18 Eylül 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Cumhuriyefin Anketi Sehir Hâdiseler Düşünceler Günün mevzularına haberleri Felsefe tedrisatı tarihimiz dair 10 sual Anketi yapan: Fikrel Âdil j CUMHURİYET 18 Eylul 1945 HEM NALINA MIHINA Bir daha harb olmıyacak!.. J Şcyhlik davası Bundan on bir matematiğe dayasene evvel Pragda nan derslerinizi koŞeyhlik taslamak, bu suretle bazı ka toplanan milletlerlayiıkla takib edebiYusuf Ziya, Muhsin Ertuğrul, Hilmi Çığıraçatun cevablan dınları kendisine mürid edinmek vesair arası felsefe konliyorlar mı? bazı iddialarla dava edilen Dr. FuaJ gresine değerli fel ZannetmiyoGacarla kendisine inüridlik ettikieri s e f e c i l e r i rum.. (3) iddia olunanların yeniden yargılanma mizden Prof. H. Nimetle birlikte iştirak şubesi Reichenbach'm memleketin kulBu mülâhazalar hakkında düşündüklanna; dün, Üsküdar asliye oeza mah ettiğimiz, rapor ve münakaşa mevzu türel bünyesinden habersiz olarak ge lerimi ileride ayrıca ele alacağıın. AnMuhtelif resmî ve nususî rr.emurikemesince başlanmıştır. larını kongreye verdiğimiz zaman kon lişigüzel yaptığı ve esası ancak kendi laşılıyor ki 1933 de Türkiyeye yetlerde, spor idare işl°rinde ve en son gelen İddianamede yazılanl^ra karçı ne di gre tertib heyeti rcisi ikimizden birini doktrini itibarile doğru olan ıslahat sa Alman profesörü, hiç bir fikir ve gaye Denizbank Umum Müdürlüğünda buyeceği sorulan Dr. Fuad Gacar, Şeyh ilk açış günündeki mütad merasimo da yesinde altı sene kadar Ednebiyat fa ile getirilmiş değildir: Onun ysrira bir lunduktan sonra serbest hayata atılarak ;, ı Memlekatte tek parti tmlunmasl i halen bahrî inşaat işlerile meşşul olan [ dernDkraslnin toklşaf.ııa m&nl mldlr, ; sıfatını takınarak etrafma müridler top vet etmişti. Zamanı gelince ikimizden kültesi kadrosu içinde manevî ilimlerl başkası da olabilir, ve bu «başka» sı ladığı, bazı telkinlerde bulunrtnğu, s biri bu vazifeyi ifa edecekti. Fakat, açı görmiyen ve liselerin felsefe derslerini İlmî felsefenin tam aksi bir doktrine Bay Yusuf Ziya Oniş suallenrrdzi şv. • değU midlr? î çekilde cevablandırmıştır: J 2 Müdafaal Hukuk, Halk Fırkası, İ rabca ezan okuduğu, mevludiu tiplan lış gününün arifesinde tertib kom'tesi yadırgayan yeni çapta bir felsefe me sahi'o bulunabilirdi. Dikkate şay^n oian zunu yetiştird!. Ancak Hitler'in tesadü nokta şu ki 1933 Üniversite ısıar.atınuı 1 Bence birkaç partinin mevcudi ! Curahuriret Halk Paıtlsi halinde istl • tılar yaptırıp rüyalar tabir ettiği yo reisi: yeti ve birbirlerini kontrol etmeleri da • halelcr geçlrınlş olan partinin yeni bir ; lundaki iddiaların, tarmmile asılsız ol • Galiba, dedi, sizin yerinize Istan fen Almanyadan çıkarttığı ve gene te felsefe tedrisatına aid safh^sı münaseÜstlhıleTe llıtiyacı var mıdır j yoksa bu ; duğunu 1leri sürdü. Bütün cteki sanık buîdan gelen bir Alman nutuk ver'îcek. ha müraccahtır. sadüfün sevkile Boğaziçine gelen bu ıs betile ıslahat senesinden itibaren vakit • siin olduSu glbl ml kalmal'idır? : 2 Partinin yeni bir istüıal» daha : 3 Partinin bugüne gelene k'adar • lar da, müridlik etmediklerini söyleoi Kendisi Türkiyede felsefe ordinaryüs lahatçı Alman profesörünün gens tssa vakit yaptığım neşriyatın ana düşünceprofesörü olduğunu söylüyor. geçirerek yeni vaziyîtlere ayması ve • faaliyeti laydalı mı olmuştur, zararlı \ ler. düfen Kaliforniyaya gitmesinden sonra Ierinden biri 1945 te, çok g?ç de olsa, Dünkü oturumda hazır bulunmıyan Şüphesiz buna bir şey denemezdi. bu cyeni rejim> ilga edilorek yeni blr memleketin ilim ve kültür tarthine dehalkm içine daha ziyade nüf'Jz edebil : mı? Bu faaliyet daha ziyade saga mı : ; mtıtemaylldlr sola mı? • üç sanığın da sorguları vapılmak üzerp; Gerçekten o günlerde, Edebiyat fakül «yeni rejim> konmu?, yani eski rejime mesi lâzımdır. rinden vâkıf bir mütefekkir tarafından • 4 Ana endüstrllerlj madenlerl, or. : temize 1933 te getirtümiş olan H. dönülmüştür. 