25 Ağustos 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

CUMHUR!'ZT 25 Ağustos 1943 ANK Yunus Nadi geldi Balkanlarda demokrasi kontrolu Cumhuriyet başkenti küçiilüyormuş Edebiyatı Cedide müzesi ve İhtilâl Edebiyatı tarihi Zafer Bayramı prograıtıı rıerı ÜNÜN MEVZULARI j HEM NALINA M1HINA Yazan: AKAGUNDÜZ Nereden fışkırmış bu zifos? Belli değil. Göeurüluyormuş işte! Sebebi. hikmeti neymiş bunun? Böyle işlerde sebeb, hikmet, kaynak araıımaz. Her ferd nasıl düşünüyorsa ve nasıl hüküm veriyorsa öyledir o. Bın bır türlü değil de şehir nüfusunun sayısmca mucib sebebler, siyasî mütalealar, parlak buluşlu, hikmetli mütalealar. Bunlar Istanbulda da çalkanıyormuş, dediler. Bunlarm hiç birini deşip anlatmıyacağım. Yalnız şunu söylıyeyim ki bu goç işi ne bir dedıkodudur, ne de sö'ylenti. Bu, sadece özel maksad ve karanlık plânla yayılan bir kötü propagandadır. Hedefi de sadece siyasî ve içtimaî emniyeti yaralamaktır. Zıhinleri bulandırmak. endişeler uyandırmaktır. Hem de ne tatlı bir dılle, ne parlak diplomatlıklarla... İstanbul şehri şehirinin emniyeti, milleti mubeccelenin solâmeti, istiklâli pür iclâlin bilmem nesi an^ak • u göçun tezelden yapılmasına bağlı b imiş! Insan şaşa kalıyor. Ne var? Ne oluyoruz? Kıyamet mi kopuyor? Hayır. Hiç bir şey yok. Bugünkü muzaffer dünya durumu her çeşid azğınlığı prangalamıstır. Ortada var olanlar şunlar: Tüm topraklarile, tam istiklâlile, iç, dış emniyetile, başkentlik kanunu ile ve anayasasüe merkezi Ankara olan bir Türkiye ve Cumhuriyeti... Başkentlik kanunu tarihin ve yarının kuvvetli scbeblerile meydana gelmiştir. Bu kanunun suyu çıkmadı, anayasaya da el dokundurmağa niyetimiz yokhır. En ustalıkh politika oyunlarını da sezecek kadar tecrübeler edinmiş bir mılletiz.' Ne başkentin değişeceği var, ne de şunun bunun endazesine göre verecek bezimiz. Cumhuriyet halk partisi denilen rejim ve inkılâblar bekçisi ne dışta, ne içte hiç bir politika cambazlığma meydan vermiyecek kadar dikkatli ve inisiyatiflidir. Mussolini'nin öcücü, Hitler'in umacısı, Madridin Churchill'e yazdığı mavi tümenci mektubu bu toprakta perende atamaz. Mılletlerini bu oyunlarla felâkete sokanlarm haline sadece ibretle ve ihtiyatla bakarız. Her türlü panzehir ve emniyet supapı var olduğuna inanımız kesin olsun ve kalb, zihin rahatile yaşamağa bakalım. Fakat ne üzülecek şeydir kl bu maksadlı, çirkin ve yalan söylentı'.T habire yayılıp durduğu halde üstüne parmak basan, tenvir ve irşadla kendi kendisini ödevleyen çıkmadı. Tevfik Fikretin (Aşiyan) ında Edebiyatı Cedide müzesi açıldı. Çok iyi olBalkanlardaki demokrasi kontrolu ve du. Edebiyatı Cedideyi, Fikreti sevenserbest seçim olayları Ankara ha'k lerle şahsi dostlarının gösterdikleri bu çevresinde dikkat ve memnunluk uyan kadirbilirlik samimî takdirlere şayandiîrmştır Yaradılışmda demokrat oîan dır. Ben bu vesile ile bir kadirbilirlikle Türk milleti siyasî demokratlık yoîufida yirmi iki yıldanberi kendi kendısine inkılâbbilirlık daha bekliyorum. Bu çok yol almış ve çok tekâmül etmiştir. millet en kara günlerinde bir istiklâl Bir dereceli serbest seçimden, en et davasına ve kurtuluş ihtilâline kalktı. raflı politika hareketlerine kadar her Onun yıllarca süren bir basını ve edeşeye kabiliyetli olmuştur. Hiç kimse biyatı vardır. İnkılâb müzesi dışmda Türkiye bugünün demokrasisine he kalan bu ulvî edebiyat için belki bir nüz hazır değildir, diyemez. Esasen âşiyan kurulması işimize gelmez, fademeğe cesaret eden de • yok. Bun'ar kat hiç olmazsa onun bir edebiyat taeski mutlakiyetlerin demagojik silâh rihi bol örneklerile hazırlansın. Bazı larıdır. Abdülâziz, Mithat Paşaya (Halk beşerî ve psikolojk sebeblerden dolayı meşrutiyete hazır değildir!),' Abdülha varsm imzalar, adresler j'an çizilsin, mid Avrupaya (Halk hürriyete hazır fakat edebiyatt belli olsun. Bu. yeni ve değildir!), kaçak padişah