16 Ekim 1940 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 4

4 — (HABER AKŞAM POSTASI) 16 Birinciteşrin 1940 Çarşamıba aü -a ( “Türkiyede ahlâk inkılâbı ihtiyacı,, bahsi bma ihtiyaç var-,, dedi. len düsturlar arasında *“HMuy KST A gö KM e AAA n ı dir lerdir. Onun için Vedad Nedim çok şeyler söylenebilir: belere gitmektir. Bu itibarla Vedad Nedim broşüirründe bahsettiği mektep fahrikası kurmaktır: Vı:n.m Nedim Tör'ün (Dinimiz) ismindeki broşürü orta- ya yepyeni bir dava attı: “Türkiyede bir ahlâk inkılâ. Vaktiyle mekteplerde ahlâk dersi varde Bu derste öğreti. canm altındadır, can çıkmaymca huy çıkmaz-,, sözünü hâlâ unutmadık- üphe-siz bu sözden mak, sat insanların huyu biç değişmez Yalnız çocuklukta ve gençlikte teşekkül değişmesi çok zor olduğunu anlatmaktır. Mektepler aileler, mu- hit çocuklarm ve gençlerin maneviyatını teşkil eden müessese, oldugunu iddia etmek değil. eden seciyenin arkadaşımız da memleketimizde yeni bir Türk tipi yaratmak isini mekteplerden bekliyor. Mektenplerin milletler üzerindeki tesiri inkâr edilemez bir hakikat olmakla beraber Güstav Lö Bon gibi içtimaiyatçı ba., Zi garp âlimleri milletlerin seciyesi rin bile bir milletten diğer bir millete geçerken şeklini az çok değiştirdiğini, fakat milletlerin karakterleri üzerinde hiçbir te- sİr yapamadığımı iddia etmişlerdir- Bununla beraber bu öyle bir bahistir ki lehte, aleyhte bir. Fikrimizce bu gibi meselelerde nazari münakaşalar çok defa neticesiz kalır- değişmez olduğunu, dinle, En doğrusu ameli tecrü, dostumuzdan bekliyeceğimiz de sistemi dairesinde ameli bir nü, | mune göstermektir; yani yeni Türk tipi yetiştirecek bir insan A: ——— — Romanyanın nazivâri işgali devamediyor : (Baş tarafr 1 ncide) dağılmakta olan risalelerde gö. tülmektedir. Bu risalelerde lejyoner reji. Min arazi ziyamdan ve ittifak- larm ve dostluklarm kaybedil. Mesinden başka bir netice ver. İ ıâemış olduğu beyan edilmekte. dir ALMAN PİLOTLARI - Bükreş, 15 (A.A.) — Röyter: Dün Bükreşe 60 Alman pilotu gelmiştir. ÜSERA KAMPLARI | Bükreş, 15 (A.A.) — Röyter: —Alman heyeti azaları ahalinin a. Jeyhine olarak rahatça Roman. yada yerleşmektedir. Romanyada hâlâ mevcut müz. takil unsurlarm sür'atle ağzı tı. |kanmaktadır. Bunlarm yakmda, Alman heyetinin gelmesine mem nuniyetsizliğini gösterenler için Gestaponun hazırladığı üsera kamplarma kapatılması muhte. 'meldir İıııanyaya “ mih- ver,, den misalirler çoğaldı Berlin, 16 (A- A.) —D. N. B. hıldırîyor — İspanyollarm bir davetini kabul eden tümgeneral Fischer von Vei, kersthal, Toledoya gitmiş ve bu . JTada, Alkazar galibi general Mog- tardo refakatinde, Alkazarı ziva- ret etmiştir. Madrid, 16 (A. A.) — Himmle, t Madride önümüzdeki cumar tesi veya pazar günü geleceği sa. nilmaktadır. ş ” İngilterenin harp gayeleri (Baş tarafı 1 ncide) Çörçil, buna cevaben de şu söz. leri göylemiştir: — Herhangi bir kimsenin bu harpte bizim sırf statükonun muhafazası için mücadele ettiği. miz fikrinde olduğunu