25 Şubat 1944 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Şu Carlb Dünya: 8 Zührede olduğu iddiaları doğru mu? Yazan: Prof. Salih Güneşe nazaran Utaridden sonra ge. len gezegen (seyyare) bütün gezs^en. ler»n en parlağl olan, Zühre . Venüstür. Pek parlak ve kolay müşahede edilen blr gezegen olmaslna rağmen bunun üzerindeki şartlara aid bilgilerimiz Uta. ride ald bilgimizden pek faz.a değildir. Çok parlak oiuşunun da müşahede İŞİIU rorlaştlrmaslnda rolü bulunsa gerek. Zührenin güneşten olaa vasatl uzak. llğl 107 milyon kilometre kadardır. Eksentrisitesi bütün gezegenlere naza. ran en düşük olup 0.007 hadardır. Bu itibarla mahreki daireye pek yakln olup güneşten olan en Uzun uzakllği'.e en klsa uzakllğl araslndaki favk bir buçuk kilometreyi zor bulur. Zührenin senes: (yaıü güneş etraflnda tam bir dolaşma müddeti) 225 gun. dür. Zührenin mahreki üzermdeki va. satî hızl saniyede 35 kilometra kadar. dır. Zührenin arzdan olan uzakllğl 41,5 rnÜyon kilometre ile 256 milyon kilometre araslnda değişlr. Çaplnin 12500 kilometre olmaslna göre büyük'üğü arz büvüklüğünden pek farklı değ ldir. Zührenin de, Utarid gibi, peyki yok. t'Jr. Kütlesinin ihtimale en yakın kismı güneş kütlesin.n 404000 ds b:ri veya a rz kütlesinin 0.82 si kadardır. Yogunluğu arz yogunluğunun 0.85 i kadar oduğu gibi çekme kuvveti arz çekrae kuvveti. nin 0.84 ü kadardır; yani yeryüzünde ağnlığl 100 kiloğram olan bir cisim Zührt yüzünde 84 kiloşram geiu. Utar.d ve Aylmız gibi Zühre de safhalar gösterir. Zührenin safhaları evvelâ Galila taraflndan keşfedılmiştir, Bu keşif teleskopun astronomik müşahedelere tatbikının İlk meyvası olup Copernik teorısini Batlamyus teorls.ne karşı en İyi müdafaa eden bir siîâh olmuştur. Zühre parlakllğimn değişmesi sebeb.erinden bir klsml gezegen safhuiaıı. na ve bir klsml da gezegenln arzdan olın uzakhğlnln farkll olmasından ileri gel r. Maamafih tam ay (yanı bedir) habr.in bize en uzakta bu.unduğu za. mana tesadüf etmesinden dolayl par. lakllğlnin uzakllk yüzünden azalırasl safhisl yüzünden kazancla te.âfi eduir. En parlak zamanmda Venüs gökün en paılak ylldlzl olup gckün en parlak sabit ylldlzl olan Sirius'isn altl, yedı defa daha parlaktlr. Zührenin, nerede bulunduğunu bılcn, çiplak bir göz onu gündüzün bile görebllir. üraridie o'duğu gibi Zührenin de ekseni (m&ver) etraflndaki dönme müddetini tayin etmek zordur. Bu müd. det de münazaalldtr. Cassinl bu müddetin 23 saat 15 dakka olduğunu ıddia etmişse de Utandin uzun peryodunu müdafaa eden Schiaparelli, Zühre dön. Kitab sohbetlerî [HEM Setıir haberleri "Son sadrazamlar.jn dördüncü cilcii H Havagazi idareleri satın alınıyor Hüseyin Avnî ve İbrahim Etem Paşalar devri den 640 ıncı sahifeye kadar on for m alık kısrnfinı ihtiva eden bu cüz'ünde Hüseyin Avni ve ibrahim Ethem Paşalar devrinin Yedikule Kurbağalıdere Havagazi tamamı ve Ahmed Hamdi Paşaya aid Kdaresinin matlub kalörıde gaz verme. kkmln başlangici vardlr. İbnüleminin dıği ve tesisatın kö:üiuğü dolayısıle mcşlıuı eseri, bu cüz'ün Intişarile Âl Paşadan itibaren on üç Sadrazamın mahkemeye verildıklerı ma'.umdur. tevcümei hailerini tamamlamlş, fakat ayKumpanya direktörü Nafıa Vekâleti ni zaır.anda. Osmanll devletinin. bayret ne telgraf çekerek ldareye el konuU ve ibret verici vak'alarla dolu 26 şenelıi duğu takdirde müessesema tatili faa. (18521878) bir devrini, bütün safhalaliyet etmesi ihtlmalinden bahsetm^tır. rile canlandlrmış oluyor. Canlandınnlş Keyfıyetten haberdar olan Îstanbul Be diyorum, çünkü <Son Sadrazamlar» da. lediyesj, müessesenıi hiçbir sureüe hi, üstadln diğer telifatl gibi nev'i an. tatili faaliyet etmemesi için tertıbat a cak kendl kalemine münhasır nefıs ve lındığını alâkadar Vekâletlere bildır. bir üsubla yazllmlş bulunmakta. mıjtır. Belediye, idareye mukavelesine tevfikan sekiz aylık bj mühlet vererek Eserin bu cüz'ü, ihtlva ettlği vakayi noksanlarnın