3 Cumhuriyet Halk ParHsinln faa I manları^ nakll vasıtalarım umuml hlz • yargılamanm devamı kaldı. tekrar edildiği sörülüyor: Gerçekten t Reichenbach birden PragMa görünüliyeti umumiyet itibarile elbet faydah • rn?t mtiesse^eterlnt mllllleîtlrmelî hare : Fakat aradan bu kadar sene geçük beş milyonluk Berlln'in fel«efe tedri: vermişti. F^asen her sene bu gib Avı olmuştur. Eu faaliyet, bence, d*ha zi m ketl halk lehine ml olmuştur. aleyhlne ; ten sonra pek mahdud bir okuvucu jatında bile bellibaşlı bir istikiTiet ve rupa merkezlerine gider gelirdi. Bina• ml? Hu nvJesseselerln bugünkü çekilde : ftr yade sola müteveccihtir. 4İT1Î Wsefe>, zümresini alâkalandıran bu hâJ'seleri şube haline gelemeyen naleyh fırsattan istifade ederek 1934 teF 4 Devletleştirme hareketinin hal • ldar»sice ml, Denizbank Kanununda ; neden hatırlıyor ve hatırlatıyoruz? Şu henüz felsefenin «F.» si ile ilk temasta : düşürUlen bankalar «Utemll* ldare'ine \ ki felsefe kongresine de iştirak ediyorkın lehine olması lâzımdır. Fakat kul • ml tsrartarsınız? nun için ki arasıra memleket meseleleri bulunan bir memloketin bir rrilvn t'ile : lanılan usullerle bu netice tamamile el : 5 Barem Kanunu hakkmda flk. • Istanbul Srb7? ve Mryva Halinde llcrl du. Açılma saatinden biraz evvel de ne üzerinde bizi düşünmeğe se.keden nüfusu oîmıyan bir çehrînde bütun felzaketli davranmaktan geri kalmadı: de ecilememiştir. Bütün bun.aıın, ilk • rlnlz? Memurln ve Iş Kanunlan ile : »ürülen bir çol: çlkâyetler üzerlne Ticaret o'.Ebilir? muhterem Dr. A. Adnan, bugünlerd" sefe tedri?atma nasıl hâkim 6ak»nllSı, Bclediys, Sizin isimleriniz yerine mü.caaderpiş edildiği zamanki gibi, haıkm his • tatbllcatları tam mıdlr degll ml? Bu •Odası deltgelerlndfn Ticaret Oda« ve îiLnaf Prag sekizinci felsefe konarosir.den Her nekadar hâdise tarihe kanşmij, çok mürckkeb karışık bir Bedar olacağı anonirn şirketler ve ser • kanunlara dahil olanlar lçin mevcud • heyet tetklkler yapmış ve dün çalışraaları denızle ben kendimi kaydettirmek isti Eonra 1937 de Pariste toplanan ilmî fel ağıra mal olan bir •ecrüb» msalesef • tekaüd ssndıkJsrı yerine umuml ve lç '• yorum. best usullerle idaresi daha mJsmır ve Z tlmal bir «lgort«ya taraftar mııınıı, • nı bltlrırlçtlr. sefe koneresinde tanıştığı Bay Re.chen bizden gclmeyen tesirlerle aihayet bulCevab verdikIstanbul hanerlnde, bilhaüsa nskü lslehayırlı olur kanaatindeyim. ; defU rr.i? ] Hay hay! ÜniveTSİtemizin millet bach hakkmdaki hatiFa ve düşünce'erl muştur. Fakat ne de olsa esasen zayıf 5 Barem kanunu bilhassa banka Z n Bir derrcell seçime ml, lkl de : finden ur.ı\ıml bir şikâyct vardır. Kab'ilddlalarına Rore fena nakll ve lerarası değerini de bu suretle göster ni. Türkiyede beş sene kadar tedrn ve fersiz olan felsefe 'edrisıtı rr'an^T/r, • ve ticaret rr.üesseselsri için çok fena • recell »eclme ml taraftarsınız? edilen «ilmî felsefe» etrafmdaki mülâ bir ecnebinin belki kendi doktrînl ba: 7 Istanbul Beledlyesl İle Vilâyet İ hamallatın ktlfe ve sandıkları atmalarıiî miş oluruz. olmuştur. İyi unsurlar elden kaçırıldı. • ldareslnln bugün olduju glbl birleşlk • dan dolayı zarar hududsiizdur. Işl tetkik Kongre giinii muhtelif milletlerin de hazalarını bize naklediyor. Bu arada kımından haklı, fakat muayen bir memÇalışma zevki azalmış, initiative ortadan : kalmasmı m^ ayrı olmasını mı lstersl : eden heyet, bu şeküde meyvalarda rararın saym Reichenbach'm Türkiyeye nasıl leketin kültür yapısı, orta ve yüksek tesplt efr. le^cleri memleketlerinin selâmmı kısa kalkmıştır. Memurin ve iş kanunlarını : oiz? blrbirine bağlıhğı : yüzde 7(1 e kadar S'tikspldlğlnlezlklcrl ka cümlelerle dünyanın dört köşesinden getirildiğini de öğreniyoruz: «Pariste tahsil sistemlerinin mlştlr. Kabzımallar. çürlik ve tetkik etmedim, bu hususta bir şey di j 8 Büyük Mlllet Mecllslnl dil hu : bul etmcmekte, zararı mılstahsil he;?abın» gelerek Prag'm meşhur parlamenU» bi kendisile konuşmamızın asıl can'.ı tara itibarile tamamile baltalayıcı buluyemem. Fakat muhtelif tekaüd snndık ; su?unda kanunlar yapmağa llml | flkrl, ; •?eçlrmektedir:er. Mustah^ll de b.ma a!iş nasmda toplanmış olan murahhaslar fı benim şu sualtmle başladl: nan gelişl güzel hareketi yürîinden edebl bakımlardan Eal&hlyetll ml görülan yerine umumî bir sigorta el'j^t mü • yorsunuz veya hayır? D!