâbiriyle metelik vermez, Otun bütün iddiası, herkesin tanıdığı ve uğrunda herşeyi fe- da ettiği parayı kendine ram et mek, kendişinin paraya binneti- ca, her #öye hâkim olduğunu gös için faydalı ise de, ortada bir hakkın çiğnenmesi de doğru d*- e, Bu itibarla “Para” işinin bir muhasebesini yapmak istiyorum, , ba olaa gerek, Dram kısmında “Part oynanır- ken, Komedi kısmı da “Bir mu hasip aranıyor” diye ilânlarmı aşmıştı, . Mubakkak olan bir şey varsa Necip Fazıl Kisakürek Gere do 'dön intihal etmemiş” tir, Fakat bizsat bir fıkrasında Böylemiş olduğu gibi, bu mevzuu Se arkad an ydi #yip örerek yeni > bir şeklide yazmış olabilir, Ni- tekim ve bence, hâdise böyle ol Bundan bir müddet evvel, Ar» karadan henüz dönmüş olduğu birgün, Necip Fazıl Kısakürek, Vedat Nedim Tör'ün kendisine, mevzuu Para olan bir piyes ta- sarladığmı bildirdiğini ve bu piyesin taslağını anlattığını söy” lemişü. rkaç gün sonra da, bu mevzutn kendisini pek sar dığını, Vedat Nedim'e mürncaat | i ederek mevzuu kendisine terket mesini istiyeceğini söyledi, O zamandanberi Necip Fazıl ila görümeğim ve ortaya “Para” meselesi cikti, j Her şeyden evvel, Gerardi'nin Oro Puro isimli eserinin mevzu. unu tetkik edelim, Eserin kah ıamanı Bolear isminde tefecilik yâpan bir adamdır. Yanmda üç kocadan boşanmış hemşiresiyle onun kızı, bir de, kâtibi vardır. Tefeci, bunlara karşı, müsteri” lerine olduğu kadar dürüşt ve hasistir. Memleteette ihtilal olur, Ibtilâli yapan asker, tefecinin evine gelir, O zaman, tefeci ile aralarında bir anlaşma < olduğu meydana çıkar ibtilâlel kuman dan, hizmetlerine mükâfat ola- rak teleciye maliye nazırlığını teklif eder, Tefeci şaşırır, Sonra reddeder, Kendisine göre bir felsefesi vardır, Hükümetlerin geçici fakat paranm daimi ol âduğuna inanmıştır. Bu arada *eleçinin (o hemşiresinin kızı ile ihtilâlci kumandan arasında bir ! termektedir. Bütün bunlara Tağ- alâka peyda olur, Kumandan te | fecinin nazırlığı reddedişine kr zar, kendisinden bir milyon is fer, Tefeci yine reddeder, Ve o saman, ihtilâlci kumandan onu hapse atar ve ölümle tehdit eder, 'Tefesinin yegâne insani hissi, ine mücadeleden Mein yine y mez, Kumandanm maiyetindeki #asarlar hep kendi müşterileri ve elinde olduğundan bir makas bil ihtilâl hareketi uyandırır, İh” tilâlci kumandan müşkti! bir me kle girer, bununla beraber, tefe ciyi öldürtmek elindedir, Bunu ge rek tefecinin hemşiresinin kızı- pa clen allkasmdan ve onun ri” salarmdan, gerek ( Iktldarı elin» den kaybetmemek için yapmaz, Bütün bu hâdiseler esnasında, ölüm korkusu, tefecinin üzerin lâlcinin eline geçmesini de kte mediğinden, onu, muhtelif kim- Ea bir müddet sonra gelip Gma bu paraları ne yaptıklarımı anlatacaklardır. Filhakika gelir. er ve hepsi, tabiatine göre, pa- rayı #erfettiğini anlatır, , (bunlardan hiç birisinin paraya kendi anl: mânada kiymet vermedik! görür ve ihtilâlci irumandana, artık