tamamlanmasını istemışİtibarile, şimdıye kadar çıkan dö'rt ti. Bu müddetin bitmes:ne bir buçuk ay cüz'ün en dikkate şayan olanldır; Bilkaldığı halde şirket, fabrıkada esaslı bir hassa Sultan Abdülâzizin hai'l ve ö ıslahat yapmamıştır. Işin bir çıkmaza mlle Çerkez Hasan vak'asınl inceiiyen girdı|ini hisseden Havagazi kumpanyası «Hüseyin Avni Paşa» fasll... Üstad bu Belçikadaki merkezile yaptığı istisare. fasüda, bu vak'alara mütedair olarak, dea scnra tesisatını satmak üzere Nalehte ve aleyht* yazllmls ve söylenmlş fıa Vekâletine baş vurmuj Vekâlet de nekadar vesilta varsa, hepsini, itina il« jirket direktörünü ve Nafıa Bagkomi. Elralamlştlr. Bunlar araslnda şimdiye ka. »eri Mustafa Arifi Ankaraya davet etdar işitilmemiş ve billnmemiş oianlar da mistir. Bu tesisat mübayaa edildikten vardlr; ibnülemin, bu sonuncularla, kensonra Îstanbul Belediyesine devrediledi mesmuat ve mahfuzatmdan, zengin ceği cihetle Belediye namına müzakereye vesaik hazinesinden blzim de faydalaniştirak etmek üzere Belediye Reis mumamıza hizmet etmis; fakat daha müavini Rifat Yenal ile Hukuk Isleri Mühimmi, yarına «aydln blr tarih» blrakdürü Hasan Ferid ve Elektrik Müdürü mlştlr. Hulki Erem Aokaraya gitmişlerdir. Bu vesücalardan bazilarinm blr Dün kendisile görüşen Vali ve Bele. mum> unki gibi zayıf ışlkll olduğunu diye Reisi Lutfı Kırdar bu hususta söyliyecekler bulunabilir; bu gibiler bir funlan söylemiştir; «mum İsiğı» nin bazan na büyük blr « Nafıa Vekâleti Havagazi idaresi. «nimet» olduğunu bilmiyenlerdir. nin satın ahnması işıni goruşmek üze<*• re memur istedi. Arkadaşlarımızı gon. Bu vesikalar, Abdülâzizin ölümü vakderdik. Şirketin tekliflerınden henüz asındaki esrar perdesini kaldlriyor mu? haberdar değiliz. îdarenin hükumete İbr.ü^emin, isteseydi, lisanı gibi «bir dolayısile Belediyeye geçmesi için mu İnsanı imate veya ihya hususunda ha. kaveleye nazaran 12 sene vardır. Şimdi rikulâde kudreti haiz (*•)» kaleminln şirket teklif ettigne göre mübayaa jek de yardımie bu İki t a r afll vesikalaıın 11 görüsülecektir. Blr buçuk ay sonra mukayese;ini yapar, «kafî bir hükm» e parasız mübayaa işi başka meseledir.> varlrdl. CUMHURfYET 25 Şubat 1944 NAL1NA MIH1NA Harb ne zaman bitecek? Murad Uzdilek me müddetini 225 gün bulrr.uştur. Bu idd;aya göre Zühre de bir yüzdnü daima güneşe çevirmekted.r. Bunun taymi İçln en doğru yol spektroskop usulü İse de bunu tatbik edenlerde.i biri dönme müdd«tini 12 saat ve dlğer biri 30 gün bulrr.uştur. Maamafih Mount WJson rassdhanesine aid en yeni ve 11111)868 şajan müşahedeler bu müddetin iki üç haftadan az olmiyacağım göstermek. tedir. Bütün müşahedeler bir gunlük klsa peryodu reddediycrsa da hakikî pervod henüz b.linmiyor. Bunun tayinl astronomlk çozümünü bekliyen en çetin problemlerinden biridir. Zühre albedosunun 0.59 u bulan kiymeü yüksek olup henüz yağrnlş olan kar tabakasl albedosuna benziyor. AL beaosu bu dereceyi bulan kaya ve toprağln pek nadir oluşuna bakllttsa geze. gen yüzünün hemen hemen bulutlara kapall olduğuna hükmedl'ebilir. Bu neticeyi doğru bulan bir takim müşahedeler var. Güneş önünden gejer. ken Zührenin karanllk yüzünün parlak bir halka İle çevrildiği görulüyor. Bu halkantn güneş lşlğlnln Zühre asmosfe. rinde klrllmasmdan ileri geür. İnce müşahedeler Zühre atmosfetl deTİnliğinİn 80 kilometreyi geçtiğini gösteriyor. Zühre, hilâl safhasinda iken boynuz uclarlnln geometrık vsziyeti pek asmakta oluşu da bu kırılmadan ileri gelir. Maamafih, Zühre atmosferlnln bileşkenlerine aid bilgimiz do azdır. Geze. genin karanllk taraflndan İntlşar eden radyasyon miktarl parlak taraftan intişar eden miktara hemen hemen eşld. dır. Bu radyasyona tekabül eden slcak. lık derecesi Zühre yüzü için hemen hemen uniform olup 25 dereceye tekabül etmektedir. Bu rmktcr ise bulut. la kcpall ve ekseni etraflndaki dönme müddeti pek uzun olamlyacak olan bir gezegene aid olabnir. Eğer Schiaparelli'nin b.ldirdiği gibi, Zührenin ekseni etraflndaki dönme müddeti 225 gün olsa, yani bir yüzunü daima güne. ş çcvirmiş olsaydl parlak ve dor.uk yüzleri sicakllklarln pek farkll oL masl icab ederdl. Zuhre yüzünün meskun olup olmomasl problemi uzun rr.