zannet- miyorum, (Alkışlar) Fakat, ez. cümle bu harpte biz yaşamakta devam için mücadele ediyoruz. Bunu yapmak iktidarımız dün. yada daha umumi surette tanm. dığı ve bu husustaki kendi ka- naatimiz daha umumileştiği za. man, zaferle kazanıldığımnda, ne yapacağımızı daha iyi nazari dikkate alacak vaziyette buluna. cağız.” (Alkışlar). Çörçil, aynı mesele üzerinde bı vermiştir: “— Fikrimce bu mesele hak. kında çok umumi mahiyette ol. maryan beyanat yaparken, karşı. laşacağınız büyük tehlike, mese- lâ mağlüp olduğu zaman düşma- na karşı tutulacak hattı hareke, ti ele almız, Bu hususta biribi. rinden çok ayrı fikirler bulaca. gımızdır.” Türk petrolü Ramanda bir tasfiyehane kurulacak Ankaradan bildirildiğine göre Ra- man dağmdaki petrol arama sahası- na önümüzdeki ilkbaharda bir tasfi- yehane kurulacaktır. Önümüzdeki ay- larda Türk — petrolünün — istihsaline başlanması mümkün olabileceği tah- min edilmektedir. — Köylü kızı Ursayı Danimar- ka kralr kaçırmış ve kız Danimar- anm kraliçesi olmuş!- Kral İvar- dan bir oğlan çocuk doğurmuş-- Altın işlemeli mavi esvapları, ba- ginda jpekden bir örtüsü —varmıs- Bilekleri, parmakları, üstü başı, îıilezıkler yüzüklerle —doluymuş..-- Dünyada hiç bir kadm İ- varın Ursayı ve hiçbir erkek de Ursanm İvarr sevdiği” kadar sev- memiş. Kral ve cengâverleri ma- cera peşinde dolasmaktan vazgeç - |Mişler.. Çiftçiye iyi baktyorlarmışz-. M emlekette betbereket olmuş.. ğ Bunu işitir işitmez kraliçe Aluf Bemicilerine emretli: — En güzel #emilerim donan- S- Da_mmarkaızı. gidiyoruz '«. ; Ertesi günü de Sakson gemileri Danimarka yolunu tuttular. h _Kraı İvar Saksonya kraliçesini Kinsiz ve garazsız kabül etti. Par- Merasim yapıldı. Erkek, her İi 'in unutulmasını istiyordu. Ka- 'İm ise intikam hırsı içinde idi. srkek; —> Saksonlarm kraliçesi. Her SYi unutalrm... Bana yapılmış olan ÖSiT ve sebepsiz hakareti ben ünü- Tüyorum -- 1 Deği. Kadm da; —— Danimarkalılarm kralr. Her yı tnutmak isterdim fakat beni 'i' lçrplak soyarak gemide n.lxkov , Duğun sekiz gün sekiz gece Ce nlı bir hafırası olmarzaydı.. C'av:ıhrrır verdi ve İrraliçe Ursa- Ya dönerek şunları ilâve etti: — — Ursa- Allahm lânetleri üze- | rinize yağacaktır- Siz, bilmiyerek bir cinayet işlediniz.. Kral İvar dehşetli bir sır ng're— neceğini anlamiıştı, titriyordu: — BSen kral İxar sen kızmla evlendin!.. Sen de Ursa- Sen, ba- banın karısı oldun! Aluf, bundan sonra, merasim sa- lonundaki Danimarkalı asilzade - lere döndü: —- Senyorlar- Şövalyeler.. dedi, titreyiniz!. Çünkü artık memleke- tinizin üstünden bulut uçmaya- cak- Güneşin ışıkları sizi sarma - yacak. Su kaynakları kuruyacak.. © Delişet içinde sessiz duran şöval yeler, birer birer çekildiler, ve çe- kilirlerken, artık İvarı kral tanı- madıklarmı söylediler. Ursa — gözyaşlarma” boğularak kralm önünde diz çöktü İvarm a- yaklarmı öptü. Sonra, beşiğinin içinde uyuyan oğlunun altmdan üç defa öptü. Sonra bütün mücevher- lerini çıkarmp attı. 4 Bir atm üzerine sıçrayarak dört nala sürmeğe başladı. İssız