18 Eylül 1947 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

ŞÜKRÜ CANALın Kendı kendinıze hocasız öğreten BîÇKİ DERSLERİ KADIN TEBZILIĞİ 4,5 Lira EBKEK TEBZtLİĞİ 5 . Bütün elbise ve çaınaşırlann metodları vardır. YAPMA ÇÎÇEKLER Sus, vazo v* tuvalet çiçeklerinin nasıl yapılacafını öğretir. 1,5 liradtr. ÜĞÜB Kitabevi, Cağaloğlu yokuşu No. 44 Cumhuriyet 24 üncü yıl Sayı: 8295 Telgrai ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbu] Posta kutusu: îstanbul No. 246 Tdefoalar: Umuml Santral Numarasu 24298. Yaa İşleri: 24299. Matbaa: 24290. Ismail Habib Üç bdlge Sevük YüRPDAN YAZILÂR Fırattan Torosl Karadeniz Y Yukarıdoğ tçinde 93 resim va Umuml saüş yeri: Camhur Fiatı 3 liradır. aası KURUCUSU: YUN11S NADÎ Perşembe 18 Eylul 1947 Amerika Dış Işleri Bakani Tahkikat açılması lüzumu CH.P. Milletler Kurulunda "Veto,, mahfillerinde de ileri sürüîüyor suiistimalinin önüne geçilmesini istedi Meclis Grapunda bu nesele üzerinde cereyan eden görâşmelerin yeni öğrenilen tafsilâtı General Marshall dünyayı düzeltmek içiıt Genel Kurula 7 maddelik bir program arzetti Devletoiliğe dair I 1 ' l ' w Marshall'ın Rusyaya hücum eden nutku Eski Ticaret hakkındaki dedl k o Birleşmiş * 1 • 1 J ' alen, tarihinin mUHni hiç tanımadığı biiyiik bir iktisad buhranı geçirmekte olan İngilterede hükumet, kömiir madenlerini devletleştirmeğe teşebbüs etti ve bu yolda bir hayli mesafe aldı. Bunun arkasından da demir ve çelik sanayiinin devletleştirilmesi mevzuunu ele alarak bunu işlemeğe başladi. Biz uzaktan zannediyorduk ki, yakında, İngilterenin demir ve çelik sanayii de devletleşme yoluna girecek ve İngiltere demokrasisi de, yeni bir seçim zamanına kadar, bir sosyalizm buhratu geçirecektir. Halbuki, son günlerde İngilterede umutnî kongrelerini akdeden amele senctikalan ittihadı bu mevzuu el« almış ve takriben iki milyon reye karşı dört buçuk milyon reyle demir ve çelik sanayiinin devletleştirilmesi tefebbüslerinden şimdilik vazgeçilmesini hükumetten istemeğe karar vernjiştir. Onlann bu kararlannı bir îsviçre gazetesinde okuduğum zaman, üzerinde durdum ve derin düşiindüm: Yeni devirler demokrasinin en eski vatam olan İngilterede, bizzat emele, ellerine geçen bir iktidar fırsaü esnasında, hükumetin biiyiik iş siıhasuu devletleştirme teşebbüsünüo önüne geçiyor ve bu işin hususî teşebbüs elinde kalmakta devam etmesini, kendi menfaati baktmından daha hayırb buluyor... İşte demokrasi budur! Bizde ise, devletçilik, buna kimin taraftar oldufu. kimin aleyhtar oldu j ğu belli olmadan, bundan ne gibi sahalarda ne tarzda faydalar veya zararlar hasıl olduğunu ölçüp biçen herhangi bir müessese, herhangi bir teşkilât ve>ahud herhangi bir ferd çikmadan. başından sonuna kadar bütün unsurlan meçhul bir muamma halinde mütemadiyen ileriye doğru adrni aüyor. Bir aralık bu gidiş. o kadar aldı yürüdü ki sade işler rîeğil, siyasî, içtimaî, felsefî, iktisadî ve haftâ edebî fikirler bile devletleştirilmeğe