1 Kasım 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

POLONYA Yazan: SABİH ALAÇAM Bu harbin en karakteristik eserfc Dünya devletleri serisinin b u birinci kitablnda Lehistanln tarihi, siyaseti ve zamanlmlzln ateşli meseleleri incelenmektedir. Eserde Hüseyin Cahid Yalçın'm ön sözü ve metin harici 4 harita, 17 vesika ve resim vardır. Ü L K Ü K İ T A B T U R D O 20 nci yıl sayı: 6901 umhuriyet İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuıyet. İsUnbul Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir he/eti 242M İdare ve Matbaa klsml 2429924290 PâZârtBSİ I DünyanınenyüksekSaah VACHERON ET CONSTAN CENEVRE SATlŞ YECİ. fmînSnu' Milli Şefin bugün söyliyecekleri büyük nutuk alâka ile bekleıtiyor Maarif Vekilinin bir nutkile açıldı Saracoğlu: "Dünya harbinin sıçrattığı zorluklar, darlıklar ve hattâ tehlikeler gün geçtikçe artmaktadır,, diyor Sovyet Moskovada murahhaslara în 1943 ORLON MAĞ Rusya Mareşalının ziyafetinde kazanılan müşterek zaferler övüldü KonEeransm Parti dün Meclis riyaseti Heykel ve için secimlerini yaptı neticesi resim sergisi Dün Ankarada etrafında aşladığı gündenberi, kıskanc bir perdenin arkasmda gizli tutulan Moskova konferansı, on günlük bir çahşmadan sonra dağıldı, Birleşik Amerika Devletleri Cumhur Reİsi Roosevelt, evvelki akşim verdiğt kısa bir demecde, Moskova gorüşmelerile varılan neticelerden memnunluk duydıığunu, Amerika ve İngiltere ile Rusya arasuıda harbden sonra da veriınli bir işbirliği j apılabıleceğine dair beslediği ümidin bu vesile ile daha da kuvvetlend'ğini söyiiyerek konfcıans hakkında ilk resmî intıbaı açığa vurrnns oldu. Bu dakikaya kadar Moskovada üç devlet murahhaslan tarafından elde edilen neticelere dair esaslı bir bilgi edin. miş değiliz. Dünya efkânnın merakla beklediği resmî tebliğ, belki bu satırlar basıldığı suada gazetelere verilecekUr. Şimdilik bütiin bildiklerinüz, saym Roosevelt'm memnınluk ifade eden bir kaç sözile, bazı .gazetecilerin tahminlerinden ibarettir. Moskova görüşmelerine yeni başlandığı günlerde, burada yazdığımız bir yazida, konferansın miisbet bir şekilde neticelcnmesi ihtimalinin kuvvetli olduğunu ileri sürrnüş ve böyle bir neticeye varabihnek için, üç devlet murahhaslarınca, aralarındaki bütiin mevzulara a>n ayrı dokunubnıyarak, mümkiin olduğu kadar harbin şimdiki safhasile ilgili bahisler üzerinde görüşüleceşini tahmin etlniştik. Vakıâ bugün Moskovada neler konuşulduğuna, nelere karar eerildiğine dair henüz bir şey oğrenemedik. Fakat akseden umumî intıbalara bakUırsa, konferans miisbet bir hava içinde sona ermiş ve daha ziyade harbin bugünkii gidisine uygun meseklerle uğraşmıştır. Bunlardan en mühimmi, üç devlet arasında daimî bir istisare usulünün kabul edilmesi \e Londrayı merkez seçerek orada mümessiller bulundurmağa karar verilmesidir, Reuter Ajansınuı \Vashinp. ton'daki hususî muhabirj tarafından or•J^^jN Londrada daimî bir komisyon kuracak Moskova 31 (a.a.) Moskova müzakerelerinin sonunda dün akşam Kremlm'de