10 Haziran 1947 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

10 Kazıran 194Î Amerikaıt Mektubları ÜNÜN MEVZULARI Piyasada istikrsif yok NALIMA MIHINA Amerikada Gazetecilik mektebleri nasıî çalışır? Çiya Çiya! azımın acayib başlığıu görünce, aziz okuyuculanm hayli şaşrmşsınız vc bu üa, ne demişsinir. Bu, genc Amenknhlarm ! ortaya attıkları ve Amerikan lilmleri i vasıtasile bütün dünyaya yayılmakta | olan, hattâ Şişli muhitinrfe de işitilme. ğe baş'ayan «Hâbâ Hâbâ» nârası gibi bir şeydir. Fakat Çiya Çiya Amerikalılar tarafınrfan söylenmiş oimakla Leraber, kaynağı bizim dilimizdir. Miisaadenizle anlatayım. NewYork, Mayıs Türkiyeden ge. nün prcgıamı telkin etti. Bskmiz ne gilen ve dörtgözle beklenen gazetelerde bi dersler var: Radyo ve halk alâkası, sevindirici haberler görüyoruz. Eun radyonun halk menfaatleri namma en lardan biri de Amerikada artık haya'.a iyi kullaniş şekilleri, içtimaî problem. nüfuz etmiş, halk efkârına kaclar gir ler ve radyo. Türkiyerr.izin pek muhtac miş, başhbaşına bir meslek olmus clan olduğu bu mevzu, gazstecilik mektebinBir taraftan manifatura gazetecilik için Türkiyede de artık bir de Prof. Bartlett tarafından ele a!mpiyasası düşerken, tacirler mekteb veya bir enstitü tasavvurunun maktadır. Keza radyo ile mektebin ilmevcud olduğuna dairdir. Geçenlerde gisi de ayrı bir ders konusudur. Aynı mütemadiyen sipariş ziyaret ettiğim Syracuse gazetecilik profesör, radyonun mekteb için ifa veriyorlar mektebi hakkında yurddaşlanma, bu a edeceği hizmetleri müstakil bir ders rada ilgili kimselere malUT.it verrneği mevzuu yapmıştır. Bu gibi derslerin syrıca amelî kurları da vardır. Ameiî kur bir hizmet sayıyorum (1). Son günlerde itnalât, gitükçe artkonuları arasmda «halk efkârıt, «hal* maktad:r. Fiatlarda isiikrar olmamak'.a Bugünkü Siracuse gazete *i!ik mekte efkârı ve propaganda>, 1919 dan sonra bi. taslak olarak 1919 da, t?şkitâflı ola Avrupa», <iş istatiftikleri», siyasi fır beraber, ithalât tecirleri mütemaöiyen rak 1934 te kurulmuştur. Demek ki p'ek kalar», «Amerikanın inkişafı>... görül siparişler vermektedirler. Bilhassa manifatura ve madenî eşya üzerine küllieski değil. Mües5esen.in gayasi, gazete mektedir, li miktarda sipariş verilmektedir. cilere hür terbiyenin icab ettirdiği küln günlerie, gümrüklerimLze gelen rürü vermektir. Muvaffakıyotli bir ga Syracose gazeteciliic mektebinin tekmallar da gittikçe artmaktad'.r. İthaiât zetecilik için lâzım olan bu kültür ik'i nik öfretiznini bu mektubumoa bir taBürosunda, îaaîiyet azami haddinl bulsad, tarih, dil, edebiyat, felsefe, siya rafa bırakıyorum. Zira bu ögrcîim başlı eet .ruhiyat ve içtimaiyatla müma=ü bajma bir konudur. Reklâm ve ilânat inuştur. Son hafta. yalnız vize için İtdersler vasıtasile verilir. Tedrisatın ga işi de bu konuya dahildir. Amerikanın halât Bürosuna 1200 e yakın müracaat yelerini üç noktada toplamak müm 4H hükum?tinde sayısı 15 i geçen gaz« âkl olmuştur. Piyasada hisssdllmekte olan kriz, gün kündür: 1) Gazetecinin muhtac olduğu t&cüik mektebleri gioi, Syracuse gazegeniş Iriiltürü aşılama, 2) Çe.şidli gazete tecilik. mektebi de tedricî bir ge'.işme ile geçtikçe artmalctadır. Bazı tficirler, ithal yazı nevilerinin tekniğini gösterme, 3) do§du. Esasen Amerikan iiniversiteleri ettikleri malları satmakta güçlük çekGazetecilik cereyanlarının tarihçe ve gibi, fakült« ve «mekteb> leri de orga mektedirler. Manifatura fiarlarında, son irüriş«flarını takib etme. Bu üç gayeye :ıik olarak dogar ve büyürler. Herhan zamanlarda yüzde 15 40 arasında bir hizmet eden dersler, mektebin talebe gi yenl bir şubenin vücude getirilmesi düşüklük görülmuştür. Amerikan ihralerince .The Castle» diye tanınan ana önce ckurs» şeklinde başlar, sonra «ko atçıiarı, fi2tlan günden güne kırmakdırlsr. Bir gün evvel teklif ediîen fibinada verilir. Bu bina büro, smıf, lâ lej . College> olur. Bu yol. aynı suretle boratuar olmak üzere 23 oda ve salon gazeteciliic işinde de görülüyor. Syra atların, ertesi günü yüzde yirmi nisbedan müteşekkildir. 