bir sa- hile ulaştr. Orada, hayvandan ine- rek denize doğru yürüdü- Köpüklü ; sular diz kapaklarma, beline, me- - melerine, omuzlarma çıktı ve gü- zel başımı örttü. Kral İvara gelince, o da bir sa- , bah tek başma gemisine hindi. Sert bir rüzgârm önünde fırtmalı deni- ze acılir. Ve bir daha Danimarka- ya dunmedi. Ahmet Bülend KOÇU sorulan üçüncü suale de gu ceva. Üç İtalyan torpidosu nasıl batırıldı ? (Baş tarafı 1 ncide) hiç bir malümat almmamıştır. Fakat bu harekât esnasımnda, Ajax kruvazörü, Y2 Teşrinievvelde sant 2.30 da Sicilyanın takriben 80 mil cenubu şarkisinde 679 tonilâto hacminde Alro- ne tipinde üç İtalyan torpido muhri- bile temas tesis etmiştir. Ajax, derhal müuharebeye girişmiş ve İtalyan tor. pido müuhriplerinden ikisi hemen der- hal batırılmıştır. Bu çarpışmadan biraz sonra, Ajax, bir ağır kruvazör ve dört torpido muhribinden mürekkep —bir düşman kuvveti görmüştür. —Ajax,, düşmanla müuharebeye tutuşmuş, ve düşman torpido muhriplerinden birisini hasara uğratmaya muvaffak olmuştur. Düş- ranlıkta kaçmıştır. Ajax'ın külliyetli dişman kuvveti le temasta olduğunu sanan York kru. vazörü yardıma gelmiş, fakat bu ge- ce düşmanla biç bir yeni temas tesis olunmamıştır. Hasara uğramış bulunan — düşman torpido muhribinin kendisinin yardı- mına koşan diğer bir İtalyan torpido muhribi tarafından çekilmekte oldu- ğu, donanma tayyarelerinin yardımı ile ertesi günü şafakla beraber müşa- hede edilmiştir. Ajax'm —bu eivarda gözükmesi ile beraber, yardıma gel- miş olan torpido muhribi, yaralı tor- pido muhribini olduğu yerde brraka- rak ve duman arkasında gizlenerek bütün süratiyle Sicilyaya doğru kaç. mıştır. Ö zaman, hasara uğramış bü- lunan torpido muhribinin, 1620 toni- lâto hacminde son sınıf büyük bir İ- talyan torpido muhripleri sınıfma mensup Artağllere — toörpido mühribi olduğu anlaşılmıştır. TELSİZLE İHBAR Biraz sonra yGgYork kruva- zörü hâdise mahalline derhal gemilerini terke başlamıştır. Kuvvetlerimiz, geminin terki için ya. rımı saat mühlet vermiş ve bu müh- leti müteakip, top ateşi İle düşman torpido muhribini batırmıştır. York, İtalyan torpido muhribinden kurtulan mürettebatın içinde bulundukları tah- lisiye sandalları ile sallara ilâve ol- mak Üzere denize sallar indirmiş ve ticaret tulü mevci üzerinden bir İtal. yan telsiz istasyonuna Artagliere mlü- rettebatımndan kurtulanların bulunduk- ları yeri telsible bildirmiştir. Ajax'da ancak bir kaç kişi ölmüş ve yaralanmıştır. Ajaxdaki hasarlar, sathidir ve su kesiminin Üstündedir. Bü hasarlar, Ajaxısn muharebe kabi. liyetini hiç bir suretle azaltacak ma- hiyette değildir. Ölenlerin yakm ak- rabaları, mümkün olduğu kadar ça- buk, ölüm vakasmdan haberdar edi. lecektir. Yorkda ise hiç bir hasar ve telefat yoktur. man kuvvetinin geri kalan kısmı, ka- | Hava yedek subay- Jarımız dün orduya iltihak ettiler (Baş tarafı 1 ncide) ni bir daha gösterdi, Cumhuriyet İda- remiz bu hakikati Cumhuriyetin tees- süs tarihlerinde görmüş ve anlamış- tır. Bir