13 Mayıs 1942 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Askerî vaziyet t orçıl, son nutkunda, Ahnanların doğu cephesınde uğradığı kajıblardan da bahsetti. Ankarada «Teşkiyahud bır mıllet ve Basvekıl, «Sovjet cephesınde lâtı esaslye» kanumemleketin ısmını kaç miijon Alman olduğunu bılemeyiz» nunun turkçeleştıgetırerek teşkü edı dedikten sonra, geçen harbdeki butun rllmekte olduğun lırdı: Meselâ Ana Alman zajiatıle bu harbde j alnız Rusdan bahsedıhyor: dolu Turkleri On larm karsısmdaki Alman kavıblarını olBu hayırlı ve çetm Üçuncu asır başla çujor. Sozlennın bu kısmı, gazetelerış yapılırken en fazla ehemmıyet verıl bu tâblr, bir zaman yalnız Anadolu rmda kurulan Iznik Rum Imparaıor de, baska başka olarak, o harbdeki mesı lâzım gelen kelıme, «Turkije. ke Selçukî devletıne ve ondan sonra da luğuna ılk Imparator (Theodore Lasca umumî Ahfcan zajiatının «dortte birın(Baştarafı 1 Inci sahifede" Rusya batı cephesine daha 100 tuhmesıdır. Yeryuzundekı devletlerın res «Tavâifi muluk. devrlnde Anadolunun ris) in alle İsmmden kınaj'e olarak den> ve «dortte uçunden» fazla olduğu ne işleri bulunduğunu duşunecekler ve men gonderebılecek bir vazıyette idı. mi ısımlcrı hep kendı dlllermde olduğu j alnız Osmanlı ıdareslndekı kısımlarma •Leşkeri eli» derlerdi (8). Tıpkı bunun seklinde çıkmıştır. Londra radjosuna kendi kcndilerine soracaklar. Fakat la Halbuki 1914 jıluıda yani geçen Umumî halde, jalnız blzım Tuık devlet nın ısmı munhasır bir mânâ ıfade etmiştır. gıbi «İçel. vilâyetme de Selçukî dev gore ıse, Çorçil, «doğuda Almanlann, bu yıkh bir cevab bulamajınca Fuhrerle Harbin bidayetinde, muhasamat başla(Halkın günluk ekmeği üzerinde ya turkçe değıldır! Bu kelımenin, hakıkî " Bunun en vâzıh mısalinı Mıltdın rınde umerâdan (Kameruddın) İn ıs defa, 4 sene 3 ay suren geçen harbde rine olan itimadları sarsılacak. Çorçi dıktan ve umumî seferberlik tamamlan pılan >o!suzluklar \e sojgunculuklar mahı>etını tespıt ıçln her şeyden evvel On Uçuncu asrmda Istanbul Lâtm Immı jle «Kameruddin eli» demldığl halde, uğradıkları butun zajiatîan daha fazla lin istediği de budur. dıktan eonra bile, Çarlık Rusjanın meselcsi, halk için gunun en muhım bır kere dıl ve tarıh bakımlarından tet paratorluğu tarlhmi yazan «Dorduncü KaraTıanoğulları devrlnde bu ıslm «Iç ınsan kaj bettiklerini» sojlemiştir. Abnanya geçen Bujuk Harbde muha Almanjaja ve Avusrurja Macaıis davası olmakta devam ediyor. Efkârı kıkı lâzım gehr. Ehli Salib. ruesâsmdan (Geoffroı üe el» terklbiyle coğrafî bir şekle soKulAlmanlann, doğudaki insan zayiatı. rebe mejdanlarında jenilemerçişti. Al tana karşı çıkardığı kuvvetlerin jeku umumiyenin çok hassas olduğu bu mev1 » «Turkiye. tâbıri bır kokle bır Vılle Hardoum) ın «Conquete de Cons muştu (9): Bazan da blr mıllet ve ya nın hakikî miklaruıı Alman genelkurman orduları o zaman hemen her y e r . nu ancak 92 tumene baliğ olmuştu (1). '7u etrafında resmî makamların hakika eklentıden muıekkebdlr. «Turk+ıje (antinoplc. lsmlndekı eserınde gorebi hud memleket İsTijle teıkıb yapıurdı: majmdan baska kimsenin bilmediği mude kendilerine sajıca derece derece usSovyet Rusya, batı hududlarma bu ten ince bir ihtimamla çalışmakta ol =: Turkije»!.. Burada «Turk» kokune lırız' Lâtınlerm Istanbum fethı uz°rl Bunun en meshur orneğl «Rumeli» tâ hakkaktır Ruslar gıbi, Çorçilin de mutun duşmanlarla japtıkları savaşlarda derece buyuk kuvvetler yığarak Alman malarından dujduğumuz memnunijeti eklenen «ije» lâhıkası turkçe değıldır ne payıtahtlnı İznlk şeluıne nakleden bırınde gosterılebılır. Bu teıkıbdekl balâğaja kaçtığı, bununla beraber, harb hep galib gelmislerdi. Buna rağmen Al yayı çok tehlikeli bır vaziyete sokma burada belirtmek isteriz. ve Turk dılınde cografî ve jahud sı>a Rum Imparatorluğundan