ölebi ai bildirir, O zaman tefeci şasi rır, ve, servetini dağıttığından, bes parasız ne yapacağını düsü- nlürken, cekmecesinin bir köşe inde küçük bir meblâğ bulur, Boru eline alır iste milstakbel bir servetin tohumu turamda bir “iöğmle söyler ve nives biter. Necip Fazılm piyesi ime mesi Zi men, © da insandır, parasına de" #il, kendisine inanılmasını ister, Bu #ebepten ailesi efradını, onla- rip dn diğer Insanlar gibi para ya olan zaaflarını bilmekle be“ raber, bir tecrübeye koyar, Bü tecrübeyi sadece tecrübe İçin Yapmüz, Ayni zamanda hayrst sahibi görünmek pahasına yeni bir iş de yapacaktır. Bu hâdiseye muvazi olarak, birde ahlâk davası vardır, Mk ii bir vo en büyük yalan olarak daime söylemiştir. Kimseye Tentlek etmemiştir ve sayet, © mun malı “ tion" lari meti' eesinde ortaya fenalıklar çıkmış ise bu, sadece iş icabatmdan ol- muştur, onun bir kabahati ve kasdi yoktur, O, mükemmel bir iş adamıdır, . Vedat Nedim 'Tör acaba Ne «ip Fazla benimdir diyerek Ge- Tardi'nin Oro Puro'sumun mev zuunu mu anlattı? : Bumu bilmi: yoruz ve tahmin etmek de iste miyoruz, Fakat öyle bile olsa, “Para” piyesi, yazılışı, tasallufu bilhassa psikolojik bata ve in- gicamsızlığı ile tamamen Necip Pazıldır ve Oro Puro ile bir al& ka arzetmemektedir. Çünkü: Gerardi'nin kahramanı olan Bolear ölüm korkusiyle tütreyen ortadan , kalkınca, kalan kücük bir vara ile mücadeleye. atılır. Necip Fazılır 15.000 lira gibi büyücek bir pa ra geçince, mücadeleye değil, ölüme atılır, ) Bolcat'da hiç bir ahlâk endişe. si yoktur. “O” nda ise ahlâk ve Allah endişeleri, o başlangıçla, yani banger ve her şeye hikim iken tahteşşutırunda vardı, sonra ta mamen ortaya çıktı, tekrar dım etmiş bir adamdır, “O” ise, devrilmiş bir hükümetin nazır Dayardım etmiş ve yardımda da devam eden bir tiptir, Gerardi'nin piyesinde bir me- #elenin bir safhası ele almiş tir. Necip Fazılm piyesinde gü- sün meselesi üzerinde durulmuş” tur, Gerardi'nin piyesinde harcı â lem ve bir san'atkârın tenezzül etmiyeceği “truc” larla . seyirci Üzerinde tesir yapmak aranma. mıştır. bir tek biletten balısedilmeye haşlan- dığı zaman kendi kendimize: “acaba olabilir mi?,, diya bir svol sormaktan geri kolamamıştık. Son günlerin göze teleri, bunun kabili falbik olamıyaca- J⣠Vekili Fahri Hugin, dünde Ha Metekl havuzları gezmiştir, Vekil tetkiklerini müteakip ga” zetocilere şu beyanetta bulun ! Tagrt işlerimizin ehem - ei Bini yazıyorlar ve #erededüdümüzde bi. | miyeti herkesde melümdur. Fev- Virde değilim, Hele kültür ve mo 1 — Yeni bir karsmamc ile | deniyet itibariyle olürsa bu gibi devlet dsireleri İçin Tâzm olân İcok ti binaları bayağı bir küğrtlar tesbit gdilerek tüpler mey | hina telâlki ederek muhakemeyi dana getirilecektir, Resmi daire | bu suretiş kurmak yanlıştır. Dün- ve müciöeselörde kullandacak E8. | den bize kalan kıymetleri müm - İnt önel vesmins köğr ve matbaa. | gün