17 Şubat 1946 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

İLMİN HARİKALARI > Hâdiseler Düşünceler yükseliyor HEM NALINA MIHINA Bir benzeyiş! O kmcı Duma Harbi, Alman}anın El Polon}'>a saldırması üzerine çih. fi İL Ikı rffta sonra Sov}et Ru<=}a c Polonyava hücum etti Bo}lece 1S11 danberı Polaonvamn durumu daıını l i r mesele okıu Sovvet Rusya harbe gKdıkten sonra Polonya ile Rusva, Almama karsısında birbirinin tabii müttefiki oldular Fakat çok geçmeden im ıkı müttefikin aralan açıldı. Sovyet Unıverj te tahsiliSJS ve *a^kkulv ni bıünp lise muve kanunun m a Rusya Polonya ile münasebetlerim kesti Sonra Varşova, Kus ordusunun kenallimliği e Istanbulkemme ta*b ¿atı 1 dan Erzuruma gıttıtemin edecek hu di kapılarına geldiğini görünce, tekrar gım senenin tatilinkuşçular Avrunad Alminlara karsı ayaklandı Fakat ık inde istanbul Daru 1 yetışt ruTi ş bu j n ci çdefa teslim olnı't zorunda kaldı ov}Ltlerın vardım etmevısı veya efunununa devam eden hukukçu arka olmadığını ileri sürmeğe o kadir lü sa}dı o zaman Fransız kod sivilinin t rdaşlar arasında cume ve ıkı o i m feyizli bir netçe derreyısı de bir mesele oldu Nıhavct zum yoktur verip verrrıyeceaı <=ualıne te*"eddudauz Kızılordu, butun Polonyavı ısgal etti O Artık gelecek seneden sonra MeAradan geçen 20 sene içinde teknik Bir kaç gundenben havaların soğu celle dersi gomu ecekmlşlz' bakımdan Medenî Kanunumuzun geçir elarak evet cevabı verilebilirdi (3) > ¿aman da Polonyalılarla Ruslar arasında ması ve kovun gelımmın azalmadı et Haberi dolanmağa başlamıştı. Meğer diği tek istihale, bilindiği gibi evlen Böylece dalia o zaman vâki olacak bo} ihtilaflar ç^klj. Lebıstanda Almanlara fı^+larını arlırm^tu: Toptancı kasajle bir iktibas «avesınde şimdi yani E<=a karsı mücadele eden bazı Polonyalılar, lar a celeolerm \ aliyi ziyaretleri es se bu haberin çıkısı ile bugün aracında me yaşını erkekler ıçm on jedıye kız gı yuKarı yarım asır sonra «taman ile Kuşlar tarafından muhakeme ve mahtam yirmi yıl g*"çm ş Hatıraların mup lar ıcm on be« indiren 88 inci maddeve nasmaa toptanca kasablar, celeblerın mıllıleşmış ve bütçemize u}muş bir kum edildi Polonyada teşekkül eden kendilerine hayvanı fazlaya satmak ıs henıj etırden sıjrılıp vesikaların sara a ddır B M M de 1938 nenesi "Siasın medenî hukuk> salııbı olacaktık. Bovle Sovyet Kusyaya taraftar hükümetin ha* ne kavuşursak karşımızda Mahnud da hararetli müzakerelere sebebiyet tedıklerjıı soj lemisler, ce ebler de bjna Esadın Hukuk Fakültesince neşrad len veren değişiklik, 1926 dar ^erı kanunî bir mütalea sahibi olan hukukçanun Muttefıkleıce tanınması meselesi de bir tür'u, turlu sebebler göstermişlerdir Bu bir kullıvat basmdakı şu sözlerini b j evlenme yaşı dolayısıle daha aşağı yaş 1926 daki resepsiyon ıçm ilen sureceg ihtilaf zemım oldu Nihayet, Londradakı sebeblerden biri ıs+ıhsal merkezine g° luruz «17 şubat 1926' O gun saat ikide lar ıçm müsaade almak maitsadı'e yapı auşur cenin başka turlu olrr asına jnkan Leh hükümetinden de bazı kimselerin len ve ismin n Harın oldı<gu söylenen Türkiye Buvuk Millet Meclisi, butun lan muracaatlerm çokluğundan ilen }oktar Buıaenale}h 1868 de maalesef Vartsovadakı hükümete iştiraki temin y cenublu bur koyun tüccarıdır, bu <nocar edildi Ondan sonra Lehistan hukumetıh d elinden gelmişti Aynı neviden fakat daha bu aülamıyan edun 1923 da atılmıştır Araazas nın ru7ur le tarihi Erzurumda piyasaya istediği gibi hâ b rını daba açıjordu.» B n jıllık bir ta vuk b r olçuae degısık Jc te=îebbı.=ane dan geçen yirmi «ene ise bun}emıze u nı Inilieıe \e Amcııka da tanıdılar kim olduktan ba'ka Istanbula sevkedı rmin akışı duracak, Türk milletimi 1940 ta Adliye Vekâleti tarafından ya }acak m ' ıleşecek bir medeni hukukun Fakat Polonya gene mesele olmakta delecek vagonları dahi alıp cenuba şevke hap inda güneş pırıltıları ile dondolu p lan anket neticesinde gır şildi ise de teşekkülüne hizmet etrruştır, bundan vam etti Kınlodu Lehıstanı kısmen muvaffas olmakta imiş Mevsim ıtıba yeri sabahlar, veoyenı bir ç^g doğacak' berleren retıce e ae edı'e*nedı ve yal sonraki devrelerde de aynı hizmetin fe tahliye ettıl ten sonra, bu memleket tekHulâsa 1863 rar askerî işgal altına al ndı Buna da nle hayvan fıatlan yüksek olmakla beaenı Kanunun kabulü teki £ ed hnce nı ca 4727 sa} lı ve 30/4/1945 t a r i h } z erire şa ııd olacakız sebeb olarak memlekett"kı Rus asker raber vagonsuzlugun istanbul et pıj asası elle b r ornan gibi kalktı