ünakaşalara sebeb olmuşsa da gezegen yüzürıÜT hakiki şartlari bilinmed:kce bu suale kafl cevab verebilmek Imkânslzdlr. Atmos. ferlnin üst tabakalarlnda oksijen ve su buharlnın bulunmaylşı alt tabakalarlnda bulunmamasina bir sebeb teşkil etmez. Gezegen yüzünün sıc?khğl hayatl irr.kânsız kllacak derecede düşük değüdir. Bugünkü bllglmir* göre bu gezegen yüzünde iıayatln mevcud olmas1 iht.mali, olmamasl ihtlmalinden büyüktür. Nafıa Vekâleti şirket murahhaslarını Ankaraya davet etti Maarif Vekâleti «Osnoanlı devrinde Son Sadrazamlar» ln dördüncu cüz'ü nu (•) çlkardl. Eserin 481 inci «ahıfa, L Kemal Salih Sel •••••*•*•' Y a z a n : ^^••••^*"' Sirkeci garında feci bir kaza Dün öğleden sonra Sirkeci garıoda bir gencm olümu ile netıceleneı fecı bir kaza olmuştur. Bakırkoyunde Kartaltepe soksgında Zuhuratbaba sokagında oturan ve Devlet Denuryolları Sirkeci garmda ienercilik yapan 22 yaşlarında Emin Tüfek. ci, dün saat 14,30 da garda manevra yapan vagonlarm tampoaları arasmda kalmış ve fecı bir surette ez^lerek olmuştur. Hâdiseye Mdddieumuml muavinlerınden Zühdü Tarhan el Koymuş, Adliye , Salih Murad UZDİLEK doktoru Kâmıl tmsaiacı cesedi muaye. ne ederek gömülmesıne ızın vermiştir. Altm fiatları son günlerde gene yük. Eski Bılecik meb~~] selmektedir. Dun br Reşad altuıı 38,5 Küçükpazarda aj^ı thsanın dükkâusu, tanonnuş kel^aya, altınm gramı 515 ve mecidiye nında garscnluk yapan Mehraed, Ahmed ve Şaban, gece odalanna aldıkla. reste tüccarlanndan 200 kuruşa yükselmijtır. İbrahim Çolak dün îsviçreye satılacak jnallar rı iyi yanmamış mangaldan zehirlenmısler, her üçü de Cerrahpaş3 hastanevefat etmiştir. Mem. Ticaret Vekâleti, tsviçreye takas ve sınde tedavi altına alınmıslardu*. leketıne orduda, Milya serbest dövizle halı, gülyağı, nebati let Meclisınde ve ni maddeler. şarab ve likör ihracınm mü Hamal Abdullahın yaptıkları hayet ticaret eahasaade etmiştir. sında hizmetler et ; Tarakçılarda han:allık yapan AbduUah, : Ayakkabıcılar Kooperatifin. iş yüzünden aralarında çıkan bir mü. mış olan merhum 1297 senesinde dog Merhum tbrahim cıakasa esnasında o cıvarda bir lâboraden çıkarılanlar muştur. Harb OkuÇolak Ayakkabıcılar Kooperatifinden heye tuvarda çalışan Mehmed admda bir lunda tahsiline devam ederek mülâtl umumiye kararile ihrac olunan aza genci bıçakla yaralamıştır. zım rütbesile 1317 aentsinde mezun olSuçlu hamal yafcdanmış, llehmed nın Ticsret Vekâletine müracaat edemuş ve Makedonyaya tayin edilmiştir. tedavi altma aünmıstır. ceklerini yazmıştık. Dün alâkadar nıaBurada askerî vazıîesini görurken İ t ü kamdan aldığımız malumata göre boyYaptırılacak yollar had ve Terakki fırkasına, intisab etmiş, le bir müracaatin yaplması için sermabu suretle siyaal nayata da aülmıştır. yenin onda birini teşkil edsn ortakla. Beşiktaşta Selâmet, Şljhanede Kâı:bRum, Bulgar ve S:rb çetelerile mücarın müraeaati, aksl takdirde müracaa çelebi. Bomontıde Kırağa sokagı, Sıdele ederek muvaffakiyetler kazanmıştin kabul edilmemesi lâzımdır. pahi Ocağı etrafı yolları, Şişli Çocuk tır. Burada gösterdigi yararuklar esnahastanesi yolları, Şevketbey sokağı, Şehrimizde et istihlâki fiinda yamlanarakı çolak kalnuştır. Bebekte tnşirah caddesi, Beşiktaşta Di. tstanbulda et satışınm tahdidi fle Bilahaje Balkan Harbinde Garbi kılitaj ile Haseki hastane iç yolların» TYftlryTi k^yiviTimfi h&rek£tlerin6 iştirak muayyen günlere tahsisinin Belediyeinjası ihaleye kcnulmustur. etmiştir. MUtarekeden sonra Anadoluya ce Ticaret Vekâletıne teXlif edi'diğini geçerek Atatürke iltihak etmiş, Bolu, yaznuştık. Belediyenin hazırladığı bir Almanyadan getirilecek asrî