^ tarlh, Unlrer. :| mış ve fiatlara b'j çürtik, erikleri zanımpt heyetine bildirmişlerdi, Sıra Türkiyeye çok zarar görmüştür. Pek vâkıfane ya; . Sormak ayıb olmasm amma. Istanraccahtır. Herkes ne olacağım biimeli • filte ve güzel »anatlar çalışmaları mü% •ır.pktedlr. Bu suretle Istanbul halkı yıl. geünce Re;ch<nbach Türkiyenin selâbul Universitesi sizin felsefenizi (yani almış olan yansı İle hâdiseyi blze halardanberl bu flat farkını ödemektecllr lir. Esasen dünyanın gittiği yol <fa bu : takll ve akpdemlk olursa daha mı fay ! tırlatan değerli muharrire teşekkür ambalfilların mını tebliğden sonra şu kelâmda bu sırf müsbet ilimler üzerine kunılmuş o• dalıdır veya değildir? ; Hejet, her şeyden evrel dur. iundu: küçültUimesînl uygun Eermüştilr. lan ve tabiat üstünü tamamen inkâr e etmeiiyiz. ) 6 Bir dereceli feçime taraftarım. | Ç Basın» mütealllk kanunlar İle \ < Istanbul Üniversitesinde dünys <3en, felsefe tarihinl lüzumsuz sayan fel• Cemlyetler Kanunu, Teşkll&tı Esaslye • Heyet hallerdekl nakllye lşlerlnl tetkik 7 Bence Istanbul Belediye ve Vi [ Kanunu İle tearuz halinde mldlr? Ba ; etmekle ; beraber lstlhsal merkezlerlnden nın hiç bir yerinde emsali buluniııyan sefe) kendi Ideolojisine uygun bulduğu (1) Prag kongresi hakkındaki malulâyet idarelerini birbirlerinden ayırmak İ sra Yayın Umum Hüdürlüğünün radyo, • Hale v# Halden manara kadar olan taşı tipik, başka üniversitelerde de görül için sizi hocalığa seçmi? olacak galibp.1' mat Halkevleri Mecmuası olan «Ülkü» lâzımdır, ve bütün belediyeier de ta j sinema, tlyatroyu kontrol altmda bu • maları da tetkik etmlştlr. Bundan ba.şka meğe dcğer ve tarafımdan idare edilen Bilmem! Boyle öile bile b'r tayini nün ayni sene kollekslyonlan lçinde I lundurması dotru mudur, degll ml? : gerek kahz.ma^ gerekne müstahpll veklllemamen müstakil olmnlıdır. rinln ve esnafm düşUncclerl dinlenmlştir. bir feîsefe tedrisatı başlami'tır. Bu ted belirtecek delillere de şimdiye kadar neşredilen «felsefe kongreleri ve TUr8 Kanun yapmak salâhiye'i Eüyük j Dogru ls« kontrolu yapanlarm klfayet • Buna göre bir rapor hazırlanmnktadır. risat tamamile ilmî felsefeden mülhem ratlamadım. Zürich'te bizim : ve ehllyetlerl nasıl tesplt edllmelidlr ve : mağâur kiye» isimli tetkiklerde biılmak mümMillet Meclisine aid olduğuna göre mü • halen bu şartlar mevc.ıd jr.udur? • Bu raporun blr sureti BakanlıCa gönderl dir. İlmî olan felsefe disiplinleri Üni (yani Hitlerzede) âlimlere yardım ce' kündür. Bu tetkikler ayni isim ile bir nasib görürse yapar. Fakat UnivevsUe, | ı<l Umumiyet ltlbarl'.e mal!, adlî, ' lecektlr. versitenin felsefe şubesi kadrostından miyeti vardır. Ona nnüracaat etmişler. broşür halinde de neşredilmiştir. dil, tarih, güzel sanatlar faaliveti aka İ tlcarl «alıalardakl tatblkat Beklllerlnl i çıkartılmakta, buna mukabil fels^fe ta O da Istanbula bir murahhas gönderdi. Stok şayaklar ihraç ediliyor (2) Bu toplantıların mev.'isu h.ıkdemik ve müstakil olursa elbet daha iyi • ve ağırlıklarını kanunlarda mı, İdare " Terll Mallar Pazarlarınm elinde nıühlm lebeleri müsbet ilimlere sevkolunmak Elindeki listede benim de ismim vardı; kında «îş Mecmuası» nüshalarmda taf! t?şkllâtının noksanında nu görüyorsu : neticeler verir. • cuz? • blr stok ha'lrde bulunan şarakları, giyccck tadır. günün birinde çagırdılar gittim. silât vardır. 9 Basm kanunlarını, cemiyetleı lhtlyacı çok btlyük olan Avrupa memlcketKongrenin muhtelif şubelerind* de îstanbul Edebiyat Fakültesi talelerlne yardım rr.akpadlle lhrne olunacaktır. kanummu tetkik etmiş cejii'im. Lâ'dn (3) Bk. Dr. A. Adnan: Hatchenbach 3 Partinin bugüne g°l«ne kadar kendi «ilmî fckefe» sirıin telâkkilerini Bu Ihrscotın eTielft Yunanlstana yapıbesl modern fiziğe, bilhassa yüksck meselesi, İş Mecmuası, 1945 sayı: 47. ruh itibarile kanunUrm birblrlerini faaliyeti faydah olmuştur ve bu faaîiyet anlatan Reichenbach'm gerek kongresnlDfilmaktadır. Bıınun lçin Ftok'.ar nakzermemeleri gerektir. 