B n 1 ılhk ftes^ıl edılınıven birleşmelerle bunlar deki Kod Sıvılci cereyanın mu^af^ üzerinde tesiri çok olmakta iniş Vilâ tarih, yuruyusunu degı==tümıstı Türk dan aogan çocukların tescil ne ve gizli yeti ıht malinde olduğu gibi 1926 hare kaçaUarıle ¡Sovyetler Birli gı alevhtarı yet, kejfıyetı ilgililere bildirmiş vagon milletinin bahtında güreşler ıçmde pı ka mis nüfus vak a'armm cezasız olarak ketinde de asıl daha «Hukukî teamülleri Lehlerin halka hücum ettikleri ileri suterk ve yeni bir medenî kanana ıntı ruldu Şimdi de Müttefiklerle beraber tahsisini istemiştir ııldajan sabahlar açmış yeni çag baş kaydına bir kanunun kabul ve Afrika, batı ve italya cephelerinde bak> tan ibarettir Narkm serbest bırakılması üzerine et lam «t '> Pek sayın Mahmud Esad n tatbıkma vekile teşkil etti Demek ki Bu etjdun 1940 ta intişarından kısa harbeden ve memleketlerine dönmek \<=Batlarının birdenbire artması sebeble Isvıçrede huı>.ak lahsılıne g meden ev 19261916 arasında Medenî Kaiunun + temıyen Polonya kuvvetlerinin ilga edilrını inceleyen Milli Korunma kontrollü vel b zce her şubej e Intısab eden gene yapış rdakı e=aslı deg ş klik 88 ncı tır zaman «onra gevretil hukuk aııh memesi bir mesele oldu Sovvet Rusyiğünün toptancı kasabların ifadelerim g bı şairlik J^pıp japmad ¿ını bılml rTd^dcve aıd bulunmaktadır Bir ıkmcı cımız Prof Ömer Lutfı daha başka îımî nın şüphelendiği bu kuvvetlerin dağıtılaldıkları yazılmıştı Yaptığımız tahkuta jorum Fakat bu satırların sahibinde deg ıslık de ki buna daha ziyade ka meselelerle de alakalı olan bir yazım maması ve ingiltere tarafından ıase ve ta göre bu durjm Milli Korunma mah eakı'erın «tab atı şıırıve» dediği nesneden nunun tatbik kabiliyet nı arttırma de da Prof H Veldeti iki nokta üzerinde muhafaza edilmesi nıhavet, Varşova hudüşünmeğe davet etti Medenî Kanurukemeline intikal edecek g bı görünmek oldukça fazla bir mıkta'm bulunduğuna nebilir aile biııne aıd olan 26 ncı madhükmetmek ıcab edıvor Buvuk çanta denin nazarî kalmaması için 1934 te ted muzun yirminci yılında bu noktaladın kuaıc'ı tarafından protesto edildi tedir Toptancılar nark kalkmadan evc Bu a iJa dunku Cumhuru ette Varda ol a şı r ve he>ecan ile alâkası bu vin edilen «Soyadı Kanunu» nda goru'u behrtılme=ı kanaatimce bir kat daha vel 130 kuruşa fatura verdikleri ha'de b ısını bu «ubl }or Geçenlerde Tem} iz reisinin Ad i}e tranahdır Bunlardan biri «1868 de ya şova radvosunun şöyle bir hiherı vardı nark kalktıktan sonra piyasadan ^aynı lunmıy^r bir kod fık 1 «General Anders in faM^t taraftarları bancı bir medenî kanunun aynen kataşıdığı mana b<i/ra*m murasebetı e verdiği nutuk fıatla alınmış h\,van n ar hakkındaki fa t^s^ r erle ifade etmenin üzerinde durmadan 17 ^ubat 1926 da değerli hukukçumuz Hıfzı Veldetın de bulü ismin o devrede ne gibi müşkül BıJıstok şehrinde ha ka ve hükümet turavı yukl ltmıs olmaları muahaze seynpılan bir hukukî inkılabın 17 «ubat «Soyadı Anar;ısı» başlıklı ve bu sütun lere tesadüf edeceği» meselesidir (4) emniyet t e ^ latina kar=ı işledikleri s i bebi oamakta toptancılar ise nark karşı1946 da muhasebesini yapmağa çalışa larda çıkmış bulunan iki makalesi dola Nitekim bu mu'Gcullerden dolayı Cevdet yısız çirkin cuıayetlerden sonra şımaı sında ucuz fatura verdiklerini fakat el }isıle Medenî Kanumuruzun daha 1926 Paşanın tems 1 ettiği v e hiç de muhafa de Lodz şehrinde Kızı'ordu kıta arına a a ız altından kasaptan fark aldıklarını itikarşı tethış faaliyetine başvurmuşlaı d r Her şevden evvel yrmı sene evvelki da esasen vazetmiş bulunduğu aile ismi zakâr olmıyan taraf davayı kazandı raf zorunda kalmakt?dırlar Bıalıstokta dört mahkeme geceli gnbu buyuk tedvin işinde bir taraftan o müessesesinin düşündürücü ve kanun Binaenaleyh Hıfzı Veldet, 1926 Tarkıduzlu 24 saat çalışarak yakalanan stcludevrin Mustafa Kemıl nın, dıger taraf koyucuyu harekete getirici olan bu jesı ile 1868 Turki} esi arasında bir fark f görmemekle içtimaî realitemizin bu k arı yargılamakta ve idam kararları ver< Memurlar ıçn zeytinyağı geldi tan t°sadu en Isv çreye giderek orada gunku manzarasını belirtmektedir (2) Aradan gecen yirmi sene içinde Me tahıhî ânına lâzım gelen dikkati atfet mektedir Lodz da dahi geniş olçude te80 tonu Edrerrid 100 tonu da Ayva ıK hukuk tahsil etmiş İsviçre Medenî Tiızeme hareketine b»s anmıştır Polontan olmak ve şehrlmlzdekl memurlara tevzi Kanununa karşı hayranlık duymuş, denî Kanunumuz vesılesıle nazarî ba miyor