Zile ve Yozgad isyaıuanm bastirmış, rapora nszaran sehirmizde kesilen ka. fırınlar Sakarya ve İnönü muharebelerinde bu sablık hayvanîarın yüzds 40 ını evler, lunmuş, Dumlupmaz ve İzmir harek&tı yüzde 10 una müesseseıer ve hastaneMahrukat Ofisinin elbdeki 500,000 ler. yüzde 20 sinl lokantalar ve yüade na da iştirakle temayüz etmiştir. lira ile Almanyadan küçük fakat mo. Bilâhare Büyük MUlet Meclisine Bi 30 unu da resmî teşekküller sarf ve dern 10 fırm getirtilerek bunlarm Balecik meb"usu olarak intihab olurunuş istihlâk etmektedirler. latta sahilde bir arsaya yerleştirilip tur. Bozüyükte büyük bir kereste fab Bursa refikimiz 75 yaşında şehrin ekmek ihtiyacmm mühim bir rilcasi kurmuştur. Bursada çıkan Bursa gazetesi 75 ya kısmının bu suretle temin edileceğıni Merhum İbrahim Çolagın cenazesi şına girmiştir. Emektar refik.mizi kut. yazmıştık. Mahrukat Ofisi Balatta yabugün ögle namazını müteaJub Te5\i lular, tükenmez neşir hayatı dileriz. pılacak bu inşaaü 54,109 liraya eksilt. kiye camünden kaldınlarak Zıncirlikumeğe koymuştur. Fınnlardan bir kısmı Bir düzeltme yudaki Asrl merazlığa defnedilecektlr. yakında yola çıkarılacak, o zamaia Münakalât Veküi Ali Fuad Cebeso. kadar binamn inşaatı da ikrr.al edilerek Merhuma Tanndan rahmet dileriz. yun Deniz Ticareti Yüksek Mektebin fırınlar gelince buraya yerleştirüecektir, Kriminoloji enstitüleri de genc denizcilere hitaben söylediği nutukta denizcilere demze hâkim olKarne yolsuzluğu tahkikatı açılıyor mak yolundakl sözleri şu sekilde olaüzun müddettenberi Maarif Vekâle caktır: Eminönü mmtakasında yapJan kartinde tetkik edilmekte olan kriminoloji ne yolsuzluğu hakkında dun de tahkicMilletimiz kendi dpnizlerimizdeki enstitülerrıe aid talimatname tssdik kata devam edilmiştir. Bu igte başlıca münakalâta hâkim olmazsa daha fazla edildiğınden bu enstitüler yakında faaâmil oldufu anlaşılan Yusuf namında. yükselemez.» liyete geçecektir. Enstitü'.erden birisi tski şahsm Antalyadan jehrim ze getirıltanbul Hukuk Fakültesine, diğeri de mesi için alâkadarlara enıir verılmiş. Ankara Hukuk Fakültesine bağlı cla. Gerek Yusuf gerekse Ahmed Şaşı ile caktır. Sırkecide fırıncı Mustaia Deniz namına îstanbul Enstitüsü Müdürlüğme Huöteye berıye yatırılmış para olup olma'9 Birinciye: Bir küo kestane kuk Fakültesi ceza hukuku ordinaryüs dığı icabedenlerden sorulmuştur. ŞimdL şekeri! profesörü Tahir Taner'in inhası yapıla. ki hslde Enıinönü iaşe memuılamın # Ikinciye: Bir kilo akide şekeri! rak Vekâlete bldirılmiştir. bu işle alâkası olmadığı zannedılmekteA Üçüncüye: Bir kilo kesme dir. Fılhakika meseleyi de meydana çışçker! Sular müdürü Ankaraya gitti karan bunlar olmuştur. A Dördüncüden altlnclya kadar: Sular idaresi Umum Mudürü Ziya, Varlmşar küo badern şekeri! gjfi 3J! 5{S su tevzi talimatnamesinı Dahiliye ve 9 Yedinciden onuncuya kadar: Nafıa Vekâletlerine tasdik ettirmek üTahtakalede seyyar satıcılık yapan Ha. Yarlmşar kilo toz şekeri'. zere Ankaraya gitmiştir. tice adında bir kadın Bsyazıdda DarbBu tatlı liste. hane fırınmda 120 aded günlük ekmek Eminönü Halkevinde millî karnesini değıştirirken yakalanrnıştır. İbrahim Çolak vefal elti Altın fiatları yükseliyor Uç kişi kömürden zehirlendi Fakat üstad, tarafslz bir «tarihnüvis» ve haksever bir «merdİ necib> dir; o, tarihinin bir yerinde de söylediği «Vakayii tarüıiyeyi kendi lsteğimize tatbik edecek, ve «başkalarına da, bizira isteğımize rlza göstermelerini tav. siye edecek» kimselerden değlldir; eğer böyie yapsaydı cyazılacak şey tarih değil, roman olurdu.» Bu sebebledlr ki İbnülemin, lehte ve aleyhteki bütün senedleri tetkik ettiği ve Ylldız mahkemesinin .büyük bir sandlk dolusu evrakuıl tamamik ve dik. katle okuduğu halde intihar veya katilden hangısinin hakikate muvaflk ol. duğu hakkuıda bir kanaate varmamış, fakat hâdisenin her İki sekilde ancak «müsebbib» i üzerinde tteat'I bir hüküm» vermlştir. Şöyle ki: «Sultan Abdüiâzlz katedilmişse katlettiren Hüseyin Avni Paşadır. İntihar etmişse müsebbibl ve diğer tabirle manevî katili gene Hüseyin Avni Paşadlr.