'e takyidat daha ziyade devletçiliği csas tuttuğuna lacajı Mallar Pazarlarından Yerll Ofi^çe satın den ev^'elki bîr senelik kısa bulunuşuntamamen ortadan kaldırıldıîı takiirde gore sola mütemayildir demlîbilir. a.lınacaktır. da, gerek kongreden Türkiyeyi terketişlerin bir müddet sonra daha ahenkii 4 Memleketimizce »ndüstri hayatı tiği güne kadar devam eden beş senelik Yağ istihsalâtını arttırmak için Diğer taraftan Sovyetler Birliği de yürüyeeeğine kaniim. Basm, Yaym U yeni uyanmış olduğundan, Amcvıka ve Yaj; 1tihEalâtimırm suratle arttııılmasl ikametinde Universitemizin felsefe tedKızılorduyu keskin bir silâh halındo mum Müdürlüğünün kontrol yapması Avrupa endüstri muhitlerinde görülen lçin nebatl tohumlardan yağ istihFal ede risatma gerçekten kcndi dilediği istibulundurmak fikrindedir. Pravda ve makuldür ve hattâ zaruridir. Eakat b?ş teşkilât, intizam ve disiplin bizöe lâ cek lkl frbrlkanın teslşatı hükumetçe In kameti verdiği malumdur (1). 1933 Kızıl Yıldız gibi, hepsi hükumetin dikalarının yapacagı işlere e! koyınJSi yıkile teessüs etmemiştir. Eıicüstrinin gllter?ye slparlı; edllmlştlr. Bu sııretle fın Üniversite ıslahatmda pek tantanalı , susam, ayçiçejl ve tutun tobumundan merasimle profesör muavini tayin edirektiflerile yazı yazan Rus gazeteleri, dofru değildir. Kontrolu yanacak olan ferdî teşebbüslerle ve sistemli surctte Sovyetler Birliğinin askerl kudretini lar da, bu işlerden anlavan, ahlijetn ve çalışıldığı takdirde daha feyı/.'d claca yağ Utlhsal edilecektlr Erzurumda da hlr len ve hemen hepsi Fransada tahsiı etmargarln yağı f&birlkası kurulması tetkik muhafaza etmek, hattâ bu komünist müsamaha ruhu taşıy^n kimseler olma ğına şüphem yoktur. Fakat bugün bü olunmaktnciır. miş olan genclere arka çevirdi. Kendi devletin düııyadaki mevkiini kuvvetlenlıdır. Halen bu şartlann mevcud ol<ip tün cihan sosyal idareye donmekte o!Tren altmda bir adam parçai.^n^ı düşüncesine göre Fransadaki Universidirmek için, daha mükemmel bir ordu olmn'iiBinı bilmiyorum. duğundan bizde de millileştime h.ireter felsefe tohsili artık <demnde^ dir. Dun saL^h Peııdı!:ten İlk selcrlnl yapan vücude getirmek, silâh imaline devam 10 Bu noksarjları kanunlarcan zi ketinin daha ziyade halk lehine olduğu ] 9 numaralı banliyö trenl Kartala doüru ve «felsefe» sayılamaz. Çok sayın proetmek lüzumunu ileri sürüyorlar. Bu yade pek geniş olan ve Hrbirni tutma neticesi çıkıyor. Bu mües??.e'.er:n ida gellrken Ohannes Hoydavın adında blr tuc fesör, o zamanlar benim de iştirak etneşriyata göre, bizzat Stalin. Rus suresi için bankalar sisteminde İdare şüp car tren yolunun karşı tarafma geçmek tiğim fakülte ve zümre toplantı'arında yan idarî talimatlarda görüyoriım. En güzel kombinezonlar, sabahlıklar, gecelikler. lizözler, bütün lç fskat trenln baylar heyetinin durumunu büyük ölhesiz iyi düşünülmüş, fakat pek iyi tat lstemlş parçnlanarak altmda kalarak ferl bu fikrini yiğitçe v& çekinmeden ortaya giyim eşyasmdan müteaddid ve çeşidli kumaşlardan yapılacak modeller, urette ölmüştur. Vak'aya çüde ıslah etmiştir. bik olunamamıştır. Büyük masratUıra Kallköy savcısı Nedlm Evllye el koyar.k atıyor, çünkü kendi dü'şünüşünün doğayrıca gene kızlar ve çocuklar için çamaşırlar. boğulunulmuştur. Maliyet riitlan pn llncelemelere başlamıştır, ruluğuna inanıyordu (2). Bu cesrret ve Halbuki Sovyet Rusyanın en büyük Türk tiyatro fileminin en tanır.mı? ELÎŞLERfnin bu sayısı tamamile kreasyon modellerden mürekkebdir. bu inamş hepimiz için bir imüsal nüdüşmanları Almanya ile Japonynnın Siması olan rejisör Muhsin Friuğrulun hah olmuştur. Fakat banka sisterr.ir.de ve işlemelerin motifleri verilmiştir. Fiatı 30 kuruş. Esrarlı bir ölüm hemen ferdî teşebbüse yakm bir sermunesi olabilirdi. Fakat kendisıle yadişleri gökUlmüş; Italya, Finlandiya, fikirleri şunlardır: Kadıköyde, Baharlyedc, Şekercibakkal toka Ankara caddesi No. 36, TÜRKİYE YAYINEVt îstanbol besti ve bir nevi muntariyst bulunursa «ında 17 numaralı evde oturan ve gü?.e:il şıt, yahud kondisi gibi «otorite» olan Macaristan, Rumanya, Bıılgaristan mağ1 Mani değildir. bu mahzurların önüne geçilebiMr. Ba lle çöhret kazanmış clan'Afrodlt adında bir felsefe hocasmm toplantılarda bulub olmuş; Polonya, Yugoslavja. Çe2 Böyle bir istihaleye lüz\ıın vargibi devlet müesseselerinin luaresine bir kadın odasında ölü olnrak bulunmuş, lunmaması, buîunanların her nedense koslovakya ve henüz teşekkül, halinde dır. r.