25 Aralık 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Tarihten Sesler Aylık Tarih Mecmuası Müessisi: İskender F. Sertelli En yüksek kalemlerin iştirakîle YAKINDA ÇIKIYOR umhuriyet Iv) UnCU Vll İSTANBUL CAĞALOĞLU Telgraf ve mektub adresi: Cumhuriyet, İstanbul . Posta kutusu: İstanbul No. 246 Telefon: Başmuharrir: 22366. Tahrir heyeü ; 24298. İdare ve Matbaa klsml 242992429Ö İ A AŞKIN SAATİ GELINCE Aşk, merak ve heyecan dı Elinor Glyn'den: Nuriye İKİ YÜZLÜ 25 BIPIIIClKânUti 1942 Bu meşhur sinema K>manl taraflndan tercüme Bu İki kitabın her biri AHMED HALİD Varlık vergisi mükelleflerine İnglliı hava filolannın müteaddid gecc hücnmlarne biiyük hasarlara nğrıyan Torino'daki Fiat fabrikalan. İtalyan makine sanayiinin en modem bir merkeziydi Hükumetimizin büyük bir kolaylık kararı i ŞEFİN HITABESI Eğer Devletin selâmeti öyle icab ediyorsa Bütün milletçe f edakârlıkların daha büyüklerini ihtiyarda tereddüd etmiyeceğimize şüphe yoktur \ Bu yolda cıkabilecek şu veya bu adlı kanunlar, kitablarda değil, yalnız kalblerde ve vicdanlarda yazılı çok kat'î mahiyetlidiğerbiranakanuna dayamrlar da onun için: Vatanın selâmeti en büyük kanundur. geçirmek sureüle bundan sonra gideceği ve güdeceği yolda en ufak şek ve tereddüde yer bırakmıyan bir vüzuh ve sarahat gristermiştir. Bütün bu prensiplerin demokrasi temellerıne dayanan tatbikarını tck fırka ile temin etmek meziyet ve fazileti ise küre üzerinde ilk olarak büyük Türk milleti tarafmdan ibda olunmuş olan bir hakikattir. İşte evvelki giinkü hitabesinde miUi Şef bu hakikatin nazarî bir iddia olmiyarak tatbikatta filiyata geçme yoHarım en salâhiyetli ifadelerile bir daha aydınlatmış oldular: Parti içinde, memleket içîn alabUdiğine serbest konusarak, alabildiğine münakaşalar yaparak ve bilhassa ortaya fazla emek mah«ulü ameli mahiyetli teklifler koyarak. Millî Şefin hahlarında açık gördük ki «Kon(Arkası sabife 3, stitnn 4 te) on hafta zarfında Millî Şefimiz ilkonce yer deprenmesi felâketine uğnjan Orta Anadolu bölgclerini ziyaretle başlıyan ve Garbî Anadolunun Balıkesir bavalisine de uzanan millct islerile alâkalı seyahallerini İstanbulda Parti kongresine iştirak etmek ve orada İstanbullulara büliin memlekete şamil bir hitabe irad ejlemek suretıle sona erdirerek dün devlet merkezine doudüler. Az zamanda nispetle rok jere gitmiş olan Milli Şefimiz her gittiş;i yerde halkla yakından tcnas edertk otedenberi şiarlan olan caulı sijaset icabına u>gun çok candan bir ilgi ile mahallî ve uraumî derdleri teıkik buyurdular, ve her tarafta ortalığı evdınlatıcı irşad vc tavsiyelerile gönüllere ferahlık verdiler ve çalışmalara doğru yolu gosterdiler. Partinin İstanbul \ilajeti kongresinde irad buyurduklan hitabe ise bir haftalık tetkik ve müşahedelerini tamanılıyan bir şaheser oldu. Devlet Reisimiz aziz Millî Şefin dünkii mıshamıza dercolunan bu hitabeleri, zanıanın müşkül şartlan içinde devletçe takib olunmakta olan siyasetle milletin ifasına davet olunduğu ve daha da olunabileceği vazifeler bakımından en kat'î ınahijetli irşad ve izahlan ihtiva etmektedir. İstanbul vilâ\etinin Parti kongresinde söz alan Millı Şef, evvelâ inkılâbcı lürk devletinde Parti teşkilâtının işgal ettiği