bahsederken. «Rum» kelimesi «Şarkî Roma. dan kl ve kış jüzunden, Rusja bozkırlarında, tnan milleti o zaman Muttefiklerin j a y sajdı, Fuhrer belki 22 hazıran 1941 de Hukumetimiz, umumî iase \azi\eti do sî ısım teçkıl edecek bojle b»r edat yok (\illeHardoaln) 0 zamanm fransızca naye olduğu gıbi, «Rum Ortodoks» rru Âlmanların ağır zajiat verdıkleri de dıkları dış propaganda zehirlerile has Rusjaya fcarb açmıjacaktı. Çunku baş Iajısile, gundelik ekmeğinden biraz daha tur. Bu vazıvete gore «Turkije» tâbırın slle şoyle soyluyor (6): nâsım da ıfade etmektedlr (10). Butun suphesizdir. Fakat bu zajiat ne kadartalanmış ve içınden çurujerek çokmus lıca İngıltere üe muharebe ederken Rus fedakârlık japmasml halktan istediği dekı «ije» lâhıkasının ya ıtalyanca•En cel termine, Toldıes li Ascres qui bu terkıblerdekı IlEl» kellmesıni bu dır? tu Bııgun de Muttefiklerin ve bilhassa ya ile bir ihtilâf çıkarmak ne Alman dış zaman, milletin bu da\ete her zamanki dan, ya junancadan veyahud araocadan tenoit la terre d'autre part del Braz yuk Turkolog (Thomson) «Memleket» Fransız jarbajl Larcher'in nisan 1933 İngilizlerin Almanyaja karşı takib ct siyasetinın ve ne de Alman harb gudu gibi derin bir îtimadla ce\ab verece geçmış olması lâzım gelır: Italyancada devers la Turquıe, avoit trives a l e m mefhumundan başka «Mustakil vc muntarihli «Fransız Askerî Mecmuası» nda tikleri muharebe metodu ajnidir: AI munun menfaatleri icabı olamazdı. ğini bilijordu. Nitekim ojle de oldu tTurk memleketı» manasma «Turchia pereur Henri .» tazam teskilâth millet> ve «Devlet» verdiği rakamlara gore, Almanlar, geman milletine daima zehir şırınga edeYânl: «Bogaziçinin öte yakasında şeklınde de ızah etmektedlr (11). Alman Fuhreri zaten Sovyet Rusyaya Fakat gene bu halkın ekmek üzerinde =Tuıkija» şeklı kullanıldıgı gıbı, j u çen harbde 13 miijon 230 bin kişi serek onun bunyesini içinden jıkmak. Bu karşı Bismark polıtıkası takıb edıyordu. çcvrılcn dala\ereler karsısında, bura nancada «Turkıja» ve Arab dılınde de Turkije istikametindeki arazije hâkim Bu vaziyete gore Turkçe olmayan ferber etmişlerdir. Muharebe mejdanmaksadla Çorçilin nutku hakikaten bir Rusyayı daha ziyade doğu Asyaya sure dakı resmî makamların a\ni ciddiyet «Edde\letutTurkıyye» veyahui sa olan (Teodor Laskaris) o sırada Im «Turkıye» kelimesi «Turkeli = Turkelı» larında ve hastanelerde olenler 1 milçaheserdi ve fcojle bir nutuk ancak rek onunla daimi dostluk gutmek saje le harekete geçmelerini beklemek hak dece «EtTurkijje* şekıllerıne tesaduf parator (Hanri) ile mutareke hdlın şeklınde turkçeleştırüecek olursa, hem jon 950 bin kişidir. Gaiblerle esiıler onun tarafından soylenebilirdi. edıur. Fakat bızlm «Turkije. tâblıın dejdi.» tarıhî bir terkıb yapılmış, hem bu üç 900,000 kişidir. Larcher jaralılarla masinde Almanyanın arkasını emnıyete al kıdır. Bununla beraber Alman Fuhreriııin maktan ibaretti. Fakat Japonya ve t n Istanbul idare âmirleri umulan vazi dekı «ije. eklentısı ne ıtaljanca ve Muelllfm burada «Turkije» den mak hecelık terkıb tıpkı <Turkıye» gıbı b r lullerden bahsetmenıiştir. geçen haziranda Rusjaja tecavuz için giltere Rusların Asyanın doğusile cenu fcsinashğı gosterdiler, simdi merak edi jahud yunancanın «Turkija. kelıme sadı tekmıl Anadolu değıl, yalnız A kelime halınde yazılarak «IlEl» kelıDeğerli askerî mutehassısımız emekli verdiği kararın bir hata olup oimadığı buna giden jol ve hedeflerıni tahd.d ettık len sej, tahkıkatın ncticeleiile jeni ka smdekı «ija» lâhıkasmın ve ne de nadolu Selçukî devletıdır: O sırada mesmın muhtelıf mânâlanndan dolaM daima incelenmeğe değer bir aktuali leri için onlara yalnız Akden'zle Balkan rarîardır \e bunların çabuk, ağır ol arabca «EtTurkijje. tâbırındekı •iy Rumların ellnde