17 Ağustos 1943 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hindistan Kapılarında Kanunî devrinde Hind seferi Yazan: Prof. Dr. Herbert Melzig İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi profesörlerinden. Tevzl yeri: Selâmi Sertoğlu Kitabavl, Ankara Cad. No. 85, Fiatl: 150 Krş. V J Büyük Türk MÜHİM TABİHf İFŞAAT umhurivet 20 nci yıl sayı: 6827 İSTANBUL <!AGALOGLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul Posta kutusu: istanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrlr heyeti. 24298 İdare ve Matbaa klsmi: 2İ299 24290 r İKTISADCT UUÎYİÎŞ H gene zengin ubr Mecmua5lnm 88 3 c l ^ 3 munderecatla ve neijJKr 1bl ile çıkmlşUr. Bu saylda ( B a n k a l a X i | •Lahallllğl, Köy kredi kooperaüfleri, f S LAktlsadî teşekküüeri, Tasarruf sandwl rljH^van ekonomisi, Şeker durumumiHÇş f^Mk krom cev heri) hakklnda yazılarfe ^TOÎ^îazlm Aaf Kuyucağln portresi vkrdır. Hararetle tavsiye oderiz. N o t : Hazlrlanmakta olan F U A R fevkalâde saylslnı bekleyiniz. j Jh^| ^a \ Sah 17 Agustos 1943 Almanya ve İtalyaya Devamlı Akınlar Berlin ve Milano ile şimalî Fransadaki şehirler gene bombalandı Italyan hükumetinin Romayı terkedeceği sanılıyor Millî Şef Üniversitede Milano paıtik içinde Halk, harab şehirde ((Sulh, sulh!» diye bağırarak İsviçreye iltica ediyor, vaziyete asker müdahale etli Londra 16 (a.a.) Hava Nezaretinden büdırıldığıne gore, dun gece bombar. dıman servisine mensub uçaklar, Mılânodaki sanayj hedeflsrine başka bir taarruz daha yapmışlardır. Bu taarruz, parlak bir ay ışlğında yapılmıştu, Yolda blr miktar düşman av uçağına tesadüf edıhıüş ve bunlardan en az iki tanesi tafarib olunmuştur. Mosquıto uçakları, Berbndeki hedefleri bombardıman ettıklerı gibi dığer uçaklar da duşman sularına mayin ddkmek hususunda lsti. mal edllmiştir, 10 bombardıman uçağımızla iki av uçağımız kaylbdır. Millî Şef Inonti dün ÜniversHe merkez binasuu tesriflerinde merdivenleri çıkıyorlar İstikbal edi ijorlar Şefimiz, Rektör Prof. Tevfik Sağlamı tebrik ederken Değişen clüııya arbden sonraki dunya diize. nine aid olarak Denıokrasi muhitlerinde otedenberi mu. nakaşası yapılan çeşıdlı tikirlerin tarafsız memieketlerde nasıl karşılandığma dıkkat etmelidir. Harb talihi Mıhvere giileryüz gös. terdigi sıralarda, Deınok<jsi kajnak. •iarrJrep birağKdmı, aym ülkiinun tercumsnlığını japıyordu. O zamanm biricik parolası (Her nullete hürrijet, ber millete istiklâl) kelinıelerile hulâsa edi. liyordu. Bir aralık zaferi avcuna geçir. dığlne yüzde >üz inauaa Mıhver ise, bir turlu ne olduğunu anlatamadığı, yahud anlatmak istemediği (yeni mzam) fornıulunu ileri surerken karşı tarafın propagandasını yaldızlaraış oluyor, yal. nız kcııdine fazla guvendiği için buna pek aldırış etmiyordu. Dunyanın eski halınc tekrar dönmi. yeceği meydanda idi. Gorıişler, düşünüş. ler, milletten millete mıinasebetler, belli olmuştu ki artık başka temeller ü . zerine kurulacaktı. Fakat Mihver bir çok yazılanmda ileri sürduğum feibi ölrii ve muvazene unsurlarını bir aralık hiçe sa\acak kadar ileri gitti. Yalnız nıaddî kuvvete dayanir gorünen, küçük ve orta milletleıe istiklâl hakkı tanıyıp tanıma. dığı belli olmıjan bir nizam taslağının acemice propagandasl yapıldı. Bu propaganda dediğim gibi Anglo . Saksonların işine yarıyor, Almanya galib geldiği takdirde yeryüzunde hiçbir millete rahat yuzü görmek nasib olmıyacağı bakkında istedikleri kadar telkin yapmak imkâmnı onlara veriyordu. Boyle bir Avrupa nizamının hiçbir zaraan kurulamıyacağını, hürriyet f'üdr. lerinin bu derece kök saldığı bir Avrupada tekbaşına bir devlefn hiiküm sür. mesine