Dıger taraftan hukuk tarihinedilmek üzere 180 ton reytmyağı gOndertl memlekete döndükten sonra en vuk kımdan sarfedılen faaliyetler oldukça deki kanun iktibasları içm hır çok mi yanuı bazı dıger bölgelerinde dahi famlçtlr saller gösteren ve böylece 1926 hareke şistlerin mutemad }en devam eden tetsek aalî makama geçiriş bulunaıı çoktur hış ve Baltalama faah} etleri halkın hu800 bin metre kumaş Mal "ud Esadın buvuk hissel r j i Bunların bir kısmı memleketimizdeki tini dognı bulan Prof H Veldet, mü zururu kaçırmıştır Bıalıstokta vukubuHere » ve lerlros fabrikaları "lamulâ kaLul etmek lâzımdır Birin n Tur ecnebi hukuk âlimleri tarafından, bir nekkidin fikrine göre «Turkıyedekı tedlan haık toplantılarında cinayetlerin t ndan <o ) UuO me re k u n a ş istanbul vik^cvi en ustun bir medenî huıcuk kısmı kendi hukukçularımızca, nihayet vinin ideolojik esaslardan mahrumiyeti» lâyeti errr r e verllm İr Bjnunla her meşıdetle cezalandırılmaları ıstenm stır > memleke ı japmak Hususundaki isteği, bir kısmı da tarih ve içtimaiyat men nı gozonune almamaktadır. mura lklçer elHs !!k kumaş ve ilecekt'r Varşova radyosunun bu y a vınlan, müDaha uzun bir tahlile bu sütunların Şimdiden Bu kumaşlardan biri yazlık, biri de kışlık dioe^imn bunu etrafa telkin huşu urda sublarınca ortaya atılmıştır olac^kt » • Tevziattan bütün memur ve gojterdı»ı şiddet ve manı* urrumijetıe söyle} ey ıra ki Mahmud E«ad, MeJ°nî musaadesızlıgmı gozönunde tutarak her tareke yıllarında, Turkıjrde millî mülıs ahdem er lstl'ade et rllecelt beher tedvin tarıhçe^nde başka bir misa 1 bu Kanun lehindeki düşünceleri alkışlar iki âlimin de etudlerınde tam can alıcı cadeleye atılmış olanlara karsı Damad rrttresl 22 liradan verilecek olan bu iture«ep=ıv onuna meydan ken dıger taraftan aleyhindeki mütala noktalara parmak bastıklarını söyle Fend hükümetinin yaptığı neşriyata ne y rraş arın bedeli t.ç ayda ödenecektir Mu lunmıyan aları da her zaman karşılamasını bilmiş, mekle kalalım ve gerek tenkid edilenin kadar benzıvor O zaman da Saravm ve ed er bord oları hazırlamağa baş amı§ vermiş ıkı ferdî ruhiyat hadisesi teşıdı zaviyesinden haklı gördüğü delil gerek tenkid edenin düşüncelerindeki Babıahnın Anadolu da ve Ankaradakı lard r k 1 eder Bu Jıadı^eyı aile hukukunu lerle onları çurutmese çalışmıştı. DelU aktüel mesele'ere işaret edelim Acaba vatanseverlere karşı kullandığı dil, avihtiva e'mıven Mecel erin noksanl "vca Güzel bir resim sergisi açıldı lernın muhtevası r e olursa olsun, buh 19261916 arasında Prof. Hıfzı Veldetin nen böyle ıdı Onlara da «şakı» derlerdi Tdr^ Ke* m ve Ie I e tri= ar cemiv ti 1917 tarih 1 aı e kararnamesinin ıdareı 1863 de muhtemel gordugu «feyiz» le ve Kurd Mustafa Divanıharbı de onları nra ser<lsl dün Gürel Sano* ar A adejnlsl maslahatçılığını nihayet 1924 te kuru ranlı bir devirde gordugu b r cemiyet ölüme mahkum edip dururdu sa onlar n d i açılmıştır O uzU n fazla res lan «Dızarı Kavanuı Komisyonu» nun işim benimsemek ve müdafaasına de ra» bir parçası elde edilmiş midir? KeBakalım Polonya, ne vakit bir mesele vam etıntk hususunda merhumun gös za bu müddet içinde Prof ö Lutfınin Bara İle a. 1 hejkeltraşm İştirak ettiği serteokratik hukuk prens pierde karşı ginin açıl 5 torninde seçsin b'r davetli terdiği celâdeti bir bakıma takdir etme istediği «ideolojik esaslar» biraz olsun olmaktan çıkacak? beslediği sadal ati ıVrı sürerek bazı sosv hazi' b 1 1 ı m u n u r Ser"l 2 3 şubi*a ka naSrîanmjş, y a k á í haMHIWKi tyoluxia mek ımkârsızdır * **" 9 dar her g t n «aat 10 13 a ası açık kala yolojik nıu'hazalarla tTnamlamak da Yirmi sene evvelki mühim Türk ted girmiş mıdır Yirmi yıl gibi az ve cok guç deg ldır Nitekim içtimai}at koltucakt r mühim bir devrenin hukuk! hareket1 erune pek yabancı kalraıjan Mahmud vin hâdisesi etrafında yapılan neşriyat ri üzerinde düşünecek, müspet hukuk Devlet Konservatuarının yacak hiç bir hukukçu ve içtimaiyatçı Esad vakit \akıt buna tevessül etmiş, arasında iki üniversite profesörünün İle reel içtimaî hayatı birbirine yaktemsilleri tasavvur edilemez «Kanunlar hukukun edmdıg m istifadeyi bu Şehrimize geleck o ^n Ankara Devlet meselâ Montesqu eu'yu kendiline reh etudlerınden laştıracak yol ve çareleri gösterecek sadece çerçeveleridir Asıl hukuk bu K n e vatuarı tatbikat sahnesi talebeleri ber edinmişti Böyle bir rehberliğin isa sütunlarda aksettirmekle böyle Dİr yıl nazarî faaliyetlere, İcabında bu na çerçev e dah İmdeki