olduğu kadar mulnfazu et zi haklı gösleriyorler. Bize bu fered- düt suglini sorduran sebebi orlaya kopmok: “niçin olamazmışl,. itiraz larını kökünden halleder: Tramvoyla. ra bekalım, umumi müdürün gözete » mize vaadine rağmen hâlâ Tünelden geçip fromvaylara bineceklere bile tetbik edilemedi. Almanyaya giden heyetimiz Bir müddet evvel Almanyaya giden Türk tiönret beyeti, İsveç ve Masarla, taşa da giderek temaslarda bulunmuş dim de gehrimize dönmüştür. Heyette bulman tlcsreş ofisi umum midürü Ahmet Cemil Conk Macariz. tanda kalmıştır. f Vakıt Asim Us, “Maur müdafaasında muhtemel bir tehiike, başlıklı yazısında şunları yazıyor: “Mısırı müdsfan bakımından İn- gilizlerin o Amerikalılardan besks bir müttefikleri daha vardır, Bu da yaz mevsiminin sıcaklığı ve çöl. terin kum firtmelarıdır. Almanla. rın ve İtalyanların Libyadali son kayıplarını kısa bir zamanda telâfi ederek İlkbaharda harekete geç- melerite imkân yoktur, Yaz mev. siminin sıcakları gelince de İster istemez için önümüzde senbabar ve kışa kadar İngilizlerin o Ortaşark kuvvetleri . yerlerinde rahat ede bilir, Bu müddet içinde gelecek tehlikelere karşı hazırlıklar yapı. labilir. İngiltere hükümeti Mısırn mü, dafansr için bu hazırtıklarla da ik- üfa etmek fikrinde değildir, Mu sırm milliyetci partisi relsi Nahas Paşa ilç anlaşarak fktidar mevkii- ne getirmeleri bunun delili sayı - labilir, Hakikat halde Mese Üzeri, ne gelecek teh'fkeleri karşılamak isinde Dirsır milliyetçilerinin İngi. liz Ortaşark ordalarile birlikt; tir. Ba kuvveti ihmal etmek doğ” ru değildir, İhtimal ki aynı düşün. ce İnsilizleri yarm Filistin mese, lesinde Araplarla anlaşmağı gö - türecektir, Ancak bügünkü vaziyette mü, him olan sey yukarda işaret etti gimiz gibi Almanyanm Rusyada ilkbahar taarruzlarınm neticesidir. Bu neticenin müsbet veya menfi yahni, kısmon Ve ta, mamen muvaffak olaşu Mısrdaki İngiliz müdafaa sistemi üzerinde büyük ölçüde tesirler yapacaktır. “İ Ba itibarin Misır hâdiseleri simdi, let oturan tanımamış, bilâkis, efendisi kö. önle iyeinde, karakterleri icabı kaleli vardır, Necip Fazılm piyesinde peşin fikirleri söylemek için eşhas mankenler gibi sıraya dizilmiş *ir ve sahnede can sikmtısından tlamaktadır, Bunlar, Necip Fazıl için; boşaltnrk hususun” daki aceleciliğine, parlak cümle yâpmak merakına kurban git mişlerdir, Bu karsılaştırmaları çoğalta- bilir ve Necip Fazılm Gerardi' nin eserinden bir şey almadığr na dair daha bir cok misal ge- ği Fakat kâfi görüyo , ulâsm: Her ili eser arasında intihal, tevarüd gibi şeyler ari” mak Galala kulesi ile Beyazıd & arasında o tevarüdden bahsetmek olur, Evet, ikisi de kuledir ve yerine o benzerlikleri budur, Kayserin hakkını Kaysere ve relim, PİKRRT ÂDİL bk bir beldeme devrindedir., dular tarafinden işgali olduğunu iddin edemez!. Biliyorsunuz ki Ametiks ve Av- rupa erasında bugün askeri kıy. mettg en kilik yol şki tenedir: b- ri gimalde, Kanada .