başladı. Hemen hemen geçen seneye kadar bu son cüınlemizin içindeki bütün iddia tamamile doğru idi. Hükumetin düşündüğünden başka türlü düşünmek bile cürüm teşkil edebilecek bir mahiyet abnıştı. İngiliz amelesinin, böyle bir devletçiliğe kadar taraftar olmaları için, bu gidişle hesab ediyorum, herhalde bir, iki milyon seneye ihtiyaç olsa gerektir! En büyük müdafaası, fakat, başka bir şekilde. Karl Marx tarahndan yapılan devletçiliğin, bugün bizde görülen şekli acaba şimdiye kadar ce gibi faydalar vermiştir? Acaba, clde ertiğimiz faydalar, ürküttüğümüz kurbağaya değiyor mu? Hiç kimse kendi kendisine böyle bir sual sormaya lüzum görmüyor ve devletçilik hükumet memurlan elinde, komisyondan komisyona, rapordan rapora geçerek mütemadiyen ilerleyip duruyor. Hangi sahada devlet müdahalesi lâzımdır? Nereye kadar devlet ırüdahalesinde fayda hasıl oluyor? Devlet nerede durmalı ve hamlelerini ne tarafa doğru tevcih etmeli? Bunlar üzerinde ne münferid tenkidler, ne de toplu fikirler görüldüğü Soktur. İş başında bulunanlarm veyahud muhteÛf sahalarda iş başlarına gelip gidenlerin arzulanna göre ahkâm uydurarak kendilerini büyüklerine beğendirmek ve sevdirmekten başka bir sey düşünmiyen bürokratların verdikleri fikirler üzerine, devlet, daha amelî tâbirile hükumet. Iıer sahada her türlü işe el uzatır ve ber istediği yerde temel atar olmuştur. Acaba, bu tarzda japılan bütokrat bte devletçiliğiü jeniden bir gözden geçirilmesi faydalı olmaz mı? Çok iyi hatırlıyorum: Bir arahk, MUHTTTİN BİRCEN Arhası Sa. 3. Sü. 4 te ~ Balkanlarda durumun murakabesi için hususî bir komisyon kurulmasını istiyen Marshall Amerikanın Filistin, Atom meseleleri hakkındaki görüşünü de izah etti NewYork 17 (A.A.A.P.B3.C.) Marshall, Birleşmlg Milletler Kurulunun bugünkü toplantısında beklenen mihim nutkumı söylemiştir. Marshall, mümessillere hoş geldiniz f'.edikten sonra junları söylemiştir: «Barış, hürriyet ve ekonomik emniyet yerine bugün îikıntı ve sefalet karşısında bulunuyoruz. Ekonomik ve politik buhranların vehamet peyda etmesüe husule gelea 'asid daLreyi kırmak için bizden fevkalâde bir gayret lstenilmektedir. Birleşik Amerika hükumeti bu maksadladır ki Yunanistanın toprak bürünlüğüne ve siyasî istiklâlins viikubulan tehdidler meselesini genel kttrulun gündemine koymaktadır. Balkan meseUsi Bıtndan sonra Marshall, Balkan meselesinin BirleşIDİŞ Milletlerdeı cereyan eden münakaşalarla bu me9ele hakkmda yapılan anketin neticelerine dair izahat vermiş ve d«miştir ki: « Bir millet tarafından başka bir millet aleyhine kuvvetlerin silâhlandırUması bütün dünyaca bir husumet ve tecavüz hareketı telâkkl edilnıektedir. • gjmiyct Konteyinin daiasî »brr üyeal ^etosumr fiç defa kullanmak suretîle Konseyin durumu tanrim ctmek hususundaki gayTeÜerini çıkmaza «okmuştur. Genel Kurul, Birleşmiş Milletler üyelerinden birini tehlikede bırakan hücumlara karşı sadece seyird olarak kalabilir mi? Genel Kurulun