tatbikat, içtıhadat okuyucular 2° şurat c mate 1 a i m i Ue pazar günü betli oİTndıgını, merh ımun ölümünden donumu gününde alakalı zarî düşüncelerin faal, yılmak bıl \ e ıslahat ile tekevvün edecektir » işte e ak nı Dr m Thatrosunda cOtelcl ka çok evvel bir yazımda belirtmeğe çalış için ıyı bir is göreceğimi zannediyorum 1926 1946 arasındaki Türk hukuk dın» piyesini oynıyacaklardır mıştım (1) Fakat hukukî bir aksiyonda Bu tetkiklerden birincisi kıymetli hu mıyen ve gttnhlk politikadan uzak Kad'köy Halkevinde folklor günü bulunmağa azmetmiş bir ihtilalci zira kuk alımımız pro esor Hıfzı veldet ta kalan ilmi bur hukuk siyaseti ile dünyasına böyle bir oluş ve tekevvüKad k6v HT ^evinde b ırün E a* 11 te Mahmud Esad inkılabımıza sadece m rafından neşredilmiş olup dolay ı^ıle fııh} ata çevrijnesınl temin edecek mü nün zaviyesinden bakmalıyız. bir fo lör günü hazır anmıştır Kadıköy kılâb denmesini ne inkılabda bir rol 1926 dakl resepsiyon hâdisesinin neden cadelelere her zamandan ziyade bugün (1) Bk Medenî Kanunun XV inci yıl Kıj liseI öğ encllerln n lştiraklle bugün de vasfının 1868 de mumkun olmadığını soruştuıan muhtacız. 1926 daM buyuk tedvin hâ kitabı, iş Mecmuası neşriyatı 31, Sf 71. halk ovjn arı oynanacak halk turkUerl oyna> anlara salece İnkılaba (2) Gavrıtabiî ve gayrıturk soyadının eOy ene ek ve edebiyat ög etmeni Mua lâ t kılmasını kafi görmez IÇJI so=yolo]i bir noktası e aiâkamın celbetmektedır disesini, ona şu veya bu şekilde tarafdoktrinleri kolayca evrılıp çevrilecek Ali Paşa ile Cevdet Paşa ve zümreleri tar ve aleyhtar olanların hepsini sev tabii ve milli aile isimlerine çevrilmeAnıl tarafından kon'erana verilecektir elastikî şejlerdır Bu itibarla meraum İki toptancı kasab mabkum oîdu Adli} e Vekilinin «Kinurlarm Ruhu* tarafından te*r>:ıl ed len ıkı hukuk ce meli ve benimsemelidir Esasen taraf sini temin *den ders verici mahkeme reyanından birincisi o zaman aynen tarlar bile Isvıçreden hemen hemen kararları «tş Mecmuası» nda tefriıca eEt lhMkırncan îstantul dördüncü milli müellifini rehber edinmesinin doğru kullanılan tabir ile Fransız «kod sıvl» aynen alınan bu kanunun olduğu gibi d lmektedır Bk. Sayı 41, 42 43, 44 ve korunma mahkemesine ver! en mezbahaca inin kabulüne taraftardı. Neticede bu muhafazasını tcrafıncı kasab Rıza Luş la o lu Sabahad düşünmüyorlar. Gerek ılh cereyanın yürümediğini vakıalar göste 1868 İçin ileri «ürdüğü mütalealarda, din Luş aleyhlerlndekl dava sona ermiştir S. K U Ğ U (3) BK «Tanzimat» külliyatı, 1940, Sf. BurJarın perakendeci kanatlara sattıkları riyor Fakat Prof. Hıfzı Veldet bundan gerek yabana hukuk kaidelerini tekâ 201 etten f&tura ha el para aldıkları ve peramemnun değildir «O zaman bu iktibas (4) Bk. Hukuk Fakültesi Mecmuası, kendecilerin de fíat a r t t n n a s nB eebeb ol hususunda tahakkuk etseydi, bu suretle hususi hu mull hukuka hâkim dul lan İleri sürüluyo du K»ndllerl mev 5, sayı 23 Sf 700717 Porf H Velkukumuzda 1926 da kurulmuş olan müphem göründüğü rasyonalist ve mekuf olarak baHlan dava sonunda İkişer ay kanıst hukuk telâkkisini tamanıle det bu terkide aynı mecmuanın ayni lâik nizam o zaman teessüs etmiş olEnunonu meydanı 10 numaralı agir harree beşer vuz Ura ağır para cezasaydı ve bu nizamın tam surette tees kabul edemyeoeğım. Prof H Veldetın cildinin 4 uncu sayısında cevab versına İV' şe av da 1^ en menedllmeğe mah^B Kemaliye han, kat 1 şu pek isabetli düşüncesini peylaşmı miştir k u i o mus ardır Atomlar ve ı\] Yaza»: Ord. Prof. Saüh $urad Uzdliek 1 îngılte»enın yetisti'dıgı buy k de Iet ) rojen o ı en ve azotun meydana gelr aaamlarmaan b rı olan Lord Sa ia Dury tırdıg yuz binlerce çesıd molekullerde ı verrrış olduğu nutuklar ndan bırmde bir ato ı m t a n tert b tarzlarını bılıj oıuz 9 rnılet kuvvetinin kim} a endustrısıle ol D le kolay de o İ m Bu molekül cinsçulebıleceg nı bı dırmı ı Bu nutuk uze ler rden her b TI mil arlarca nolekuuerı^dei elli altmış şenelJc b r zaman ya rı havı o an nı muneler uzerndekı etudgeçmiş veya geçmemiştir Buğun orou leraen, analizden çıkıyor Bu ilmi zaferin ile kimya end îat^ısı ve il m a*aon.da endısı kadar +arıhı de enteresana T daha sıkı v dg aruı rrevcud olduğunu ıdOn dokuzuncu as m ortalarına doğru Tak etmıven kalmamıştır k rrvau ki muhım kesiflerden biri atomGecen buyuk h? bde denizaşırı, mem lar aras.n.danı oagl ra a.d umumî kaideleketíerden g°len ham maddelerden lerin bulunması IOJ Bunlar da pek bamahrum kalmış o an Almanyanın