Altıncı Meh gelecek nesiller için çok faydalıdır. med (Halk cumhuriyete hazır defil Gerçi Bazılarmca sanat sanat içindir. dir!) dediler. Fakat herjsme rağmen Vatan, millet, istiklâl, ihtilâl, İnkılâb her şey ve her olay ha'.kın hepsine ha gibi şey'.er edebiyat konularma girmez. zır olduğunu gösterdi. Son haîife Me Girmez ama ne olur bir defa da girsin cid bile (demokrasiye hazır değildir!) ve girdiriliversin. Meriçten Arasa kadar bütün va+anda diyemez. O günler geçeli yirmi iki yıl olmuştur. Kısa hayatı karışık, çarpık yıllarca süren bir inkılâb basını ve ?deve çirkin geçen serbest fırka bugün bir biyatı hüküm sürmüş ve millete müsbet faydası dokunmuştur. Bu edebiyat ispat delili olarak gösterilemez. Türk istiklâl savaşı ordularının o gün Istanbulun serbest bırakıldığı söyleiçin bir çeşid (modern silâh) hğını da nen son seçiminde, halkm demokrasi yapmıştır. terbiyesinin en yuksek derecesini göstermesl aksini ispat eden parlak bir deBu yılki İzmir Fuarına sevinIiğim lildir. kadar son zamanlarda pek az olaya seSerbest seçim demek her kafadan çıvindim. Izmir bu sefer tam bir Türk kan bir sesle bir adayhk demek değilfuarına kavuşmuştur. Beynelmilel oldir. Onun da zagonu, erkânı. çesid îîsmasındaki faydaların ölçüsüzlüğünü teleri vardır ki halkm bunlara keyfin bilmez değilim. Fakat hiç olmazsa sece ve serbestçe oy vermesi demektir. kiz on yılda bir, yerli fuarı da olsun. * # * Balkan felâketinden sonra bir heyetEn kenar mahalle kahvesinden en le İzmire gitmiştim. Verdiğim bir nutyaldızlı yeni zengin veya katmerli mü kun sonunda demiştim ki: Buraya nevver salonuna kadar bir dedikcdu. (Yaban Izmiri) diyorlar. Bu leke dambir dedikodu... Bir söylenti, bir söylen gası Izmirin alnında bulundukça daha ti... Günlerdenberi buîanık sel gibi akıp bir çok yeni yeni felâketiere çatarq§'z. gidiyor. Onun için (Yaban İzmir) ini (Türk Dört kelimeli bir cümle ama dört yüz Izmir) ine çevirmek zorundayız. Yasa sinekten fazla mide. bjlandırıyor: Izmir. bunu bir 1011 eylulde yangnDevlet merkezi Istanbula göçürülü larmla yerine getirdin, bir de bu fuayormuş! rınla' Tam sayısile kırk yılhk dostum, üstadım ve ülküdaşım Yunus Nadi Abalıoğlu geldi. Onu bir cenaze kabul etmediğim içın geldi dıyorum. Çünkü ben temiz rııhların blmezliğme inanırım. Bu gelişe yarsıladım, yani gıpta ettim, hattâ kıskandım ve hırslandım: Ne mutlu o kurşun sandığa kı soğuk koynunda bir ateş ruhlu Türk Nadi yatıyor. Ve ne mutsuzluk bana ki ş.mdi onun yanmda uzanm:ş değilim. Ve ne mutlu o müsbet ınkılâbcı Fethiye çocuğuna ki Atatürkün bır defa daha sağmda yer aldı, ne mutsuzluk bana ki solunda elpençe divan durmamaktayım da o (Olmez) in sadece karanlık ve kimsesiz gecelerimde A'.a! Ata! diye hasretini çekiyorum. Ne dosya tutarım, ne tarihler aklımda kalır. Onun için (Cumhuriyet) ten rica ediyorum, Bana Ankarada çıkan (Yeni Gün) ün çıktığı ilk sayLsmın tarihini ve numarasını tez göndersin. Çünkü o tarihte Hacıbayramıveli camisinde mevlid okutacağım. O zamanki (Yeni Gün) bu caminin bulunduğu^ cadde üzerındeydi. Fethiyenin beş yaşındaki mari donlu bebesi ve bu toprağın 65 yaşmdaR genc ruhlu ihtiyarı, ben dostunu ve yoldaşını kı»kandırmaz da ne yapar Cumhuriyet iç:n çabştı, Cumhuriyeti gördü, (Cumhuriyet) 1 çıkardı, ömrünü Cumhuriyete armağan etti, (Cumhuriyet) vapurile anayurduna döndü.. ve. her karışı Türk kanile yuğrulmuş istanbul surlarının, önünde secde ettikleri (Şehidlik) e gömüldü. Bu şanlı şerefli vesile ile sayın Jostum, tarihçi ve (Ankara Evliya Çelebisi) Enver Behnan Şapolyonun küçük bir tarih zühulünü tashih etmek isterim. Hoş görsün. Geçen gün Cumhvriyete (Yeni Gün) ün Ankarada çıkışını anlatırken bir tarih yanlışhğma düşmüştür: Ne ben, ne aziz dostum Şükrü Kaya Ankaraya Cumhuriyetin ilânından sonra gelmemişizdir. Rahmetli üstadım Ağaoğlu Ahmed, Şükrü Kaya, ben büyük zaferden iki, Cumhuriyetten