12 Temmuz 1945 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

MILLÎ ROMAN • BELKİ BİR GÜN V E D A D T A N C A Sade bır yazı fakat; çekıp goturen bir çağlayandır Ruhunuzu aşkın berrak goklerınde gezdırır, safıyet ve feragatın mıstık felsefesını vaşarsınız, Fıatı : 200, cıldlı 250 Krş İ N K I L Â P , . Hasan Saka Eden Mülâkatı 2! "* Telefon: Başmuharnr: 22366. Tahrirheyeü: 24298, İdare ve Matbaa kısnu: 2429924290 ' V^. / ^ ^ ^ INKILAP KİTABEVİ K İ T A B E V İ . . nn • . . ££ 1110! Jfll öajfl .' 7 5 0 7 p umhuri nml IS1ANBUL, ÜAUALUÜLU r 30.000 kelimelik Izahh ve misalli FRANSIZGA TÜMtÇE Ayrıca Her ılrr* aıd teBâik ter^rJe'le Hukuk ve Ekonomı terımler^Jfiv e edıl 1 ' ~^«^mıştir. Cıldlı olarak 83Kbrustur SÖZLJİK Telgrai ve mekrub adresı: Cumhuriyet, tslanbul Posta kutusu: Istanbul No 246 PerŞeiîibe I 2 TemillUZ 1945 AHMED H A L İ D^jTABEVİ Mülâkatta Türk Sovyet muahedesi meselesi görüşüldü, Dış Bakanımız Türk hükumetinin görüşünü anlattı Hasan Saka, iiçler konferans sonuna kadar Londrada kalacak Dış Bakanımız konferansın bizi alâkalandıran meseleler hakkındaki görüşmelerinden haberdar edilecek Yeni bir Alman milleti yaratmak yolunda.. unun haberlerı ıçındf en goze çarpanlardan biri dc sudurAlmanjada Ameıikalılar tarafından ısgal olunan bolgede binlerce, juzbınlerce mckteb kitabı venıden basılmıs. bır kaç bin mektebı jdare edecek nazizm duşmanı oğretmen temin edılmıs, bovlece bu bolgedcki Alman çocukları okul hav atına tekrar kovunnuşlardır Muttefikler nazizmi tasfive icin simdij e kadar bır çok askerî ve «ıvasî tedbırler almıslarsa da ontı husbutun o;tadan kaldırmak ıçın aldıkları en esaslı tcdbırın bu terbıvevî mahıvetteki tedbir olduğu şuphe goturmez Çunku Almanvanın bugunku genc nesli. na/ızmı. taassubun butun korluğu ve butun inadcılığıle benimsemis, onun irin vasamavT ve onun için olmevi sarsılma/ bir Snan olarak ıçıne sindırmis bir nesıldır Muttefikler, bu neslin kendi basına bırakıldığı takdırde >eni bir haıbcı ve saldırıcı Alman>a >aratmak ıcın gızli ve asıkâr, canla, basla cahsaıaüını ve cok geçmeden veni bir dunva harbi çıkaracağını anladıkları icin mzum ıle mucadele etmek ve bu mezhebi ortadan kaldırmak uzere Tenı bir Alman neslı jetıstırmek gereklesüğıni ^nlamıslar ve ona gore tedbir almaçı karaılaslumi'ilardı Nasıl Hitlerle arkadasları bei on jıl ıçınde veni bır nesıl jetistıreıek o nesle nazizmi asılamışlar ve bu nesli harekete gecirerek dunvaM aNu'C etmıslerse Muttefikler de denvıkrasive inanan demokrasinin gaye ve hedeflerini benimsiven harbe değil. ban«a hizmet eden jeni bir Alman nesh >etıştirerek insanhğa ve nedcnıvete favdalı ve vararlı bır tnıllet kazandunıak emelındedirler Muttefikler. Almanjpnın i<ıgalini uzatmak nijetınde oldukları icin bu tecrubevi de basarmak ve sabancı îîgalın son bulduğu sırada Almanva'in mukadderatını tam manasüe demokrat bir nesle bırakmak ıstemekteduler. Gorunuse gore bu jolda i!k ve en esaslı adımı Amerıkalılar atmıs ve veni bir nesıl vetıştırmek volunu turrruşlardır Bu mejanda Almanva ıçinde kâfı derecede nazizm dusmanı oğıetmenler bulmuslar ve bunlan is»ba*ına