— Groenland — İzlanda — İngiltere Adaları yolu. Diğeri cenupta: Afrika — Cenwbi Amerika yoludur.. Almanlar, herhalde, Amerika » ya yapılacak taarruzu İngiltere a, öalarmdın yapacak değiller a1!.. Bilâkis İnmitere adalarına Ame oka volundan taarruz, görünüşte « mantikir > görünmesine rağmen en doğrusudur! Bunun için de Afrikanın gerp sahillerinin AT « wanlarin eline #eymesi Mizımdir. Almanlar, netelim, Afrikaya bu - İçin goçtiler?.. Afrikanın garp nun mhillerimi ismet etijkten sonra kaide ahvalin icap ettirdiği ors malin fevkinde taşına işlerini ba- şarabilmek için esaslı tedbirler al, mak meeburiyetindeyiz, Bu vadide gemi sabiplemile de konuşmalar yaptım. Fabrika ve havuzlarımızda da fazla çalışmak mecburiyeti vardır. Tamir realzemesi bulmaktaki güç. Yüğü önlemek için çareler aramak, semilerimizin yükleme ve boşalt. ma işlerini hızlandırmak lâzımdır. Bu hususta icap eden tedbirleri alâkadarlarla müznkere ettim. Posta Telgraf ve Telefon İdare lerimizin işleri İri üç rrisli artmış. tır, Bu yüzden doğan zorlukları karşılamak için tedbirler almağa mecburuz. Günlin mühim meselesi olan ve hükümetin çok ehemmiyet verdi. Ğİ ziraat seferberliğine devlet De. #iryolları da iştirak ctmiştir. İda. Tece yapılan hazırlıklar sayesinde 1019 dönümü patates ve 1460 dö. nümü de seuhtelif hububat olmak üzere ceman 2179 dönümlük kışlık zeriyat yapılmıştır. ——— Muhtarlıklar yeniden ihdas ediliyor nan mahalle muhtartıklarını yeniden (hdas için tetkiklere başlamıştır. Bu maksntla hazmisnan kanun pro. Jesi bugünlerde Meclise pevkolunacak” tır, mani * İzinil olarak Ankaraya gelmiş bu” lunan Tahran büyük clçimiz Cemel Hüsü, şehrimize gelmiştir, 1 33 Hira, külçe altınm fiyat: ie 470 Kurugtu. * Vali ve belediye reisi o Dr, LAG Kırdar dim Halıcoğlu yolunun inşaa, »l için elikadarlara emirler vermiş - tir, * Ticaret vekâletine bağlı müdür - 1ükler arasında bir işbirliği | bölümü yapılması kararlaştırılmıştır. Bu mak. satis İnje müdürlüğünde bir toplantı yapmıştır. Bu toplantılar, sk sik devam edesektir, * Evvelki gece saat (o & siralarında Binarval adnda bir papaz, (Belediye gazinost önünde tramvaya (atlarken şapkasmı: düşürmüş, simak © isterken de tramvayın altıma gitmiştir. İki ayn. gi birden kesilen papaz hastanede öi- müştür. * Bodrum İman reisi değişmiş ye. rine Gelibolu iman relsi Kemal Öztüri. men teyin edilmiştir. Dahiliye vekâleti lağvedilmiş bulu. yı düzenleme blrosu tarafından tevzi edilesek, bu suretle kâğıt ir. “hlâkinde bir derece daha tasar- ruf yapmış olacaktır. Ticaret ofisine vaktile verilmiş olan 5 milyon mütedevli sermay©- ye koordirssyon kararile 9 milyon daha ilâve edilerek 14 milyon Vi- raya çıkarmış olacaktır. 2 Krom işinin bir elden ida. vesi e Etibank memur edilmiş. (. Pazartesi günü çıkacak kara”. name ile Ptibank hesabıma bir mil. yon liralık daha tedavül sermaye verilecektir. 