ıuayene sonunda cesedln gömül seslerini çıkartmaması, çıkartanlarm da bizzat devlet dahi müdahale etmemelibulunan Avusrurya birer Sovyet peyki 3 Partinin bugüne gelene kad^ı dir. meslne lzlı. verllmlştlr. haline gelmiş bulunuyorlar. Avrupada seslerini dinletcnvemesi Hitler'in tesaYARIN AKSAM faaliyeti çok faydalı olmuştur ve bu Rusyaya silâh çekecek kimse kalmadüfen Almanyadan çıkirttıgı ve gene Senenin büyük Eczacı Hasanm cenazcsi dün 5 Barem ve memurin kanunlan faaliyet daha ziyade sola müt.înıayilmıştır. tesadüfün scvkile Boğaziçine ge'.en bu kaldırıldı . hakkında malumat sahibi değilim. İş dir. filmleri başlıyor Alman profesörüıin her dedi'Jiıii İste vaziyet böyle olduğu halde. atom Vefatını ttessürle haber Terdlglmlzj çehSinetnasında 4 Devletleştirme hareketi halk le kanununa gelince... bunlar o kadar şü«mahzı hakikat» addettiriyor, her dübombasınm harbi ortadan kaldırarağı mullüdür kl, bizde ne dereceye kad.ir rimlzln nıaruf taclrlerlnden Hasan depo şündüğünü hemen lâhzasında lcraata hine ise de tatbikattaki aksakhklar blı Amerikamn en büyük keşfi, yaşı en küçük.. fakat kıymeti en ları sahlbl eczacı Hasanın cenazesl dün, yolundaki tatlı timidlere rağmen, harbe' çok kere bu hüsnü niyeti uetices\z bı tatbilî edilip edilmiyeceğini oi'eiıiyonıın. tcendlslnl sevenlerln kollan üstünde, Nl çevirtiyordu. Işte bunların neticesi olabüyük yıldızlarmdan biri debilecek kudrette bulunan devletler, Esasen Çalışma Bakanlığı da yeni ku çantaşındakl evlnden alınarak Zlncirllku rak felsefe tedrisatımızda «yeni rejim> rakmıştır. Bu müesseseler, bankalar sissilâhlarıru ellerinden bırakınıyorlar, temile idare edilirse 'stenilen netîce ta rulmaktadır. Bu kanunlara dahil me yu mezarüRindakl alle makbereslne tevdi adile yâdcdilen bir yenilik ortay^ çıkhattâ daha keskin bir hale getirnıek murlar ve ijçiler için ayrı ayn teka edilmlştlr. Cenaze törenlnde büyük blr ka mış, bu rejim terbiye, estetik, shlâk. ? mamen elde edilir. için bilemekle mesgul oluyorlar. tarafından nefis bir surette yaratılan üd sandıkları yerine v.rauml bir sigorta labalık hnzır bulunmuştur Merhumun na sosyoloji gibi manevî ilimleri esîs di5 Barem kanununa taraftar değilim. mazı, öğleyl müteakıb Teşvlklye camllnde elbet daha iyidir ve hayırhdır. Dünyanın bu durumu karşısında, gelemurin ve iş kanunlan ha^kında bir kılınmış> buradan aile kabrlstanına naklo siplin olarak ders kadrosundan çıkartlin de artık bir daha harb olmıyacağına 6 Son m«bus intihablarında, bu lunmuştur. mış. bunlardan «sosyoloji> yi de Hukuk ikrim yok. Fakat muhtelif tekaüd saninanın! Merhumun çocuklan ve allesl; bu acı fakü'.tesine devretmişti. O kadar ki iiJıkları yerine umumî ve içtimal bir intihablar bir dereceli olmamak ve Şaheseri takdim edilecektir. Diğer rollerde: namzed gösterilmemekle beraber, ol kayıblirı münasebetlle, taziyede bu'.unan selere sosyoloji hocası yeti^thrr.ekie sigortaya taraftarım. Lâkin bu, sadecs dukça heycronlı ve müsbet neticeler ve cenazeye gelen bütün dostlarma »yrı mükeüef olan Edebiyat fakültesi felsefe . MARSHA HUN'f JAMES CRAtG « lemuriar icin değfl. Herke= lçin, elde edito'i. Fakat bunlar müntehibi ayrı teşekkür etmektedlrler. 6 Memleketin okuma bVur^.ın! göz Inunde tutarak bugun için iki <!ereceîi sanilerdi ve muayyen bir seviye temsil kalı.msı haksızlık olur, üstelik, onun bu toplantısına Ingiîiz delegesi olarak iş«3 ekim Öğleden sonra saat dört. ediyorlardı. Binaenaleyh, halkımızın !çime taraftarım. vaziyeti, doğu Avrupadaki başka ajan tirak etmek üzere Almanyaya gelmiş. 7 Istanbul Belediyesi ile Vilâyet seviyesi yükseldiği ve umumî refah Poncet, Daladier ve Bonnet ile uzun larımızın maneviyatı üzerinde çok za Yeni Almanyaya dair Ingilterede konteessüs ettiği takdirde, bir dereceli uzadıya görüştükten sonra, dcğruca tdarelerinin ayrılmalarına taraftanm. rarlı tesirler yapar, kendilerini gereği feranslar vermek istiyor. Bu seyahaseçime taraftanm. Paristen buraya goldi. Almanya iie ilk ile hü'vÛT.et ayrıhp halk/müragibi himayeden âciz olduğumuz zeha tinden istifade ederek Südet arazisiai 7 Istanbul Belediyesile Vilâyet 1 kesin olarak ve yeni bir zihniyet içindc[ârıb vaziyetine kalmnhdır. bım uyandırır. Mutlaka bir şeyler yap