15 Mayıs 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r 939 Nevyörk Dünya Sergisi Seyahat Hatıraları Ülkeler aşırı seyahat zevklni arlyanlarin okuyacağı kltab. " KEMAL SÜNNETÇİOĞHTnun renk ve lşık ddlu klvrak üslubile. Tevzi yeri: İKBAL KİTABEVİ 150 kuruş. 21 inci yıl Sayı: 7094 umhuriyet İSTANBUL i CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul pOsta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Basmuharrir: 22366. Tahrir heyeti: 24298 İdare ve Matbaa klsml: 24299.24290 Bozöyük 14 (Meraslme giden arkadaşımız telefonîa bildirmiştir) Dumluptnarda ve İnönü harb meyda. nlnda canlarlnl veren, zafer tarihine kanlariie yeni destanlar yazan şehidlerlmizin hatırasl bugün büyük törenle anlldl. Türkün azamet ve kuvvetini bütün cihana bir kere daha hissettiren bu şehid kahramanlara mrnnet şükranlarl sunuldu. Bozöj'ük dündenberi fevkalâde bir gün ya<!amakta. Şimdiye kadar meçhul kalan bir eser NABİ'nin SURNAMESİ Eski Şüara tezkerelerile edeb; nln kaydetmedikleri bu m AGAH SIRRI L taraflndan bir tetkik ya: neşredilmiştir. Pazartesi 15 Mayıs 1944 İnkılâp Kitabe Fiatl: 150 Kr. Trenyen denizi ile Cassino arasındaki bölgede çok siddetli savaşlar oluyor Top sesleri Romadan duyulmağa başladı, Müttefikler, Almanların siddetli mukavemetine rağmen bir şehir aldılar Köyde yağmıır Ir mayıs. Sabahın saat yedisL Köyün kahvesi her zamankin. den kalabalık. Peykeler, ıskemleler dolu. Fakat gelen gene yer bulnyor. Bu köyün kahvesinin hacml, müşterilerinin sıkışma ve büzülme tahammüllerine bağlı. İnsanlann yapısı, anlaşılan huyları gibi yumuşak olnyor. Tıkıldıkları her kaba sıgıyorlar ve ahşıyorlar. Buna bakarak sıkışma, ezilme, istiflenme rokoranun sardalyada olduguna şüphe edflebilir. Hem bnrada,fcaşkayerlerde oldugu gibi öyle itişmeler, kakışmalar; homurdanmalar yok. Yeni geİtalyada Be.şinci Amerikan ordusunun tank ve zirhlı araba blrlikleri lenler, çatık kaşlı, asık suratlann hoyrat bakışlarUe degil, özlennıiş bir dost gibi Cezayir 1 (a.a.) Üeri Akdeniz beşlnci ordunun son kanaduu destekle4 gulen gözlerle, yer vennek için kıtnıl Âtüttefikler umuml karargâhınm teb tneğe devam etmektedlr. Cumartesi günü danışlann kibar davetlerile karşılanıyor. Ügi: ttri'deki asker topluluklan ve aynl bölHer yeni gelen, nıisafir sayılıyor ve öy Deniz hareketleri: Denlz kuvvetleri gede düşmarun büyük toplan,fldmuhle afırlanıyor. Türk koylusü her zaman, her yerde, misafiri karşüamasım ve ağırlamasını bilir. Fakat bugun kahvenin havasında müstesna bir sevimlüik ve gülümserlik var. Basık ve isli tavanile, tahta neyke ve iskemlelerile, sararmış gazete parçalarile, yamanmış lekeli ve donuk camh pencerelerile, zifirli ve nemli havasile, kahve gene o kahve. Bengi solmuş, havı dökülmüş, cinsi beUrsiz olmuş yama yama iıstüne eklentni? elbiselerile, pençeleşmlş nasırlı ellerile, yaştan ziyade ağır hizmetlerden, tabiatle boğuşmaktan vaktinden önce buruşmuş çehrelerile, müşteriler gene o eski komşulardı. Esasen her lantan ve her yerde köylü çehresinin ebedî karakteri ve ifadesi hüzün Ve melâldir. O hayatın saadet ve neş'esi, yalnız şairlerln hulyasında yaşıyan bir masaldır. Fakat bugün, yiizler, hayırk bîr haberin; hasreti çekllen bir müjdenln. ı?