üç yıl önce Ankaraya Malta adasından gelmisizdir. Sayın Celâl Bayar, Osman oglu Hamdi Aksoy Tevfik Rüştü Aras. Zıya Gevherle Mahmud Esad Bozkurt. Harun Aliçe raîvmetliler gibi kalemdaş ve ülküdaşlar bizden daha önce gelmisîerdi. Zaferden sonra Şükrü Kaya Izmir ve Saracoğ'.u Odemiş Belediye reisi oldular. Ikinci seçimde Kaya ile öteki Izmir mebusu olarak geldiler ve çok hizmet ettıler. Inkılâb işlerindeki tevazusuzluğumuza toz kondurabileceği için bu küçük zühulün düzeltilmesini rica ederim. İstanbul Komutanhğı programı Vilâyete yolladj 30 aŞusto! Zafer bayramı dolayısils yapılacak merasim programı istanbul Komutanlığmca hazırlanarak Vilâyete gönderllmiştlr Euna nazaran merasıme il.riıj da istanbul Komutanlıemda evvelâ askerlerin, scnra sivü mernurlann tebriklerlle baş'.anacaktır. Saat ]O.T5 te Takslme gidilecak, merasime iîtirak edecek kıtaat teftiş olunacaktir 1ı ( 'î0 da hazırlanan direğe bayralc çeSl'.ecek ve Abideye çetenkler kor.acaktır. K;dezrsiz btr subayın 30 ağustos meydan m'iharebeslnln onemlnl beiırten bir nuîtunn muteakıb istanbul Komutanı b'r söylev rereoektir, Saat 12 de Seümlye kış'.asmdan atüacak topla askerl kıtaat merasim gcçldîne başlıyacaklardır. Şehlr gundüz bayraklarîa donatılacakJ gece de tenvir edilecektir. lub Imparatorluğun mukadderatını mç bir müdiet için idare ede'ek 0 ! m a z s a jjirie^k Milletler arasmda ön Sdfo l a n | ^ Amerikanın, vaktile de J a ponyanın koruyucusu rolünü oynamış olduğunu gdrürüz. iki millet arasmdaki münasebetleri iki geniş safhaya nyırmak rr.ümkündür. 1858 den aşağı 1905 e kadar devam eden birinci sdfhada, Amerika, Japonyayı batı devletleri tarafından parçalanmağa, istismar edilmeğe karşı korumak vazifesini Jzerine almıstır. Bundan sonra durum tamamile dcğişmiş, birinci Rus Japon Niifus sayımı hazırhkları Istatl^tlk Ger.el müdurü Celâliıı yarın harbini takib eden yıllarda Amerika şehrlmlze gelraesl beklenllmektedlr. Vılâ Japonyaya gittikçe artan bir endişe ile yettekl Nufus Sayım bürosu bütun dtklıatlnl nJmcrota] kontroluna hasretm'.ş bu bakmıştır. Amerikanın vaktile batı devlunmaktadır. Dün Ankaradan çehrlmlze Is letlerine karşı korumağa çali'tığı «Dotatlstlk Gcı.el müdürlıiğü kontrolorler'.n gan Güneş İmparatorluğu» yavaj yaden Ct kışl gjlmlşı bunlar bühassa yangın vaş içinde rründemiç ıhtirasları açığa yerlerlııdekl arsa ve blnaların numerotaj vurmuş, batı medeniyeti imperyalizTiilslerlnt taramaya memur edllrr.lşlerdlr. Bundan başka nahlye m'.ıdürlerlj mahalle nin, Asya muvazenesizliğinin bir kurgenişlemek hemahalle b?k banı değil, yayılmak, muhtar \e lhtlyar çllerl kendi n'.ıntakalarmda dolaşarak nu veMnde bir sulh bozucusu olarak belirtnarasız blna kalrcamasına dikkat ede miştir. ceklerdir. 1853 de Birleşik Amerika cumhuriBayındırlık Bakanı Rasadhanede yetleri Bahriye kumandam Mathaw Bayıad'rlık Bakanı Sırrı Day> Kandllll Perry gemisile Yedo körfezinde de.nir Rasadhaneslnl zıyaret ve gordugü lntlzara ' atıp Japonlan dış âleme kapılarmı açI3ay va mükemmeilyetMn dolayı llüdür ' tnağa davet ettiği zaman Birîeşik AKemall t*brlk etmlştlr. merıka Cumhuriyetl»ri âşikâr bir Asya siyaseti kabul eüniş bulunuyordu. Kuvvetli batı devletlerinin inhisarc» kontrollarma girecek bir Asyada üoaret Imkânlarmı kaybedeceğini hisseden Amerika, Uzakdogu milletlerinin istiklâl ve hürriyetlerini desteklemeği kendi menfaatine uygun görüyordu. Bu itibarla çok geçmeden Japonya da batıya karşı Amerikanın himayesinden istifade et> meğe başlamıştı. Bu çeşid münasebetler neticesi, iki devlet arasmda imzalanan Şeker satışlan başladı Dündan ittbaren bakkal d jkkânlarmda anlaşma Japonyaya Amerikada inşaat) çekert tenzllâtlı olarak Batılmaga başlan bahriye tahsili imkânlarmı verdiği gıbi, mıştır. Yalnız ba7i bakkallar yeni Ilat U gerek ticaret gerekse harb filolarmın zer:nd»n şekerlerlnl tedarik ederr.edlklerinAmerikan tezgâhlarından teminini d9 den satışa başlıyamamışlardır, Dunım bumümkün kılmıştı. Gene bu anlaşma gün düzelecektlr. neticesi, Birleşik Amerika CumhuriyetMaluller günü TarınSİ 2ı • """>ıo3 pazar günü maluller leri, Cumlıur Başkanı Japonya istedıği günüdür, Bu muna'sebetle şehrlmizdekl takdirde, beynelmilel anlaşmazlık halharb malullerl yarın Eaat 1 . , ~ da Tak lerinde hakem rolü oynamagı kabul et0?