gezdi. cnlaşmak hususunda, Pariste kuv\etli 8 Böyle bir salâhiyet yoktur. Çün daresinin ayrı olmasmda daha fayda mak lâzımdır. Rosenberg, Richter'i mevcud. Daladier'nin Üzerimde ilk yaptığı tesir, Almanya[fcü vakıâ böyle kanunlar yapıTabilir. görüyorum. Belediye reisinin de Istan bir tcmayül Bükreşe göndermemizi teklif ediyor, o nın pek dostu olduğudur. lkl memleket Führer'e büyük bir itimadı varmış. Fakat dil, bir kanun meselesi değildir. bul halkı tarafından intihab. edilmesine rada, elçimizle ve Demir Muhafızlarla arasmdaki münasebetler üzerinde uzun Bununla beraber, solcu partiler, F^an[Nitekim bunn. tiyatro her kar,'jnlan taraftarım. temasa geçeceğini söylüyor. Carol üze uzadıya görüştük. sız hükümeti başkanı aleyhinde müca8 Dil hususunda Büyük Millet aha salâhivetle yapar. Dil, t?ıih ve rinde tazyik yapmak imkânı buiunabiHava ordularını silâhsızlandırmak, fniversite çalışmalarmm akidsmik ve Meclisinden karar'.ar verilmesini pek dele ediyorlarmış. Almanya ile olan lecektir. Çok mühlm mesele... şimdi doğru bulmam. Her milktte bu, nşağı münasebetler etrafındaki hava yahud hiç değilse bir hava paktı imlüstakil olmaları elbet müraccahtır. Rosenberg, bana, Rusyadan gelen zalamak lüzumundan bahsetti. Hep r Çünkü ancak bu takdirde v^r'rr.li ola yukarı, ilmî cemiyetler, akademiler ta aydınlanmış bulunduğuna göre. bence, mülteciler işindeki çaiışmalarını .ınlat ayni lâf. rafından tedricen ve gene ilmî bir su Daladier'nin İngiltere ile askerî bir antı, çok enteresan. Berlinde gizli bir bü 3 9 Tearuz haündedir. Çünkü bir el rette yapılır. Nitekim, ben, dil hare laşma yaparak her türlü harb fikrini Büyük Britanyanın, Çekoslovakya ile keti başladığı zaman, emirlerle keli uzaklaştırması ve muhasamat tehd'dleri hazır. Yeni bir devrin açılmasma, Av verdiklerini, Matsny bana bildirdi. Al ro kurmuş, bu adamların işlerile meş hiçbir alış%erişi olmadığını, eğer Çe[den verilen hak öte<i elden aunmaz. meler değiştirilecek yerde, böyle ol beiirdiği takdirde istişarelere yer bı rupa halk efkârı hiç bir zaman bu ka man devletile Çekya arasmda çok do=t gul oluyor, memleketlerinden ayrılms koslovakya, beka buimak istiyorsa Al[Basın Yayın Umum Hüiar'üğünOn Iarı için her türlü kolaylıkları gosteriça münasebetler güdülecekmiş. Çek jkontrolunu kabul etmiyorum. Fırzı mu malıdır diye, derhal Galib Bahtij'arın rakması lâzımdır. Böyle bir anlaşma dar taraftar olmamıştı. yor. Bu mülteciler arasında en istidadlı manya ile dost geçinmesi icab ettiği«Gök Bayrak» eserini basmış ve Ata kesin neticeler sağlayacsk, Daladier'nin Ihal, etsem bile orada bu in yapacak Şu anda, Almanya, Avrupa karasmda hükumetinin, iç siyaset bakımından da ni tasdik ediyor. Çekos'.ovakyanm alatürke bir mektubla takdim etmiş! ; m. mevkiini kuvvetlendirecek, seçimlerden muhakkak ki birinci derece bir devlet aşın sağcı bir rejim tatbik edeccğı te görünenlere gerekli olan bilşîi öğretile cağı düşmanca bir duruma, ne Aîman|6ai?.hiyet]i adam göremiyorım. cek, sonra bunlar, gizli faaliyette buFakat buna rağmen Üniversıte, Dil sonra, «Halk cephesi» nden kurtulma tir. Onun bu sıfatını, yalnız Fransadaki minatmı aldık. Komünlstler tasfiye edi10 Her ikisin'e de. Fakat daha zilunmak üzere sahte evrakla memleket ya, ne de, dünyanın bu kısmmda dülanh Kurumlan çalışmalarını, bu smı ve Mcskova ile mevcud ittifakı solcu partiler inkâr ediyorlar. lecek. zenin muhafazası meniaati iktizasından |yad= tatbikatta olsa eerok. ÇinVü fena lerine iade edileceklerdir. günkü çalışma tarz'.armı rnuvafık gö bozmasmı imkân dahiline alacaktır. Çekyanın hayatı ve mukadderatı Alolan ingiltere tahammül edebiîir, di 4 ekim Çekoslovak elçisi Matsny fbir kanunun iyi ellsr^e milsbet neürüyorum. Yalnız bunlarm çalışmaları Demir sıcakken döğülür... Ukraynalılarla bazı güçlükler çıkt! yor. Ingilterede Münich günlerini tekbeni ziyarete geldi. Çok meyus: Sözünü manyanın elindedir. Matsny, memleke^celer verdiği de vakidir. Meclisin yapacagı kanunlara esas olRuslar için ihdas edilen büro ile hiç rar yaşamağı hiç kimse istemiyormuş. Poncet. Führer'e karşı vaziyetînin ne kimseye dinletememiş. Çekyanın, Al tinin dilenci haline getirilmemesini rica malıdır. bir alâkaları bulunmadığını söylüyorlar. Etherton, jnizlerce parlamento azası olduğunu tam olarak bilmek istiyor. manya aleyhine ayaklanarak değll, an etti. Komünistlere karşı emniyet ted9 Bu kanunlar hakkında hususî cak onunla ahenkli olarak yaşıyabilece birleri alınacağını söylüyor. Ondan son Onlar için de hususî bir büro kunıl adına, beni Ingilterej'i ziyarete davet İstanbulun en eski tâbi.'