bulunan <Iznik. hava «Turk deUeti», «Mustakil Turk milletin General H. Emir Erkiletin geçen sonbaharda, Cumhurijet'te çıkan esaslı bır tedir. Onun için duşuncemizi geçen sene j e . eklenüslnın tamamıyle aynı değıl llsı bu tesmlje dalresme dahıl değlldır! ve «Turk memleketi» gıbı en esaslı mef tetkikinde, geçen harbde, Alman ordusu lara doğru genişlemek ve serbest sıcak rr^ları lâzımdır. yaz mevsimindeki umumî harb vazijeUn ve ekmck yolsuzlukları peşinde dır: Çunku Italyan ve Yunan eklentı Hattâ «Turkije» kelimesi bu gıbı \G humlarm hepsı birden ifade edılmış olur. ve zayiatı hakkında şu malumat veıildenizlere inmek imkânlan açık kalmışHne kadar geri goturmek lâzımdır. Çor. tsmail hami DANlŞMEND mişti: tı ki, bu plân Almanlarla bozuşmadan kosu'urken pastanelerle sutculerin oy lerının sonunda bır «e» yeıme bır zljetlerde jaınız Turk milletinjı millî çil o zamanki Hitlerin durumunu nuta» bulunduğu gıbı, Arab lâhıkasmda toprağı mânâına da kullanllmıştır. Bunadığı rol de nazarı dikkati çekmekten gerçekleşemezdi. Harbin basındaki mevcud: 3,900,000 kisi, kıında şovle tasvir edijor: «Kendısi o da bir «J. yerme ıkı «JJ. vardır! run da en bâriz delilıni (Orhan Gazı) (1) Avram Galanti, «Kuçuk Turk Orta ve batı Avrupa devletlerinin bir uzak kalamamıstır. » sonundaki > 8,000,000 > zaman dunyanın en bujuk ordusuııa devTinde Anadoluy a gelen anonlm bir tetebbuler (i)», 1925 Istanbul tab 1 S 88 Bu verlerin umumî un tevziatında Bu vazıjet, bizdekı «Turkije. tâbıılnın birlerile uğraşıp boğazlaşmalanndan isÖlü: 1,823,600 > sahibdi. Mutemadijen zaferler kazanıtalyanca ve yunanca «Turkija» şek Ispanyol papasının eserınde bulablllrız: ! geniş sızıntılar yapan birer «ambar de(2) Ali Suâvi, «Turkiye», 1289 Parıs Yaralı: 4,247^00 > mıstı. Üstelik sürpriz japmak imkânını tıfade ederek butun siyasi ve mefkurevı liği> teskil ettiği aniaşılmaktadır. Bu hne mı, yoksa arabca «EtTurkijje» On Dorduncü asırda jazılan bu eserin tabı, S 1920. hedeflerine varmak azmini besliyen SovSajın general, dort yılhk zajiatın bir haizdi » tâbırme mı kıyas edılerek takarrur et bundan otuz sene evvel nesredllen ıngı(3) Ihsan Sungu, Maarıf Vekıllıği ta senelik vasatisini bulmuş ve Alman oryet Rusja hukumet ve inkılâb adamlan, noktayı alâkadarlara ehemmiyetle hatırlızce tercumeslne gore, Ispanyol seyyaFilvakj Fransa seferi sonunda. muAlmanlan harbe teş\ık için, bıdayette latırken, patates nunundan japıldığı ba tığınde tereddudu mucıb olacak kadar hmın «Turquias> şeklınde bahsettıgi rafından neşredılen «Tanzımat» cıldı dusunun bir jılda, mevcudunun yuzde zaffer Alman hava ve kara ordularının karışıktır. Eskı Turklerin Akdenıze mn «Tanzımat ve Yeni Osmanlılar» 2,93 u nisbetinde olu verdiğıru mejdaonlarla bir dostluk paktı imzalamakta hanesinin dahi, juzlerce pastaneji dolİngilterenin anavatanı olan Biıjuk Bridurup tasıran pastalann mahiyetine da çıktıklan devirlerden itibaren Bızans, mlntaka Anadolunun butun Türk mem fash, S 840, not 91. bir mahznr goraııjerek harb hazırlıklana kojmuştur. tanjayı bile istilâ cdebilecekleri sanılir duğumu çozmeğe kâfi olmadı»ını da Venedık ve dnıvız devletlerı gıbı Rum leketlerlne şamıl değıldır, yalnız (Ornan (4) Anamasz Zajaczkowskı, «Mannel mıstı. Fakat Hitler, batl Lehistanla doğu rını tamamlamıya koyulmuşlardı; fakat gozonune koymaktan kendimizi ala ve Italyan hukumetleriyle askerî ve Gazi) nın idaresındekl OsmanU topraGeçen harbin 4 jil ve 3 ajında 2 milarabe de la langue des Turcs et dcs Prusya, Slovakya, Macaristan t e Ru bunu o derece aşikâr yaptılar kı, Rusların maj ız.) jona jakın olu vermiş olan Alman orticarî munasebetlerde bulunmaları Av ğlna munhasırdır (7) . Diğer Turk Kiptchaks», 1938 Varşova tab'ı, S manyayı istilâ ederek Balkanlara i n . hıç olmazsa tahşidata