1852 de inşa edil?n cuse Universitesi, Birinci Dünya Harbi inde lunldığı görülmüştür. Bunun iç'.n bu bina, Syracuse'ün en güzel, en rosonunda, 1919 da, tBusinesse Adminls dahilî piya?ada fiaîlar muvas2n«sizdir. mantik binalarından biridir. Bir gazcteei tration . İş idaresi> kolejine bajlı bir Ban tacirler, bunun Bü"inci Cihan Harnin yetişmesi için lâzım her türlü tek gazetecilik kursu açtı. Ancak 1934 tedir indenberi görülmemiş olduğunu soylsnik cihazjle mücehhez olan mekteb ki bu kurs, bir «gazetecilik mektebi ır.ektedirlsr. mensubları, üniversite kütübhanesinden School of journalism» t«sls edilmist'r. başka gazetecilik kütübhanesinden, fo Nitekim bu meitebin bağh olduğu ün!tograf ve radyo atölyelerinden, t?lebe versite de bu neviden organik bir yoldan neşriyatından istifade ederler. Syra yürünerek kuruldu. Pilhakika gyrscuse Sular Idaresinin Çırpıcı çayııındski artccuse'deki üç «Gazeteciler Cemiyeti> iîe Universitesi Uk zamanlarda NewYork iyen kuyusundan Topkapıdaki depoya ru isaiikı temas halindedirler. Bu cemiyetler civarında LJma'da 1849 da bir kolej ola lesi için boru dö?eme 15i bu ay tonur.da bulacak ve temmuzun ilk haftasınçunlardır: 1) 1926 da kurulan erkek rak vücude getirildi. O zaman İsmi Ge nihayet ia bu tesisat faaüyete geçecektir. Bendlerden gazeteciler derneği (taşıdığı isitn: (Sıg nesee Kolejı iken 1870 te SjTacusî'e <âgıdhan«ieki terşih havuzlarıra kadar döma Delta Chi), 2) Kadın gazeteciler nakledildl ve ismine 200 000 nüfuslu Sy senecek ve ikinci galeri vazifesini görecek cemiyeü (taşıdığı isim: Thsta Sigma racuse'un adı verildl. O tarihten ltiba Aan boru!srdan bir İngiliî firmasına tiparij Phi), 3) Millî ilânat şirketi (ismi: Al ren Amerikanın Syracuse Universitesi edilmij olan ilk partinin yakında sehrimize geimesi beklenilmcklcdir. İngilizlere 6İpari5 pha Delta Sigma). Bundan başka gaze olarak şöhret bulmuştur. Dlger Ameri îdilcıı kısım gelmeğe başladıktan «onra, g«tecilik mektebi mensubları, diğer Sy kan üniversiteleri gibi bu müessese de ,enlerd Lehlilere sipariş edilen kısmın gelracuse Universitesi talebeleri gibi üıü kilise mensublarile Syracuse cite'sl tica m«ini müteakıb boruların döşenmesine başversite kilisesile de ihtiyarî olarak te ret odasile belediyeslnin daimî yardım [anacaktır. Mısır Kıabııın Tiirkiye seyahati mas halindedirler. Filhakika Syraeuse larile yaşamaktadır. Bu üniversite her Mısırdâ intişar eden Ahir» gazctesi. Mısır Üniversitesinin küçük bir kilisesi var ne kadar lâik lse de h'risfiyan ruh iteMajeste Faruğun bu ay zarfında rr.pmdır. Ibadetler cumartesiden başka her nıell üzerinde teessüs etmiş, gıdasını o Kralı leketimizi ziyaret cdeceğini haber vermektegün yapılır. Pazarları kilise müdürü ruhtan almakta bulunmuştur. dir. Bu haber henüz resmi kaynailardan t«nün, yahud ziyaretçiler arasında mümTürkiyeden gelen haberlere göre An •id edilmemiştir. taz bir şahsiyetin vâzı ile başlıyan dinî «Aksu» bugiin gidiyor karada ve İstanbulda ikl Gazetecilik merasime 75 kişilik talebe korosu iştiDoğu Akdeniz sefer^r.i yapan Aksu vapuEnstitüsü kurıılmuş. Amerika Üe artan ru bugüıı Umnnımızdan harekçt edecektır. rak eder, Arkasısıra münakaşa zümreckonomik ve kültürcl temaslarımızda leri vücude gelir ve bunlar dinî mese1.700 000 liralık Tekel nıaddcsi biraz da onlanıı müessesslerimn doğrıi5 leleri münazara için yetiştirilmiş rehihrac cdildi ve gelişme tarzlarına dikkat etmek fayberlerin idaresi altında münakaşalara Tekel İdaresi larafınüan geçenlerde Frandalı olur. Kaldı ki bu gibi enstitülerde :aya satılan bir milyon litre çarabın 687 bin girişirler. Gazeteoilik mektebi talebeöğretiml yapacak uzuvlan bulmak im .itresi teslim edilrnistir. Bundan baska İ?v«ç teri de bunlara hararetle iştirak etmekkânsız dcğilse bile güçtür. Enstitü ile Devlet Şarab ve Içki MLıessesesine satıian yuz tedirler.. Belki de seçtikîeri meslek icaıin litre $arab bu ay ortilarına doğru tcsbirlikte öğretici heyet de yeti?eccktir. bı olarak bu iştirak dereccsi onlar için h/n edilmis olacakt'.r. 19?9 ücncs;nderberi Te? Dr. M.D. :clden hiç şarab «ılcıamıs olan îsveçin bu daha yüksektir. Esasen iki sene kollej Jk siparişi bir basiangıc addedilmektedir. hazırhğından sonra gazetecilik mekteAyrıca Danimarkadan da 10 bin litrelik ;arab Aviıkat Mehmed Ali Sebük bine gelen bu talebcler, bu gibi sosyal iiparijt alınrnıştır. Bundan başka UNRRAys mevzular için tamamile hazırhklıdı.lar. yazıhanesini değiştirdi satılan 230 bin kiloiuk sigaranm 150 bin kiAvukat Mehmed Ali Sebük Galatadaki ya İO5U teslim edilmiştir. Bu sigsralnr «Turkish Şimdi de gazetecilik rr.ektebinde oku zıhanesirü, Biiyük Postane karşısında Yeni ipeciaN markasmı taşımakta ve çok begeniltıan derslerden bahsedelim: Yaide Han birinci kat 19 numaraya naklet lektedir. Bu ycMaki .