< * elmde Cumhuriyet ab'.desi önur.de toplanafaklar ve blr geçid resml yapccaklardır. mişti. Gene Amerikamn ilk adımı atmaticarî anlaşmalar, Tekel Bakanlığı Paşabahçe cam Bİle girişilenbatı devletleri ile de Japonyanm diğer müsavi fabrikasını ahyor haklarla münasebetler kurmasına yol Tekel BrKEiılıgı, kcntıi mevzuatma glren meşrubat ve alkollü lçkllerin kolailıkla açmıştı. 1905 e kadar devam eden bu dosfuk satlşmı temln maksadlle Paşabahçe çlşe ve cam fabrlkRsmı satın almaya karar ver münasebetiermde istisna teşkil eden mlB bulunmaktadır, yegâne hâdise 1863 de Amerikalılarırj Insilız, HoUandalı ve Fransızlarla bırYapı ve Kredi Bankasının lıkte Şimoneseki bombardımanına istiGalata şubesi Yapı ve Kredl Bankasmm Galata şubesi rak etmeleri olmuştur. Bu sıralarda Jadündenberi lşe başlamış bulunmaktadıı. ponyada ecnebilere karşı kanlı bir aMemlekotimizin \ş hayatında müsbet ve yaklanma başgöstermiş, ve batı dev. hayırlı bir mi'rs^ese olarak kendislnl tanıtmağa muvaffak olan Yapı ve Kredl Ban letleri de cezai mahiyette Şimoneseki kasının bu yeni teşcbbusünün de muva'fak limanmı bombardıman etmekle cevab olmasmı terrrennl ederız, vermislerdi. Maamafih bu ayakknma neticesı harab olan ecr.ebi mülklerina Arkadaşını öldüren çocuk neler karşıhk verılen tazminatı Japonlara söyîüyor? iade etnek suretile Amerikan kongresı Fatlh KışancS'inda Kadir adlı blr çocuk. Mcs'ud lfîmll cljer blr çocuğu bıçakla ya iki devlet arası münasebetlerinde iyı raJıyarak, Bldürmuştü. Kadlr, sorgusunaa, niyetlıliğe bir misal vermek istemiştir. Mes'udun elmde sopa ile kendlslne hucunı iki devlet arasmda anlaşmazlık başettlğlnl, tccndlşlnin de onun karnma bıçak langıcına Rus Japon harbi neticasinds sapladığmı söylemlştlr. Bu mudafaaya karşı olen Mes'udun aıınesi, o sırada çocuğu imzalanan Portsmoath muahedesi ebeb nun elinde ecpa bulunmadığını, Mes'udun olmuştur. öldurulefepinden hiç haberi olmadan ani Rusya, Almanya ve Fransanın 1835 blr saldırışla Kadlr tarafından >ere serildl Çin Japon harbi netiresınde Japonvağinl Uerl surmektedlr. Aynl zamanda, ldnm kazanmış olduğu Liaotung yarımadlasına Böre, Kadlr, uç ayuanberi Mes'udu öldurmeji tasarlıyarak, peşinde dolaşmış, casını iade ettirmiş ve Japonvanm dikendilerine fırsat b.ıldukça dayak atmıştır. Hattâ tir ğer harb ganimetlerinden fcereslnde Mes'udun blndlğı sar.dalı devlr pay çıkarnıış olmalarını Amerika hiç meğe kaıkışmıştır. En scn, Fatih parkında de hoş görmemişti. Asyada istilâ tehlıkendlslni do'.muştur. Oldurmeden üç haf ! ta evvel de sinema donuşu Mes'udu kalça lîesi kundağmı sadace batı devle'leriolduğunu tevehhüm sından varaıamıştır, Bu yaralama karakola nin fitillenıekte da bıldırıln.iştlr. | eden Amerika. bir RÜS Alman FranClnayete sebeb, Kadlrin blr karamelâ kâ EIZ kombinezonu karşısmda Japonya ğıdı meseleslnOen Mes'uda husumet besle I tarafmı tutacağını Cumhur Başkanı mesl imiş Di^er taraftan, Kadlrin babası Theodore Roosevelt vasıtasile Japınyada çocıifcunun kasden boyle b:r harekette | bulunmadı. nefsınl koruma hallnde kal ya bildirmisti. Işte bu vadi. hatırlamadığı müdataa=ındadır. | ları yüzünderdir ki Rus Japon harbi Savcılık, oldürmenln tasar:anmış olup ol sonunda Japonlar sulh müzaksresinde madığını araştırmakta, muhtelıf klmseierln Amerikan Cumhur Başkanhğmın haiıadesuıl Elmaktadır, kemlik etmesini taleb etmişlerdi. PortsVapurla çarpışan mavna mouth Muahedesi Japonya lehine bir Limanda, tuccar malı yuklu bır