3 — Hes türlü gıde maddelerini artırmak için slman tedbirler ars. smda çeltik için mühim tedbirler vardır. Talimatnamenin 9 wen maddesi tadil olunmuş, ekim ts- rihi 25 hazirana, mlıracaat tarihi de 25 merta kadar tzatılmıştır. 4 — Çiftçiye ucuz fiyatla zirast Metleri temin; içn Ziraat Bânku. ma 500,000 liralık mütedavll ser maye verilmişti. Bu miktar 1,5 milyona çıkarılmıştır. 5 — Çiftçiye tohum ve tohum « luk para vörmek Üzere Ziraat Ben. kasına 2.600.000 lira verilmiştir. 6 — Hükümet, elindeki çiftik- ierden başka boş araziyi de ekmek kamımı vermiştir. İcap eden mas raflar için Zirant Bankası emrine 600.000 lira tahsis edilmiştir. Bütün bu tedbirlerle önümüzde. ki yıllar iyi bir istihsal yılı ola « caktır. —— ——— ,Halkevlerinde komite seçimleri yapılıyor Het sene halkevlerinin — yıldönümü bü müleakip yapılan kalkevleri idare beyetleri ve şübe kolları seçimleri bağ. aammuşlar. Bütün kazalarda parti idare heyet kri balkevlerine riyaset edecek ölan idare beyti azalarımı — seçmişlerdir. Şimdi kollarm komite intlhapları ya- püâcak ve bunların sw . dan mürekkep halkevleri merkez 0. mibeleri töşekkll edecektir. Umumiyetle, çok inai bir şekilde çalışan İstanbul halkevleritiin seki ida, rs heyetleri mevkilerini geze wuhafa- 78 etmiş bulunmaktadır. Kangen CH, P, kaza kongrelerinde kaza fdüre ho . yetleri arasında fazla bir değişikilir o madığından kaza idâre (o Keyetleride üalkevleri riyasetleri için partinin bu işde ihtisas sahibi olan gene aynı eş, tasını namzet göstermiştir. —— Dumlupınar geldi Yunanistana Kızılay tarafından yi. seve maddeleri götüren Dumlupmar vapuru dün akşam ilmanımıza gel , miştir, Vapur bir müddet sonru yeni bamulesile tekrar Pireye kareket ede. cektir. 1000 Yunan çocuğunun önü - müzdeki seferde getirileceği anleşıl . rsaktadır. | Adalarının ası nasıl hazırlandı RPM DRE) YAZAN: CLIFFORTD HOOK buradan Amerikaya o mükemmel layyare hilcümleri ve tayyare nak yatı yaplabileeeletir!.. Japaz, İtalyan, Alman Ve belki de donanmalarının #ştira» ile bu yoldan cenubi Afrikaya ns ker çıkarılabilecektir!. Ondan ö tesi şimal Amerikaya yürümek - ten ibaret kalarf,. Diğer taraftan Japonya da Ps. alt denizinden ayni şamanda hem simali, hem cenubi Amer - kanm öbür sahillerine pek âlâ 0* kar çikaraMlecektir. Bu suretle oAmeşika kıtasına sarktan, garptan ve centipian 2 ker oykarrlarıK mükesimel #umet- te taarruz olumabiliri.. Bugün Birleşik Amerikanm hy ddutları bastanbaşs Mej'no istih * No: 118 kâmlariyle çevrili değildir, zanre derim, Hattâ belki de, hiçbir mi dafan Bazırlığı yapılmamıştır!. Ogun için Ametika kıtasma g#ker çıkamıldıklan sonra Birleşik Ame- rikanm islildsi bir gün meselesi haline gelebilir! Amerikâya asker çıkarılabilir mi? meselesine gelince, asis dos, zinde Bünye vi gi rinde #arma bir sey © lur!, Zira, dediğim gibi, mallari ki göçen harpte, donanma vasıta» #ile olsa