taraftan bugünkü — yenilmez kahraman orğusunu — yaratırken bir yandan da milli havacılığımızı tesis etmek için aziz milletimizin himmet ve cömertliğine dayanarak Hava Ku- rumunu vücuda getirmiştir. Arkadaşlarım, Türk milletinin bugün elemsiz ve kedersiz harp dışında ve sulh içinde kalması değerli büyüklerimizin durbin siyasetleri ve tedbirli hareketlerinin neticesidir. Fakat gittikçe âlemşumül bir mahiyet iktisap eden hâdisat için" de bizim bu bahtiyarlıkta kalacağımı zt kimse iddia edemez. Bunun için, bugünkü çalışmalarımızı on mMmisline gıkarmak — bizim için bir zaruret Ol. müuştur. Bu aziz millet, bu güzel va«- tan hepimizden bu çalışmayı, böyle bir çalışmayı beklemektedir. Eğer bu ölçüde çalışacak olursak, teneffüs et- tiğimiz bu temiz hava daima aşılmaz bir kale halinde kalacaktır. Dün akşamki yangın Dün akşam Çakmakçılarda Ekbe- riya hanında, 18 numaralt Rafaelin kauçuk imalâthanesinde bir — yangın çıkmış, atölyenin bir kısmı yandıktan sonra söndürülmüştür. Ateş, amele Mişonun bir makine Ü- zerine bıraktığı mumun, — kauçuklar Üzerine düşmesi neticesinde — çıkmış, kauçuklar birdenbire parlamıştır. Alevleri gören aynı handa bir terzi yanında çalışan Sotiri kızı Kirya kor- kudan ne yapacağını şaşırmış ve 15 metre yüksekliklen kendini aşağı at- muştir. Sukut sonunda Kirya — muh- telif yerlerinden ağır surette yaralan mıştır, Bundan başka gene işçi kız.lardan Sarya da korkmuş, Üzerine — fenalık gelerek bayılmıştır. Her iki işçi kız, Haseki hastanesine kaldırılmış, yan- gm etrafında tahkikata başlanmıştır. Evvelki gün de, Kemerburgazım Maymüundere mevkiinde de, benüz an- Jaşılmıyan bir sebeble yangın çıkmış, 1500 dönüm kadar arazi ve fundalık yandiktan sonra köylüler ve askeri kıtaların yardımile söndürülmüştür. Yangının neden ve nasıl çıktığı et- rafımda tahkikata başlanmıştır. Dün de Halrcroğlunda — Bademlik caddesinde Avadisin düğme fabrika- sının arkasındaki firm tutuşmuş, ci- varımndaki ödun deposu da — ateş al: mıştır. İtfaiye yetişmiş, yangım biraz sonra söndürülmüştür. Fabrikanın 3 bin li- raya siğortalı olduğu — anlaşılmış ve tahkikata başlanmıştır. Bu sabahki ekspresle Romanyadan İngiliz tebeası geldi Büu sabahbki ekspresle, Roman. yadan birçok İngiliz tebeası da. ha gehrimize gelmiştir. Bunların çoğu, Romanyanm petrol havzasmda calışan İngi- liz mühendis ve teknisyenleridir. Aralarında birkaç da Romen yahudi bulunmaktadır. Bunlar Filistine gitmek üzere yola çıka. caklardır. Almanyanın Moskova elçisi vazifesine döndü Moskova, 16 (A A-) —D. N. B Alman büyük elçisi von der Sehulenburg, Berlinde birkaç haf- ta kaldıktan sonra dün öğleden sonra Moskovaya dönmüştür: Asker ailelerine yardım Muhtaç asker ailelerine yar. dım temin ve tevzii için teşek. kül eden komisyon mesaisini bi. tirmiştir. Raporunu bugün dai- mi encümene verecektir. Yardım edeceklerin servetleri ve bedeni kudretleri nazarı iti. bara almacaktır. Mali kudreti olmayıp da beden küdreti olan. lar da asker ailelerine yardrma