> «Işte o kadardır ol hikâyet Bâkisi güzafı bl nihayet.> J Onun Çerkez Hasan elile Ahire defa, hiddetlenir: I te lntikalinde, öldürenin intikam kasdi « Pulsuz İfade de din'iyemem» diy« kadar, manevl sebebler aramakta ben. bağlrlr, Manas Efendi de odadan çıkar. ee hata yoktur. Çlkar ama, şifahî müracaatin daha müessir olacağlnı bildiği için, geri dönmek Servet tskit gibi matbuat tarlhlle kararmı verir. Fakat daha evve:, gider, meşgul olanlan da faydelandlracak bir kırk parahk bir istida pu'u allr. Ve ne fıkra ki; matbuatimizın 0 devirierdeki yapar bilir misiniz?. Pulu dilinin ucuna «hali pür melâl» i kadar, Hüseyin Avni yaplştlrır, tekrar nazırln odaslna gider, Paşanin da «entrika» usta'.ığım göster. yanma yaklaşır, dlşarıya çlkardlğl ucu mek itibarile kayda değer; pullu dillnin dönebildiği mertebede, derBir cülus senei devriyesl günü, (Ba dlnl anlamağa koyulur. siret) gazetesi, başmakaleslnde, .ÜmYa Paşa n« yapar?. İbnülemin, fıirayı metj Osmaniye» ye şdyle hitab ediyor; şöyle bitiriyor: «Paşa da hayretle kari. «Bugünü sabahl iydden bin kat âli ve ?ık dddî bir tavirla dlnler^ tabende ve bu geceyi leylei kadirden sad mertebe mes'ud v« ferhunde blmeYukarlda, İbrahim Etem Paşayı ye. liyiz.» tlştirmiş olması vesilesile İsml geçen Dalkavukluğun bu derecesine zama Hüsrev Paşa, yaman bir insan sarraflydı. nln Şeyhülislâml Hayrullah. Efendd dahi Sultan Mahmud zamenında yetlşmiş, Isyan v e Bablâllye gönderdiği bir tezke. fakat Sultan Mecid zam?n:nda Sadrara lie şiddetle şikâyet ediyor. Fakat zam olmuştur. Sultan Mahmud, onun «Sadrı mekkâr> bu şlkâyeti, hoşlan lçia, «O koca topal, insan şeytanldlr» mpdlğı Şeyhülislâm için, «lcrayı ga. demlşti. Fllhakika Hüsrev Paşanin kenraz» a vesil» yaplyor. Bir taraftan di kölelerl arasmdan seçerek talim gazeteyi kapatıyor, diğer yandan pa terbiye ettlrdikleri araslnda yüksek mo dişahl metheden yazılardan Şeyhülislâ kamlar lşgal eden blr çok zevat vardır noın hoşlannılyarak »lkâyette bulundu Sadrazam Mehmed Reşid Paşa. Müşi] ğunu saraya bildiriyor. «Gazabl şr.hane» Göz'üklü Reşid Paşa, Serasker Dama yi tahrik ediyor ve.^ Halıl Rifat Paşa gibi. Va Şeyhülislâm Hayrullah Efendi yü. İbnüleminin Hüsrev Paşaya aid olarak rütülüyor. naklettiği bir fıkra da şudur: Süleyman Paşanin Seraskerliği sirasında Hüsre Paşanin ahçıslna kur"a isabet eder. Keyİbrahim Etem Paşa Saklzlıdır, bir Yufiyet, ahçlslnı göndermesi İçin, Paşaya nanll ana ve babadan doğmuştur. Sakız tebliğ edilir. Hüsrev Paşa şu cevabl ve reayasl tenkil edildiği sırada esir olarak rlr: «Taleb olunan ahçl, tabiatime mu. İstanbula getirilmiş büâhare Sutan vafık lâpa ve muhallebi yapmaktadır, Abdülmecide Sadrazam olan Husrev Bedell aynî alınmak kanunen caiz ol Paşa taraflndan, köle olarak, satın a lmduğundan Damad Halll Paşanin, yahud mlştır. Etem, konağa getirildiği zaman, ıtıkrjameleri henüz verilraiyen kölelehenüz bir yaşlndaydl. Büyümeğe başlarimden diğer bir vezlrln ahçlya bede' ymca Hüsrev Paşanin talim ve terbiye olarak kabul buyurulmasim rica ede ettirdlği köleler vesair kimsesiz çocukrim.» lar arasına katıldL Zekâsl ve çalışkanlıKeyfiyetten haberdar edilen Sultan ğile dikkati çekti ve henüz on iki yaşlnda İken diğer üç arkadaşile blrlikte Abdülmecid, Hüsrev Paşanin cevablnl Hüseyin, Ahmed ve Abdüllâtif tahsi] tasvib etmiş olacak ki .Serasker Süleyiçin Parise gönderildi. «Avrupaya tahsil man Paşayl kasdederek « Böy!e genc demlş ve bir İçin gönderilen i l i talebel Osmaniye» adamlaria iş görülmez» den biri de odur. Fransada on sene kadar müddet sonra Seraskerllğe Husrev Pakaldl, evvelâ Hsan öğrendi, sonra Maa. şayl getirmiştlr. din mekteblne girdl ve 1839 da slnıfmın birincisi olarak diploma aldl. Hüseyin Avni Paşanin sadaretl