«igara satişlarının d.ifaa ia artaca^ı tahmin ediimektedir. Gene UNRnıistir. I Bu derslerden bir kısmı talebelA'ya 75 bin ton 1uz .'atılmıs ve bunlar da ye umumî kültür veriyor. Bunların ba~ amamen teslim edi'rni«1ir. Yukarıda saydıgınız satıjlardan Tokel Idare^i bir milyon yedi şında Incil ve din, felsefe, edebiyat, cüMevlud •üz bin liradan fazla döviz temin etınişTir. zel sanatlar, içtimai ilimler bulunmakSıvas matbaa müdürü Tevfik Erginin Japonya ile ticaret tadır. Bunların yanında umumî kültüYabancı memleketlerle Japonya arasındaki rün müsbet denen ilimlere aid olanlan ablası ve Pertevniyal Lisesi matematik icari muameleler. iki taraf hükumetlerir.in da mevcuddur: Meselâ jeoloji, hayva öğretmeni Süreyj'a Mutlunun validesi ııüzakeresjni gerektirdiginden. hususî firmaSafiye Mutlunun ölümünün kırkmcı günat, botanik, matematik gibi. Bunlararınıızın hukumetimiıce desteklenmesi isdan her birine dahil fer'î dersler de nüne rastlıyan 11/6/947 çarsamba günü enmektedir. Başka mem'eketlerden temin mühim bir mevkie sahibdir. içtimai ikindi namazmı müteakıb Fatihte pos dilemiyen mühim ithal mailarmın Japonadan getiriilmesile memleketimiz hesabına bilgiler arasmda Amerika hükumetleri. tane karşısında Dülgerzade camiinde ayda görüldüğü takdirde hükıımetimizin bu Aaıerikan ekonomisi. ücret ve mukave Mevlidi Nebsvî okutulacağmdan arzu ibi hususi te;ebbüs!eri ne şekilde desteklileye, roünakaleye aid kanunlar bilgisi, eden ve sevenlerin teşrifleri rica olunur. ebüeceği Ticaret Bakaniığır.ca aiâkadarlara nlatılacaktır. Uâh... görülür. nn ıçyıızu n Sovyetleri son darbeyi vurmaya sevkeden âmiller I II Fakat asıl mühim olan dersler tneslekl olanlardır. Bir defa başta «galetecilik prensipleri> geliyor. «Freşman Sofmor, Cenyor, Senyor senelerinde bu dersin gittikçe muğlâklaşan bahislerine raslanır. Syracuse gazetecilik mektebinde bu dersi Prof. Campbell okutmaktadır. Frogramda dersin mahiyeti şöyle izah edilir: «Gazetenin devlet v* cemiyetle alâkası, matbuatın psikolojisi, ahlâkıyatı, tesir ve mesuliyetleri.> Dah* sonra mektebin müdürü Prof Spen. cer'in tedris ettiği «gazeteciliğe giriş. dersi vardır. Dersin gayesi, bu mesleğe giren gence mesleğin manasını telkin etmektir. Prof. Bird'in okuttuğu «araştırma usulleri> dersi, bu mektebden yetişen Amerikan gazetecisinin neden okuyucuya hâkim olduğjnu anlatıyor. Amerika, Avrupadan kopmuş bir parçs değil midir? Bu parçanın Avrupaya matbuat hayatı zaviyesinden bağlılığını Prof. Wolseley'in tgazetecilik taribi» dersi gösteriyor. Amerikaya ilk muhacirlerin gelmeEİnden bugüne kadar Amerikan gazeteciliğinin gelişimir.i bu dersler vesikalarile, projektörlerils göstermeği hedef edinmistir. Aynı profesörün bir de .tetsirci yazı yazmaı adın; taşıyan bir dersi vardır. Bu ders, başmakale, icmal. gazete veya rragazin yazısı... olarak tefsirin çekiliermı öğretiyor. Esasen bu yaza nevilerir.dsn her birine aid müstakil de.sler, müstakil profesörler tarafından yapılııaktadır. Meslekî dersler içinde radyonun mühim bir yer içgal ettiğini söylemek lâzımdır. Istanbulcan gelen haberleı arasmda Taksimde büyük bir radyo evinir. yapıldığı bildiriliyor. Bu haber, brr gazetecilik enstitüsü haberile berahfrdir O halde Istanbuldaki enstitü, Istanoıılun Radyoevi ile işbirliği etmeli. Bana bu fikri, Syracufe gazetecilik enstitüsü(1) Amerikaiıter, GrekoLâtin ';ü!türüne aid esatir ve şehir isimlerini yaşatmağa ehemmiyet verirler. Eiündiği gibi Syracuse, eski Yuna;/da Archimede'in memleketinin adıdır. Biiyük Şahsser Roman Amerikada : 3.565.809 İngilterede : 2.010.850 Fransada : 750.360 nüsha basılmıştır. (Bu rakamlar 1946 senesi sonuna kadar olan baskı adedini tesbit etmektedir ve o memleketlerin 1947 edebiyat yıllıklanndan ahnmıştır.) AMBER Muhtelif memleketlerin edebiyat münekkidleri tarafından şöyle tarif edi. liyor: AngloSakson edebiyatınm iyilikle kötülük arasmdaki müoadeleyi gösteren saheserlerinden biri • AIexandre Dumas» ın güzel bir eaerine benziyen ve Hollyvrood zevkine göre yaratılmış yeni bir «Üç Silâhşorlar., «Kadında aşkın ne kuv\'etli bir ateş olduğunu anktan bir roman», Dünyayı altiist eden ve milyonlarca kadın okuyucuyu heyficandan heyecana sürükliyen bir roman.» 300 kuruş, Çeviren: Vahdet Gültekin ARİF BOLAT KİTABEVT ZEVKÎNİZE GÖRE G ö M L E K g i y r r k isterseniz ısmarlama yaptırınız. GÖMLEK PİJAMA, ROBDÖŞAMBR v. «. ZENGİN ÇEŞİDLERİ. Adres: Böhçekapı, Seîâmet Han kat 1. Amerikan askerî beyeti şerefîne I s . Günlerdenberidir ki bütün dünyanın radyo fabrikaları, lokomotif, vagon fab ayırun 25 inde de, Müttefiklerle müta tanbul Vali ve Belediye Reis vekili sagözleri Macaristana çevTİlmır.