mecbur tutulacaklardır. Köylerde yapılacak yardım, iaşe, iskân ve ziraate yardım gek linde olacak, askere gidenlerin tarlaları sürülecek, ve her tür. lü ziraf yardım yapılacak, yahut askere gidenlerin ailelerinin ia- şe ve iskânı taahhüt olunacak. tir. Alman ilerleyişi meselesi müzakere * mevzuu değilmiş Moöskova, 15 (A: A:) — Tass a. Röyter ajansı, Almanyanın şar, ka döğrü” yayılması meselesine mütedair olarak halen İngiltere, | Türkiye, Sovyetler Birliği, Yugo . slavya ve “Yunanistan arasında müzakereler cereyan etmoakte ol . duğu hakkmda Daily Telegraph gazetesinin bir haberini neşret « miştir. Tas ajansı Daily Telegraph gn- zetesinin uydurması olan bu ha . berin hakikate uygun olmadxğmı beyana mezundur: yaz entariler, larda cigaralarmı içiyorlardı: pür neşe çocukların, bürdete: Bu aya sultan ayı derler, * Kaymakla baldan yerler, ' Ezelden âdet kılmmış, Bekçiye bahşiş verirler! Hacı Bektaş kullarından derviş Ruhullah, kaç zamandır kolladığı bu fırsatı kaçırmadı, ihtiyarla. rm kahyede çene kavaflığı etmelerinden, mahal- le delikanlılariyle, iriliufaklı, entarili, takkeli, ta- kunyalı, fesli, başı açık, yalmayak, ceketli, dirsekleri delinmiş pamuk hırkalı, velha. sıl her şekil ve kryafette her dem ziyadeleşen davnlunu gümbürdete güm. Mânisini okuyan âbâni sarıklı ve poturla bek. Çi babanm arkasına takılıp mahalle aralarında do. Baba Erenlerin Ramazan fıkraları mahalle başladı: pantalonlu, Meşrutada ze alıyordu- Hiç biri değil ! ERAVİ bitmiş, mescitten çıkan cemaat, be. Şam hırkalarile kahvesindeki kerevetlere bağdaş kurmuşlardı: O. rucunun keyfini çıkarmak için, bakır cezvelerde pişmiş kahvelerle, kehribar saplı yasemin çubuk. laşmasmdan isltifade ederek mahbub canmı mes. cide aldı-. Ve mihrabm arkasmda kurduğu çilingir sofrasının başma oturdular: ! Birkaç kadeh parlattıktan sonra baba erenle, rin canı çekti, şöyle hafiften bir nefes okumaya Aynayı tuttum yüzüme, Şahım göründü gözüme, Hü Alim, Alim, hü şahrm hü, Hü, gerçek erenler demine hü! uyuyan müezzin telâşla yatağın. dan fırladı, baba erenlerle mahbubunun yanma gitti. Derviş Ruhullah, kadehini yuvarlamış, me, Bunu gören müezzin haykırdı: — Beytullahta böyle rezalet işlenir mi? Bu ne edepsizlik, bu ne yüzsüzlük, bu no dinsizlik bire katmerli mel'an!.. Hazret istifini bozmadı, hiçbir şey olıııımış lik hocam! gibi cevap verdi: — Ne o, ne but. Hiçbiri değil-. Sade yersiz. ÇELEBİ Sınemasında Ş Fransızca sözlü - Başroöllerdet (MELEK ZEVK ve sonsuz bir kahkaha şaheserl iNCELİK ROBERT YOUNG - MÂARY ASTOR - FRANK MORG AN | Ayrıca; Yeni FOKS DÜNYA haberleri Z DİKKAT' Bu gece için Toca kalmamıştır. Numaralı koltuklar bu sar U A batatan atarrclmalıdır. Tet: 10368 KA ELKKAMA A $'E - EGLENCE | (2 jansı aşağıdaki tebliği neşretmiştir. - Dün n vebugünün haber ve hâdıselrı Romanya işgalinden Sovyetler haberdar - edilmedi C (Baş tarafr 1 ncide) nin verdiği bu haberin hakikate uygun olmadığını Tasa ajansı beyana mezundur. TUNA ÜZERİNDE ıu, TEDBİRLER Londra, 15 (A.'4.) — Alman ordusunun Romanyadaki “heye. ti” miktarımın yakında arittırıl' ması gittikçe artan bir ihtimal dahilindedir. Her ne kadar bu- radaki Sovyet mahafili, şimdiye kadar Almanlarımn resmi beya. natlarını kabul ettiklerini beyan eylemişler ise de bu beyanat ha" ricinde kıtaatım taarruzi mahi- / yetle arttırılmasmm Moskovadai aksülâmel tevlid edeceği söylen. mektedir. Rusların İntellizence mahalif servisleri, Romanyadaki “Alman heyetinin gittikçe kabarmakta” olduğunun pekâlâ farkma var. maktadırlar. , Bu heyet, bidayette Bükreş civarındaki başlıca şimendifer merkezleri ile petrol sahalarmım en ziyade tecavüze maruz kala« bilecek kıtaları etrafında zaru. ri ihtiyat tedbirleri alacak bir müfrezeden ibaret idi. Fakat Sovyet makamatı, daha şimdi" den Romanya hududunun ötü tarafında tahşit edilmiş 20 Al. man firkasmın mevcudiyetinden haberdardırlar. Fakat bunun, kıtaatm manevrasmdan başka birşey olmadığını ıöylanektz' dirler. B Diğer taraftan Sovyet elizi.. tamlarımın cenuba doğru ilerle' miş Tuna deltasmda kâin Chi, lea'yı geçmiş ve Sulina'ya var" mış oldukları bildirilmektedir. | Bu cüzütamlarm Tuna havza. sının cenup müntehasma kadan inmesi muhtemel görülmektedir. Kalas yakmmda Alman cüzü" tamları ile Sovyet cüzütamları arasmda'çıkan hâdiseler dola. yısile Ruslar, nehir filosunu * “monitor ile takviye etmişlerdir. Ruslarm bu mmtakada 12 mil:* sellâh gemileri vardır. Kalas'ın 20 mil aşağısında kâin Reni'da ise ağır topçu bataryaları yıı'. leştirilmiştir. Mahalli matbuat, Fransız gâ“ zetelerinden uzun iktibaslarda | buhmmuş»ur Fransız ga.zetele-_ ri, Söovyet Rusyanm kendi me“ nafii doğrudan doğruya tehli- - keye maruz kalmadıkça hare* kete geçmeğe mütemayil olma « makla beraber, Balkan vakayii” ni dikkatle takip etmekte oldu«. ğuna işaret etmektedirler. Romanyadaki komünistlerin kuvvetini tahmin etmek müm. kün değildir. Orta halli Roman- yalr, bir Rus işgali imkânmıi korku ile derpiş etmektedir. Fa. kat kendi arazisinde Ruslarla Almanlar arasmda bir çarpışma vukuuna mani olamryacağmı müdrik bulunmaktadır. Hâdiselerin tefsiri (Baş tarafı 1 ncide) gün İngiliz başvekili Çörçil bunu avam kamarasmda nçıkça söyledi: Amerikanın da bu meselede İngil. tereyle ayni fikirde olduğunu ilâ. ve Gİti. Bu değişikliğin sebebini hepimiz biliyoruz: Japonyanın Almanya * ve İtalya ile üçüzlü paktı imza et- mesi Amerikayı korkutarak İngil. tereye yardımdan vazgeçirmek İ- çindi- Halbuki 'bu hareket Ameri- kada tamamen aksi tesir yaptr Amerikaldlar kızdılar. Tehdit kar- şısmda boyun i. lân ettiler. Netice bugün Birman. ya yolu Çin hükümetine silâh gön. dermek için açılmış bulunuyor- Şimdiye kadar Japonlar hep yüksekten konuşuyorlardı: “Eğer Birmanya yolu açılırsa riz.,, diyorlardı: ıngınııer tehdit ö ıııindo geri çekilmediler: Japonlar ne yapacak? '.I'olıdltl“hı tahakkuk ettirebilecekler mi?u ) HASAN EULI_Ç_A____ ö General Veygand Tunusta Tunus, 16 (Â- A:) — Havas: Gen::;I Veygand tayyare ile Cezairden büraya gelmiştir