ıklarile parlıyor: 1 mayıs. O daha Türkiye kırlanm liyarete çıkmamış ve yolu köylere ugramamış, yapılan yarenliklerde londan hlç bahls yok. Asırlarm ve nesillerin tecrübesi onu çok realist yapmış. O, yarının eennetinin, gene alnının terile cene. bn toprakta kurulacağına inanıyer. <Dedelerinin ve kendilerinin kanlarile kurduklan ve korndnklan, şimdl de socuklannın hududlarmı beklediği bn toprakta. O ordusunun ve bayragının kalktıgı yerlerden kendisinin yok edildijpnl veya koruldnğunu biliyor; ve başka lâfa da knlak asmıyor. Edirneden getiriîen sınır toprağı, İstanbul bölgesme mensub atletler Köy kahvesindekl yarenliklerln konutaraflndan Inküâb Müzesine götüriilüyor lan bol ve çeşidlidir: Memleket haber Yastsı 3 üncu sahifemizde leri, dünya olaylan bir kere orada da incelenir, kcsin neticelere bağlanır. Fakat bugün bütiin konnşmalar tek bir mevzu etrafında dönüyor: Dün akşam başlıyan gene rüzgârm dağıtıvereceğinden korkulan sernjnti, şinıdi îri ve sık damlalarla pencerelerin eamlanna necef dşlemeli tüller örtüyor. Herkesin gözü ve gönlü damlalanna kırların taze yeşîlliği sinen yagmnrda. Yağmnr sesten ürker de diniverirmis gibi konnşmalar kesildi. Knraklıktan cam frananlann yagmnrn bir ibadet, haz ve sükunu ile nasıl seyrettiklerini ve yağmur sesinin Tanrısal bir ahenk gibi Moskova 14 (a.a.) Sovyet tebliği' [ tahrib edilmis veya harb dışı bırakılmıg gözlerle nasıl dinlendijinl orada gör14 mayısfa cephelarde ehemmiyetli 35 düşman uçağı hava muharebelerinde ŞÜKRÜ KAYA hiç bir değişiklik olmamıştır. veya karşıkoyma bataryalarımızın ate. Arkası Sahife 3, Sü. 4 te 13 mayıs tarihinde 14 Alman tankı şile düşürülmüştür. italya meydan muharebesi fnönü şehidliğinde dün I hazin birihtifalyapıldı Vatan uğrunda canlarını feda eden muhterem şehidlerin hatıraları. on binlerce halkın istirakile taziz olundu i dir. Sabaha kadar geçen trenler civar vilâyet ve kasabalarlmlzdan bu aziz vazifeye gelen heyetleri ve halkı bırakıyor. Şafak sökerken akın başladı. Otomoblller, arabalar, yayalar durrnadan Şehldüğe doğru akiyordu. Bir bahar havasl içinde hür ve mes'ud vatanın temiz havaslnl ciğerlerimize doldura doldura kafîleler arasinda büyük Arkası Sahife 3, Sü. 4 te I Başvekil Ankarada Şükrü Saracoğlu? devlet erkânımız taraf ından karşılandı çamurlu bir arazlde ilerliyor rlbln destekledigi bir Amerüsan kruvazörü tarafından bombalanmıştır. Kara hftreketleri: Beşinci ve seklzinol Arkast Sahife 3, Sü. 5 te Ankara 14 (a.a.) Bir müddettenberl İstlrahat İçin Bursada bulunan Başvekil Şükrü Saracoğlu bu sabah İstanbul ekspresine takılan hususi bir vagon salon içinde Ankaraya avdet «tmlşler ve Aniara lstasyonunda Relslcumhur namlna Kâtibl Umuiıî Kemal Gedeleç, Seryaver Celâl Üner ve Hususl Kalem Müdürü Süreyya Anderlman ile Vekiller, bir çok meb'uslar, askerl erkân ve Vekâletler yüksek erkânl ve bir çok dostları tarafından karşıIanmişlardlr. Halk, muhtar kıtihabl için reylerinl sandıklara atıyor Milli Şefe götürülen İkinci mukaddes armağan cephe Edirneden yola çıkarılan sınır toprağı dün şehrimize getirildi, bugün merasimle Kocaeli atletlerîne teslim edilecek Almanlar büyük paraşütçü kıt'alar hazırlıyor HAVA SEHİDLERİ Halk, saat 8 den 19 a kadar sandık başlarına giderek reyleritü Jcullandı, reyler gece Bugün Fatihte büyük tasnif edilecek, netice bugün belli olacak tören yapılacak îstanbulun muhtar ve ihtiyar heyet. Kırdar, gabahleyln, evvelâ Harblyedekl Vaztfe başında şehid olan