çrinden ve tetkikatım yok. Fakat heyeti umumi Kendisini Romaya nakletmek üz?re o'ması icab edecek gibi görünüyor. etti.i duklarını bana haber verdi; buna bir ği meselesi üzerinde ısrardan hiç bir ra açıkça hücuma geçilecek. fşimdiye kadar neşrettiği eserlerîe her yesi itibarile şöyle düşünüyorum !d, bir Rosenberg, şimdiye kadar, Rus büzaman geri durmadığını ispat eden yaMatsny, Çeklerin, Rusya ile iTransaBu hususta feendistne sorulan sualle[ şeyden evvel ilim, sanat ve edebiyata 1 memle£etin matbuat kanunlan, o mem parça üzülüyormuş, çünkü, Fransızzılı deliller gösterdi. Benes, M;!letler dan, derin bir hayal sukutuna uğradık rosuna 12000 mülteci müracaat ettiğiı i re, albay Etherton tamcm.cn me"jî cefehemmivet verdiğini gösteı"miş olan leketin idarî ihtiyaçlarma göre tertib Alman münasebetlerini kökündf?n halCemiyetine kendini tamamen kaptırmış larını teyid ediyor. Sirovy, ileri bir şah söylüyor. Eğcr ordu, ikide bir, ça'ışma vab vermiş, Goering'e böyle bir da E Hilmi Çığır'açan sualerimize 3sr?'jVe şu edilir. Basm Yaym Umum Müdürlüğü letmek üzere Berlinde kalmağı tercih vaziyette. Çekyada, şu Birada bir millî siyet değil, fakat komünizmin düşnıanı. lanna müdahale etmeğe kalkmasa, mü vetten asla bahsetmesi şöyle dursv.fit ettiğini söylüyor. ; cevabları vermiştir. racaat daha da fazîa olacakmış. nün de kontroluna lüzum vardır. Fauyanış hareketi görülüyor. Çekler, bi Rusyada bir gözü oyulmuş. kendisini Ingiltereye davet ettirmek Prag'da, halk efkârı, Fransa aleyhinde 1 Bu, milletin terbiyesin?, sîvive kat kontrolu yapacakların ilmî ve eRosenberg, Rusyaya ve Ukraynaya iizere salâhiyetli makamlan iskandil zimle anlaşmak için hiçbir çareyi ihmal Şimdilik başkan seçimi yapılmıyasine, medenî tekâmıilüne 'Ji'oifiir. Biz debî kifayeti olması lâzım geidiği gi pek galeyanlı. gizli ajanlar göndermekte de güçlük etmesini, asıl Goering'in rica ettiğini etmemek zorunda olduMarını ve dış si cak. de demokrasi hareketlerinin ^ok acı ne bi bilhassa uzun müddet math"j3t saSömürgeler meselesi pek müsaid şe yaset bakımmdan, Almanyanın peş:ne Muhtemel bir isyan hareketi gibi ta çektiğini anlattı; bunun sebebi, öu a söylemiştir. ticelerini müşahefe tttik. Te^î fırkanm hasmda birer şahsiyet olarak tenın killer gosteriyor. Fransada: halk efkârı takılmaları icab ettiğini nihayet anladımamen mevziî mahiyette bazı endişe janları başkumandanlığuı da kabui etEtherton'un, bu cevaba ilâve ettiği ise az çok faydalarını gördük. Memle mış bulunmaları da zaruridir. vaidlerle dolu gibidir. Büyük devletler lar. Beneş, solcu partinin karışıkhklar Ier mevcud. Fakat, bu endişeleri'i ça mesi zaruretidir. Başkumandanlık, aşöyle bir cümle daha var: kette anarşiyi, rr.evki 'htiraslarını teskin 10 Kanunların iyi veya fena tat arasında bir nakid anlaşmasını müza çıkarmıyacacma emin olduğu zaman is buk zail olacağını zannediyorum. Mil janların vazifelerini askerî ma'myette IBu, îiein bir •projenin gerçekleşmeetti. Bununla beraber mem'.skette tam bik edilmesi, gene halkm her cihetçe kere etmekten başka iş yok. Mark is tifasını verecek. let, ancak Almanyanın yardımile ger sayıyor, işlerini ve hareketlerini kon sini imkânsız telâkki ettiğimi kendisive kâmil hürriyste müs^enid bir yükselmiş olmasma bağlıdır. Kanun, tikrarlı durumda ise de yabaneı memOtedenberi bizimle bir anlaşma yap çekleştirilebilecek derin sosyal ıslahata trol altında bulundurmakta ısrar edi ne açıkça söyledim.) Sabık Mareçal,. demokrasiye taraftarım ve ınemieketi haddi zatında, bir âlettir. Onu kullan leketlerde hiç değeri yok. Fransada vayor. mak taraftarı olan Hacha, yarmın ikti muhtac olduğunu anlıyor. Çekoslovakya meselesi hakkında da, min istikbalini bunda görüvorum. masın; bilmek lâzımdır. Bununla be ziyet büsbütün başka. Malî sahada