yüksek mevkii tebarüz ettiren çok kıymetli bir mevzu üzerinde komışmuşlardır. Bu bahiste Devlet Reisini İstanbul v»lâjeti Parti kongrelerini bütün derecelerinde alâka ile takib ermiş görüyoruz. Sayın İsmet İnonünün memleket işlerinde candan ve canlı ilgisini büenler, bu takibin yalnız İstanbula münhasır olmayıp kendilerinin diğer bütün vilâyetter kongrelerinden de ayni ehemmiyetle malumat almakta devam etıniş olduğunda hiç şüphe etmczler. Onun için İstanbul kongresine iştirak vesilesile irad olunan Şef hitabesinin ayni kuvvetle bütün memlekete ve bütün vUâyetlere şamil olduğunu kabulde tereddüde hiç yer yoktur. Burada Türk milletinin devlet teşkilâtıııda kendine maletmiş olduğu usul ve esasatın kuvvetli teşrihini görüyoruz. Kurtuluş ve İstiklâl cidalinden mukadder'atı tâmamen kendi elinde millî bir devlet çıkarmış olan Türk milleti yeni rejiminin cunıhuriyetrilik, halkçıhk. inkılâhcüık, lâiklik. milliyetçilik ve devletçilik prensiplerini anayasasmm başina Borcunun %20 sini ödeyenlere millî bankalar effilâk, emtia, esham ve tahvilât üzerinden kredi açacaklar Ankara 24 (a.a.) Maliye Vekilinin riyaseti altında Merkez, Ziraat, İş, Emlâk ve Osmanlı Bankası müdurlerl toplanarak varlık vergismin tahsil safhasında bu verginin mükelleflerine kolayhklar gösteribnesini prensip itibarile karar altına almışlardır. Bu karara göre, vergi borcunun lâakal yüzde yirmisini ödiyen mükelleflere her banka kendi mevzuatına uygun ve teminat mukabilinde ikrazlarda bulunacaktır. Gayrimenkul mukabili ikrazlan Emlâk Bankası yapacakur. Ikrazlarda faiz nispeti ayda yüzde yarım olacaktır. Devlet tahvilât ve hazine bonolan mukabili bankalardan taleb edilecek krediler bu tahvilât ve bonoların nominal kıymetlerinin yüzde doksanına I kadar hududsuz verilecektir. Merkez Bankasile İş ve Osmanlı Bankalail hlsse senedleri mukabilinde nominal kıymetlerinin yüzde sekseni miktarmda bankalarca ikraz yapılabilecektir. Fiatları devletçe tespit olunan ve iktısadî devlet teşekküllerince devlet namına mubayaatı yapılan emtiada kredi hadlerile mukayyed olmaksızın devlet tahvilâtı gibi ikraza kabul olunabilecektir. (Arkası sahlfe 3 sütün 5 te) Şark ccphesinden m i m k r Stalingrad harab«leri içinde moharebe Don cephesinde muharebe şiddetle devam cdiyor Almanlar. Rus Başkumandanlığının plânlannda muvaffak olamadığını, Ruslar da bir koldan Harkof'a, bir koldan da Rostof'a yürümekte olduklannı bildiriyorlar YUNUS NADt Millî Şef Ankarada Reisicumhur istasyonda merasimle istikbal edildi Ankara 24 (a.a.) Reisicumhur İsmet İnönü bugün saat 8 de şehrimize dönmüşlerdir. Millî Şef garda Büyük Millet Meclisi Reisi Abdülhalik Renda ile Başvekil Şükrü Saracoğlu, Genelkurmay Başkanı Mareşal Fevzi Çakmak, Vekiller, C. H. P. umumî İdare heyeti âzaları, Parti Grupu Reis Vekilleri, Müstakil Gnıp Reis Vekili, Genelkurmay ve Millî Müdafaa Vekâleti erkânı, Ankara Vali ve Belediye Reisi, Vekâletler müsteşar ve umum müdurlerl, Ankara mevki ve merkez kormıtanları Ankara Emniyet Müdürii tarafmdan karşılanmıştır. Dün muhteliE meseleleri müzakere ettikten sonra içtitnaını bitirdi İstanbul Parti Konpsi Almanya Balear adalarını işgal edecekmiş! İngiliz meb'usları şehrimize geliyor Berlin 