mavna, zafer savılmakla beraber harb tazminaDenizyollarının GS numarah vapurile çarSakhaiin yarımadasmm pışmıştır Deniae doku.en ma.lardan blr tı!e birlikte bütününü istiyen iaponlar tatmin edıkısmı kurtarılmıştır, Bir kumarhane meydana çıkarıldi lememiş, bu mtıvaffakıyetsizliğin raes"îeyc^luiıda Acar sokagında Ekrem isimlı uliyetini Theodore Roosevelt'e yüklebirıslnln e\ınde kumar oynattığı haber a. mek istemislerdi. Imarak, eve gıdilmiş ve sekiz klşı ele geçiki millet arasmdaki münasebetlerde mlştır. Kumar oynatmak ve 05 ramaktan gittikçe artmış. soruşturya yurıitulmektedlr. i başgösteren gerginlik Arnerikanm Asyada takib etmek is*eBugün yapılacak yelken yanşları! diği Açık Kapı» siyasetinin yani AsSu spirları ajanlıjl tarafından tertib j edllen Şarpi yanşları bugun Bebek İle ' vanın bölîe bölge ve inMsarcı bir şeBeykoz crasında yapılacaktır. YarışHra sa | kilde değil fakat roü'tereken ve müsavi at 11 te Bebekte Galatasaray kulubu onunden başlanacaktır. Beled^e Dalınl Enc ınıpıı:nde kaza kaymakamlarınm da lçılraklerlle bir toplantı yapılarak Tcprak Oflsln artırmaya mmafakat ettiÇl francala ununıın fırmlara tevzl şeKU sörüşülmüş^ ycnlden llave edllen DK) ( " çuval un, kazalara takslm olunmuş ve bllba?ı eemtlerde francala lmal eüen fınn bulunmadığı gözönünde tutularak mevcud fio francala fırını mlktarı s> adedlne çıkarılmıştır. Kaymakanılar bu unları fırınlara llâve edecek ve yapacakîarı llstelerl Dalml Encümene blldlreceklerdlr, AtLettz'n federasjonunun hazırladığı handlkapîı koşuiar bugun saat 1^ de Fenerbahçs stadında yapılacaktır. l o o , 2(iO, Muhabere Yarbayı Emin OFKUTun 4Oı I, * M , 15ı rfı ve öfHKl metrellk koşu fransızcadsn dilimize çevirdiği bu ese O lara bu rru?abakalann en seçkin atletlerl rin ikinci basısı yayınfanmıştır. Iştlrak edecektlr, Fiatı 200 kuruş. Tarih boyunca Amerika ile Japonya arasmdaki münasebetlerin gelişmesini gözden geçirdiğimiz zaman, bugün mağ. Amerika Japonya A münasebetleri tarihi Balkan barut fıçısı [ M. KENAN Francala fınnlan çoğaltıldı ltı yıldır kan ve alev içinde cehennemî bir hayat geçiren dünya. Oh, hele sükür harb bitti! Dijip rahat bir nefes bile Almadan bir EÜrü pürüzlü, tehlikeli meseleler karşısmda kaldı. Radyolar, ojanslnr, gazeteler, hergün yeni bir karışık işi haber veriyor. bılfal yırtılmış olan Meşhur Alman askerî muharriri muahedenın artık Clausev\i<z ki ona askerî filozof da yururlukte olmadı diyenler vardır «Harb, siyasetin başka ğını tasdıkten başka vasıtalarla bir devamıdır>> der. Bu sozıi bir şey yapama «siyaset, harbin başka vasıtalarla bir mışlardır .Bu durum devamıdır» şekline sokabilıriz. Msdemhaklarla istismar edılmesi siyasetinin karşısmda Amerika kendisini harbe s.; ki ikisi de bır mücadeleden ibarettir ve Japon yayılma emelleri önünde bir sed rükleyebilecek her hangi bir hâi'seyi ikisi de birbirinin tamamlayıcısıdır; o dk çektiği nisbette hâd safhaya varmıştır. önleyebilmek kayğusile, Çindeki ecnc halde böyle küçük bir değişiklik ile y Birinci Rus Japon harbinden mıızaf bilerın ve askeri kuvvetlerin tahliycsi büjuk bir yanlıslık yapmış olmajız. fer çıkan Japonya askeri kudretinden işini üzerine almıstır. Bunu zayıfı'ğa Bilâkis bu sbz o kadar doğrudur ki ıste • , • aldığı hak iddiasile Asyada yaylmak yoran J^pon militaristleri Yangtze neh silâhlı ve kanlı harb bıtmiş olmakla •" emellerini belirtmekte gecikmemiş ve rinde Amerikalı'arın Panay gambatu.u beraber, siyasî savaşlar şiddeti gittikçe 1908 de Amerika ile birlikte Çinin is uçakla bombalayarak batırmışlardır. artmak istidadını gösteren bir hava tiklâl ve tamamiyetini müdafaa etmcği Maarr.afih sonradan hatasını anlayan içinde devam ediyor. Eğer ihtiraslar ve taahhüd etmiş olmasına rağmen. 