gecırmi«.lerdır Onun için diğer Muttehklerın de ajni imkânı bulmaları ve bojlece jeni Alman neslini yetiştırtneji gene Almanlara bırakmaları nıuulmaktadır Yeni Alman neslini demokratra yeüstırmek icin neler japüa'ağım tahmin etmek mumkundur. Meselâ Hıtlercilık devrındfc okullarda esen hava militarızm havası idı Muttefikler, bu havayı degıstırecekler, cocukları daha hur bir havaja kavusturacaklar. bılhas^a tarih dersini, demokrasi rubunu ujandıracak Arkası Sa 3, Su. 4 te ((Türkiye için hudud tadili veyahud arazi tavizleri mevzuubahs değildir» Londra 11 ( a a ) «Reuter» Gazetecılerın sorduğu suallere cevab veren Turkıye Dış Işlerı Baxanı Hasan Saka, Turk goruşune ore, Bogazların ıstıkbahle Turk Sovyet paktınm tadılı meselelerının ayrı olarak tetkık edılmesı gereken bırbınnden farklı ıkı ıresele olduğunu açıkça behrtmıştır Hasan Saka Turk Sovyet paktını bugunku ıht yaclara ıntıbak ettırmek ıçın Turk hukumetıne tevdı edîlmış olduğu soylenen tekhfler uzerınde munakaşadan ımtına etmış fakat Turkıye ıçın bır hudud tadılı veyahud arazı tavizleri meselesının bahıs mevzuu olmadığını beyan eylemıştır Boğazlarm ıstıkbalıne gelınce, Hasan Saka, Boğazların rejımı Montreux mukavelenamesıle tayın edılm'ş olduğundan, bu rejımde herhangı bır değışıklığın mı^letlerarası bır hal suretme ıktıranı gereken bır masele olması ıcab ettığını bıldırmıştır Hudud tadili meselesi Boğazların istikbalı < Bu hususta şunu söylemek isterim ki, ıki meraleket arasında devamh, samımî ve dostane munasebetlerın ıdamesı ve takvıyesi, Turk dış sıyasetının esas dırektıfierınden bırıdır Bazı basm tefsırlerı, bu munasebetlerın ıkmcı Dunya Harbmden doğan yeni şartlara ıntıbak ettırılmesının, diğer karşılıklı banz vasıflarırdan başka ıkı memleket tarafından, inkılâblarındanberı tanınmış ve mudafaa edılmış esas prensıplerı de ıhmal edebıleceğı ımalarında bulunmuştur Bu prensıpler, mılletlenn kendı mukadderatlarına serbestçe Karar vermektekı kayıdsiz ve şartsız haklarınm tanınmssı ve mılletlerın arazı butunluklerınm ıdamesıdır Yukarıda kaydettigım basın lmalan tamamile hatalıdır > Boğazlar nasıl idare edilmeli 9 Montreux mukavelenaıre?ınin veni dım: a nizamı cerçevesi ıçınde tadili bahsinde Hasan Saka herhongı bir yeni rejimın «feçıd haklarını Karadenıze sahUi bulunan devlenerın emnıjetıni ve Turkıyenın hukumranlık haklarını» naaan dıütate alması gerekece£i fiknni bevan etmiş ve tecavuze karşı San Pranciscoda ünzalanan bırleşmış mılletler anayasasmda mevcud garantılerın Ira sahil devletlermın kendi emniyetleri bahsinde her turlü endişelerinı ortadan kaldırma«ı gerekti&inl d t llâve eylemıştir Arkası sahıfe 3, Su 5 te Hatah imalar " ~ 'J »" Hasan Saka, SanFrancısco muzakereleri esnasmda Turkıve ıle Sovyetler Bırlığı arasında yeni dostTuk paktının ne gıbı şartlarla aktedıleceğı hakkmda dunya basınında bazı makaleler çıkmış olduğunj soylemış ve şoyle denujtır Üçler Konferansı Hasan Saka Mr. Eden Londıa 11 l a a ) Ineıltere Dış I^lerı Bakanı Mr Edcn dun Turkı\e Dış I 9 lerı Bakanı Hasan Saka>ı kabul etmıştır Haber ahndıgma gore, bu mülâkatta Turk So\jet