boşlı a sittir Meselâ bir ka^oon a'omunun dört enerji kaynağının kimya e^dust'ıs "de ir azot atomunun uç bir oksijen atounjn ı t ı ve hidrojen atomunun \alnız ya ıgım hecımız b İv z Deiızler» ta ı~ı o^mıyan ^İmanja bu vadide de zıyıf bir kanca ile mucehn^z olduğunu faızeo =aydı harbi derhal kaybederdi Maa debıl rız Bu Kancalar oilfııl mevcud olup n af ıh, son b J kaç sen*>denberı kim} a her bin bir elektrondan ibarettir Ikı endüstrisinde gerek istihsal ve gerekse a omun her birinden gelen bııer kanca, ticaret bak m ndan Amerika Birleşik kı elin bırbuırı tutması gibi, bıroiritu^arak atomları birleştirir Dev'e+len oa=ta gelmektedir Kımyagerıer pek sabit moleküller üMilletlerin hayat ve stıkballerıne hâzerındekı e^udlerle işe başlayarak bu bakm oıan muhım nesneler pek kuçuk şeyler olup birinci yazımızdakı raflaruan ıt kanunu bulmuşlar ve sonra da bunu eıoncı, yedinci ve sekizincisine girer e hususî yapıların pek hususi hassalarına Meselâ atom bombasının esasını teşkil tatbik etmişlerdir Kimyagerlerin bu eden atom bu raflardan sekizinciye aıd oldan yürüyerek buldukları neüceİTi dır Bu eşyanın büyüklükleri en kuv hakikî bir misalle izah edelim vetli mıkroskop altında gorulebi'en en Bir su mo ekuiu bir oksijen atomlle kuçuk şeylerden yüz ilâ bin defa küçük ıkı hidrojen atomundan teşekkül eder ve tür kancalama kaidelerine göre hidrojen aBu üç rafa giren şeyler, etrafım zda omian oksijen atomuna kancalanır Bu gördüğümüz madde parçalarının atom bakımdan hidrojen atomlarının oksijen ları ve molekülleridir Bu küçüklük se atomuna nazaran durumu babalarının viyesinde hiç bir şey doğrudan doğruya birer elim tutmuş olan ıkı çocuğun dumüşahede edilemez Bu vadideki bilgimiz rumuna benzer tamamıle deduksıyon yolıle toplanmakSize bir karbon atomu (dört kancalı), tadır, yanı grupların mahıvetı üzer fide bir oksijen atomu (ıkı kancalı) ve dört ki etüdlerden göremediğimiz f»rdler hidrojen atomu (birer kancalı) nasıl bakkmda hukum çıkarmış oluyoruz. bırleşebılır diye sorsalar, verebileceğiniz Doksan temel eleman cev ab sayısı ancak birdir Dört hidrojenYeryüzünde yuz bın'erce çesıd eşya den birinin oksijene bağlı olduğunu bilgouyorsak da bunların hepsi (ıkısı he miş olalım Elde edeceğim z molekül onüz bılırrmıyen) doksan ıkı elemandan dun ısoırtosu molekülüdür Bunun kimtevekkül etmektedir Maamafıh bilinen yasal işareti (CH3 OH) tır Bu halde su d ksan elemanın yeryüzündeki tevzi ile odun ispirtosunda hidrojen atomuşartları da birbirinden farklıdır Meselâ nun oksijen atomuna bağlı olduğuna dvnyada oksijen m 1 tan yüzde 46 ve suphe edilmez Fakat bir de şüpheli taE ] s miktarı yuz^e 28 kadar olduğu h l rda donehm Ikı karbon atomu bir okce demi" yüzde 5, karbon on binde uç sijen atomu ve al*ı hidrojen atomundan kadsidır nasıl bir molekül teşekkül eder diye soMisal olarak petrol parafin yağı naf rarlarsa bu sefer vereceğimiz cevab, iki talin lâstik ve trementı ruhunu ele ala molekülün mumkun olabileceğidir Bu lım Bunların aynı cinsten olmad gını kı molekül iskeletlerinden birinin belhep mız biliriz Fakat kınyagerler bun kemiği (karbon karbon oksijen) ve ların karbon ve hidrojen adlarını verdı dıgermm ı=e (karbon oksijen karbon) g mız ıkı e emandan murekkeb olJug uıu zinciridir Altı hidrojen atomunjn kanb Idnıj orlar Bu maddeler hav ada jak 1 calarını da karbon ve oks jen n seroest dıkları zaman ortadan kaybolujor'ar kalan kanca irına takarız Fakat imyerlerine renksiz gazter kaim oluyor bu kânların ncak bırıncıs nde yanı (karrenksiz gazler de karbon asidi şa'ile bu bon k i boı ok<=ıjön) zincirinde, hidhar şeklindeki sudur Bu e ? \adakı .Kar rojen oksijene başarabilir Tabıatte t u bon ve hidrojen havanm, İne n ıtıbırıle molekül terkibim haiz olan yalnız ila beste birini teşkil eden ve hayatımız cisim var ve bundan başkamı imkânsızıçm bi^ ıca madde olan oksijende b r dır Bir h arojerm bir oks jeı bağlanlesmeile birincisinden karbon di okoid ması özel gı bakımından bunlardan ve kinci1; nden <;u buharı haoil o u Ha jalnız biri fermantasyon (tananrnur) vanın beş.e dordunu teşkil ed°n azot £a lkolu su ve odun ispirtosuna benzer zı de hidrojen ve oksijenle birlikte bu Binaenaleyh fermantasyon ispirtosu tun oroın k maddenin ana çerçevesini (yanı etil alkol) için murrkun olabilen tenkil eder kı yapman birini seçeriz, ki o da karBı tun canlı şeyler moleküllerinde bon karbon oksijen iskeletidir Zhuı karoon demirbaştır Butun buyuk mo hesab burada durur le ullerm