ihtimal bulunmadığını, Almama gahiden istese bile, bugünkü dünya şartlan içinde bütün millî hürriyetleri kat'iyyen inkâr edemiyeceğini. zafer pe. risinin Mihvere en çok gülümsediği 919 yazında burada yazmütım. O zamandanberi üç yıl geçti. (îel za. Bian git zaraan, harb talihi Müttefiklere giileryüz göstermeğe başladı. Yaıin Almanyanın yenileceğine eraniyet getir. dikleri için, nasıl bir sulh yapılacağma dair şimdi oralarda türlü türlü fikirler ileri sürülüyor. Vaktüe (Hep bir ağız. dan koro halinde devamlı) olarak raüdafaa edilen (Her millete hürriyet, her millete istiklâl) prensıpinin yanmda başka türküler de işitiyorujı. Napoleon devrinden önce görüldüğü gibi Alman. yanın binbir parçava aynlmasını btiyenler, 1919 daki gibi Almanya etrafm. da küçüklü büyüklü federasyonlar kurulmasını tavsiye edenler, Fransavl eski haline getirerek (entente cordiale) in jhyasını özliyenler, nihayet dünyayı nüfuz bölgelerine ayirıp bu koskoca toparlaği Amerika, İngiltere, Rusya ve Çinden mürekkeb dört devletin kontrolu Bİtında çevirmeyi istiyenler oluyor. Şunu söyliyelim ki. bütün bu yeni ve faotezist fikirlerden hiç biri resmî, hatta jarıresmî bir mahiyet kazanmış sayılamaz. Demokrasiler safmda harbi idare eden büyük devlet adamları, üç yıl onceki esas prensiplerine sadık kaldıklarını fırsat duştükçe so>lemekten çekinmiyorlar. Ne Koosevelt, ne de Churchill simdiye kadar bir galibler diktatorlujjunden jahud dünyarın falan filân devletler arabind ı taksiminden bahis açtı. Aksine olarak bu iki adam. irsanların ideal bildiiji sasmaz prensip. lere doğru bıkmadan >ürü\eceklcrini hic saklamıyorlar. Ölçü ve muvazene hasreti içinde cır İki saat süren içtimada Reisicumhurumuz, kıymetli direktifler verdikten sonra Topkapı sarayına giderek tamir işini tetkik ettiler İstanbul 16 (a.a.) Milli Şef ve Re. İsicumhur Ismet İnönü, bugun saat 17 de beraberlerinde Başvîkıl Şukrü Saracoğ. lu bulunduğu halde İstanbul Üniversite. sinin Beyazıddaki merkez binasını teşrif etmişler ve Maarif Vekıli Hasan. ÂU Yücel, Rektör Tevfik Sağlam, Fakülte dekanları, yüksek öğretım uımra müdürii tarafmdan karıılarraışlardır. Rektörlük odaslnda İki saate yakın bır müddet kalarak İstanbul Üniversitesine aid meseleler hakkinda malumat sormuşlar ve kıymetli dırektifler ver. dikten sonra Rektör, dekanlar orada haz:r bulunan büvük bir talebe kütlesi tarafından alkıçlanarak uğurlanmışlar. dır. Bundan sonra MİUî Şefimiz Başvekil ve Maarif Vekıli beraberlerinde olarak Topkapı sarayını teşril buyurmuşlar, (Arkası Sa. 3, sütun 6 da) Milanonun feci manzarası : Zurıch 16 (a.a.) Reuter: D:e Tat is.' mindeki İsviçre gazetesinin Milanodaki muhabiri şöyle yazmaktadır: «Milanonun bütün umumî hizmetlerj dün geceki hücumdan sonra felce uğramıştır. Ne telgraf, ne de telefon işlemekte olup taksi, tramvay ve tren de yoktur. Büyük istasyon o kadar harab olmuştur ki buraya trenler ne giriyor ve ne de buradan çıkıyorlar. Şehrin merkezi yer yer jtangınlar, büyük duroa^ bulutlarıle kaplı ve infilâklarln el'an vuku bulduğu koca bir harabeden (Arkası sahife 3, sütun 5 te) Mr. Bopse\eifie Acaba niçin? Roosevelt Churchill Daha ziyade Amerika ve İngiltere arasmdaki siyasî nteseleleri halletmek için çalışmışlar Washıngton 16 (a.a.) Beyaz Saraydan bildırıldiğıne göre, Churchill, Reis Roosevelt'in ikametgâhı olan NewYork yakinindeki Hyde Park'ta 3 gün geç.rmiş ve Reisle görüşmüstür. Malum olduğu üzere Churchill, Quebec'e dönmuş. tür. Currthur Relsi de Washingtona dönmüşse de bu hafta içinde Quebec'e gıdecektir. Mlle. Churchill, Mme. Roose. ve't'ı ziyaret etmiştir. Quebeo 16 (a.a.) Quebec'te hasıl olan umumî kanaate göre hâdiseler her noktadan o kadar memnuniyete şayan bir şekilde inkişaf etmektedir k; son zafer, artık yalnız muhakkak değ1, Almanyanın ylkılacağı tarih bile aşağl yukan belli sayılmaktadır. Churchill, Reis Roosevelt'le görüştükten sonra hemen Quebec kalesinin harita salonuna Müttefik askerî şeflerini davet ederek k e a . dilerile uzunuzadıya gorüşmüştür. Ingilız Hariciye Nazırı Eden'in buraya gelmesı her an beklenTiektedir. Şimdi yapılan gorüsmelerden sonra nazlrın Sumner Weîles ile bırlıkte Moskovaya gıdeceği zannedilmek^edu:. Boylehkla Stalin harb stratejısi ve birleşmiş mil. letlerin sulh gayeleri hakkinda iki Müt. tefık şef taraflndan vsrilen kararlardaa Churchill askerî şeflere izahat verdi haberdar edilmiş olacaktır. Sovyetler; Çek, Yunan ve Yugoslav hükumetlerini Moskovada oturmağa Kanada müzakerelerinden sonra Eden'îe Welles Moskovaya gönderilecekmiş davet ediyorlarmış? Stockholm 16 ıT.P.) «Goteborgs Posten» ısmmdeki İsveç gazetesinin Ankaradan aldığı bir habere gore, Sovyet hukumetı, Çek, Yugoslavja ve Yunanistan mültsci hükumetlerini, Moskovada ıkam?te davet etmek nıyetindedır. Ajnı zamanda, Moskova hükumetinin boyle bir naklımekân için lâzım olan teknık hazırlıkları şimdiden yapmış ol. duğu da iddia edılmektedir. Adı geçen İsveç gazetesi bundan maada, Sovyet Hancıye Komiserliginin, SovTetlerle üç mülteci hükumet arasmdaki münasebeti tanzim edecek olan muahede projelerini şımdiden hazırlamış olduğunu, Ankaradaki Sovyet büyük elçlsinin son zamanda üç multeci hükumetin diplomatık mümessillerile görüşmelerinde, Moskovar a davetin de bahis mevzuu olduğunu da ilâve etmektedir. Şark cephesinden resimler: Tahrib edilmiş Bus şebirierinde sokak muharebelevi Rus taarruzu Harkof öniinde durduruldu Bielgorod kesiminde devam eden büyük meydan muharebesi de Almanlann taarruzları üzerine neticesiz kaldı Amerika ve tngiltere.pe aid meseleler konuşulacak Washington 16 (a.a.) Rlihver de. nizaltılarma karşı yapılan harbin mu« vaffakıyeti hakklnda intişar eden Roose. velt . Churchill resmî tebbğine binaen, Cumhur Reisile ChurchiUin bazl askerî mevzular hakkmda görüştükleri ve bu (Arkası sahife 3, sütun 2 de) Norveçte fevkalâde tedbirler Norveç kuvvetleri Alman ordusuna ilhak ve Norveç zabitleri tevkif edilmiş Londra 16 (Radyo) Norveçten ge. len haberlere göre Alman makamları burada bir takım fevkalâde tedbirler aimışlardır. Bu tedbirlerden biri olarak Quısling hukumetine bağlı zsbıta ve emniyet kuvvetleri, Atman ordusuna ilhak edilmiştir. Dİğsr taraftan Norveç ordusuna mensub olan bütiin s'jbaylar da tahaşşud kamplarına gonderilmişler. dır. Bütun Norveçte fevkalâde vaziyet ılân edilmiştir. İsveçten verılen bir habere gore Oslopolıs mudürü idam edil. Fjhrer'ın Umumî Karargâhı. )6 (TP) Alman başkumandanhğımn tebliği: Kuban koprubaşrada ve orta Donez'de duşmarun mevzıî taarruzlan akim kalmıştır. Bielgrod kesiminde Sovj^tlerin mütemadiyen artan dalga halindeki hü cumları kıt'alarımız tarafmdan püskürtülmüştur. S. S. sılâhlarını hâniil ordumuzun zırhlı ku^•\retlerinın mtkabil hucumu, Sovyet bırlikleri cephesinin tarn içerılerine kadar sokularak mevzilenni yarmış ve bunların mühim kısmıru ku(Arkası sahife 3, «riitmı 2 de) [ Mesina duşrnek üzere Şehir, Müttefık topçusunun ateşi altında26 Km. yakında bulunan Milazzo zaptedildi NADtR NADİ daki Norveç sahife 3, sütun 4 te) mlştt" Sicilya harbine aid fotograflar: Solda sckizinci ordımun ağır sahra bataryalan ateş açıyor, sağda artık Muttefjklerin top menzilin^ giren Mesina şehrindsn görüuüs (lelgTaflax 3 uncu sahifemız