1915 Japonya, daha henuz Amerika ile harb azgınhklar jerine akli selim ve itidal te Çin cumhuriyetine «21 maddelik bir çıkarmak arzusunda oimadığı için, ta" kairn olmazsa, bu siyaset savaşı ürüntalebname^ 5i ihtiva eden bir ültimatom minat vererek ozur dılemiştir. cü bir dunya harbine kadar gidebilir. göndererek Çinin resmen Japon nima1937 de başlayan Çin Japon harbi Görünüşe göre, şimdilik üçüncü bir ye=i altına girmesini istemiştir. karşısmda Amerika, harbe sürüklen dünya harbini önleyecek tek müsekkin Birleşik Amerika Cumhuriyetlçrinin memek şartile her nasıl olursa olsun ilâc atom bombasmdan ibarettir. Bir protestosu üzerine Japonya taleblerin Japonyanın harekâtını önleyebi'mpk tek atımı ile bir şehirde 60.000 kişiden de bazı tadılât yapmış ve Çin bu ikin yollarmı araştırmıştır. Bununla bera fazla adamı olduren. 300,000 kişiji yaıaci şeklile ültimatomu kabul etmek zo ber hususi ihracatçıların Japonyaya layan ve diğer bir şehirde de olülcr ve runda kalmıstır. Bundan sonra Ame harb malzemesi sevkini önlemek münı yarahlar dışmda 80,000 kişiyi sözun asrika her iki mem'.ekete de bir ihtarna ku'h olmamış, ancak Avrupa harbin'n lî manasile «yok eden» bu atom bomme göndererek kendi muahede hak başlamasilç ahnan tedbirler, kon^rern bası. eğer. hakikaten harbi de yok edelarını ve Çinin siyasî istiklâlile bütün kabu! ettiği yeni kanunlar sayesırıd<? bilirse insanlık ve medeniyet bu mutbulan bilginlcri lüğünü ihlâl edecek herhançi bir a ı yavaş yavaş bir çok maizemeye ambar hiş tahrib vasıtasım Mesihin azizlerinden daha aziz sayalaşmayı iyi karşılamıyacağmı açık^a go koymak kabil olmuştur. Harb halinde olmıyan iki devlet &ra caktır. Fakat korkulur ki başkaları da bildirmiştir. suıdaki münasebetlerde bu gergin'iğ'n bunun sırrını bulsunlar veya bir antiJaponyanm Çine nüfuz etmek arzuları atom icad etsinler. In^anlar, her zehirin yavaş yavaş fakat açı.< bir şekilde bf diplomatik vasıtalarla ortadan kaldırılması yoluna gidılmiş, fakat Japony* | bir panzehirini ke^fetmisler; her taarhrınce endişeleşen Amerika nihayet ruzî silâha karşı bir müdafaa vasıtası 1922 de Japonyaya «Açık Kapı Siyase nın Hıt'.er'le ve Vichy Fransası ile uyuşarak Hindiçiniye asker çıkarması iıze bıılmuslardır. ti» ni kabul ett^rebilmek ve Çinin isHarbin önüne geçecek şey, vücudrine uzun aylardanberi devam eden tiklâl ve hürrijetini sağlayabilmek içın müzakereler kesilmiştir. Maamafih he lerden ve şehirlerden ziyade insan ruWashington'da Japonyanın da iştirakıle yokedecek bir men bir ay sonra Japonyanın ısı arlı mınun fhtiraslarını «Dokuz Devlet Anlaşması> ile neticetalebleri üzerine müzakerelere yenıdfn atom bombasının keşfi olacaktır. lenen beynelmilel bir konferans toplaBugün, 6 yıllık korkunc boğusmadan başlanmıştır. 20 kasım 1941 de ilerı iümıştır. Ayni zamanda imzalanan bîhri rülen Japon teklifinde Birleşik Ame sonra dünjanın manzarası hiç de ümid anlaşmada Japonya, Pasifikte herhangi rika Cumhuriyetlerinin gerektiği kadar verici değildir. Müşterek düşmanlar bir taarruzda kendi adalarınm bütün petrol vermeyi taahhud etmesi don yere serildikten sonra, dostlar ve mütlüğünü teminat altına almış ve böyls durulmuş olan Japon kredisinin iadesi tefikler, şimdiden, hafif tertib elenseielikle kurulan statüko on sene kadar ve Çine yardım etmemek vadinin ve re başlamışlardır. Bir taraf «stratejik devam etmiştir. rilmesi istenmiştir. Bu tekliflerde Ja emniyet», öteki taraf «ideolojik emni1931 de Japonya Mançuryayl istilâ ponyanın harbden vazgeçmek ihtimab yet» peşindedir. ettiği zaman Amerika Milletler Cemi dahi ileri sürülmemiştir. Japonlar bu Ben Balkanların halinden bahsedeyetile işbirlıği yapmak suretile bu is müzakereleri devam etürirken Japon cektim. Lâf lâfı açtı ve sütunum da hetilâyı önlemeğe çahşmış, fakat muvaf donanması da Pearl Harbour baskmı men hemen doldu. Balkanlara eskiHen fak olamamıştır. 7 ocak 1932 de Japon için mevzi almış bulunuyordu. 