temeltaşı karbondur Kim aI=ı yavaş javas ileri götüren flım mn cazıb o]an bu cephelini yakından adamları »onurda tam bir sistem kuragörmek ı^tıyenler Fradaj in (Bir blurak bu un basit moleküllerin vapılarını mun Hıkavesı) adlı eseri gibi otoriter am temellere oturtmağa muvaffak ktt enlerden çıkmış olan popüler eserle olmuşlardır Tabıatte mevcud o an pek ri okumalıdır karışık moleküller ±çin standard denileEleman dediğimiz «n basit cehildeki bilecek b r teşhis yolu joksa da umuc simler atomlardan veya bu atomıarın et e kullan lan fajdılı yollardan bımoleküllerinden teşekkül eder KaDa a, yapıları kimyasal vasıtalarla ve taslak olarak, atomları küçük küreler mumkun olduğu kadar muhtelif yollarçeki jıde farzedeb liriz Memleketimizde da parçalamaktın ibarettir Bu yolda gorunebıJen en kuçuk madde parçasın parca amak'a devam ederek sonunda da bun ardan milyarlarca vardır Atom bildiğimiz yapı ara varabiliriz. Nasıl bir ların molekül teşkil etmek üzere birleş arkeolog ele geçirdiği harabe parkalarınme tarzları büyük damla teşkil etm^k dan e=kı bir şehri yemden kurarsa bir üzere iki kuçuk su damlasının birleşme kımj ager de el ne geçen maddeyi analız pme benzemez joule parçalava parçalaja bildiği yapıBu yazılarda ismi çok geçen büyük lara kadar gider Irgıhz âlimi Bragg elemanların atomlaElde edilen neticeler akla hayret verirını alfabe harflerine benzetiyor Nasıl ci mahiyettedir, çunku moleküller gerek elfabe harflerini birleştirmekle milyon j ı l ve gerekse kejf jet bakımından larca ke ımeler hasıl edilebilirse atom çok çesıd Hu Petroller parafın j ağları lar da bırleşeıek milyonlarca mole/uıl balmunıular muhtelif uzunluklarda ve hasıl edebilirler Nasıl bu kelımelerjı her bin h'drojen zarfıle çevrilmiş olan, arasında işe yaramıyanlar bulunursa bu arbon zincirlerinden ıbarc'tır Bunların rrolekuıler arasında mevcud olmıyanlar bazan bir kaç kolları da bulunabilir ve da bulunabilir Nasıl harflerin yerlerini ebat ve hayvan yas; arı b r kaç karbon aegıştırmekle az harfle çok ke me yap atonundan murekkeb gruplara uzun uç mak mümkünse az atomla bir kaç çeşıd karbon zincirinin eklenmesıle hasıl r l molekül yapmak da mümkündür Hasılı muştur Bunlarda da mutad hıdro en atomlar ve moleküller mekân içinde mu zarfları vardır Nebatların esans arının ayyen bir p!âna göre tertıb edilmiştir molekülleri halka şeklinde tooarlanmı? Saf bir madde birbirinin aynı olan mole Karbon zıncırıle hidrojen zarf ardan ibaküllerden teşekkül eder Bu moleküller rettir Bunlar bal peteğine benze ler yalnız terkıb bakımından degıl, aynı za Vakurların yan çarklarına ve kuş kafesrranda atomlarının tertibi bakımından da lerine benzıyen moleküller, İplik ve birbirinin aynı olmalıdır Nasıl bir por dantelâya benzıyen moleküller, yumarta takal buna aid sandıktaki bir çok por veja kureje benzıjen moleküller böytakalları temsd ediyorsa bir molekül de le g der kimya bakımından, aynı hususi gı han Birisi çıkm aa haklı olarak şu suali olan bir takım molekülleri temsil eder sorsa < Nasıl oljyor da bunları doğru Kimyagerin maddeleri tasfiye etmesi ve olarak bıldıamızı sanıyorsunuz9 ya karışık bir maddeden bazı şevleri izoBuna verıecek cevab birden fazladır, le etmesi keyfiyeti birbirine bennven fakat bunlar arasında en jısı şudur Biz mo'ekullen birer suru halinde ayırmak nacımlerı parçalarken, analız japarken tan ibarettir Meselâ su molekülleri sıvı molekülleri istenilen kalıba göre kurmak halindeki suda bir nizama bağlı olmıya yolinu da ogrenıjoruz. rak kalaoalık teşkil ederler, bu moleküller birbirini ite kaka giderek yollarını bu lurlar Fakat dönme fııh başlayanca karmakarışık durumdaki bu moleku er Beyoglunda Kalyoncukulluğunöa Eatderhal bir nizama girerler ve güzel buz kının 311 numaralı kahvehane inde çalıbillurunu teşkil ederler Bu suretle kar •an ve yat p fcafcan Osman oğlu 30 yadınmakarışık bir molekül kalabalığı, niza da IsmaU Koç evvelki eabau orada göğsüma bağlı simetrik bir grup halını almış nün sol tarafından tabanca kurşunUe ağır o ur Okyanuslarda yüzen buz dağı e n yara anrrış c arak bulunmuştur Beyoğlu y nce tatlı su hasıl eder Deniz suyurun Beledive hastanesine götürülen yaralı döc tuz molekülleri buz termapısındekı mev imüştur Adalet hekimliği cesedi Morga aldırtmıştır Zabıta ve savcı ık tahkikat* ki erin su molekülleri tarafından tutul Başlamıştır muş olduğunu anlarlar ve moleküllerin \ aralının hastanede baygın halde yatardeğişimleri, hattâ molekül atomlarının