bu kadar erken dusunun bu harbde, j alnız doğu ceprupa coğrafyasma aıd tâbırlerın Turk Beylıklerımn hıç birı bu tesmıye saha*** VIVII. bsalamıyarak hazırlıklannı gizlıyememesma girmemiştir!. nıeğe ve orta Avıupayı tehdide hazır bir hesinde 10 buçuk ay içinde, daha fazla dılıne bilhassa ıtalyancadakı şekıllerıy'e Ekmek meselesine dair günün haber(5) «Tarihi Nişancı Mehemmed Pa değıl, hatta ajni miktarda dahi olu verhalde bulunan Rus ordularını arkasın leri, onlann bu harbde daima işledikleri gırmelerlne sebeb olmuştu: Meselâ ınBu vaziyete gore «Tıirkiye. kelimeleri şunlaıdır: da bırakarak İngiltereye karşı muazzam en buyuk bir hata olarak kalacaktır. miş olması kabul edilemez. Gerçi geçen gılizce «England» yerıne ıtalyanca sinin turkçe olmadıktan başka mııli, şa», 12^9 Ista\bul tabı, S 83 (6) «Conquete de Constantinople», kış çok şiddetli olmuş; Alman ordusu Gorüluyor ki, Hitlerin 1941 yazında, bir istilâ harbine girişemezdi. •Inghilterra» ve fransızca «France» ye tarıhî ve yahud coğrafî bır kıymetten Bu gün yapılacak toplantı 1882 Parıs tab 1, S. 270. donmak yuzunden de bir hayli oiu vı Daha 1939 sonteşrin ayında Rus baş giınun en uzun ve gecenin en kısa olİstanbulda ekmek yapma ve tevzlat rme ıtaljanca «Francia=França. ş'ekıl de mahrum olduğu muhakkak deirıek(7) «Book of the Knowledge», 1912 malul vcrmisse de 10 buçuk ajda 2 kumandanlığının emrinde 76 pijade ve duğu 22 haziranda Rusyaya karşı taar İşlerlnın esastan değiştırllerek yenıden lermın takarıuru ışte bundandı. Ayni tlr. Şu halde butun mesele devletln 21 suvari tumenile 17 tank tugajı batı ruzu emretmesl bir hata değil, ancak organize edllmesl takarrur etmiştır. Bu vazlyetm «Turkije. tâbırıne de şamıl tarıhî ve mllli bir kıjmet ıfade edebı Londra tab 1, S 1920 Nazan Dan.ş mıljonluk olu iddiası, pek mubalâğaecek bır kelımeyle lsımlendlrllmesın mend, «Anadolu Turk beyliklerınin lıdır. Geçen harbde, Alman ordusu, baş« hududlarda jajılmış bulunuyordu Sov çec kalmı; bir hareket olarak tavsıf o maksadla Vah ve Belediye Reısının r l olmak lhtımalı çok ku\\etlıdır. Zaten haçh bayraklan», «Turkluk» mecmuası, Ka cephelerden baska esaslı olarak dojet Rusja, 1941 jılının basında Alman, lunabilir. Filhakika Alman Rus harbi yasetı altında Bolge Iaşe Muduru Mum bu kelıme ıngılızcede «Turkej«, alman dedir. ğuda ve batıda durmadan harbetmişti. IMacar ve Rumen hududlarma karşı 92 ni Almanlann başına çıkararak onları taz Rek, Valı muavını Ahmed Kınık, cada «Turkej> ve bilhassa Tanzımattan Memleketin başında birer hanedan C 1, Sa>T 1, S 17. pijade \e 20 suvari tumenile 29 tank İngiltere ile Suvey? yollanndan çevıren Belediye Teftlş Hevetı Eelsi ve Iktı ıtıbaren Turkler arasmda en fazla in bulunduğu devırlerde kullanılan Dev(8) Yazıcızade Ali Efendl, «Tevârihi Taarruzlar ve karsı taarruzlarla geçen luası yığmıştı (1). Bunlan haber alan İngılız diplomasisi olduğu gıbi Balkan sad Muduıunden ınurekkeb bir heyet tışar etmış Garb dııı olan fransızcada eti Selçukiyye» ve «Devleti Osma âli Selçuk», (Houtsma) küllıyatı, C 3 4 sene 3 ay. meselâ Verdun'deki gibi pek kanlı zajiata mal olmuştu Alman j a, Rusjaja karsı icab eden ted harbile Rusyaya karşı Alman hareketini teşekkul etmıştir. Bu heyet bu sabah «Turquie. şeklı>le ltalyancanın «Tur n i j j e . gıbı mllllyetle hıç bır alâkası 1902 Leıde tab'ı, S 89 birleri almadan geri duramazdı. bir ay kadar geçiktırmeğe muvaffak olan Vılâyette toplantı yaparak yenı şekle chia. şeklıne çok j'aklaştığı ıçın, butun olmıvan tesmiye şekillerıne mukabil, Alman zayiatının ortalama bir he(9) Avnı eser, S 369370. bu Avrupa tâblrlerıne mukabıl tarıhî :skı Turklerin Deviet, Mıllet ve MemBundan başka Almanja, Ingiliz dip da gene odur. Bunlan Çorçilden daha iyl aıd kat'î kararınl verecektir. (10) Bk