ş bulu rikaları bühassa dikkati çekmektedir. reke imzaladı. Bu tarihten itibaren, Ma ym İhsan Aksoyla Ordu Sîüfettişi muhYukarıda da söylediğimiz gibi, Müt caristanı felâkete sürükliyen partilerle terem Orgeneral Nuri Yamutun üki nuvor. Hemen hemen bütün dünya gazeteleri, bütün dünya radyo'ıarı, Ma tefik hava kuvvetlerinin Almanya üze idarecüer, siyaset sahnesinden çekildi Taksim kazinosunda, ikincisi Tarabyacaristandaki son hâdiseleri tahlil et rinöeki tesir sahası arttığı nisbetta, Ma ler. Ortaya yeni bir takım sosyal kuv daki Konak (eski Tokatüyan) otelinde mekle, bunlara dair enteresan bir i£caristandaki harb sanayiinin kuvveticn vetler ve siyasî partiler doğdu. Ortaya verilen ziyafetlerin ikisinde de bultınmesi de süratle artmıştır. Meselâ 1942 yeni çıkan ve Macaristanın mukaddera dıım. kım neticeler çıkarmekla mefguWür. ikinci Dünya Harbinden sor.ra oıta yılında, Almanya, Macaristanda, Al tını ellerine alan bu partiler şunlardı: Misafirlere alaturka ve alafranga yeya çıkan bir çok büyük ve önemli me man ve Macar sermayesinden mürek Macar Küçük Arazi Sahibleri Partisi; mekler ikram edildiği gibi, Şark ve keb karma bir harb sanayii vücude geseleler arasmda, «Macar me'îeleîiı nin Macar Millî Köylü Partisi; Macar De Garb musikilerinden parçalar da dinle. böyle birdenbire ön plâna goçrnesinin, tirdi. Bu harb sanayii içinde, Buda mokrat Partisi; Macar Radikal Partisi; tildi ve akrobatik danslar gösterildi. Uk fabrikaları; Macar Sosyal Demokrat Partisi, Macar akşam, Ş?rk musikisinden örnekler vchiç şiiphe yok, çok ciddî bir takıra se peşteceki .Donub» uçak bebleri vardır. Bu sefcebleri, bir yandan «Macar Messerschimitd» fabrikalan; Komünist Partisi. ren sanatkârlar Mefharet V'ıldırını, Macaristanın stratejik ve ekonomik du • D. H. Varben endustri» kimya fabriBu partilerin hemen hemen hepsi de, Hamiyet Yüceses ve Zehra Bilirdi. Bu kaları bunlsrm en başta gelenleridir. rumunda, öte yandan da biz7at son hâ; tarunmi.ş okuj'uculara kendi arkada^laMacaristanın ehemmiyetini arttıran harb devam ettiği müddetçe Macar hü rı refakat ediyorlardı. Garb musikisini diselerin mahij'ettr.de aramak l.îzımdır. Bilindiği üzere Macaristan Tuna hav amülerden bui de, bu rnemlekette, stra. kumetinin güttüğü Almanlarla işbirliği de Takfirn Belediye kazinosunun tanınzasının merkezirjaedir. Bu balumdan tejik ehemmiyeti haiz bazı iptidaî mad siyasetine muhalif kalmışlar, hattâ, bu mış viyoloni.sti Liily Sz^kely ile arka. bu havzanın sdeta ruhunu te^kil eder. delerin mevcudiyetidir. Bu maddelerin siyasete karşı faal olarak mücadcle bile daşları temsil ettiler. eimişlerdi. Rus kuvvetleri Macaristanı erek ekonomik, gersk stralejrk r.a. en başmda pstrol gelmektedir. Amerikan askerî heyeti azaları, sanMacnristan, Alman teknisyenlerinin i?g2İ ettikten sonra, bu altı partinin işkımdan olsun, Tuna havzsstnı elinde esirgemerliler. bulundurmak i'tiyen bir devle', mutla yardımile deha 1937 yilınden itibaren tiraki'e bir ko2İisyon hükumeti kurul atkârlardan alkışlarını ka Macaristana hâkim olmak zcrunda petrol arama işine büyük bir hız verdu. Diğer Rus işgali altında olan yer Fakat, en rij'ade Hamiyet Yücesesle dır. Tuna havzasını, başhbaşına bir mişti. Bu çaîışmanıh neticesi olarak lerde olduğu gibi, burada da, adalet ve lâlly Srekely coşkun takdirlerine niazzincir olarak saymak doğru ise, Maca 1942 yılında, ilk petrol mahsulleri Al asayiş mekanizmesı komünistlerin eline har oldu. ristan bu zincirin en önemli halkslarm manyaya ihrac olunmağa başladı. 1Ü39 verildi. Yani, Adalet Bakanı ile İç İş Bu arada şunu da kaydedeyira ki dan biridir. Zincirin bu halkaü eksik yılında Mac<ıristandaki petro! istihsalâtı leri Bakanı Komünist Partisindendi. Mefharet Yıldırırr.ın güzel sc?inin inceolduğu müddetçe, €Tuna havzası zin 130 bin ton iken, 1943 yılında bu miktar Başbakanlık, msmlekette en çok nüfuzu liklerini, kendisinin mikrofona çok yakniri.» nden esa=h olarak hiç bir zaman 1 müyon tona kadar yükselmiş bulunu o!sn parti mümessiline. yani Küçük Iaşmr.M ve bilhassa sazende arksda?laArazi Sahiblerj Partisi Reisine verildi. rının lüzuınundan fazla ku\vetli ve gü'aydalanmak kabil olamaz!. Macaris yordu. Bu sırada, diğer memleketlerde oldu rültiilü çalmalan yüzünden AmerikalıBundan ba^ka MacarLstanda stratejik ansız bir Çekoslovakya, bir Rumar.ya. bir Yugoslavya, bir Buigaristan hiç bir ehemmiyeti haiz iptidaî maddelerden ğu gibi Mscaristanda da seçimler ya lar değil, biz Türkler bile duyamadık. zaman, ne bir politik, ne de bir ekono Boksit de istihsal edilmektedir. 