ken bir aralık verebüd gl İfade Ue silâhın tertıb tarzlarının değişimleri, kimyasal ıbaMeyln e kenden yanına gelen arkadaşı arıkm elinde pa ladıgı anlaşılmıştır Tadeğişimlerdir yirminci y Celebîer, bir çok iddialar ileri sürmektedirler Yazan : Prof. Zlyaeddin Fahri Ftndıkoğiu EMLİK Bürosu Katil mi, kaza mı? Her mo'ekuldekl atomların sayı ve ımhıyetı kimyagerlerin analız metodlarıle bulunur Burada ışın o kadar tekniğine lüzum yok. Nasıl her pilâv yiyen ıyı pilâv pişirmesini bilmezse herkesin de bu isin teknik tarafını bilmesine luaum yoktur Kımvagerlerin analız neticeler nden birim misal olarak, alalım Kamış şeker nın molekülü 12 karbon 22 hidrojen ve 11 oks jen atomundan teşekkül eder Bu bize çok karışık görülmemeli, ilerce göreceğimiz gibi, daha çok karışık moleküller var Moleku un tugıaları c an atomları nekadar iyi bilirsek bunların meydana getirecekleri yapı nakkırda daha iyi fikir sahibi olmuş oluruz Kımysda analız ve sonradan sentez metodiarı insan akhnın en buvuk zaferlerınuendır Bir duşunun' Karbon hid alanıp sorguya çekilen Tarık arkadaşı îsüiaille karşılıklı tabanca muavenesl yaptıkları sı aaa kendi elindeki silahın kazaen ateşlendiğini ve kurşunun Ismallln göğsüne rasgeld ginl söylemiştir Bununla beraoer val anın tedbirsizlik neticesi bir kaza mahiytelnde olduğu henüz kat ij etle belli de"i dlı H»r hangi bir :asd Iht mail de hesaba katılarak, takibat iıruta r Ltedlr Elektrik idaresinin yeni projesi Elektrik ve Tramvay İdaresi bugünkü sı ki durumu biraz hafifletmek çin 4 10 000 lira sarfını l>tıza ettirir bir proje hazırla m ştır Bu para İle Yedik jle Havagazı fab r kası k =m n ıslah edilecek tramvay oto büs ve b Ihassa elektrik malzemesi temin olunacaktır Sa* \k ve Sosval Yardım Bil anlığı Is tBnbul hastanelerinin Ihtıjae na yardım olmak ü2Pre vilâyetlrrlz eTarlne l o ' l 000 Ura göndermiştir. Hastanelerimize yardım Karı seve" mı Elim dolu dasınz? Di} e sormaz çapkınlar şey edimı» yorlar (ve çocuklaBe birader' rura) Uludağa gelm de mızlı lâf edecek yer ben size gosterınm var yer vaı öyle dedim. Hanı m'ar gu } erlerae boy'e suallüştül«r ve yürüdü ' ler sorarlar ki kuler. Ben de sıvı1 çuk ve buyu* dillesaçağım ama ıkı tarimi yutmaktan başraflı çocuklar onumu ka çare yoHur Yanı soz aramızda rrutavazıdır bilmezsiniz. Alimallah IsBir turlu simitleri bırakamıyor Zaten ben artı< «e'yı» d=n de bıktım vıçrede bunun pâvına varacak kayakçı galiba berikilerin istedikleri bu' Came kesmişler Biraz yurudum hızlanayım 1 dememe kalmadı kapaklandım, içlerinBana o suali Muhsin sordu Muhsu 1 yoktur Uludaea bu gitti mı derha etKân yere indi mi üstun« üşüşecekler tanırsınız' Gılata^araylıdır Şişiren raftan ısıtıp oteli doldururlar Kartopunu hem de yalandan kafa den elebaşı olduğu anlaşılan bir hırpani 1 Muhsin Ticaret eder, ziraat eaer, se Yaa' Aman ne ıyı Ben bayılırım Voyvoo Aval çoktu Fış fış' Patlat sına gozune yiyen oğlan bağırıyor. yahat eder ve şikâyet ed^r Ga}et neş kayak sporuna ama oımuyor Geçen Ulan hanım evlâdları. sına yaha moruğun kafasına atom bombasını, di Hanımefendi' bu çocuk (bana döelidir Ikı eh 'iizıl kanda olsa rrutlaka sene kurbanda gidecektik. Kar yoj£ ye bağırdı. nerek) nerede ıdı o° Monblan da değil larsara ehmaliah gebertirim. bir kpdm bulup guldu'ur Sorunca ded"ler Ama kartopu yağıyor Baktım, oğlan Bunun üzerine bombardıman sıklaştı Monblanda yuz elli Nezrim var Bir işim vardı olursa Zararı yok, karakışta bur kurban im' Evet evet bunalacak ben işe karıştım, en yakın Baktım ki olacak gibi degıl! Her ne kadört kadın gul^ure}™!, deaımdı. Uçunu bayramında gıdınız. Ama bunun oldu metre «so» yaptı 7 çocuğun yakasından çektimdar bizim Peygambere aıd değilse da Nedir o dediler gulaurdum. dur şu karcıdan gelen di ğu > Bırakın1 Utanmıyor musunuz? Ek gel şu mesıhin evine sığınalım dedim ye Tramplen'den fırladı yüz elli metre lenci Çingene karısını güldüreyim der Hep üşüştüler başıma mek parası kazanan çocuğa sataşmaya' rimden kalkıp koşar adım Sent Antuan ve kucağında bir çocukla gelip Aman beyefendi Ne olur Uludağa havada uçtu, uçtu, uçtu derken. Avyy' diye bin bağırdı. Meğer ha Kabahat sizde değil, sızı peydahlayıp kilisesine vardım Arkamdan gelen ço B=}cı<fm Allah ne muradın varsa gittiğiniz zaman bize de haber verin' peydahlayıp dememe kalmadı» enseme cukların attığı bir Üd. topu da sırtıma versin Di} en karıya beş kuruş uzatır Hanım°fendıler sız Muhsıne inan nımlardan birisi ben uçarken dalmış, paf' diye bir