muahede>=ı goıuşulmuştur Londra 11 ( a a ) Anadolu Ajansınm ozel muhabırı bıldırı\or SanFrancısco dan Ingıltere >olu ıle memlekete donmekte olan Haan Sakanm başkanhgmdakı he>et Ingıltereve dun vâsıl olmustur Dış Iş'en Bakanıle bırlıkte Ferıdun Erkın, Nıhad Erım Fahh Rıfkı Atay Şidı Ka\ur \e Nızameddın Erenel de Ingıltereye gelmışlerdır Heyetm dıger uvelen NewYorktan ılk va^ıta ıle memlekete doneceklerdır Bu^uk elçı Ru^en E^ref he\etı Pljmouthtan karşılamışiır He t t Londrada Ingıltere Harıcı\e Bakanı Mr Eden namma genel mudur Hr' a r d butun elçıhk erkânı kara ha% a denız tıcaret \e malı\e ataş°ıcrı e Ingılterede bulunan Tuık kolonısı azası tarafından karşılanmıştır Times'in makalesi «Trakya hakkındaki çılgınca istekleri nazarı itibara almıyoruz» «Kars ve Ardahanın atisi ihtimal ki Ankaranın kararlarma tâbi olarakhr, fakat diğer meselelerle hir çok devletler ilgilidir.» Görüşülecek ikinci mühim meseleyi Türkiye Rusya münasebetleri teşkil ediyor İngiliz donanması dün gece Başkan Truman'ı karşılamak için Atlaıttiğe acıldı Londra 11 f B B C ) Başkan Truman Augusta kruvazorıle sevahat etmektedır Vaktıle muteveffa Başkan Rooseıetle Başbakan Churchıll Atlantık buluşmas m bu gemıde vapmıslar ve «Atlan^ık bevannamesı» bu gemıde hazırlanarak gemmin ozel tels^lenle ılk defa dunyava ılân olunmustu Londra 11 ( B B C ) Potsdam konferar^ında bulunmak uzere Avrupaya gelmekte olan Amerıkan Cumhur Başkanı Mr Truman ı karşılamak uzere bu gece IngıUz gemılerı Atlas Okjanuaçı'acakJardır s u n a Balkan Antifaşist kongresi Kongrede misafir olarnk Türkiyenin de bir adamı bulunmuş imiş Belgrad radyosu 11 ( B Y U M ) Belgradda toplanmış bulunan Ba.kan antıfaşıst genchğı kongresi» nde, Yu goslavya, Arnavudluk, Bulgarıstan, Rumanya ve Yunanıstanm mumess'ılerı bulunmaktadu. Maamahlı mısahr olarak da Çekoslovakya, Macarıstan, Fransa, Ingıltere, Sovyet Rusya v« Turkıyenuı de bırer adamı bulunmaktadır Kongrenın ük oturumunda ış« evvelâ Yunanıstanı temsü eden delegenın raporüe başlanmışsa da, salonda bulunan genclenn «Tıto'yu beklıyoruz, Tıto bızımdır» dıye heyecan gostermelerı ve bağırmaları uzeruı* yarıda kalmış ve ancak on dakıka sonra raporua okunmasına devam edılmıstır. Ingilizler Truman'ı karşılıyor Yalanlanan bir habsr Londra 11 i B B C i Ingılız ve Amerıkan hukumetlenmn Tuı\ Sovyet munasebetlerı hakkmda, Sovvetler Bırl gın« muşterek bır ncta Arkasi sahıfe 3, Su. 2 de i Yunanistan aleyhine açılan mucadele Tito'nun nutku şiddetli tepkilere sebeb oldu, Yunan basjnı Yugoslav mareşalım Mınsolini'ye benzetiyor Londra 11 ( B B C ) Yunan hukumetı kuzey Epirdeki Yunan "lalkma karşı Arna\tıdlar tarafından vap' sn tehcır \e mezalım hakkında buvuk de\letlerın mudahalesını ıstemıştır Yunan hukumetının bu me^eleve daır no'ası Atınadakı Amerıkan, Ingılız ve Fran=ız rlçılerme verılmıştır Sovyetler Bırhğınm hâlen Atınada sıvasî tem3ilrısı Atına 11 l a a ) Anadolu Ajan'inın ozel muhabırı bıldırıyor Mare^al Tito'nun Yunanistan hakkındakı nutku ıımumî efkârda ve komunıstler harıc olmak uzere her parfı Yunanistan Amavtıdluk hududunu Arkası ıahıje 3, Su. 6 da