sna. slnda Padişaha «arzı ubudii'et» İçin İstan bula gelen Slrblstan Beyi Prens Milan İrrparator Üçüncü Napoldon, yüksek mülâkat esnasında: «Arazinln darîlğınmekteblerden sınıfınln birincisi olarak dai hoşnud olmlyan Slrblllam taarruçlkanlar şerefme ziyafet vermegi itiyad zuna uğraması ihtimallne mebni kendledinmişti. O seneki ziyafete Etem de nin teminl selâmeti içln Sırbistan^ biraz davfct edildi. İmparator, yemek sonunda, yer terk ve ihsanlnl» istirham eder. bir kaç sözle Etemi de taltif etti. Etem Abdü'âzizin cevabl ne giizeldir: .Sizi ayağa kalktı, güzel bır nutuk irad etti. her türlü tehlikeden mtıhafaza içln SirFakat bir keîimede hata ettiğini anladı, bistana asakiri şahanemi sevkederirn. nutjtunun sonunda, bir ecncbi olduğu clTevsii araziye gelince, istediğlnlz yer. hetle, kelime hataslnin affinl rica etti. lerln h«r karlşı nlce efradl milletin kanl İmparator mahzuz oldu, dedi ki: «Ben bahaslna alinmış olmakla onu lhsan etböyle blr hatayl blr ecnebi İçin değil, meğe hak ve salâhiyetim yoktur> bir Franslz için de affederlm.» zum yoi. MUsaade buyurunuz. İatirhanumı guyet kısa olarak ifade edevim> der. Mizacı zaten asabl olan Paşa, bu arbin 1944 yıhnda bltjp Mtmiyeceğl mimaka^a mevzuu olnyor. Mr. Chnrchill N U nntknnd» «öyle dedi: «1944 aenestrün, Avrupa harbinin son yılı olacağı hakkında, tabil, hiç bir garanti vermemiş ve hatta bunu tahmia ecarecek bir telmihte de bulunmımjştım, Bunun aksine bir garanti dc vermedkn.» Amerikan gazetecilerl, Mr. Koosevelt'e, bn bnsnsta Mr. Churchill ile aygj fikirde olnp olmadığını soruyorlar. O da «evet» cevabını veriyor. Halbuki Avrupa batı kıyılarına çıfcardacak Anglo Sakson knvvetlerinin başkumandanlıfına tayin edilmiş olan General Eisenhcnrer, dünkü Cumlınriyette de isaret edildiği gibi, geçen birincikânnnun son günlerinde şöyle demişti: <Avrupa muharebesini yeni yıl içinde kazanacagız.» Kahire ve Tahran konferanslarmdan sonra, Müttefikler dünyasında, Avrupa harbinin 1944 yılı içinde bitecegini ümid ettiren bir hava yaratıknıştır. İki büyük Anglo Sakson devlet adamınm son sözleri, çimdi bu havayı değiştirmiştir. Mr. Churrhill'in sdıterindetn çıkan mana, harbin 1S44 te bitmesi de, bltraemesl de mümkün ve muhtemel oldufunn göstermektedir. İnsUlı Başvekili, her iki sık ve ihtimal hakkında da, teminat vermemekle kendi hesabı. na gayet dogru hareket ediyor. Çünkü Inçfltere ve Amerika gibi demokrasi memleketlerinde parlamentolar ve efkân umumiye, devlet adamlanndan hesab sorarlar. Her Hitler, 1940 tanberi, müteaddid defalar, harbin gelecek yıl Mihverîn kat'i zaferUe bitecegini söylediği halde bo söderi gerçekleşmedi; fakat Almanyada, kimse çıkıp ds ona, zafer vaidlerinin boşa çıktığını söyliyemedi. Mr, Churchill veya. Mr. Roosevelt, zaman tayin ederek böyle bir şey söylerlçrse, harb ,o müddet içinde bitmedifi takdirde, parlamentolarra ve eikârı nmumiyenin siddetll tenkidlerine oğrarUr. tste bu düşünce üedir ki onlar, harbin 1944 içinde biteceği ümidlni besleseler dahi, bunu söylemezler. Böyle yapmalannm bir sebebi de, Anglo Sakson mnnleketlerinde harb gayretlerinin yevşemesi endişesldir. Genera! Eisenhoww, bir politikacı dejffl, bir asker oldnfn içîn, faıla ihliy.itkârlık etmlyerek besledifi kanaati söylemekten çekinmrmiştir. Hatınmda yanhş kalmadiTsa, Cenub! Afrika fttlhadı Dcminyonn Mareşal Smnts' da, harbin 1944 te biteceğinl sSylemlştl. Harbln ne vakit biteceglnl kestlrlp atmak mümkün dcgildir. Çünkü harb, Hyaıi ve kati hesablara müsaid defndir. Onun sakladiğı meçhnller, blr çok stirprizler doğnrnr. Misal isterseniz, Fransanın bu kadar çabuk yıkılacağını, büyük Mihver kuvvetleri karsısmda, tek başına kalan u yıf 1940 Ingfltereslnin bu kadar dayanacağını, 6 veya 8 haftada yenilecefci tahmln edilen Sovyet Rusyanm 128 haft* harbden sonra Almarlan bu kad^r sıkıştıracağmı, önceden klm kesttrebilirdi? • + Hüseyin Avni Paşa