26 ka A\Tupanın barut fıçısı derlerdi ve haya Mançuryada Mançuko kukla hüku sım 1941 de Japon mümessillerine tev kikaten öjle idi. Bu fıçıyı büyük devmetini kurduğu zaman bu hükvLııt ti dı edilen Amerikan mukabil tekliileri letler dolduruyor ve gene büvük devtanımamak suretile Amerika tek başır.a Çin istilâsmm sona ermesi esasları ii letler atesliyordu. Birinci Dünya HarJaponyaya karşı bır durum almıstır. zerinde yürüyordu. Cumhur Başkanı bi, Balkanlarda patlıyan bir tabanca ile 1934 te Japon Dış Işleri Bakanı dosta Roosevelt daima sulhun mümkün ola ateşlendi ve Balkanları kanstırmakia ne bir nota göndererek «iki hükÛTict bileceğine inanıyordu. Halbukl Japon en ileri giden iki büyük kartalın Çarlık arasında dostane bir şekilde hall?d'le ların müzakereleri göz boyayıcı bir ba ile Avusturja Macar imparatorl'içumİ3'ecek her hangi bir meselenin m?v hane olarak kabul ettik'.eri, filolarınm nun kanadlarını yoldu; başını yedi. cud olmadığmı> bildirmiş ve «Japon Pearl Harbour baskmını vermek üzere Sonra, Balkanlar bir sukun devresi yanın her hangi bir zorluk ve karışık çoktan yola çıkmış oldukları sonradan geçirdL Çünkü Balkan Antantı camialık yaratmak arzu^unda olmadığırı» anlaşıldı. 6 aralık 1941 de, Cumhur smı kurarak bir müddet kendi işlerine ilâve etmiştir. Amerika bu notaya avni Baskaru Roosevelt son bir ümidle Im büyük devletleri karıştırmadılar. Içlenezaketle cevab vermis, fakat bir kaç paratora şahsî bir mesaj göndermişü. rinden bir tanesi de ötekilerin ittifakı ay sonra Japonya 1922 de imzab.nnn Ertesi pazar sabahı Japon uçakları Pe karşısmda sinmeğe mecbur oldu. Fakat bahrî anlaşmayı feshelmek arzusunu arl Harbour'a önceden hazırlanan cc bu sükun de\Tesi kısa sürdü. göstermiştir. 1937 de Japonya haric vabı bırakmışlardır. Bir sokak fenerine metresile beraber olmak üzere Brüksel'de toplanan «Dobacağından asılmak ve kasab süngerile Toplayan kuz Devlet Muahedesi» âkidleri esasen silinmiş suratına ne >azık ki yaşarken M. Kenan KAN değil tükürülmek gibi asağılık bir olumle canı cehenneme giden MussoliYARIN G Ü N D Ü Z ni, 1938 nisanında tenekeden faşist baltasını Arnavudluğa vurduktan sonra, Balkanların sükunu bozuldu, rahatı kaçtı. Bu defa da Balkanlara musaüat olan başka iki büyük devlet Almanva ile Italja, bu barut fıçısınm kurbanı oldular. Balkanlar kazanını gene kaynaSAZ CAZ DANS tan. barut fıçısını, dolduranlar var. 30 Ağustos Zafer Bayramı şerefine fevkalâd» Fazla karışhrana felâket getiren bu eğlenceler 1 eylu! cumartesi aksamı muazzam uğursuz fıçıyı tekrar ateşlemek cinneSÜNNET D Ü Ğ Ü NÜ tini gösterecek olanlar, maziden ibret İdare: Kanuni Ahmed Yatman alsalar çok iyi olur amma bir defa ihtirasla gözü dönenler, o kadar kör oluyorlar ki tarihi okuyacak ve ders alaVapur iskeleleri arasmda cak halleri kalmıyor. BÜYÜKDERE SARIYER Kocatas Su\u yanmda Toplayan: KAN i Bnstaneı !?«!•! F Gazincsnnda HACER DULUŞ FERAH PÂRK Gaztao ve Sineması Yarınki PAZAR: Alt kat alatuıka kımımızda zengin program. Meşhur cümbüş ~ r f c r . r t 1 r v n ı , 1 T T genc bestekâr Z,tR.I I ^ U Y l j U L U Kemanî KADIKÖYLÜ kendi sazüe bestelediği alaturka ve alafrangs şarkılar. idaresinde S A Z M İ T H A T Uç meşhur muganniye bir arada Floryada denlze glren Mehmed oğlu 13 41 doğumlu Hasan Tombul, fazlaca açılmış, su'ara kapılmıştır. Genc, etraftan yetlşilîncrye kadar boğolmuştur. ' Bir genc denizde boğuldu Sabl^e Tur S s r ^ N Gsşar Hamiysl Ouyguiu İkinci ve üçüncü kat alafranga kısmımızda: En yeni Sü'İNG ve RUMBALARLA DAIJS. Smemada: GİZLI ORDU, pazartesi akşamı MIHRACENLN ESRARI. Perşembeye ÇOBAX KIZI Beyazıd Lâle Bahçesinde Yarm akşam: BVI'UK arus V^IERE Ustad bestekâr SALÂHADDİN FINAR. Meşhur kemanî NECATİ TOKYAY ve arkadaşları Konseri ETİ TİYATROSU : ŞADl ŞENER ve Arkadasları. Akordeonist SAADET ve komedyen HAKKI BUŞEN birlikte De\let Kuşu vodvil 3 perde r * ile yalnız Başbakanlık Istatıstık Genel müdUr'üğunden; 21 ek^m 