P. Wıttek, «Le Sultan de sabla gene geçen harbdeki kadar olduğunu kabul etmek janlış olmaz. O lomasisinin ona karşı Balkanlarda da kimse bilmemekle beraber onun Rusya Vali, Bolge Iaşe Muduru \e Belediye ıtıjadın tesırıyle Itdljan şeklının umu eket ıfade edecek surette kullandıkları Rum», 1938 Bruksel tab'ı, S 377378 bir cephe hazırlamakla mesgul oldu^u harbini Hitlerin bir hatası olarak tavsif İktısad Mudurunun cumarlesi aksamı mî bır mıkyas teşkıl etmış olmak ıhtı ^sımler de vardı. Bu isımler «IlEl» (11) Thomsen, «İnscriptions de 1 Ork harbdeki umumî kayıbları dort vıla nu büıjordu. Fılvaki Ingiüzler bir ta etmesi, mahza Alman efkânnı bulandır saat ıkiye ve pazar gunu akşama ksdar mah çok kuvvetlıdır. Hattâ bundan do kellmesinın başlna j'a blr muessis ve hon dechiffrees», 1896 Helsıngfors tab'ı taksim edersck 500 bine yaklaşan olu ve 1 miijon kadar yarahle kaışılasıraftan Rusjaya yaklaşarak onları ıtti mak içindır. Yukanda izah ettiğun Rus yaptıkları teftisler sonunda vasıl olu layı resmî ımlânın «Turkije. şeklmde fatıhm, yahud coŞrafî blr vazlyetın vc S 135 not 2 uzerme eskı Daru'funun Bu rakamlar, elbette hakikatin ta faklarına almaja çalısıjor ve diğer ci harb hazırlıklarile Rus ordulannın batı nan netlce un ve ekmek tıcaretlnuı takaıruru kendısi değıldir; fakat takribî bir fikir hetten Balkan devletlerini Almanlara hududlarda yığılmalanna karşı Hitlerin uzerındekı tamahın pek artmış olduğu muderrlslerinden Avram Galanti bu edınmemıze hızmet eder. Eğer Çorçil, karsı tahrike gajret edijordu. Çunku Rusyaya taarruzu askeri bakımdan bir ve bu ücaretl yapanların bazı açıi ka ımlânın Italjan telâffuzu esas tu'ularak LEW AYRES LIONEL BARRYMORE Alman zajiatının geçen harbdekinin onlar, ancak bu sajede harbi Ingilte zaruretti. Eğer o, Almanyanın arkasında pllardan ıstıfade ettığl merkezındedlr, «Turkija» şeklınde tashıhınl bile tck ıf LİONEL ATWiLL ve HELEN GİLBERT dortte biri kadar oldugunu sojlemişse reden uzaklaştırarak Bujuk Britanja tehlikeli bir Rusya bırakarak İngiltereye Bu şekılde fırmlarm pastscılara un sat etmiştır (1)' Fakat bu ılk ıhümale mubu tahmın doğru v a jakındır. adalarmı kurtaracaklar ve Akdenızle bir İstilâ harbine girlşseydi ve yahud tıkları, bır çuval unun karaborsa fıatı kabıl, Islâm kulturunun tesırıjle arabtarafından çevrilen ve umumî hejecan uyandıracak olan Suvejşi korujabileceklerdi. Fılvaki In Giridden Suriye, Filistic ve Suveyşe nm 100 lıraya kadar çıktığı \e yaılm cadakj «EtTurkijje» şeklının esas itAsıl zajiat jekı'ınlarını ancak bu hargiltere plânında mu\affak olduğu tak sarkmağa çalıssaydı işte o zaman en bu ıstihkak gunlerınde bir ekmej,ın bır tıhaz edılmış olmak lhtımalı de ıhmal bin csas'ı bir tarihi jazıldığı zaman oğsajılabıdiıde Balkanlarda Yugoslavja, Bulga yuk hatayı Işlerdi. reneceğız. llraya kadar satıldığı anlaşılmış bulun edılemıyecek kadar kuvvetli hr. Zaten Tanzımat de\Tinden ıtıbaren ristan, Yunanistan ve Turkije askerî Açık muhabere Hıssî v emıiessir füminl Y A R I N A K Ş A M Alman genelknrmayı fle dış slyasetl maktadır. Bır kıslm vatandaşlarm fe Cumhurljet devrmde resmî ımlânın kuvvetlerinden muteşekkil (ki Turkije nln 22 haziran 1941 de Rusyayı hedef al ragat ve fedakârhkla kabul ettiği bir «Turkije, sekhnde takarrurune krdar B Safa Sokmen'e: Ankaradayım Tsbojle bir plâna dahil olmaktan uzak ması ne kadar zararî ve doğru idiyse vazıyeü dığer bır zumrenm ticaıet vatedığmlzı mektubla blldlrmenlzı rlca kalmıştır) 100 tumenlik bir cephe ku bngun de Almanyanın, butun gıiçluklere sıtası yapmalarma ve parası olanlarm hem «TurkijeTurkijje,, hem «Turkiederlm. rulabılecek, Sovjet Rusja da Alman rağmen, Rusyada tarruzu her harekete daha fazla ekmek tedarık etmesıne kat j a ) şeklllerjnın gelışı guzel kullanılrrış I