24 (a.a.) Alman Ordulan Başkumandanlığının tebliglnde ezcümle şöyle denUmektedlr: Dün de Alman kuvvetleri, Terek bölgesinde, Kalmu's berzahında düşmanın devamlı taaiTuzlarını geri atmışlardır. Tesirli surette devam eden bir ilerl hara ket esnasında düşmana ağır kayıblar Toulon'dan kaçmağa muvaffak olan Fransız denizaltılarından birinin Cezayir verdırilmiştir. Bir Sovyet piyade teşkill limanına girerken almıp telsizle nakledilen fotografı bu kovalama esnasında bozguna uğratılmıştır. Volga ile Don arasında, bir taarruz esnasında Almanlar 600 esir almışlar Te 15 tank tahrib etmişlerdir. Sovyet karjı taarruzlan akanıete uğramıştır. Don nehri kesiminde tesadtlfl bir muharebe devam etmektedir. Cephenln orta kesiminde Alman kurvetlerl taarruza geçmlşler re blr çok sa»a? mevzilerile müstahkem noktalar tahrib etmişlerdir. Düşmanın mahalll taarruzlan geri atılmıştır. tlmen gölünün cenub doğoısunda dü?aıan mühim kuvvetlerle taarruzlannı ye1ıilemlştir. Muvaffaklyetle neticelenen tedafül çarpışmalar esnasında 34 Sovyet NewYork 24 (a.a.) Ossiciated tankı tahrib edilmiştlr. Press'in verdiği bir habere göre, AmerlOrta Don kesimindeki şiddetli kan kıt'alan, Dakarda karaya çıkmışmuharebeler lardır. Berlin 24 (T.P.) Beynelmilel habeTAmerikan kıt'alan karaya merasimsi2 (Arkası Sa. 3, süttm S te) çıkmış ve derhal işe başlamışlardır. Kıtalar gemi ve uçaklarla muvasalatında Fransızlar tarafmdan karşılanmışlardır. Pransızlar vakarlanru muhafaza etmekle Bngün kahraman Gazl Antebimlzln Moskova 24 (a.a.) Sovyet haberler beraber Amerikalılan dostluk ve işbirdüşman işgalinden kurtulnşunnn bürosu tarafından neşredilen hususi Uği nıhu içinde kabul ediyorlar. Amiral yıldönümüdür. Anavatanın çöktügü tebliğ: Glassford ve öbür subaylar hükumet hebir felâket devrinde, büyük bir Orta Don çevresinde kuvvetlerimizin müstevliye karşı bir avuç Türkün taarruzu devam etmektedir. fArkası sahlfe S. sfitira 3 te) kahramanh|ile yeniden kazandıgı23 ilkkânunda kuvvetlerimlz orta Don mn püzel şehrimiz bngün şerefll çevresinde taarruzlannı başan ile gelişbayramım yaşıyacaktır. Kntln olsnn tirerek başlıca istikametlerde 20 ilâ 30 kilometre kadar ilerlemişlerdir. Yedi gün süren taarruz savaşlanmızda kuvvetlerimiz 115 Üâ 165 kilometre derinliğinde leriye gitmişlerdir. Kuvvetlerimiz, en önemlileri, Kabigino, Barannikovka, Novoselovka, Olşovirog, Bolşinskaya, Sulinski ile Voloçine ve Pergomaiskoye bölge merkezeri olmak üzere büyük sayida meakun Halk Partisi İstanbul vilâyeti kongremahalleri ele geçirmişlerdir. si, dün saat 11 de Vali Lutfi Kırdar ve 23 ilkkânun günü akşamı esir sayısı Parti reisi Suad Hayrı Ürgüblünün hu16,400 kişi fazlalaşmıştır. 16 ilâ 23 lUczurile Mekki Hikmet Gelenbegin reiskânun arasında kuv\'etlerimiz 36,600 liğl altında toplanarak çalışmalarma NewYork 24 (a a) Ossociateo düşman subay ve eri esir almışlardır. devam etmiştir. İlk olarak söz alan Atıf Ödul esnaf davasını ele alarak cemiyet Press'in verdiği bir habere göre, Alman Ayni de\Te zarfında kuvvetlerimiz, 143 (Arkası sahife 3, sütun 2 de) lerine kayıdlı olan ve olmıyan esnaf a lar, batı Akderdzde Balear adalarmın rasmda bir mukayese yapmış, ve 90 ısgali için İspanyanm muvafakaünı