İspartall bir köylü çocuğudur: babası Ahmed, Eğirdir beyîe. rircien birinin hizmetkârl idi. Onu, dev, etin en yüksek mevkiine getiren tesadüf, babasmın bu «hizmetkârlık» sxfatl. dır O devirde her kasabadan bir eşraf oğıunun Harbiye mekteblne a'lnmssı t e . amülu konulmuş, Eğirdlr'li bey de kendi evlâdı yerine, uşağl Ahmedin oğlu Hü. seyni İstanbula göndermlştir. (***) Hüseyin A\TIİ, Harbiye mekt«bnden, üçürcülükle şeh?detname aidı", orduda süratle terakki etti, erkânıharbiye riyasetlerinde ve kumandanllklarda bulundu. Klrk üç yaşlnda Şârayİ Askerî Reisi oldu. Daha sonra Girid kumandan ve vali^ğine ve nihayet 1868 de Serask e rlığ e getiİldi. Sadrazamllğı 1874 tedir. Hüseyin Avni Paşa hakkında hüküm e:mek müsküldür. On;ın, Abdülâziz devtinin, askerî rical araslnda en çok temeyyüz ve iştihar edenl olduğuna çüphe yoktur. Fakat dedikleıile yaptıkları. nin d? birbirini tutmadığı muhakkaktır: Abdii!?zizi «istibdadl İmha ve adaleti İhya» kasdile hallettirmi?, Mithat Paşa e arkadaşlarlnı öylalikle ikna etmişti. Halbuki emeline nail olmunca, kendini am.iri umumî ve hükümdarı manevî mevkiinde görrr.eğe ve herkeM azamet göstermeğe. kalklşmlştır, İbnüîemin diyor ki: «İstibdada mâni olacak tedbir. lere tevessül etmek söy'e dursun, idarei meşmtayl hararetle arzu edenlerin ocak. larlnı söndürmek tasavvurunda» bulunmuştur. Memlekete gelince henüz ylrml bir yaşlndaydl. miralayhk rüîbejile devlet hizTetİne girdi. Çabuk terakki ederek bir çok yüksek memuriyetlerdıe, nazlrlklarda, sefirliklerde bulundu, 1877 de SadrEzam oldu. Ve blr seneye yakın vaklt sadarette kaldl. Zamanlnın mühim hâdisesl, ilk Meclisi Meb'u&anm o sirada aoılmis olmasindan ibarettir (20 mart 1877). İbnüleminin onun hakkında verdiği hüküm şudur: «Garbda tıhsii gönnüş, esaslı malümatla mücehlıez, bahusus vazifeslnde mukdim blr zat olduğu halde, tablatinin llcaatı tabiiyesinden olan şiddeti teessür, sürati Infial, hiddet ve t e . hevvür, itidal ve sükundan mahrUmlyet. kendlriden istifadeye ınâni olmuştur.» Bllmiyonım, Maarif Vekâleti Neşriyat İdaresi, bu cüzün rruhtevasınl nazan dikkate alarak, tabl mlktarını diğer'erine nazaran daha fazla yapmlş mıdlr? Geçen Büyfik Harbde, Almanya, mafYapmamlşsa, eseri ilk cüzünden itiba Iubiyet'i kabul etmeden bir kaç hafta ren almış olanlara Istical etmelerinl vrel. Mütiefik Başkmnandanı Mareşal tavsiye ederlm. Sonra «Türk Şairle Foch, harbin 1919 ds, yanl bh »ene ri. nde olduğu gibi. bu nüz'ün de noksan sonra bltecefinl tahmin ediyordu. Btl kalecak ve bulunamlyacak cüzlerden harbin ne raman bltrce^ml, k a t i olabtrl olacağlnı hatırlaürım. rak klmse bflemes. Sadece şarta bağh Kemal Salih SEL bazı tahminler yürutülebnh': bn sartlar lefm«w o tahminler de boçlı Madenî eşya san'atkârlanmn çıkar. toplantısı Maden! Eşya San'atkârları Kooperatifi heyeti umumlyesı dün Emiaflnü Halkevi aalonunda 220 ortağın igtira. îile yapılmıştır. Okunan idare heyeti raporuna göre kooperatif bir saie içinde 364,000 liralık ham maddeyi piyasadan ucuz fistla tedarik etmiş. bu işin 19,000 llralık bir sermaye ile yapılmasına mukabil 11,000 lira fiat farkı temin edilmiştir. Kooperatif ortaklarma dağıttığı kömflr, pik demir, pota, her nevi demir ve bakır gibi malzemeden ortakTar içlo büyük menfaatler temin etmîştir. Ortaklar, kooperatif idare heyetinin faaliyetini takdir ederek ibka etmiştir. oyunlar müsameresi Varmki Eminönü Halkevi DilEdebiyat şubesine bağlı mılll oyunlar kolu 26/2/944 cumartesi günü akşamı saat 20.30 da zengta programla bir miili oyunlar müsameresi tertib etmİ5tir. Biletler Ev bürosundan verilmektedir. AMCABEY'de bulunan gayet eğlenceli bir müsabakanln hediye listesidir. «İbnülemin» İn eserleri taransa yüzlerce flkradan mürekkeb mükemmei bir cild vücude getirilebilir. Zamane neşriyatlna hlç benzemiyen, hem yazıllşlarl Itibarile güzel, hem mahiyetieri itibarile «asllna mutablk», bir tarihî fıkralar