venlen ziyafet esnasında Mareşal Stalin 5 inci ve 8 inci ordular şerefine kadehlni kaldırmış ve General Montgomery ile General Clark taraflarmdan ırüşterek harb gayretinde gösterilen yuksek başarıları övmüştür. Mutteük harb ve ticaret filolanndan bahseden Mareşal şoyle deniştir: « Ekseriya deniz kuvvetlerıni bahls mevzuu etmiyoruz amma, başarmak üzere oldukları için önetnini anlıyoruz.» Stalin evvelâ Reis Rocsevelt'le Churchill şerefler.ne kadeh kaldırmağl teklif etmiştir. Rusyadaki İngiliz askerî heyeti şefi Korgeneral Martel Glffard Lequesne Kızılordu şerefine kadehini kaldırmış ve •Dinyeperi geçebilecek yegâne ordu» olduğunu soylemiştir. Molotorun sıhhatlne İçen Eden, kendisinı «Konferans İçin mukemmel bir re:s» olarak vasıflandırmışhr. Yemekte, orduya mensub mümtaz gerglkrle birükta bütüa Sovyet hükumet erkânı hazır bulunmuştur. Ankara 31 (a.a) C. H. P. Mechs geçirdiğimiz imtihanlar, jç İşlerinde yaGrupu umumî heyeti bugüıi (31X.1943) r?ttığım:z varllklardır. saat 15 te toplanmış ve celse, Başvekil Türk yurdunun dört bucağını gördükve Genel Başkan vekilı Şükrü Faracoğ ten ve Türk çocuklarınm derdleri ve selunun aşağıdakı beyanatile açılmıstır: vinclerile yanyana yaşadıktan sonra bu«Arkadaşlar, rada toplanmış olan arkadaşlar tarafınPartimiz için yeni bir yıl başlıyor. Be dan venlecek kararların uygun kararlar şlnci yılını yaşıyan dünya harbinin İç olacağına inanmakta ve İnandlrmakta ve dış İşlerimize sıçrattığı zorluklar, haklıyız. Ankara 31 (a.a.) Beşmci devlet dsrlıklar ve hatta tehlıkeler gün geçtikArkadaşlar, başlıyan yeni yılın yurduçe artmaktadır. Onun İçin bu yıl her nıuz ve Partimiz için çok uğurlu olma resım ve heykel sergisi bugun Sergıevın. de Maarif Vekilı Hasan Ali Yucelın bir yıldan daha ddkkatli, daha uyanlk, daha sını dıleyerek İçtimaımızı açıyorum.» nutku ile açılmıştır. Açıhş torenınde isabetll olmak zorundavız. Bütün bu Atatürke ihtiram Reısıcumhur Umumî Kâtıbı Kemal Ge. zorluklan, darlıklan ve tehlikeleri alt Bu beyanattan sonr a rlyaset makaml deleç, Genelkurmay Ikıncı Reısi Orge. etmek İçin dayandığımız d^ğ, yürpklerimizdeki büyük inrnla dış islerimizde (Arkası sabife 3, sütun 2 de) neral Asım Gunduz. Devlet Şurası ve dıvanı muhasebat reısleri. Vekâletler erkânı, kordıplomatik ve matbuat .TıUmessılleri hazır bulunmuşlardır. 30 ıkincıteşrıne kadar devam edecek olan bu sergıde guzel san'atiar bırliğı, Turk ressamlar ve heykeltraşlar cemı. yetı ve Turk ressam ve heykeltraşlarla bu birlıkler dışmdaki san'atkârlarm 347 Tatıloları ile"ı7 parçu bust ^e hey. kellerı teşhır edılmektedır. Şark cephesinden reshnler: Dinyeper nehri özerindeki köprüden geçen son Alman tanklan Bu resim, radyofoto ile Moskovadan NewYork*a, oradan da tstanbula verilmiştir z= Şark eephesinde =z Spor alanlan mimarî sergisi Ankaja 31 (Telefonla) Maarif Vekili Hasan Âli Yücel bugün Serglevinde Maarif Vekllliği beden terblyesi umum müdurluğu tarafından tertıb ed:ln.ış bu. lunan «Spor alanları mimarî» serglsi açılmıştır. Bu sergıde memlekette halen yapılmış ve yapılacak olan bılumum spor sahalan ve tesislerinjı plânları ve maketlerl teşhir edılmekte ve grafık. lerle Cumhuriyetten evvel yurd içinde mevcud spor tesisleri ile bugunkü mev. cudları gostermektedir. Hudud meselesi konufulmadı Wa>:hington 31 (a.a.) Reis Roosevelt, konferansta hiçbir hudud meselesinin ve milletler arasındaki müiiaferete Eİd hiçbir mevzuun ele allnmadığını (Arkası sahife 3. sütnn 5 te) Almanlar karşı taarruza geçtiler Sekizincl orduya mensub bir birlik İtalyada süngii hücumile ilerliyor = İtalya muharebesi Mütteiikler İtalyada yeniden hücuma başladı Berlin 31 (T.P.) Resmî tebliğ: Cenub İtalyan cephesinde MuttefU kuvvetleri mühim tank birhk'erınin hi. mayesinde Tireniyen denizile Volturno arasındaki sahada müteaddıd taarruz. larda bulunmuşlardır. Savaslar halen devam etmektedir. Capua'nın şimal ba tısında açılan bir gedik derhal kaoatılmıştır. Alman sava§ ve bomba uçaklan Ak. denızde bir düşman gemi kafılesme hu. cum ederek; tam isabetle bir kruvazörü ve ikı muhrıbi hasara düçar etmiştir. Bundan maada 1.500 tonilâto hacmınde bir ticaret taşıtı batınlmıştır 2 sahi' mü dafaa gemimiz san 24 saat zarfınrla 4 düşman bomba tayvaresi düşürmüştür. (Arkası sahife 3, sütnn 3 te) Toros tünelindeki ârıza tamir edildi Ankara 31 (Telefonla) Toros t ü . nelmde vukua gelen kaza netıcesinde sekteye uğrayan munakalât, hattm t a . miri ve vagonlarm kaldırılması üzerme bugün saat 7,50 den ıtibaran tekrar başlam:ştır. Trenien denizile Volturno arasuıda < GÂZETENIZ s mühim tank kuvvetlerile yapılan taarruz hâlâ devam ediyor Bugünden itibaren (Arkası sahife 3, siitnn 4 te) NADİR NADİ Portekiz Başvekili, Lizbon elçimizi kabul etti Lizbon 31 (TP ) Başvekil Salazar cumartesı günü Turkiye'nın yeru oıta elçisıni mutad merasımle kabul etniş» tir. Başvekil ile sefır arasında 20 dakika devam eden gayet samimî bir goruşme olni'jştur. 10 kuruş Dünkü nüshamızda brdirdiğimiz gibi, kâğıd ve her türlü malzeme fi. atlarının artmasl dolaylsile gazetetnîz bugünden itibaren yurdun her yerin. de 10 kurnşa satılacaktır. Badoglio ne vakit istifa edecekmiş? Napolı 31 (a.a.) Geçen cumartesi gunu Napoh'ye geld'ği zaman MuttefJt harb muhabirierıni kabul eden Mareşal Badoglio, şu sozleri söylemıştir: < Son Alman, İtalyadan kovulduğu zaman istifa edeceğim. Sonra eliaıe bir tüfek alarak onlann tamamile yok edil. mesine yardım edecegım.> V > Dün yapılan lik ve boks macları Moskova 31 (a a.) Sovyet tebliğiAlman tebliği 31 ilkteşrm günu Dmyeper nehri ile Fuhrer'in umumi karargâhından 31 Sıvaş kıyısı arasmdaki çevrede kuvvet. (T.P.) Alman ordulan başkumandan. lerımiz geri çekılen düşmanı takıbe d e . lığının tebliği: Cephenin cenub kesımin. vam ve aralarmda birçok idare merkez. de kıt'alarımız dün de agır müdafaa saleri bulunan 200 den fazla meskun yerı vaşlanna devam etm'şlerdır. Aza deni. işgal etmışlerdir, »Ie Dnieper arasında çok şiddetii d u ş . ; Dinyeper dirseğinde D nyeperopet. man hücumlan