1940 pıldı. Komünist Partisinin zayıf olduğu Hamiyet i'üceses, ilk akşamı söylediyılında yilhk istihsal 700 bin tonu bııî Rumanya ve riiğirr bazı memleketlerde mik birlik teşkil edemez!. Bundan başka Macaristan, bir yan [ makta idi. Aynı suretle Macaristan. alü. olduğu gibi, burada da Komünist Par ği şarkı ve riirküler arasında bir Karadcniz denizci türkiisünii de seçmişti. dr:n Orta ve Batı Avrupaya, öte yan minvum mad'sni bakımından da bir tisi, müstakil olarak seçimlere girmedi. Bunun nakaratı aıasırda Siya Sija dan Balkanlara giden kara yoîile su hayli zengindir. Sosyal Demokrat Partivîe blok halinsözü de vardı. Daima şen, neşeli olan olunun tam ortasındadır. Macaristan *** de, müşterek bir namzed listesi tertib Arnerikan subayları Siya Siyayı heelde bulunmadıkça, ne Balkanları konMscaristan İkinci Dünya Harbine Al ledi. Rus kontrolu altında yapılan se men Çiya Çiya şeklinde tekrara ba^larol etmek, ne de Almanyayı kujatıp manyanın bir mütteflki olarak iştirak çimlerde, Küçük Arazi Sahibleri Partisi, dılar ve hoşlanna giden bu türküyii Avu";turyayı tehdid etmek imkânları etti. Hattâ, Almanlara bir yardun olmak tekbaşına reylerin yüzde 52 sini aldı. iki defa oktıttular. Oudan sonra, Çiya/ardır. üzere doğu seferine asker bile gönderdi. KomünistSosyal Demokrat bloîru ise Çiya sözü ağızlarındau düşmcz oldu. Almanların İkinci Dünya Harbinden Fakat, doğu seferinin, ilk yürütülen tah reylerin yüzde 40 mı aldı. Reylerin geri nce ve İkinci Dünya Harbinin se;,Tİ minlerin aksine olarak tızaması, Macar kalan yüzde 8 i de, öteki üç parti araTarabyaya geldikleri zaman. ilk i>Ieri çinde Macaristana verdikleri büyük Iarın da, diğer Mihver ortakları gibi yrni smda paylasıldı. «Çiya Çiya bu akşam da var mı?» sorgusu nldu. Var, revabını ahnca pek hemmiyet, hemen hemen aynı sebeb yeni fedskârlıklara kaflarımasını g«rekMacarLstsridaki bu durum, organize memıııın oldular. prdcn ileri gelmekte idi. Gerçekten de tirdi. Dnğu harekâd uzayıp. Stalingrad kinci Dünya Harbinin başından sonu hezimetinden sonra biiyük Alman ricati olarak işbaşına (çeçen Tito Yugoslavyası Taksim Uaanosunria urın müddet a kadar Almanyaya en fayda'.ı yardım baçlaymca, Almanlar Macarlardan yeni ile, komünîst hareketinin eskidenberi kendilerini ve nıaharetlecini gösteren arda bulunan Mihvar ortağı Macaiisyeni kuvvetler istsmcğe başladılar. Bu kuvvetli bulunduğu Bulgaristandan büs Zıd Kardeşler meşhtır Iıava hücıtmu an olmuştu. Almanyanm o tarihlerde h.ıl, Macar umum! efkârınd'a büyük akis bütün farkh idi. Yugoslavya ve Bulga mımarasını yaparken Arnerikan subayTacaristana verdiği ehemmiyet, bu küler uyandırdı. Macar halkımn iktidar ristanda, Bulgarlan ve Yugoslavlsrı l.ırının bazıları da bir şakn ile mukaücük memleketin nüfusile ölçüîemiyepartisine olan güvensizliği artmağa baş Ruslara yaklaştıran ideolojik yakıniık bcle ettiler ve eğilerek sofranın alltna ek kadar büyükfür. Harbin sonlanna ladı. O zamanlar işbaşmda »Macar Ha tan bajka, birçok tarihî sebebler de var saklanır gibi yaptılar. nğru, Macari?tanda Almanya aleybinyatı» adını taşıyan parti bulunmakta dı. Komünizm ideolojisinin açamadığı Müıik sanatkârları okumağa ve çal. e bir hareket belirdiği zaman, Alkapıları ya Slav kardeşliği, yahud ortomanya, bütün cephelerde işlerinin bo idi. Bu partinin parlamentoda 217 azası doks dini açıyordu. Bu Slav memleket mağa başladıklan zaman. Amorikan suzuk çitmesine rağmen. azımsanmıyacak vardı. Bunun dışmda, açı!