isbin esnaftan 52 bin kişinin cemiyete tihsale çalışmaktadırlar. Haberde ilâve kaydedilmiş ve 28 bin kişinin kayid dı clunduğuna göre, bu adalar, lüzumu şmda kalmış olduğunu hatırlattıktan takdirinde zorla alınacaktır. sonra, bu kesif kütlenin derd ve ihtiyaclarile ilgilenmek Partiye aid bir vazife olduğunu belirtmiş, mütehassıs işçi yetiştirmenin çareleri üzerinde ehemmiyetle durmuştur. Askerî vaziyet Amerikalılar nihayet Dakara çıktılar Romel, daha nerelere kadar çekilebilir? Yazan: Emekli General Mihver kuvvetleri Tunusta Müttefik hücumlarmi tardettiler Trablusta sükunet hüküm sürüyor H. Emir Erkilet ] ^ Gaziantebin kurtuluşu Ruslara göre : taarrı/zu Mîhver ricati . . Mihve? mudafaalan müdafaaçi Km. 0 too 200 300 Trablusgarb sahillerinde askeri harekâtın inkişafmı gösterir harita Mareşal Rommel, Libyada bozduğu ve Mısır topraklannda kovaladığı sekizinci İngiliz ordusunun peşinden, geçen temmuzun ilk haftasında, İskenderiyeye girememiş olması sebebinin ona kâfi derecede benzin yetiştirilememiş olması olduğunu söylüyorlar. İngilizler de, Rotnmel"in benzinsiz ve mühimmatsız kalmasını, kendi uçak ve Akdeniz filolannın tesirli faaliyetlerine hamlediyorlar. Velhasıl bu sözlere bakıhrsa, Rommel, İskenderiyenin 100 Km. batısmdaki Elalemeyn mevziine vardığı zaman, içi benj.in, mühimmat ve bir miktar tank dolu Mihverin Akdeniz kıyılarında müdafaa hazırlığı: Fransanın cenub sahillerinde istihkâmlar yapılmak üzere sip«rler kazüırken Bundan sonra sözü halk dileklerine getiren Aüf Ödül, bu dileklerden tahakkuku kabil olanların biran evvel yapılması, buna imkân bulunamıyanların neden doiayı yapılamadıklarımn Partiliye izah edilme'îini bu sayede halkın Parü(Arkası sahlfe 3, sütnn 4 te) Ankara 24 (Telefonla) Lordlar Kamarasından üç ve Avam Kamarasından da üç âzadan müteşekkil İngiliz parlamento heyeti önümüzdeki pazartesi günü şehrimize gelecektir. Misafir heyet şeıefine Ankarada müteaddid ziyafetler verilecektir, bir iki Mihver vapuru Marsa Matruha vararak icindekilerini buraya boşaltabilmiş olsaydı, onun İskenderiyeyi daha o zaman zaptetmesi bir olay olacaktı. Ancak fikrimizce Rommerin İskenderiyeyi o zaman zaptedememesi kâfi benzinc malik olamaması gibi basit bir sebebden ileri gelmiş değldir. Asıl sebeb onun büyük ustahğınm katılmamasile General Auchinlek kurcand'asındaki sekizinci İngiliz ordusunn Libyada mağlub edebilen kuvvetlerinin Mısm zapt ve istilâya kâfi gelememesidir. Biz bunu o vakit de yazmışrık. Roraroel'in ikinciteşrin bidayetinde Elalemeyn mevziinde mağlub olarak ricate mecbur olmasının sebebi de kendi kuvvetinin hasmmkine nazaran pek az olmasıdır. Bahusus İngiliz iırhlı ve uçak kuvvetleri Rommel'inkilerine pek fazla üstündüler. Bunlara, yeniden tanzim ve takviye edilmiş olan sekizinci İngiliz ordusunun yeni kumandam General Montgomery'nin tabiyecilik mahareti do katılmak gerektir. Çünkü Elalemeyndeki Mihver mevzilerine bidayette merkezde ve cenubda günlerle taarruz ederken, zırhlı ve Inotörlü kuv^etleri bir gecede buralardan geri alarak, bıınlarla ansırın Rommel'in sol yanına sahil bo%unca hıi(Arkası sahife 2, sütun S te); 8 inci İngiliz ordusunun motörlü vasıta kollan Trablus çölune malzeme taşıyorlar