taıdedılmiştir. rovsk cenub batısmda kıt'alarımız taar. Dnieper kavsınde, Saporoje'nin bafcu ruzlarına devam ederek müteaddıd mes sında ve Dniepropetrovsk'un cenub batx kun yerlerı ele geçirmışlerdtr. bölgesinde düşmanm müteaddid ;:ddetll Washington 31 (a.a) Harb Haberler Krivoirog istikametindeki kuvvetle. hücumlan kıt'alanmız taralından düş. Oflsi, kömür ıraden ocaklarında husule rimız, duşmanın mühim piyade ve tank man için çok ağır zayiatla tardedrmiş. ;elen grevier hakkında şunlan bildir teşkillerıle yaptığı karşı taarruzları ttr. mektedir: püskürtmüştür. (Arkası sahife 3, sürnn 2 de) Harb Millî İş Bürosu, Amerikan Maden İsçıleri Bırliğıle İllinois Kornür İstıhsali Idarecileri Bırlıği tarafından tek. lif ed len günde 2 dolar zam yapılması hakkındaki lklnci tekllfi beşe karşı 7 reyle reddetmiştir. Bu red, enflasyona kirşı kabul edılen formül nükümlerine Dün sabah saat 10 da Harbiyede Saint Esprit ldlbesinde; Papanin T ü r göre maden amelesinin esas ücretlere j e mümessili Monsinyor Roncalli'nin riyasetinde bir sulh duasl yapıimıştır. zam yapılmasını talebe haklarl ohnadığı Bu âyinı ruhaniye Enneni katolikleri başpapazı Kireçyan, Rum katoUkleri renoktasına dayanmaktadır. isi ruhanisi \ aruhas, Runren, Macar, İtalyan, Alman konsoloslarile şehrimizdekl «Harb Milli İş Bürosu Reis Roosevelt'e, katoliklerden büyük bir grup iştirak etmişlerdir. Monsinyor Roncalli bir nutuk kömür sanayımde yer yer yapılan grev. söylemis ve merasimi Enneni cemaati reîsi Kireçyan idare etmiştir. Şehrimîz erden dolayı 8 eyalette 50,000 maden kiliselerinden seçilmiş bir koro heyeti tarafından şarkılar oknnmuştur. Merasim öğleden sonra 16,30 da tekrar edilmiş ve gece de Papanın Vatikan ışçisinın işsiz kaldığmı da bıldirmiştir. Bu grevlere Amerikan maden işçüeri radyosunda okuduğu mesaj dinlenmistir. Bu merasim şehrimizin bütün katolik t>irlıği tarafından musaade edilmemiş. kiliselerinde de yapıimıştır. ,ir, Birlik reisinin, münasib gordüğü takdirde maden ocaklarını yeniden hü. kumetin kontrolü altına koymağa ve grevcileri cezalandırmağa salâhiyeti var. dır.» / Amerikadaki işçi grcvi Kırımdaki kuvvetleri kurtarmak için yapılan bu taarruz henüz neticelenmedi Amelenin istediği zam talebi reddedildi Stılft için dua Cumhuriyet Yarınki nnshamızda: Dış alış verişimize dair bazı hakikatler Yazan M. Nernıi Yarııı 6 sahife Nasreddin Hoca filminin hikâyesi Yazan: Burhan Felek Oüce Denizaltıları Yazan: Abidin Muhallebi (Hikâye) Yazan: Hamdi Varoelu «Babaların günahı» nı affefmeyi bilmeliyiz Yazan: D ü n lik maçlarma devam edllmiş, Fenerbahçe Istanb u k p o r u 7 2 , Galatasaray Beykozu 2 0 , Vefa S ü l e y . » a n i y e y l 4 1 yenmişlerdir. Yukarıki resim, Galatasa Dr. Rasim Adasal ve zevkle alâka ile okuyacağınız daha bir çok yazılar Zühal Bu acayıb yıldızlar peyda olalı artık bizi merak eden »lmadı Merih kardeş!.. raym guçlükle kazandlğl maçtan hararetli bir enstan*anedır. Dünkü maçlann taisüâtı 3 flncü sabifemlzdedir ^ Yarmhi CumhuriyeVte m~