havacüan eri seçimi dün sehrimıide 306 mahal. rey faaliyetlni tetkik etmiş; sonra Bemızı anmak üzere bugün saat 14 te Fa ede saat 8 den itibaren başlamıştır. şiktaş kazasını zlyaret ederek Muradiyd andıkların bulunduğıı yerler bayrak. ve Teşviklye mahallelerine uğramiş, tihte Havacüık abldesi önünde merasim yapılacaktır. Marasime Vilâyet, Beledi arla süslenmiş ve ;ntihab sandıklan Teşviklye mahallesinde reylni kulye, Parti ve ordu erkânile yüksek okul mühürlü olarak seçim hakkmı haiz ka. lanmıştır. Gösterilen muhtelil namzetlar mümessillerl ve halk lştirak edecek iın ve erkek seçicüere arzedilnniştir. ler arasmdan blrer blrer İnceliyerek tir. Merasim komuta.nının komutasile îalk, kendi işJerini görecek tanıdıkla. reyini kullananlar çok olmuştur. ını seçmek işini bir vazife bilerek bu İntihab sandıklan dün akşam saat t>oıazanın (Ti) çekmesile herkes selâm aziyetl alacak, resml dairelerln. gemi .akkını kullanmak üzere sandıklarm 19 a kadar intihab mahallerinde dunnus: erin bayraklan yavaş yavaş yarıya ln ulunduğu yerlere gelmiştir, Seçicile. ve bilâhare gece tasnif yapılmıştır. Bu': irilecek ve limandakl bütün gemiler ve rin ikametgâh deftelermdeki kayıdları tasnifin neticesi bugün iîân edüecektir. Mahalle ihtiyar hîyetlen ilk iş ola. sehlrdekl fabrikalar düdükler calarak se etkik olunmuş ve kendi'erıne verilen âm reami ifa edeceklerdir. Şehirde bü eçim pusulalarmı kendi el yazJİarile rak kömür beyannamelerinin d?ğ)tınu Vali doktor Lutfi ve bunların tasdikile ise başlıyacaktır. ün vesait de bir dakika tevakkuf ede loîdurmuşlardır. cektir. Bundan sonra ordu, Hava Kurumu, İstanbul şehri ve Üniversite adına birer kişl nutuk söyliyecekler ve abideye ıienkler konacaktır. Bir subay komuasındakl bir manga asker havaya üç tış yapaca^ ve bundan sonra bir geçid •smile merks'me son verilecektir. Dün 306 mahallede muhtar intihab edildi İngiliz Donanmasına mühim vazifeler verildi Stocakholm 14 (a.a.) Morgen Tidningen gazetesinin Berliıı muhabiri bildirlyor: Almanlar son günlerde, Fransa, Belçika ve Holanda üzerinde hava faaKyetlnin artmasınl çıkanna hareketinin son hazırllklarl addetmektedlrler. Berlin askerî havaellık malıfillerlnln kanaatine göre Amerikan ve İngiliz hava üstünlüğü, Alman müdafaa nıevzilerine karşi yapılacak toplu hücumlar, paraşütçüler ve uçaklarla taşlnacak kıt'alarla Istilâ esnasında ehenmiyetll bir rol oynıyacaktlr. Müttefik sevkülceyşçilerine A^Tupanm batlslnda cazlb görünebilecek bazı çevreler vardlr. Bu çevreler, deniz cephesinden hücum edilirken hava İndinınelerile cenahlardan ve gerilerden de harekât yapılrnaslna elverişlidir. Türkiye •ingiltere Londra gazeteleri. Almanyaya gönderdiğimiz eşya için neşriyata hâlâ devam ediyor Londra 15 (L.P.S.) Sunday Observer gazetesinin siyasî muhabiri yanyor: Türklerin Almanyaya gönderdikleri krom ihracatını tamamen dıırdurmuş olmaları, Londr&da derin bir memnuniyet uyandırmışür. Fakat resmî mahfüler, Türldyenin düşmana. geniş ölçüde deri, yün, tiftik ve bakır gibi hayatî maddeler göndermeğe devam etmekle tahassül eden nahos vâkıayl, müsamaha ile karşlamağa mütemayil değillerdir. Türkiye hava üslerinin kullatıjlması veya Müttefiklere diğer kolayhklarm temini hususuna gelince, hali hazırda bu pek kabiliyeti tatbîkıyesi olan bir mesele değildir. Antekyada büyük bir yangın Son Nihver