Goreceksinız. yaya karşı tedricen 300 tumen surc tercih etmesi o derece lâzım ve doğru lyyen meydan vermljecek amansız bır olması, muhtelıf muellıf ve muhirnrlerın şahsî kulturlerıne gore hem Italjan, cekti. Bu suretle Almanja bir demır ve dnr. Almanya için askeri bakımdan, mucadele yapılacaktır. Bu arada fırm hem Arab şekıllerınin a>Tii zamanda Aşktan kuvvet .. Harbden dehşct .. Vazifeden kudret alan... Esrarla Bteş çenıberi içine alınabilecekti. larm tasfiyesı de bulunmaktsdır. FırınRusya harbini kat'î raferle sona erdirsüslenen... Muacedeleden hareket tophjan... esas ıttihaz edıldığını gosterir. Herhalde Yüksek Mühendis Mektebi Almanja mevcudijetine inandığı bdycılarln lshfade edeblleceğı açık kapı mekten başfca kurtuluş çaresi yoktur. şurası muhakkaktır ki, bu Arab \ e Italle bir Ingiliz plânmı her şe^den evvel bırakllmıyacaktır. talebelerinin konseri jan orneklerınden hangısı esas tutulönlejip bozmak mecburijetinde idi. Za(1) Bu rakamlar cŞark Sefen» adlı Teftiş ve tahkikler muş olursa olsun, bunlarm her ıkısi de Yüksek Muhendls Mektebi talebeleri, ten Rusja, garba ve Balkanlara doğru almanca yenl eserin birinci cildlnden Dun butun pastanelerde ve f'rınlarda bızim için yabancıdır. Doçent Gursan ve Profesor Fouche nın HakiKÎ hayattan j'aratılan blr kahraman^ık destanı. heyecanla olan maksadlannı kıiçuk Baltık dev ahnmıştır. sıkı bır teftiş yapılmış ve bazı netıceıştıraklle pek yakında lklncı blr konbütün kalblen tıtreten bir hayat romanıdır. letlerile Besarabjaja karşı olan harelere varılmıştır. Evvelkı gun Karakojde ser veıecektır. Blılncı konserde Moket tarzile belirtmişti. Almanlann Yu Hürriyet Tepesine bırakılan Yayla suthanesınde yakılanan 77 kılo 2 Tanzımat devnnden itibaren bızzart'ın Blrlncı Senfomsını ve Bğdsd goslavlarla dostluk ve ittifak kurmak çocuk ekmeğm 76 kılosunun arkasında hangı de devlet \e memleket ısmı olaıak Hallfesı uvenurunu zevkle dmletebllen teşebbusleri de Ingiliz tahrikâüle akaSenenin bu en buyuk ve puzel fılmini alkışlamaŞa koşunuz Baş ro^rde : Hürriyet Tepesı cıvannda yedi günlük fırında ımal edıldığme daır kâ^ıdlar sc «Turkije», «Turkija» ve «Turkistan. mekteb yaylı sazlar orkestrası, şımdl mete uğramıştı. Onun için Alman Fuhbır erkek çocuğu kâgıdlara sanlmış bır kulmuş yalnız bır tanesınde kalan kâğıd tâbırlerı kullanılmıja başlar. Bujuk Beethoven'ln (Do Major Senfonlsı) nı JUDY KELLY GEOFFREY TOONE reri 6 nisan 1941de Yugoslavjaja ta\azıjette bulunmuştur. Zavalh yavru bu fırıru meydana çıkarmi'jtır. Bu fırın Turkçu (AIı Suâvı) merhumun «Turhazırlamaktadır. Oldukça yuklu bır tedarruzu emretti. Ruslar ise buna, batı Duskunlerevine yollanmış, yavruyu bı da bugun muddeıumumıhğe verılecek kije» ısmlndekı 104 sahıfebk eserınde rls yolunda, muslkı ve sporda da varhududlarma, jeniden 26 pijade tumeni hep bu ımlâjı esas ıttihaz etmış olmasırakanlar hakkmda tahkıkata başlan tır. lık gosteren genclere muvaffakıyetler ve 11 tank Ihası gondermek ve Yugos9 mayıs günü ekmek sıkmtısına sebeb na mukabıl (2), muverrıh (HajTullah dılerız. lavyayı himaye eder gibi gorunmekle mıştır. Fahri Hırçının yeni vazifesi olanlar hakkmda da 5 6 koldan tah Efendı) bazan «Turkija» lmlâsmı kulmukabele ettiler. Bu suretle Rusların Eminönü Halkevinde tarihî lanır \e (Zıja Paşa) ile (Namık Kebatı hududlarma yığmıs olduklan KuvSumer Bank Yerli Mallar Pazarları kıkat yapılmaktadır. mal) de çok defa «Turkistan» tâbırıni Bir fırıncı tevkif edildi eserler konseri vetler (cem'an 158 tumen) bir yıl ev muessesesi pamuklu kısmı müdürü Fahrı Ma r t h a E g g e r t T u r k f İ 1mi teıcıh ederlerdı (3). Meselâ (Zı\a PaGedıkpasada fırıncı Lamboiu'i tezvel Muttefiklerin Almanlara karsı Ho Hırçmm daha muhim bir vazıfeve nakli Eminonu Halkevı, Istanbul cihetindeşa) «Turkistanın