ha. zinesl.. Böyle blr eserin çalınlp çîrpllarak değil. üstadın müsaadesile ve İsimpriîe neşrini gönül nekadar arzu eder? Bu flkralardan bir Iklsinl, yerin mü. •aacesl nisbetinde, kısxen aynen, kısmen ıealen naklediyorum: İnce nükteleri ve manah sözlerile meş Tevkif edilen, mahkum olan ur Msnas Efendi .eski bir belediye müdürü bir arallk açıkta kalır. Bir memu ve beraet eden birlik reisleri Halk dağıtma birliği reisleriden riyetc tayini için Şehremanetina bsşvu•ur. İstida istida üzerine verir, fakat bir Fevzi, ekmek kartı yolsuzluğundan tsayda hasll olmaz. Nihayet Dahiliye Ne tanbul birinci Millî Korunma mshke. zaretlne müracaate karar verir; Nazır mesince başlıysn •muhakemesinde tevİbrahim Etem Paşaya gider. derdinı an kif edilmiştir. Fehmi ve Hasan adlsnndaki iki birlik reisinin de ekmek kartı latmağa başlar. Paşa da aldlrmaz, hatta Manas Efendi. yolsuzuğundan altışar ay hapisleTine, eltışar ay memurluk hakkından mah. • başlndan savmak ister: İ « Dinliyemem, din'iyemem Pullu rum bırakılmalarına karar verilmiştir. rzuhal ver!» der. Manas Efendi israr Muhakeme edilen birlik reJslerinden der: « Tahriren arzolunacak uzun sö Atıf beraet kazanmıştır. (*) iügavî değil. Fakat miistamel manasile büyük klfada on forma'lk kocan bir «cild» e «cüz» demek insanın tuhrfına gidiyor. (*•) Bu ıfade Süleyrran Nazif merhumundur. Gene onun, üstada yazUmış blr mektubundaki başka bir fıkra da şudur: «Erbabmdan sadır olursa (fasl) ile (fazl) araslnda tek bir nokta farkmdan başka blr şey yoktur. Siz ise hem (fasl) m, hem (fazl) ;n ser âmedan er. babL".danslnız>. (Nokta farkl eski harflere göredir. Yeni karakterlere göre fark harften Ibarettir.) (***) Hüseyin Avninin babası Ahmede, safllğmdan veya hem hizmetkârllkla, hem de eşek satmakla geçlndiğlnden «Esek> ve «Eşekçi» lAkablari verilmişti. Şöyle bir de hikâye anlatıiır: Hüseyin AvEİnin İstanbula gönderlldiğini haber alan bazl «lâtifegu». blr «ürü merkebi 15 seneye mahkum oldu önüne katarak pazara eelen Ahmede: Bursa (Hususî) Geçen hafta hüku <Ulan Eşekçi, slpayı tstanbula ml gönmet konağı civarmda arkadaşmı taban. derdin» diye sormuşlar. «Agayl nazük. Beyoğlu 29 uncu llkokul 3. A talebeleri aralannda topladlklan elli liraca ile öldüren Halil Kocatepa, ağır ceza. ter» ylllşarak: (Gönderdinı ya, demi?. yl zelzele felâketzedelerine yardlm olmak üzere Klzllay Beyoğlu şubesine yatırda görülen muhakemesi neticesicde 15 orada kocaman olut dfi acı aci zırlarsa mışlard». YukarlM resimj bu hamiyetÜ yayrylarl kep blr arada göstermekteJ sene ağır hapse mahkum edilmistir. heplpizj karkui^rD "* "~ *~' ^ dj Süfli ^ ? tebrflc cderlâ " ~J Bakla De faî bakan Çtaıçen* kanlan bfle. kendin! dinihren safddlere (ralbhaber verirken «yedi sBH*mfl. yedl hafta mı, yedi ay im, desem...» dîye İH kestMp »rm?ılar. Bu harbin sonnnn, raman ve olaylar tayin edecektir. San'afkâr Ali flıza Eyubi jübilesi tstanbul Konservatuvan icra heyeti sefl AH Rıza Eyubinin 50 nci san'at yüdönüınü içln 1 mart çarşamba aksamı Saray slnemasında bir jflbile tertib edilmiştir. Jübilede Kaneervatuvann Türk muAli Roa Eyubl sfcisi Icra heyeti arafmdan degerli aan'atkann eserleri şehnazı haman faslı, pesrev, nakıs beste, nakı§ agır semal, yürük semai sas semaisi çalınacak, Müntr Nureddln tarafmdan klâsik Türk musiktelnden 0rnekler okunacaktır. Necml Rıza, Zek&I Dede, Lemi. Bupbl Beylerden şarkılarla içtirai edecektir. Safiye Ayla, Muallâ ve Zehra Bülr taraflndan miHÎ kostümle Anadolu halk turkülertnden yeni örnekler Terilecek ve büttta saz san'atkârlannın iştirakile fasıllar yapüacaktır. Felâketzedelere yardım eden yavrular ı CUMHURIYET Nushası 1D knrnstnr. Tnrkiye lcia Haric ıçta SOOKr. 600 K i . 800 . 1C06 > 1506 . 2908 . 2800 . Abone seraiti Bfa «ylık Üç aylık Altl ayük Senelik Dikkat Gazetemfae eönderilen evrak ve yanlaT nejredilslD edümesİD lade edilmez ve riyaından mes'nByet kabul ohmma*.