îça ALmanlara lerinde bu silâhlardan biri olmazsa di baylarının Türk musilusinı daha İyi ' ir kuv\'et ayırarak Mi'.irijtanı işgal tarsftar Salaji'nin partisi vardı ki. Mec ğeri müessir olabiliyordu. Ama, Maca kavradıkları görüldü. . . tmek lüzumunu duynrıs ve bu imkânı I:ste bulunan azası ancak 20 idi. Gene ristanda, buradakilerin tamamile aksiMefbaret Vıldınmın türküicrini, oaratmışti. Çürürii o ramanlar, bu^ün o ramanlar Mechsteki aza sayısı az ol ne olarak, tarih boyunca sürüp giden bir nıınla beraber el çrrpıp iempo tutmak ürnin aksine olarak, Macaristan, Al makla beraber, ekseriyeti çiftçi olan Rus düşmanhgı yer rutmuştu. Yarın Rus surctile takib ettiler. Soora da Hamiyet manyaTiın cenub doğu kanadmı kapa Mac?r halkı üzerinde büyük bir nüfuz orduları çekilir çckilmez, zaten ekaîli Vüccscs, gorunür görünmez (,'iyaÇiya lakla Almanyanm savunrnaîinda e=ssh sahibi bulunan Küçük Arazi Sahibleri yette clan Komünist Partbinin, Bİyasî sesleıile karşıladılar. O da, bu Kaıadeir rol oynadığı gibi, Balkanlarm mü Partiri d î dikkati çekmekte idi. bir kuvvet olarak büsbütün ortadan niz denizci türküsünü gene okudu. Şidafaasmda da esaslı bir amil vazifesiHsrbin sonîaruıa doğru, yani 1944 vı kalkması, kuvveth bir ihtimal 6ahilin dctli alkışlar arasında yanımda oturan i görüyordu. lında, Macar Küçük Arazi Sahibkri P^r de görünüyordu. İşte bunu dikkste alan bir Amerikan deniz albayı, Hnmiyet Balkanlarla sıkı slâkası bulunan ve tisile Macar So?yal Dsmokrat Partisi Ruslar, memlekette komünizm prensip Yiicesesi salonun köşesindeki mirrik [kinci Dünya Harbinin doğurduğu süb zrasınd'a, Almanlsra karşı cephe almak lerinin tazyikına en büyük engel olan tahtından indirip at nalı ş^klindeki sofoktif ve objektif bazı olaylardan fay üzere bir anla?ma imzs olununca. Al Küçük Arazi Sahibleri Partidni parça ranın orta^ına getirdi. Ondan, böyle alr.narak Bıılgaristan ve Yugosiavya manlar Macaristsnı işgsl ermek ve içba lamak ve zayıflatmak yolunu tuttular. yakuıcîan ve mikrofonsuz SiyaSiyayı a kcr.disine benzer rejimler kuran şına Macar ırkçılsrırdan Salaşi'yi getir Bu hareket, kendileri çekildikten sonra bir daha söylcmesini rica ettiler. Tekiovyctler Birliği, ancak Macari;?tan ve mek lüzumunu duydular. Ma?aristanda komünizmin tutunması için rar ederken de Çiya Çiya diye bera. Ruînanyayı elinde bulundurduğu miidberce nakaratı tekrarladılar. Sanatkârı Bugiin Macsriîtanm hayatında başhca gerekli olan sosya] ve ekonomik şart'c'.çe, Baikanlarla devamlı bir ıp.bıt3 bir alkış tufanına tuttular. Bu Türk orol sahibi c'an Küçük Arazi Sahibîeri ların hazırlarıması yolurda atılmış en urabilir. Ancak bu sayede. hem Balkuyucusundan sonra Macar Lilly Sz«Partisi ijte töyieee ilk defa olarsk 1944 esaslı bir adım olarak kabul edilmek anlar üzerindeki tesirini devam ettikrly de Macar havalan çaldığı zaman, lazımdır. cbilir, hem de, lüzumu halinde, Bal yılı martında. sosyal bir k'jvvet oîarak aym surette salonun oıta«ına davct edianlardaki rejimlcri müdafaa edebilir... sahneye çıktı. MEeariît?ndakl son hâdiseleri ancak lerek o da yakmdan mikrolonsuz dinMacaristan 27 arahk 1H44 tarihinde bu zaviyeden mütalea ettiğimiz takdir lendi ve alkışlandı. Ama, Macaristanın Rasya için olan hemmiyeti yalnız bu kadar deği'.dir. Almanyaya harb üsn etti. 1943 yılı oc?k dosnı fcir retierv^ Amerikan asker! heyeti üyelerlnin. Karamelâ ihracatı Tarabyada, Boğazların, biraz küçiilnıii* Şekerleme ihracatı son günlerde arrmıştır. küıci Dünya Harbinin doğurduğu huİA Bilindiği gibi şekerleme serbestçe ihrac edil usî bir takım şartlar neticesinde, sanade olsa güzel bir mehtabla bir eennet mektedir. Bazı şekerlcmeciler fekerleme ile ii bir hayli geüşen, ileri teknikli bir mamarası arzeden bu eşsiz kösesinde jeraber karamelâ gibi maddeleri de serbestçe Lraate dayanan Macaristan, iktisadî Türk ve Macar havalarını ve sanatkârırac etnıek istemişlerdir. Lakin Giimrük Baş >akımdan da Rasya için mühim faydalarını coşkun tezahürlerle alkışlamalan müdürlüğü karamlâ ihracının lisansa tâbi ve hir Karadcniz türküsünü tamamile Idugımu büdirmektodir. Dün Ticaret Oda ar sağlayabilecek bir durumdadır. Buında Hayri Celâl Atemerin baçkanlığında u daha iyi anhyabilmemia için, Macabenimsiyerek nakaraüru tekrarîamaları, oplanan şekerciler Ticaret Bakaniığına mü istanın ikli^adî durumuna kısa bir göz ziyafetin bu müzik kısmına adeta siyasî acaate karar vermişlerdir. tmak kâfidir. bir mahiyet vermişti. Kadyoevi inşaatı Macari?tanm arazisi 92963 kilometre Tahsisat bittiğinden in^aatı durdurulmuş Heyetin generalleri ve amireünin de lan İstanbul Radyoevinin inşaatının ikmaü are, nüfusu ise 9 milyondan fazladır. aynı heyecanla sanatkârları alkışiadıkçin 1.5 milyon liralık yeni bir tahsisat ve iu suretle Macaristan, orta ve cenubî larım kaydettikten sonra ilâve ednjim ilrniştir. Pek yakında bu kısmın inşaatı ta Avrupanın, nüfusu en kesif olan me:nki onlar, memleketlerine döndükleri mamlanacaktır. Radyoevine konacak teknik ketlerinden biridir. Gerçekten de Maesisaltan bir kısmı da gelmi; ve depo edil aristanda 