1945 pazar günü msmleketîmlzdo yspılacak olan genel nJfus Eayımı. nın esas'.u, lclr.de lnsan oturan veya İn. san oturması Ihtimall olan bütün yenerin numarslanması teşkıl edecektir. Sayım yönernrellklerlne gore, nuznarasız yerlerde oturanlar hukumete haber vermek zorunaadLrlar, Bu meoburiyete uymıyanlar para c«ısına carptırılacakÎErdır, Şehlrlerde, numara levha=ı takılmajnış veya sonrndan numara Is^hası konulmak tızer* geçlcl olara': iırç ı İle nurnarası lşaret edr.meml» bmalarda oturan.arın sozle veya yazı İle en VB>:m Beled:ye daıresine haber vermelerl lüzamtı blldırüir Nüfus sayırm için bütün evler numaralanacak BİR İKİ SATIRLA MONTE KRİSTO BEŞİKTAŞ Y A R İ N ve Arkadaşları AfTMED Y A L O Komedi 3 perde. Yarın akşam A Z A 4 üncü forması çıktı NET KİTABEVİ Handikaplı atletizm müsabakaları E L E K T R İK MESELELERİ, I. Operet Bahçesi SES Tiyatrosu •"• Sanatkârları 50 kisilik kadro bir defaya nıahsus 27'8 945 P A Z A R T E S İ akşamı saat 21,30 da BAHÇESİNDE G Ü N D Ü Z MÜZEYYEN Senar Isıl Halk Sanatkârı İSMAİL DÜMBÜLLÜ GÜLDÜRÜR. SABRİYE TOKSES V A K A P L I C A L A R I ZENGİN V A R Y E T E K Bahçesinde aynı program. CENNET BAHÇESİ GÂZIHOSUNDA Y A R I N G Ü N D Ü Z ve A R K A D A Ş L A R I AşaSı Orta Alâ kuruş kuruş kuruş Bugdaydan 51 > 5~j RPJ Arpadan 7H gç 93 Kuru uzumden Itî'ı ıçg 23.^ IstanbUi Mu'tlliğlndenHava Kurumunun yurdumuzdaki pek kıymetli hızmctlerl herkesçe malum oldj. ğu gıbl muavenete m.thtaç \atandaçlarımıa n Imdidına kjşnn Kızılay Kurumj ile bir kısım vatan yavru'.arını şefkatll himayesinde yaşatan Çocuk E=lrgeme kurumunun meskur hlzmetleri de aşlkârdır. Blnaenalevh aldıgı teberruatı bu Ikl kurumla aralarında paylrşan Hava kurumumuza her vesıle İle jardimda bulunulması lüzumu,' Fıtre ve Zekât vermekle mükellef olan mulrtîrem ahalimlze ehemmlyetle arz ve sadakai fıtrın miktarı ilân olunur Sadakai fıtrın İstanbula aid miktarı Kadiköy SÜREYYA Sînemasında Kıymetli sanatkâr TF/VHİD Bn.GE'nin iştirakile ÜN'İVERSİTE KİTABEVİ Dostoye\ski Nurullah Ataç KUMARBAZ Düryanın en meşhur romanîarmdandır. Mcvcudu kalmadığından 2 nci basımı yapılmıştır. 125 kuruştur. AHMED HALİD KİTABEVİ DELİ DOLU Büyük Operet 3 perde Yazan: EKREM REŞİD Müzik: CEMAL REŞİD DVS OGLEDEN scnra istanbul Lıman ve Deniz Işietmeleri mudurlJJımde, Ulaş. tırır.a Bakanlığı Dış Nakllyet şubesi relsl Bürhaneddm Yenlsey^ Devlet Denlzyolları vs LmsElan lş.etme vrnua mudur'.uğu er. kânından bazı vezat ve şehr.mızln tanınmış armatorlerınden blr grup sulh zamanı yabancı dış hatlara yapılacak yük ve yolcu nakliyatı etrafındakl tetklklerlne devam etmışl^rülr. * KA^ADENIZDE fırtına tekrar başla. mış bu^Dmaktadır, Sefere çıkmış bulunan gemiîer fırtına yuzünden en yakın limanls.T3 lltica etmişlerdlr. J Radyo Karbon TABLETLERİ Piyasaya bol miktarda arzedilmiştir. Adaları Güzelleştirme Cemiyetinden : Cemiyetimizce 25 3'945 bugünkü cumartesi akşamı Anadolu Kul'ıbjnrle verilecek olan baloya davetlilerimizi götürrr.ek üzere saat 20.30 da Modadan bir vapur hareketle Caddeb'ostanı. Bostancı ve Heybelıadaya uğrıyarak Büyükadaya gelecektir. Sayın davctlilerin bilet ücreti ödemelerine luzum o'.nadığı bildirilir. Ramatan 17 Cumartesi •a Vdsatı 9 Ö' M. ÂDAM Kadm Terzisi başlamıştır. Ankara, Atatürk Bulvarı No. 161 Sipariş kabuliiııe istiklâl caddesi No. 417 üstü Aprt. Eyüb HALK Sinema Bahçesinde B U A K Ş A M 9,45 t e CUMHURİYET Nüshası 10 kuruştur. ülr ayus l'ç aynK Aitı a.,ıu Seoelllt Muazzam S A Z Heyeti ve seçkin OKUYUCU BAYANLAR Aileler yemeklerile geleblliı lor. Saat 16 Ha baslıyan bu matineler içkisizdir. ZEKRA ve Arkadaşları BİLİR Halk Sanatkârı Abone Şeraiti T 300 gj ™ g Harlo ıcın ni Jl 1 3' tSMAiL DÜMBÜLLÜ SABRIYE TOKSES ve AHMED GfXDÜRÜR birlikte YALOVA KAPUCALAR1 komedi 3 perde. Zengin varyete D i k k a t Gazetem'.ze çOnderllen evraS »e yazilor neşredlıslc edllmeslo lad» olunmaa.