dahi, Amerikmiriir Av © rupaya alter odenrabilmişlerdir: » İnlde, Avrüpalıların öz Ameri. ka kıfasma, yine donanma ve Kat t bogün'ona yardımer olan nek. Üye tayyüreleri varrtazile, asker gikarebilmeleri gayet tabildir!., mek Jlrımdır. İnsanlar için gürel satirilar nasl paha bişilmiyen seylorsa milletler için d: tedir. Bu hatırlar bir gayeye varmak özece bir tehlikeli uğutumdan karıya atılmış köprülerdir; e köp rüler sağlam kalmalı ve herhalde yaşamalıdır. Zeynep Kâmil kone- ğı İstanbulun âbidelerinden biri - dir; maddi keymetinden pok ziya- de manevi kıymeti vardır, Neto » | dina Cumhurreisimiz de (o bununla ilgilendi; onun işareti üzerine his İ kimet binayı bu sene İçinde $e- mir etmeye, lüzum görülürse yes »iden yapmağa karar verdi, Türk Kültür tarih'nde mühbo bir mevki sahibi olan, Türk kültü. rümün kendisini her zaman hür- metle, şiikranla andığı “Zeynep Kâmil Maom” meşhur Mısır vali. si Mehmet Ali paşanm lurrlr, Bu muhterem kadının Türk kültür ha yatına, Türk içtimai yardım teş tilâtma karsı gösterdiği alin yaptığı fedakirtik pek bilytiktür biçbir zaman mankör olmıys Türk ruhu bu fedakörl'ği sala nutamaz; bu hatırayı muhafaza - çin icap ederse “Zeynep Kümil > nrm” ım fedakirlığından daha bö yük fedakürtıkları göze almakta" bir ati çekinmez, Zeynep Kimil Manm meşhür sadrazamlardan o Atapkir'li Yasui Kâmil paşanın kartıdır; bu halis Anadolu çocuğu Mesrrli diyg tanım. mıştır: çünkü Mesra gitmiş; ilk olarak orada parlamıştır, Gerek karı gerek kendisi pek zengin diler; şimdi ikisi de Üsküdar. Zeynep Kümil höstanesinin bah sesinde gömülüdür. Zeynep Kâmil konağı Abdülü- «iz devrinde zamanım çdip ve âlim lerinin sık sık toplandıkları bir yerdi, Zeynep hanım küllür ve içtimai yardım işlerini pek sever» di. İlim ve edebiyatı himayolen başın fakir halka dn yardımlarda bulunurdu; bu yardımlar çok a - man masaj kahramanların ci mertifkleri “ Zaten Kâmli paşa da Alim ve şair bir adamlı, “Telemak,, tercilme si meşhurdar, Devrin. hasusi bir akademisi c- lan bu bine ondan sonra yarım 9 sırdan fazla bir zaman on binler” ca Türk geneinin yüksek tuhs'i yuvası oldu, İç plânı baklımda bir vey söylenemez; tamiri mümkün olmaz da yesiden yapılsa bile dıs yörünüşünün esdisi gibi olması b kıymetli halıraya olan şilkren ve. saygımızı tebarliş ettirecektir. KADIRCAN KAFLI ———— ZAYİ — 037 senesinde Haydarpaşt lisesinden aldığım Gnadiknnmemi zayi | ettim. Yenisini alacağımdan eskisini hükmü yoktur, 1907 No, h A. Zeki Yuğnak | Ey?.. Mademki asiter çıkarma * bilir, o halde, Amerika işgal olr rabilir!,. Öyle değil mi?.. , Bir Amerikak olarak bu gari” mahlükun Amerikaya hücum pid. Varmı dinlerken o gülmemek kabil değdi, Fakat, Hans Şturmun * tartmış da değildir, Onun için b 10 bir plânden bahseden bir * dam bize hakikaten mersk da * | rünen bu sesip Avrupalının ne Bidliriici müstehzi kalıkabs” Is gülmeyi ihmal etmedim. (Devi vat) af