1 kilometre kare başına isazaman Istanbuldan tatlı bir hatıra olaiş bir haldedir. Bir yandan inşaat devam rak Hamiyet Yüccsesin Karadeniz deederken, stüdyo kısmına da teknik malze et eden nüfus sayısı 93 dir. nizci türküsünün ÇiyaÇiyasını gctüreMacaristan nüiusunun takriben yüzıenin yerleştirilmesine başlanacaktır. ceklerdir. Bu. benim düşüncem değ'.U e 33 ü şehirlerde, yüzde 67 si köylerde Güzel Sanatlar Akademisinde sofrada iki terafımda oturan iki AmeriGüzel Sanatlar Akademisi resim şul>esi orta a?ar. Macaristancaki son hâdiselerin kan deniz albayının fikirleridir. ısım mezujıiyet iıiîühanları dün 8ona ermig mahiyetini izah bakımındarj bu nisbetin • e 8 genc merun olmuştur. üyük bir ehemmiyeti vardır. Beş senclik GalatasarayFenerbahçc Macaristan nüfusunun yüzde 52 si zi İstanbul, mart Binbaşı C... bana Almanların kendi hizmetlerinde kullanatletizm şildi aatle, yüzde 23 ü sanayile, takriben dedi ki: «Bir düğmeye basarım, bir e d^lan Beyaz Ruslara katıldilar. Beyaz GalataiarajKenerb?.hçe spor bayramı dola üzde 4 ü nakliyat işlerüe; yüzde 5,5 u mir veririm, Halebden Tahrana kadar Rusîardan başka, bir miktar da Sovyet ısile kıılüblerünizin davetlisi olarak bu müihtilâl çıkarttırırım.» Harbin büyük Kafkasyası, Yahudisi vardır ki, içinde rakibini, bir bölgede atıl bırakrnağa çaiabakaJarda bulunan Beden Terbiyesi Umum ticaretle meşguldür. Macaristan ileri bir ziraat memleke müttefiklerinden birinin sabık gizli ser oturan ister Stalin olsun, ister Çar ol lışır. M. V. D. Balkanlarda müdafaa ha«üdürü dün aksam Ankaraya gitmiştir. Teıîli atılan bu büyük harekete ek olarak bir idir. Macaristan z.iraatinin belkemiğini vis şefi olan Binbaşı C..., şimdi. Lstanbu sun, Kremlinin düşmanı. Kudiis Müfti linde; S. O. E. de Ort3;arkta. Bir de şu de bej senclik GalairsarayFenerbahçe atle lububat teşkil etmektedir. Ekilmeğe lun büyük mo<krn binalarından birinde sinin dostudurlar. Bir nefis müdafaası nokta var: istanbulda. İngilizler de, Rustizm sildi tertib edilecekür. îlk müsabaka ey arayan toprağın üçte birini buğday iş oturuyor. Osmanh İmparatorluğunun endişesile muhaceret başla.yınca, Balkan lar da bizzat faaliyette değiller, muavin lul ayında yapılacaktjr. Diğer müsabakalar GaJatasarayFenerbahçe bayramlarında ola :al etmektedir. Bu, aşağı yaıkarı ziraate eski pEyitahtı, şimdi, Balkanlar, Orta devletleri mukabil easusluk ser^slerini kuÜanıyorlar. ilverişli toprağın yüzde 29 uzunu teşkil şark ve Kafkasja için mil'etlerarası ca genişlettiler. Büyük devietler işi idare caktır. Ingiltere, Beyaz gcçmenleri kullarutmektedir. rasluk merkezidir. Bu itibarla, İstan ediyorlar, İstanbulda bir haberler bor yor. S. O. E. nin İngiliz şefi, diplomatik LeopoldLcvy bir sergi acıyor On bir senedenberi İstanbul Güzel' Sanatlar Macaristan toprak mahsullerinin mü bulda, gizli servisler faaliyettedirler. Sa sası işliyor. Bu borsada iti'oarda olan bir pasaport hamilidir, ticarî bir vazife i'e Akademisinde resim bölümünü idare eden im bir kısmı ihr?c olunmaktadır. Me yıları da fazladır. Şehrin mühim nisbçti tek mefa vardır: Altın. veya bir istihbarat vazifssile İilanbula tanınmış Fransız ressamlarından Leopold ;elâ, îkinci Dünya Harbinin sonlarma bulan ecnebi kolonisi, bu servislere proDar bir sokakta, loşluğa. açılan bir gelmiş gibi gösterilmektedir. Bu sayede, Levy'nin 12 haziranda on gün müddetle eserlcrinden mürekkeb bir sergi açacajmı haber oğru, yani 1943 yılında, Macaristandan fesyonel haberciler tcdarik etmektsdir. kapı. boyası solmuş bir tsbelâ, üzerinde temas ettiği muhitler ganiştir. E:r,ri alaldık. Resssmın İstanbulda bulunduğu müd A'manyaya ihrac olunan buğdayın tu Bu haberciler, halı veya ıtriyat satar şu ibare olcunuyor: Yougoslavenska tında Yusosîavlar. Bulgarlar, Rumenler c'et zarfında meydana getirdiğı ve yakında tarı 8 milyon tondu. gibi, haber satıyorlar. Daha Frans:zlarla Slogo. vardır. Sovyetlere karşı kullandîğı kimParise göndereceği yağhboya. desen ve gıa Bir ziraat memîeketi olan MacaristaIngilizler, mihverin şark cenahıru sarsaseler ise, K. N. K . yeni (Kafkaski Nevürlerden mürekkeb olan sergi. merkezi vaBurası. O. Z N. A. nm genel kararhayvanlarla cak olan meşhur Weygand hareketini ziyette bulunması hasebile Taksimdeki Fran ım ihracatında, kasabhk zarismi Komitst) teşkilâtıdır. Bu tejkit de mühim bir mevki işgal etmekte hazırlarlarken, bu haberler ahşveri;i ya gâhıdır. Üç yüz metre ötede, İngütere sız Konsoloshanesinde sçıîacaktır. lât, Sovjet dü;manı Kaficasyalüarın teşdi. Küçücük Macaristan, yalnızbaşma,. pıhyordu. Weygand> hareketi yapılama scfarethanesinin kapmnda <p2Saport kaVapurda halo kilâtıdır. lemi» ibareli bir levha var. Burası da Teknik Cniversite talebeleri. 