mes'uliyeti, Emniyet Konseyinin bu sahada müessir bir jekllde hareket etmek .imkânsızlığından doğmaktadır. Ar'kan Sa. 3. Sü 5 de Atıf Inan Ticaret Bakani olduğu günlerde makamında seleü Raif Karadenizle beraber v > 1 1 t ı 1 1 1 • • • 1 Ankara 17 cTolefonla) Eski Ticaret Bakani Atıf İnan hakkmda daba zdyade muhalefet çevrelerınden gelen rivayeüer Ankarada bu meselenin mut« laka aydınlanmas' kanaatini yerleştirmiş bulunuyor. Açıkca sö3"lenebilir Id. şimdı Halk Partisi milletvekillerinden bir çogu da eski Ticaret Bakani hakkında Meclis tahkikatı açılması t a r a i t a n . dırlar. Hattâ bu husustaki onerge DP. milletveldllerinden biri tarafından ve» rümiş dahi olsa çrğunluk partisi saîlar» nndan müzaheret göreceSi anlaşılıyor. Bu tahklkata lüzum gorenler, eski Tl« caret Bakanının isnad edilen hareketîaJö tevessül etmiş oîduğu kanaatınden Ayade meseleyi bir parti prestiji bakı cımdan ele aimaktadırlar. Atıf tnan, iç pohtika sahasında h a . raretll bir partici olarak gsçen yıUa temmuzundanberl adı duyulan bir partl unsurudur. Seçim srralarınia Celâl Ba« ysra yazdığı açık mektub tekar edılerelt C H P . nin butun gazetelerınde aynea neşretürilmişti. Türkiyenin demokratik lnkiîafmda Atıf înanm ikmcl hatırası da BuyüS Millet Meclisinde Dsmokratlarm bir teru kıdine cerab v^erlrken Celâl Bayarın Bakanlık zamarundan •tCeiâlî d3Ti> nüktesile bahsetmiş olrr.aadır. Bu h â diselerin hatırlanması eski Ticaret Eakanının şahsını hsdef tutan son neş. Arfcast Sa. 3. Sü. 2 de îsıtıet tetkik se Trabaon 17 (Hususi) Savarona yatı, bu akşam limanımıza geldi. Cum hur Başkanı tnönü, şehrırrJzde beklenmektedır. Buradaki milletvekilleri, Demokrat ve Halk Partilerl Başkanlarile Belediye başkanı, dün Vilâyet makamında toplanarak hep birlikte yapılacak karşılamanın programı üzerinde görüştüler. So^uksudaM Atatürk köşkü ve Vilâyet konağı, İnönü ile maiyetindeM zevat İçin hazırlandı. Pragr&ma göre, C5umhur Başkanı şerefine Yardımseverler kurumu tarafın dan Soguksuda bir gardenparü rerllecettir. Oevdet Alp Cumhur Başkanı Trabzonda bekleniyor» Savarona yatı dün akşam Trabzona vardı Maruf bif Amerikan Âvan azası memlakefimiıa geliyor Amerika Dıs İsleri Bakani Marshall Ruslar Akdenizden tekrar bahsediyorlar Yunanistanın Âmerikaya nsler verdiğine dair Moskova radyosunun ortaya attıgı iddiaları Çaldaris yalanladı Londra, 17 (AP.) Moskova radyosunun dün akşamki ingilizce yayımında, Atta Byehkaya adındaM yo rumcu, Amerika ile Yunanistan ara sında gizli bir anlaşma olduğunu ve bu anlaşmaja göre Yunanistanuı Âmerikaya ba2a hava ve deniz üsleri verdiğini iddia etmiştir. Amerikanın Akdeniz filosu komutam Amiral Bieri'nin <Amerıkan filosu Ak' denizdeiir ve burada kalacaktır> şeklindeki bir sözünü hatırlatan yonımcu şöyle devam etmiştir: «Mesele fudur ki Amerikan devlet adamlan Akdenize hâkim olmak siyasetini takib etmektedir. Amerikanın bu maksadla Akdeniz kıyılanndaki siyasî faaliyetini artürdığını görüyoruz ve