esbabı tedennisi» dıkl halkın da ıstıfade edebllmesinı dulanda, Belcıka ve Fransa hududUıında takarrur etmıştir Fahrı Hırçm bu ış n gâhtan Yaninın, bakkal Petronun çıraçı j'e «Turkije» hakkında bır makale yaşunerek Istanbul Konservaıuvarl Tarıhî toplamış olduklan ordularm topuudan, bidayetmdenberl vazıfe başında ve teş Gabrıyele karnesiz olarak 10 tane ekBu Akşam Nefis bir müzik filmi, mukemmel ve zıjor ve (Namık Kemal) de Fransızmek sattığı ihbar olunmuş Mılli KorunTurk Musıkl Heyetının 16 mayıs cubilhasia tank cihetile, çok üstündiı. I kılâtı kurmuş bulunmaktadır larm «Jeunes Turcs» tâbırıni «Turkishissî bir mevzu. herkesin beğeneceği martesı akşamı saat 21 de blr tarllıî ma muddeiumumılığınce takıbata baştan'ın erbabı sebabı. şeklmde turkçeeserler konseri vermesıni teiıin etlanmıştır. Yani hakkmda tevkif miizek1 alkışhv acağı film. ye terceme edıyordu «Turkije. mânâLtanbulda fedakârhklar haftası, Şaheser filmler haftası miştır Konser davetıye ve programları keresi kesılmiştir. Sinemasında sına kullanılan bu «Turkistan» tâbırme Eminonu Halkevinde tevzl edılmektedlr. Bir bakkal mahkum oldu bazı fermanlarda brle tesaduf edıuyorProgramda Emın Ağanm, Dede EfenÜskudarda Doğancı^rda takkal E du: Hattâ (Sultan Reşad) ın son Avusdınln, Tellâlzadenln, Sadullah Ağanın, yub, 600 gramlık ekmsği 40 kuru 5 a ve turya Imparatoru (Şarl) e verdiği fahrî Şakır Ağanm, Şevkl Beyln, Hacı Arfi BUGÜN MATİNELERDEN İTİBAREN 2 BÜYÜK FİLM kamesiz olarak sattığı noktasmdan Üs Musırlık fermanında «Biz ki bilutfilBuyuk caz ve varyete numaraları... Muhtesem ve zengin sahneler... Beyln, Mustafa Çavuşun muhtelif beste Sohreti dıllere destan olan mevsımin en büyuk şaheseri, cazib mevzuu... küdar Millî Korunma mahkemesinde Mevlâ Turkistan ve şâmil olduğu bilOperet ve Opera karşı karşıya... Baş rollerde : ve şarkılanle Kemal Altınkaya taraMesteden ruhnuvaz muslkisi... Muazzam mizansenl... Fevkalâde temsılıle muhakeme edılmistir. Kendısıain 3 ay cumle memâlikubuldânın pâdisâhı... fından derlenen Tuna ve Serhad t u r Benjamino Gigli Marte Harell Zizi Waldmüller hapsine, 100 lira para cszası ödemesine şeklınde bır ıbare vardı. Haîbukı bu bu sene Istanbulda hasılât rekorunu kıran kulerı, Anadolu halk şarkılan vardır. ve te\kıfıne karar verılm'Vr Yerlerinlzi evvelden a^ırınız ^^•^••••İHH «Turkije, ve «Turkistan» tâbırlerimn dıl bakımından turkçejle alâkaları olHazin vefat rnadıgı gıbi, tarlh ve coğrafya bakımHalk birlikleri teşkilâtı WİLLY FORST OLGA TSCHEKOWA Serez topçu kumandam General Ha Sinema tarihinde görülmemiş bir program ! r larmdan da aj ni isımleri taşıjan ba>=ka san Tevfık mahtumu ve Tıb Fakultesl İLSE YVERNER LIZZİ VVALDMÜLLER'in Yeni kurulacak Halk İstihlâk Bırlıkmemleketler ve ba^ka devletlerle ılti9 radyolojı profesoru Dr. Muhterem Gokmüstereken yarattıklan sinemacılıfc âlerrurjn zaferler abidesi lerinin faalıyetlermde esas o'acak ma basa meydan vermek mahzuru da varmemn babası, Muhendıshanei Hümayun halle kutukleri Bolge İaşe Mudur'uğu dır: Bır kere «Turkistan» kelımesmın Cihan Komikler Müsabakası baslıj or Dunyanın 5 komiği bir arada: muallımlerinden emekli bınbaşı Mustarafından bastırılmağa ba^lpnrrıştır. sonundakı csıtân. lâhıkası turkçe deButun Istanbulu gulmekten L O RE L H A R DI tafa Remzı Gokmen uzun zamandır Bu kutukler sur'atle kurulmnkta olan ğıldır, acemce bır mekân edatıdır; fazla Amerıka Çocuk Esirgeme Kurumu ahlâkî fîlm müsabakasmda kırıp geçlrmiş olan muptelâ olduğu hastalıktan kurtulamıiıçuz rakıbleri: rnöhalle teşkilâtına verılecektir. bıruıcilık mukâfatı kazanan hissî, i<timaî, ahlâkî muazzam film. olarak coğrafya ve tarıh ltıbaııyle bu jarak dun Nışan'aşmdakı evınde vefat C H. Partisi yeni kurulacak te^Hlât ısımle şohret bulan ulke bizım memleBaş