5 temmuz cu Almanyanm ithal ettiği et ve yağuı üç dı. S. O. E. nin ?eneî ksrr.rgâhı. Bu iki taM. V. D. n:n ise, Istanbuldaki elleri, martesi akşamı S<ja vapurunda bir ba!o ter ;e birini temin etmekte idi. Sonradan. Müttefik castıslan, Bulga belâ araîinda, Bej'oğlu caddesi, Rum, Yugoslav mukacil casusluk teskilâtı tib etmişlerdir. Macartetan, esas itibarile bir ziraat memleketi olrnakla beraber, son yıllar ristandaki, Rumanyadaki ve Yunanis Yahudi. Ermeni, Türk dükkânlarile, olan O. Z. N. A., Bulgar miisi, G. N. Toplanhya davet tandaki Alman kıt'alarının hareketlerile. kahveleri, lokantaları, pastahanelerüe remzi Rumrn miüsidir. Bu şebekelerden Öğretroen Okullarını Bitirenler Cemiyetin çinde, sanayi sahasında da bir hayli den: gelişmeler kaydetmiştir. Bilhassa Tkinci Türkiyedeki nazi ajanlarmın faaliyetini uzanıp pidiyor. Dünyanın bu sahnesinde her birinin şefi ve M. V. D. nin mürr.es99 uncu yıldönümü pilâvımız 22 haziran Dünya Harbi başladıktan sonra, Alman tarassud etmek üzere, İstanbulda mer iki büyük rakib olan Ingiltere ile Sov sili. bazan konsolosiuklarla elçiliklerin pazar günü Yıldızdaki Eğitim Enstitüsü arın sarfettikJeri büyük gayretler ne kez kurmu";lardı. Bu sebeble, easusluk, yetler Birl/ğinin gizli servisleri, bu sa ikinci derçrKie memurlarıdır. Ankarada, bahçesinde bir arada yenecektir. 20 haziran şehrin örfleri arasınde kökleşmiştir. hada. sinsi mücadelelerini yapmakla Stoıie Vasilin isimli alelâde bir dakîilo cuma günü akşamma kadar davetiyelerin icesinde, Macaristanda oldukça mühim Harbden sonra, harb casusluğunun kı mejguldürler. bayan, Rumanya elçiLğinin bütün mebir de haıb sanaj'ii kurulmuştur. Mabölge mutemedlerinöen. cemiyet rrerkezinden ve Nureddin Evliyazade müessciesinde harb sanayii, bilhassa Almanyanm rmtılan ise jaram^ş, askerî easusluk, siS. O E.. İngiliz entellicens servisinin murlarını kontrol etmektedir. Hattâ bu Zeki arkadasımızdan aiınması rica olunur. Müttefik hava kuvvttleri tarafından yasî hafiyelik şekline girmiştir. Ehemmi Balkanlar ve Ortaşark şubesini temsil kontrola bizzat elçi de dahildir. *** bombalanmağa başlamasından sonra, yeti ise azalmamış, bilâkis artmıştır. eder. Baslica merkezi İstanbuldadır. GeGizli mücadelede, vaktile nazi ajanı 29 haziran 1947 pazar günü Şchzadebaşın Almanyadan nakledilen bir çok fabriİstanbul, dünya haberler borsası ha pen'in. sonra N. K. V. D. nin yerine ge olan faîanca kimsc, İnjiliz ajanı olmuşda Letafet Apartımanı üstündski salonda saat 14 te yapılacak Öğretmen Okullarını talarla, bir misli büyümüştür. 1941 yıh Iindedir. Şehrin kozmopolit muhiti. fi çen Ru? teşkilâtmın Ba!kanlar ve Orta tur; filân 5;:b fsşisti O. Z. N. A. aiani Bitirenler Csmiyeti genel kurul toplantısına istatistiklerine göre Macar sanayi is. rari faşistlerin, Bulgaristandaki, Ru fsrk servisJerine M. V. D. adı verilmis olmuştur. 194S arahk ayı sonunda. Tiir. bütün üyelerin iştirak leri rica olunur. ilerinin sayısı 1 milyonu bulmnkta .di. manyadaki, Yugoslavyadaki halk rejim tir. Bu servis. Bükreştcn taîimat alır. kiyeye sanc;/i teknisyenlerir.<Jsn ve ir.. Gündem: Daha harbden önce, memJeketta, aıaki lerinden kaçan politikacıların, İstanbulBu iki şîizii servisin hedefleri ve va şaiyecilerden mürekkeb Arjantinli bil 1. Yöneîirr kurulu çalışma vç hesab rapor ne, elaktrik, radyo sanayii b'.r hayli dan geçen klâsik Balkan muhaceret yosıtaları, pek dikkati çekecek kadar bir grup gelmişti. Çok gEçmeden, bunlarif larımn okunup inceîenmesi, ılerlemiş bulunuyordu. Mac^ristandaki lunu tutan bütün bu adamların iîtiha birfne benzer. Kumsnda mevkileri dost Alman oldııklsrı ve Ingiltere hesabmı 2. Yeni yön>îtim kurulu seçimi, r abrikalar arasmda Dizel moîörleri ya kile genislem'ştir. Bunlar, Vran?el or3. Nizamnamenin okuruns:ı. memleketlerdedir. Ruslarınki Rıjman çalıştıkları meydana çıktı. pan TuMgsram amptü fabrikası, Filips dusunun döküntüleri olup, bir zamardar 4 Dilekler. tekliflsr. yada, İngilislerinki Türkiyede. Her biri, <Ordre> dct* Şehrin su ihtiyacı ÎKTİBASLAR İstanbulda meğer neler oluyormuş? Bir Fransız gazetesi İstanbuln millellerarası easusluk merkezi diye tavsif ediyor