gosterir harita Atina hükumeti, Müttefikîerden kuzey Epirdeki Arnavud mezaliRusya eğer mine müdahale etmelerini istedi Akdeıtize inerse Bir Yunan gazetesinin şayanı dikkat yazısı Washington 11 ( a a ) Başkan Trumanm maıvetı şımdıye kadar bır harb konieransma Cumhur Baskanile beraLondra 11 (a a ) Tımes gazetesı sı ber gıien grupların en kuçugunu teşkil etmektedır Başkan ve maıyetı, kuzey vasî muharrıri vazıvor *Turkı\e Dıs I^îerı Bskanı Hasan Sa Avrupa hmanlarmdan bırine çıkacaklar ka Muttefık çef'erm Pot=dma'da vapa ve oraaan konferans mahallıne uçakla cakları toplantıdsn bır kaç gun ev/el gıdeceklerdir Cumhur Başkanlığırnn oLondrava gelmıst'r Saka eca=lı gorus zel temsilcısl Mr Joseph Davıes ile meler ıcın belkı de Eder'ın on bes şun Harbıve Bahnve ve Diş Işlerı Bakankadar «onra Londıa\a dopı unu bekh lıkları, diğer vuksek memurlan da bu \ ecektır Bununla beraber vaktmı kav heyete konferansın toplanacagı yerde betmıs olmı> acaktır Cjnku Boga^larm ütıhak edecektu* Arkast Sa 3 Su. 4 te Baskan Bırîesmış mılletler konferansı ıçm Washmgtondan San Francisco\a gıd°rken bmdığı aynı uçakla konferans mahallıne gıdecektir Daha once Churchıll'le tanısmış olan T'uman bu konleransta Mareşal Stalınle ılk defa karşılaşacaktuUç buvukler muzakerelerınin en az ikı hafta surmesı beklenmektedır Başkan Truman ve rnaiyeti Londra 11 (a a ) Potsdam konfe Bulgar temsilcisi neler çöyîemis?. Londra 11 (BYUM) Dun Belj ransının programı daıma yuklu olmakta devam etmekte ve pek tabıî ola r ak gradda toplantılarına devam eden aa1 tıfaşıst Balkan genchğı kongresmde so> dort fasla ayrılmaktadır Arkast «ahı/e 3. Sü. 3 de " Arkas\ sahıfe 3. Su. 2 de Konuşulacak meseleler Iran ve Rusya Sovyet basmının İrana karşı şiddetli hücumları devam ediyor Kartalda dün geceki orman yangını Dun ak"=am saat dokuza doğru Kartal cıvarında Samandıra ıle Aydos arasında bu1 arman vangını çıkmıştır Alevlerm ağaclirı sardığı gorulunce Kartal jandarma komutanhğına haber verılmış ve jandarmalarla mahalli ıtfaıye ve halk yangını sonaurmeğe koşmuştur Buna ragmeı ateş gıttıkçe buyumuş ve onu alınamtyarak genış bır saha; ı kaplamiştır Kartal jandarma komutanl bızzat vangın ^ahasına gıderek sondurme ışinı idare etmıştır Yangm gazetemızı makıneve verjlgtmız dakıkada devam etmekte bulunuvordu Ateşln neden çıktığı da henuz anlaşılamamıstır. s BU G üN ÂBI HAYAT!.. CEMAL NADİR'in büyük renkli karikatürü 4 uncu sahıfenuzde Tito, yeni bir Mussolini mi? Atına 11 (a a ) Gundehk Akronths gazetesı, Yunan basın must=.jarı Zal.ıtnos un Yunan mıllî metanbı bakkınockı beyanatma daır Pravda gaiete=ırde çı'<an bır makaleye verdığı evabda şunları yazmaktadır: «Artık şuphe edılemez kı bayuk Muttefık Rusya. kuçuk Yunan s*a ıa zehırlı bır vazıyet alarak hıtab etmektedır Bulgarlar Slavdırlar ve Ruslar inlara karsı muhabbet beslerler Yarm ıarb ' numlerı konferansında Yunan rnjrohhası, Bulgarların Yunan haklaıma karşı yaptıkları vahşetı ısbat edecaktır Fakat, o zaman, Sovyet murahhası .Sen sus fs, Arkası wht/e 3, 5u. 5 te Iran Azerbaycanından bır gorunuş: Tebriz şehri Telgraflar 3 iincü ıahlfe<İ4