top™ Dondum } edikten sonra içen girdim. Aksıl ga 1 e jıdekı sigaranın ateşli tarafını ağzına ken sorar mayan Ben tTan şimdi pas gibi ayırırım seni bakm' içeride â}in yok muymuş Heralmış Kız bu çocuk kimm' Mu ı~m lafa karıştı kes dizilmiş duru}or Kapı onund Q| îi kerata' Ben.. Paf, puf, paf, paf Tu tu tü di} e püskürdü Benim' Bakın Nasıl' Asla meziyetlerinin Vay anam. ulan bombardımana tu sıraya ben de girdim. Yaldızlı e l b i s e Hanmın canı yandı diye gulustuk. Doğru söyle söylenmesine tahammül edemez. Efennle papaz efendi dolaşıyor, herkesi takM Ne yapa m 7 Biraz tulduk Vallah benim dim bunu entenasy onal ski assamble Utanmaz itler Bunun burası dağ dis ediyordu Benim de önüme geldi ve arkadaşları neşelen Babası k i m " sme çagırdılardı. ıc nde gun'uk yanan zincirli buhurdanı başı mı yabu' Bunlara polisler» dirmek için böyle Kocam Kulağı ağır ısıtır bir ıhta.} ar hanım burnuma doğru uç defa savurdu Ben Paf pof, paf. yalan do an lâzım 1 Hangi kocan? lafa karıştı Beyime de maşallah. Caf de boynu bukuk bu hınstıyan ameliSadece para kazan Yuuu Bak şu hayta herife' Efendi sen yatına tahammül ettim. Hasan Beyin nesine çağırdılar» caf alî vay bayım vaay, mak, iş becermek benim namusuma laf ediyorsun, davaGülüştük Lckın ka f ır og an o kadar Paf pufTövbeler tövbesi yarabbi' Ne diyepolitika yapmak ıçm cıyım ıyı yalan solluyor ki benim bile en ıyı Yahu ne yapacağımı «asırdım Bir yim' Çıksam, biliyorum, veledler kapıolmaz ya 1 Biraz da Sus kız şaka ettim Al şu vırmı ka}akçı olduğuma inanacağım geldi. Arelimde taştahta, otekı elimde kar bas da sonunu bekledJs. Ayın bitti Ben da amatör yakıcılık ebeşhgı' der karı güler, o uzaklarır tık suç ortaklığı yapmaktan başka çatonu bırakıp ben de mukabele etsem haLJa birlikte çıkarken etrafıma 'ÎOdelım dedik Hem En gamlı zamanında bile şakadan vaz re yoK. rezalet olacak etmesem yedi sekiz va karak bakındım. Oh kimseler yok diye Biraz kavaran dedim içimden de bunun kimseye de zararı yoktu Üstelik led etrafımı aldılar, veriştirip duruyor ceğim sırada kafama ;ecemez. Eksik olmasın eş dost adamın aya güzel bir de gece geçirdik işte onun evindeyiz Bana sordu lar Paf diye Dır top daha' Bağırdım Karı sever mısınız' Etrafımızda ğının altına karpuz KabJgu koymakta Frenklerin bir sözü vardır Bir beıâ Yeter u¿an piçler' Artık yetişir' yaşlı veya gene bu* takım hanımlar res devam ettikçe kim kaymaz diye de Aradan kaç gun geçti bilmiyorum Şu tek gelmez derler Ben o hengâmede Her şeyin bir tadı var' mî konuştuğumuz karı kocalar var Yal dusunaum «odular son kar yağdı Ben de hiç yaptığım şey iken, Muhsının evinde rastladığım naHenees bana baktı. Ben de herkese Kaya^ mı yapardınız' nız olsam vereceğim cevabı bilirim ama olsa dun sabah sokağa çıktım Yeğeni nımlardan ıkısı kürklere bürünmüş el Kayak da yapaıım ski de burada falso kredinin düşmesine sebeb me bu taştahta tedai ık etmek ıçm lerinde bastonlarla önümden geçmezler baktım 2<ımı gülümsüyor, kimi hayret 7 I'cısı bir degıl mı olur Mübarek şeyi güçlükle buldum Ne de mı' Ben farkına varmadım onlar ses izhar edıy ordu Topu atanı aradım Kimseler yok fakat yanımdaki katolıklerın Evet yanı ıkısı b rdır ya' Ben ka pahalılanmış Bir karış boyunda bir lendiler Sevenm çok sıhhî şeydir dedim yak diye yerli malı ski demek istedim taştahta 275 kuruş Ne ise aldık. GaGozunun içinden gülerek Felek Bey bravo' E sporculuk bu kilise kapısının ustune doğru baktıklarını gordum ben de oraya baktım Ka Allah a'kma se er mısınız' Diye Yanı her ikisini de gvyebılırım de ha latasaray a doğru Sent Antuan kılı esinin kadar olur „ Hadi bakalım sız de atıpının ust suvesmden parça parça kar« nıya üsteledi onune yaklaşırken bir takım hasarı ço nız' n Paten' Ben tekrar cukların bir sımıdcı oğlanım kar topuna D ye b rısı y r d e n egılıp bir avuç sar 1ar, kı ıse kapısının açılışıle hasıl olan Piten de yaparım Herken kadar dıyeceK oldum t tt ki irini gordum Oghn boynunda alarak babıma atmaz mı 7 Bunu gor n sı akİLda envıp auşuyordu Bu son kar Bobsleıch? Beriki aldı elme yalancılığı oradaki a'ilı simit came^anmdan kurtulsa na çocuklar ışı büsbütün azıktılar Sız 01topu bolkı de S°nt Antuan m bir azizliği Aranıra kadınlara h taben şarılardan birini olsun tepelıyecek ama sani7 ne yapabilirsiniz' Acı acı güle ıdı Buna da eyvallah dedik ve yumduk, Muhsin karıştı Hanımefendi dedi bu çocuk çok gelgelelım mai canın yongarıdır lerler rek hanımlara ' B. FELEK IILÜDAĞA GEL DE!.. Yazan: Burhan Felek