Turkiyeye gelen Amerikan askerf heyetinin bilhassa Tiirk limanlannı gezmek$e olduklan da herkesoe malum dur.» Arkast Sa. 3, Sü. 3 te "En müttehid ve istikrarh memleket: Tfirkiye,, İngiliz saylavı Price'in Türkiye hakkmda Londrada cıkan bir makalesi tnızı yapıyorlar ve Rusyaya dostça işbirliğinin arzu edildiğini isbat yolunda hiç bir gayretten geri durmuyorlar. Bugünkü durum şudur ki, tadil edilecek bir Montrö sözleşmesi esası dahilinde Çanakkale ve Karadeniz Boğazlan, doğu ile batı arasında bir köprü olabilecek iken doğu Akdenizde Rus tahakkümünü önlemek için şimdi bir set olmuştur. İçte son 12 ay içinde Rus siyasetinnı elde ettiği netice budur.> Price devamla şöyle yazıyor: « Türkiye, İngiltere ile olan münaBebetlerini engelleyecek tedbirler aîmak zorunda bırakılmasına müsaade etmiye Arkasx Sa. 3. Sü. 6 da İç İşleri Bakanının basına verdiği demeç İdare mekanizmasının partiler karşısmdaki durumu ile Polis Vazife ve Salâhiyet kanununun 18 inci maddesi hakkmda Bakan ne düşünüyor? * ğimiz direktiBn hilâfına bir Ankara 17 (Hususî) İç hareket olamıyacağını tabü İşleri Bakani Münir Hüsrev sayarım. Aksi vâki olursa, ka Göle, 12 temmuz beyannanıınun tayin ettiği hududlar mesi gereğince partilere kardahilinde işin derpis edileşı eşit muameleyi tahakkuk ceğine emin bulunabilirsiniz. ettirmek için ne yapacağı, Polis Vazife ve Salâhiyet Ka18 inci madde nununun 18 inci maddesinin Polis Vazife ve Salâhiyet kaldırüması veya tadil şıklaKanununun 18 inci madderından hangisine taraftar olsinin tadiline taraftarım. Deduğu ve sıiıyönetim meselemokratik rejimle idare edisinde ne düşündüğü haken memleketlerdeki esaslar kmda sorulan suailere şr lahilinde hükümler konmacevabları vermiştir: =ınm zarurî olduğu kanaatindeyim. Sıkıyönetim işine Bakanın beyanatı gelince, bu, Bakanlik işi olİç İşlori Bakani « 12 temmuz tebliğinin partilere karşı efit muarrele Münir Hüsrev Gole maktan âyade bir hükumet isidir.» >apılması hakkındaki saraS1U13 önetim müddeti doluyor hotirin tahakkukunu temın etmek. büSıkıyonetimin son alü aylık muddeti tun idarecilerüı en tabiî vazifesidır. Tatbikatı. buyola götürmeğe dikkatle ça kasım ayında bitecektir. Bu munasebetle Lşacağun İdare mekanizmasının, partiler Mecliste har2retli tartışmalar olacağı ve ve partilere mensub vatandaslar karşı hükumetin. Meclise bir prensip kararile sında tarafsız bulunmalarına dair verdi geleceği tahmin edihnektedir. Londra 17 (a.a.) Saylav Philips Price, bugün Manchester Guardian'da İstanbul mahrecile nesrettiği bir makaede Türkiyenin istikrarını ve dahilî birliğini ve keza dış siyaset güdümünü hararetle övmektedir. İstanbul Vali ve Belediye reisi Price diyor ki: Lutfi Kırdar « Dünyanın bu kısnundaki devletler içinde Türkiyenin en istikrarlı ve en müttehid memleket olduğu hususundaki intibaını son 12 ayük hâdiseler asla değiştirmemiştir. Türkiye, eski Osmanlı İmparatorluğunun sukutunu mucib olan «büyük ekalhyetler» zaafından artık mustarib değildir Yeni Cumhuriyet, eski İmparatorlugun Turk halkına hâs olan tabiî digiplini muhafaza etmektedir, Ruslarla olan münasebetlerinde bhrçok asırlık tecrübe, büyük şimal komşusuna kar?