rolde: J A C K İ K O O P E R etmiştır. Cenazesl bugun saat on üç r e la alâkadar olmakfa ve her semt cca ket değıl, OrtaAsyadakı kıt'adır. Tıp' Lutfen Dikkat ! Teşvıkıye camımden kaldırılarak Okğmda toplanhlar yapılmaktad'r. İstan kı bunun gıbı, «Turkije» şeklı de bızme\danmdaki aıle mezarlığına nakledlMevsimın bu en zengin programmda yer bulmak için lutfen tam bulda bu teşkılâtla Vali muavmi Ahmed den başka Mısırdaki Turk Kolemen lecektır. seans saatlerinde teşrıf olunması ehemmivetle rica olunur. Kınığın meşgul olması takarur etmış devletlerıne alem olmuş ve mese'â AT u r k ç e T u r k ç e Eskı gazetecl arkadaşlanmızdan olan tir. rab muelhflerı bu Kolemen saltanatına 2 NCİ H A F T A : İlk Defa Bır Programda.. güzıde profesor Muhterem Gökmenle Diğer taraftan ilk kücük ticaret bir •EddevletutTurkijje» ısmını verSAAT KAHKAHA .. 4 SAAT ÇILGIN NEŞ'E .. GÜLME GÜNÜ Istanbulun 2 bujuk Sine. kederli aılesme tazıyetlerımizd sunar, lıklerini teşkıl eden Bakkallar Bır'ıkleri mışlerdır! Hattâ bu ısım o devletm resmasında avni zamanda ^^^B^^^^B Izdıhama karsı tedblr ahnmıştır merhuma Allahtan rahmet dıleriz dun butün nahiyelerde ikmal olunmuş mî ısımlerlndendır (4) Yalnız Arab tür. muverrıhlerınde değıl, hattâ Osmanlı Bugün matinelerden itibaren 2 emsalsiz şaheser birden muellıflerınde bile bu tesmıye tarzına Kok tozlarından yapılan tesaduf edılır: Meselâ (Nışancı MehNüshası 5 kurustur. med Paşa) Mısır Kolemen devletme kömürün tecrübesi i : Turkıve Hario Meşhur Polis Hafîj esî tahsıs etüği fasla «BejânuddevletitSinema severleri ağlatırcasma guldurecek senenin en zarif, en ince, Atpazarında bır ımalâthanenm yap'ığı ıcın IÇIB Turkijje» ısmını vermektedır (5). en mukemmel komedisi T Ü R K Ç E S Ö Z L Ü kok \e somıkok tozlarından yapılan bır SeneUk 1400 Kr 2700 Kr nevı komurun tecrubeleri dun yapılKalbleri teshlr edecek bir macera, herkesi hayran edecek bır mevzu, Tarıh bakımından vazlvet boyle olAltj avlık 750 » 1450 » mıştır. hevecanlı sahnelerle dolu buyuk b r fılm : duğu gıbı, coğrafya itıbarıyle de «TurÜc avhk 400 . 800 • Uç ve bir kiloluk delıkli külçelerden kije» kehmesinin ıfade ettiği mefhum, Bu: avhk 150 » Yoktur. muteşekkil olan komur, maltızlarda yan muhtelif devlrlere gore daralıp genışBaştan basa bir harlka . Ba^tan başa bir heyecan kaynağı... Baştan başa maktadır. llyen bir saha teskil etmektedlr. OsA kıllara hajret verecek miithiş ve muazzam lıir mtocera Baş rollerde : heyecan'ar, helecanlar kasırgası . Senenin en muhtesem super serguTecrubclcrde vanma işinip bıraz guç manh Imparatorluğunun genısleme devGazetemıze eonderilen evrab ve vazılar Walter PIDGEON Stefi DUMA ve Plorence RtCE zeştler rormnı Izcuhpmı on^mek ve herkesm yer bulmasını temln ıçın olduğu ve bıldlrılen muddetten daha ev rmde Avrupallların A=ja, Afrlka ve nesredilsin edilmcsın Iade edilmez ve lâzım gelen terübat aluımıştır, H İ ^ H ^ H ^ ^ ^ vel bittığl anla§ılmi5tır. Avrupa vılâyetlerimize teşmü ettıkleri. zıvaından mes'ulivet kabul olunmaz. Âlmanların Rusya taarruzu başladığı Halkııt ekmeğini soyanlar sıralarda Sovyetlerin muharebe hazırlığı en yüksek haddini bulmuştu Son sür'atle? cezalarına kavusacaklar 1941 Haziranında IHEM Sehir haberleri «Türkiye» kelimesi TÜRKOLOJİ BAHİSLERİ Yazan 1 İsmail Hami Danişmend CUMHURİYET 13 Mayıs 1942 NALINA MIHINA Alman zayiatına dair Dr. KİLDARE'in SIRRI S A R A Y Sinemasında G İ Z L İ Y a n n akşam EIHİR I LÂLE Sînemasında L ELHAMRA'da2fi!m KIVIRCIK PAŞA SARAY KONSERI MELEK ÇEMBERLİTÂŞ Sinemasında UZIK RUYAS1 1 BEL A M İ 2 GANGSTER'in OĞLU Bugün MİLLÎ ALEMDAR da LORELHARDİ 3 Ahpab Çavuşlar N E K T E B D E ALTIN ARIYORLAR AZÂK ITURÂN İCOSKIV CIRAK 2 ATEŞ KOŞUSV Yarın akşam I P E K Sinemasınde CUMHURİYET NİKKÂRTER'in YENİ NACERÂLÂRI Abone seraiti Dikkat