askeri de Kırımdan ayrıldı! Ayni muhabir, Alman paraşütçülerinin de, Avrupa kalesi içinde ve Atlantik duvarlnln gerisinde harekâta müdahale etmek üzere hazır bulunduklarlnl büdirmektedir. Aşağı Dinyesterde Almanlar, Sovyetlerin bir köprübaşını daha bertaraf ettiler Antakya 14 (a.a.) Bu gece saat 22 le Tüccar pazarındaki sabun hanmda ıir terzi dükkânmdan çlkan yangın İsLenderundan gelen itfalye ile sskerî tuvvetlerin ve halkın yardimile otuz radar dükkân yandlktan sonra sabahın îaat üçünde söndürüİTnüştür. Hasar tesDonanmaya verilen vazı'fe Lor.dra 14 (a.a.) İstüâ baş^dığı )it edilmemişse de yüz bln liradan yuslrada Müttefik donanmaslna düşen va :arl olduğu tahmin edilnektedir. zifelerini tefsir eden Sundav Times de Arkast Sahtfe 3 sfl. 2 de B A L IK: Führerln umumî karargâhl 14 (T. P.) Alman orduları başkumandanlığmm resmî tebliği: Klrlmdan son Alman Rumen kıtaları 13 mayısta karaya çekilmlşlerdir. 1 sonteşrin 1943 denberi bolşevikler olaganüstü kuvvetlerle zaylf müdafaa kuvvetlerimize hücum etmektedirler. Ancak nisanda klt'alarımlzı Slvastopol Budapeşte 14 (T.P.) Macar basmı etrailnda dar bir müdafaa çemberi çer nefretle ve en büyük kst'iyetle Mütte. çevesi dahiline almak mecburiyeti hâ fıklerin teslim olma talebinı reddet. Balıkçılar Cemiyetinde: Millî gıda, I sll olmuştur. Bura dehi Sovyet kıfala mektedir. «Magyarc'iSza<;> gazetesı Ma. rınln 29 piyade, müteaddid topçu tü caristan'ın zalim bir dü^manla savsş. menleri ve tank ve deniz tugayla'Ile tığını ve hududlarmı son derece şiddet. çemberi yarmak ve Almnn kuvvetleri le müdafaa edeceŞIni y3zdıktan sonra ni Imha etmek için yaptlklan teçebbüs. diyor ki: cGeçen haftalar zarfmda Szek. ler, kanll zayiat verdirılmek sur^tile, ler eyaletinden geçmiş olan yüz bj'nler. akim blrakılmlştır. Bu arada avcl, ce muhacir. BolşevikVğin ne demek ol. meydan ve yakln savaş uçjk birlikleri duğunu göstermiştir. Ukraynalılar. Ta. kara klt'alarınl örnek olacak tarzda tarlar ve kazaklardan mürekkeb olan desteklemişler ve yalnız 8 nisandan 12 bu halkın yüzlerindeki ifadeyi görmüş mayisa kadar zaman zar/ında 604 düş olanlar, Bolşevik ceme'.inde ya;amanın man uçağı, 196 tank ve 113 top iırha ne olduğunu bilirler. Macanstan da. Al. edilmiştir. Alman ve Rutnen harb ve manyanın ölüm kalım uğrunda yürüttüticaret bahriyeslnin cüzütamlaıile hava ğü savaşm Avrupa uğrunda olduğu bi. kuvvetlerine mensub taşıt teşkülerl, linmektedir.» düşmanın kuvvetli müdafaasma rağııen, Amerikada tefsirler Washington 14 (a.a ) Ayan Meclisi Maarlf Mükâfatl futbol maçlannda dün Beşiktaş Fenerbahçeyi 2 . 1 yenmiş. müttefiklerimizin Klrımda harbetmış or hn klt'alarını karaya çlkarmlslarnır. hariciye encümenl izas'r.dan \Varren Çarsıda: Mücevher, Vefa İstanbulspor da 1 . 1 berabere kalmlşlardlr. Yukanki resimde. Beşiktaşh. Aşsğl Dniester'de kıt'elarimiz düş Austin. Almanyanm •nuttefıklerine hitab larln yaptığı birlncl gol görünmektedir. Bu müsabakalara aid arkadaşımız Eşref Şefik'in makalesi lklnci sahlfemUdedlr. Arkast Sahife 3, Sfl. Ş te Ajkası Şahl[e 3, Şü. 2 ue Beşiktaş dün Feneri yendi Alman teblîği Nihverin peykleri Macaristan. Müttefiklerin deklârasyonuna cevab veriyor! Lodos havada: Süprüntü, tç Anadoluda: Riiya, Lokantada: Kazıktır!,. Bu şebeble, Adanalı baytarla dc4doru balık muayenesinde anlaşamadıklan için mazur gbrmelij