ı nasıl muamele etmesi gerektiğini Türklere öğretmistir. Türkler, her türlü tecavüze karşı koyacaklarını, fakat barışmayı da arzu ettiklerlni Rusyaya göstermeğe azmetmişlerdir. Bu hususta çu Belediyenin malî durumunu dheti kaydetmek gerektir ki, bundan 18 düzeltmek üzere hükumetten ay evvel mezunen Ankaradan ayrılan Rus büyük elçisinin henüz dönmemis bir milyon daha alındı olmasma rağmen Türkler, Moskovada büyük elçilerini tutmakta devam ediyorAnkara 17 (Telefonla) tstanbul Va lar. Bu sahada onlar da bizim yaptığıli ve Belediye Başkaru Dr. Lutfl Kırdan Ankarapalasta zij^ret ettim. Vali ve Belediye Başkanı, bana şu beyanatta bulundu: < İstanbula aid işleri, sayuı Başbakana ve İç İşleri Bakanına arzetmek için ' Arkası Sa. 4, Sfl. 3 U ValiAnkarada yaptıklarını anlatıyor John Taber Birleşik Amerika Temsilciler meclisinde NewYork'u temsil eden ve Temsilciler Meclisinin Tahsisat komitesi baçkanı olan cumhuriyetçi üye John Taber 21 eylulde hususî bir uçakla Ankaraya Arkas% Sa. 3. Sü. 4 te • Gecekondu evleri davası hal yolunda Amerikan filosu bugün İzmirden ayrılıyor Türk Amerikan subay ve erleri dün izmirden Âmerikaya hitab ettiler (Müstakil Makedonya)) Rusyanın Yunan meselesinde eündeki silâhlardan bahsediiiyor Washington 17 (a.a.) Washingtonda kalmış olan ve Birleşmiş Mılle'ler genel kurulunda Sovyet Amerikan münasebpt'erinin geçırecekleri imtih.inın muhtelıf ceph'eleri üzerinde tah minlerde buiunan bazı yabancı diplo Arkası Sa. 3, Sü. 1 de Irattııt yeni Dış Işleri Bakani Dün şerefine fstanbulda bir veda ziyafeti verilen Bakanın gazetemize demeci İranın Türkiye büyük elçisi iken, İran Dış İşleri Bakanlığına geürilen Ekselâns Musa Nuri İsfendıyarinin yakında memleketimizden aynlması mukarrer olduğundan, şehrimiz tran kolonisi, yeni Bakan şerefins dün Belediye gazinosunda bir çay ziyafeti vermiştir. Gayet samımî geçen bu zıyafette İran kolonlsinin ileri gelenleri ve basin mensublan bulunmuşlardır. Amerikan denizcileri Efes harabelerini gezerlerken zinosunda Türk Amerikan subay v» erlerıle fYıar müdürü Ferruh Orel muhtelif dillerde1 Âmerikaya hitab etmisler ve bu konuşmalar plâğa alınarak Aj toa Amiral gemisinden radyo ile Âmerikaya verilmıştır. Bu gece fuar gazinosunda Amerikalı amiraller şerefine Vali tarafmdan bir kabul resmi ve bir gardenparti verilmiştir. Izmir 17 (Telefonla) Amerikan filosu yarın sabah Gıridin Suda limanına gıtmek üzere izmirden ayrılacaktır. Belediye başkanı Reçad Leblebicioğlu misafir amirallere Izmırde bulundukları müddetçe kendilerile alâkalı olarak çekilmiş resımlerden mürekkeb bir albüm hedıye etmiştir. Misafir ABu vesile ile kendisile konuşan bir ar merikan decizcüeri bugün fuardan A Arkası Sa. 3. Sü. 5 d* merikaya hitab etmislerdir. Fuar ga