is dar mevkiine gelecek olan adam'.dır... 13 ekim Codreanu meselesî: RoTetkiki gereken bir mesele. Çünkü Etherton'a hakikatte şunlan saylemişı 2 Tamamen sulh ve iabilî, harıcî raber, kanunlar yapılırken hayatın tikrar olmamakla beraber, Fransa her Ya o. yahud çiftçi partisi azasmdan b!r senberg, lşlerl uzun zaman şimdiki ha gizli ajanların vazifesi askerî değT, si bulunmasım ister mi? Hele hu diken, normal vaziyet teesîüs etme:'ikre çim ihtiyaçlarma cevab verip vermediğini tarafta, çok büyük iştira kabil:\etine baska kimse. lile bırakmamızm muvafık olmıyacağı yasî mahiyette dir. buhmmasını ister mxl Hele bu dıkeni, dilik Cumhuriyet Halk PartisiTiin yeni ve tercüme edilmeyip içtimaî brünye sahib. Ustelik, karşılıklı yardmıdan 11 ekim Çekyanm, dış siyasetine nı, haklı olarak iddia ediyor. CoJreanu 17 ekim lr.giliz parlamentosu aza ditsman unsurlarla dolu ve komünum bir istihale geçirmesine lüzum görır.ü mize uygunluğunu tetkik etmek icib bahsediliyor. Iktisadî engelleri ortadsn 3'eni baştan istikamet tayin ede;eŞine bize Rumanyada en fazla hizmst etmi1: sından, albay Etherton beni görmeğe zehrile bulasık olursa!) yorum. eder. kaldırmağa ve elbirliği yapmağa herkes dair sorumlu şeflerin çok kesin tendnaî olan adamlardan biridir. Hapisar.ede geldi. Etherton, Lilienthal cemiyetinin. (Arkası var) Muhtelif sanat ve mesleklere mensub münevverler ne düşünüyorlar ? J Doktorun davasına dün Usküdar mahkemesinde yeniden başlandı den bir yaprak Yazan : Prof. i Ziyaeddin Fahri Ftnduhoğlu Sttallerimiz j Sebze Halinde yapılan tahkilcatın sonu P a harbden sonra bir daha harb olmıyacağmı sananlar var. Bilhassa atom bombasının, korkunc tahribkâr tesirile yeni bir harbe mâni olacağı yolundaki ümicîler ku\Tetli. Atom botnbası Japonlann beynînde patlamadan önce de dteki çeşidli bombalar harbi pek feci bir hale sokmuştu. Harbe giren bütün milletler, Birleşik Amerika müstesna. uçak denilcn kanadlı ifritin müthiş yumurtalarmdan hesabsız zararlar göı'diiler. Yalnız Amerika ile Sovyetler Birliğinin Ural dağları doğusundaki toprakkrij bombardımanlardan masun kaldılar. Hattâ Amerikamn batı kıyıları, Japonlann gönderdikleri içi dinamit dolu kâğıddan yapılmış balonların arasıra ziyaretine nğradıysa da bu tehlikeli Japon oyuncakları, Almanların Vl, V2 silâhlarının îngilterede yaptıkları gibi zarar ve zayiatı mucib olmadı. 8000 kilometre menzilli bir ağırtopçu vazifesini gören bomba uçaklarının tahribkârlığı yetişmiyormuş gibi, nihayet Btom bombası da doğdu. Hiroşimada bir tek bomba şehrin 250.000 kişilik nüfusundan. 6000 kişi müstesna olmak iizere. 244.000 kişiyi yaraladı, yaktı ve öldürdü. 60 000 kişi bombanm patladığı anda yandı, 60.000 kişi de aldıklan yaralar yüzünden sonradan öldü. Olenlerin sayısı 150,000 e çıkacağı tahmln ediliyor. Nagasaki'de 26.000 ölü. 49.000 yaralı vardır. Hâlâ yaralılardan günde 1020 kişi ölmektedir. Böylece bir tek bombadan ölenlerin bu şehirde de 40,000 1 bulacağı sanılıyor. Atom bombasının bu müthiş tahrib kuvveti karşısında, meczub Hitler gibi bir meczub biie, onun 1939 da yaptığı gibi, hiffetle harbe atılmak cesaretini gösteremez, diye düşünülebilir. Fakat artık bundan sonra harb olmıyacağını ümid edenlere rağmen, nrdular, donanmalar, hava filoları duruyor. Ingiliz tersaneleri, harb içindeki kayıblarını telâfi etmek ve harb içinde dünyanın en kuvvetli denizci devleti haline gelen Amerikadan geri kalmamak için, harıl harıl gemi yapiyorlar. Amerika, banş zamanında 1079 gemilik bir armada bulundurmak kararındadır. Bu, şimdiki Amerikan donanmasından yalnız 229 gemi eksiktir. Amerikan donanmasının emrinde 21,000 de uçak bııhınacak. Aiom bombasma rağmen, Ingilterede, Amerikada, ileride bir harb çıkmıyacağına inanraıynr ve kuvvetli bulunmak lüzumunu duyuyorlar. Halbuki bu iki deviete silâh çeken en azılı iki diişman, Almanya ile Japonya yere serilmişlerdir. Her İKisinin de baskentlerinde Müttefik bayrakları dalgalanıyor; deniz ve hava üsleri işgal altına alınmış bulunuyor; ellcıinden bütün silâhlan ahnıyor. No. 16 Çamaşır Sayısı Çıktı. Muhsin Ertuğrul diyor ki: MELEK MARGARET O'BRİEN K  Y I B N E L E K Rusyaya karşı hazırlık Kitakcı Hümi diyor ki: