14 Temmuz 1940 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 3

14 1940 O IV O E Hâdlseler arasında Macaristanm vaziyeti Taymis, «Görünüşe nazaran Almanya, Macaristanı büyütmek îstiyor» diyor Londra 13 (a.a.) Times gazetesinin diplomatik muharriri Balkanlar hakkındaki Alman plânım gözden geçirerek şunlan yazmaktadır: «Görünüşe nazaran Almanya Macaristanı büyütmek istiyor. Macaristanm da minnetinden dolayı ona sadık kalması lâzım gelir. Alma*nyanuı niyeti Macaristandan büyük buğday stokları tedarık etmektir. Bundan maada küçük Rumanya kendisine petrol verecek, verdiği miktar her nekadar azalarak gidecekse de, gene faydadan âri olmıyacaktır. Yugoslavyanın devlet adamları Panslav blokuna iltihak etmek isteseler dahi, Macanstan ve Rumanyanın kontrolu albna girmesi, Yugoslavyayı mezkur bloktan ayrılm,ış olur. Halbuki bugün, Yugoslavya devlet adamlarının böyle bir arzuları olduğuna dair de hiç bir emare mevcud değildir. Avrupa rmlletlerini avutmak için Almanya kendilerini, İngilterenin komplo ve müdahalelerinden kurtarmış olduğunu ilân. etmektedir.» Times gazetesi, «bitaraflığın tehlikesi» başlığile yazdığı büyük makalelerinin birinde şunları yazmaktadır: «Harbin kurbanlarından birisi de bitaraflık» tabiri olmuştur. Büyük kuvvetler ve büyük zırhlılarla takviye edilmiş bulunmazsa, bitaraflık veya herhangi başka bir şekil haricî poliüka sisteminin her manası yoktur, hem de tehhkesi vardır. Acı tecrübenın ispat ettiği hakikat budur. Devlet adamları tarafından istilâcıya karşı arazilerini sonuna kadar müdafaa ctmeğe azmedilmis olduğunu beyan eylememiş olan, Avrupada hıçbir küçük devlet adamı kalmamıştır. Bazı kere bu teşebbüs mevkii tatbika konuldu. Fakat hiçbir yerde bu hareket muvaffakiyetle neticelenemedi. Küçük milletlerin başmdakilerini, dürbinlik göstermedikleri için itham etmek, doğru bir şey olmaz. Başka memleketlerde, evveldenberi hakikatle kuvveti tefrik etmemek yüzünden dürbinlik hassası tahrif edilmiştir. Fakat yeni vaziyet badema başka başka ilâcların istimalini icab ettirmektedir. Yangına karşı müdafaa tertibatı olmıyan küçük bir evin, daha mükemmel teçhiz edilmiş büyük komşusu için bir tehlike teşkil etmesine müsaade etmemek lâzımdır. Yeni nizamımızı kurmak zamanı geldiği vakit, kuvvet daha geniş bir teşrıki mesai ve birleşme esasları üzeune istinad etmelidir. Yukarıda yazdıklarımız, doktor Rosenberg'ın politikasma verilecek yegâne cevabı teşkil etmektedir.» Niçin mi? iMinıiMllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIHIİIINIIIIIIIIIIIIIIIinilHimıııı İspanya parası taklidmj edildi! Ingilizlerin iddialarını Almanlar tekzib ediyorlar Berhn 13 (a.a.) D. N. B. bildiriyor: Reuter Ajansı, nasyonal sosyalist llmanyanın, basılması ispanya tarafınlan kendısme tevdi edilen barıknot serilerinın çıftlerıni çıkarmakta olduğu bakkmda bir iddiayı yaymaktadır. Almanya bu banknotların çiftlerini, guya, tspanyada casusluk ve propaganda ışlerınde kullanıyormuş. İngiliz Japon anlaşması Londra, Çine silâh gönderilmesini menedecek Almanya ile Sovyetler Birliği arasın tutan mukabil ağırhğı pek sağlem olmada, 1939 ağustosunda huSule gelen anî dığından, bu mânzumenin esas uzvunu yakınlık, bütün dünyayi hayrete dü^ür ancak Fransız İngiliz bloku teşkil edeI düğü gibi, Fransız İngiliz münasebatı bilirdi. nın keza inanılmaz mahiyetteki inkıtaı Bu devre esnasında, bir çok İngilizler da, ayni şiddette bir yıldırım tesiri yap Infirad taraftarı olduklarını söyleyorlarCumhur Reisimizle Amerika tylemiştir. mıştır. Bu iki fevkalâde soldan geri dö d;. Hatta bazıları Alman muhibbi bile 3000 motör yapılıyor Cumhur Reisi arasında Vaşington 13 (a.a.) Amerika Bir nüş hareketi, kuvvetlere. kimbilir n&sı ^öründüler. Ortağımn işi gevşettiğüı leşik Devletleri müdafaa komisyonu, hesaba sığmaz bir şekilde yer değiştir görmekten endişe duyan Frânsa, bütün telgraflar Packard otomobil kumpanyası direk tecektir. gayreüni, İngiltereyi berrî Avrupaya geAnkara 13 (Telefonla) Amerika isYedinci Edouard ve Delca^se tarafın tirmek yolunda sarfetti. Avrupa realitiklâlinin yıldor.ümü münasebetile, Cum törlerinin, Amerika ve İngiltere için dohur Reisimiz İsmet İnönü ile Amerika kuz bin Rollsroyce motörü imalini ka dan vücude getirilen ve yaşı kırka yak te^ine onun nazarı dikkatini. çekmeğe laşan dostane itilâf. siyasi ve askerî za çalıştı. Baldwin şu meşhür *hududuBirleşik Devletleri reisi Zuzvelt arasın bul etmiş olduklarını bildirmişür. Donanmanın takviyesi ruretlere, müşterek menfaatlere olduğu muz Rhjn üzerindedir> sözünü söyledida samimi teîgraflar teati edilmistir. Vaşington 13 (a.a.) Slovakyanın Belgrad sefiri zaretinin Atlas ve Pasifik Bahriye Ne kadar kültür akrabahklarına da teka ği zaman Fransa Hariciye Nezareti. hedonanmaları bül ediyordu. define vardığını sanmıştı. Bu itibarla Belgrad 13 (a.a.) Naib Prens Paul nın takviyesi proğramına dahil olarak Dostane itilâf. müselles ittifaka karşı bugünkü İngiliz Başvekilinin, Fransayı dün öğleyin Slovakyadaki ikametgâhında. kendisine itimad mektubunu takdim 137 milyon dolarlık sipariş mukavele Çarlık Rusyasile beraber, mukabil bir İngiltere izini takib etmiş olarak taağırhk teşkil ediyordu. Bu mukabil a rif etmesi hayret veriyoft. Bize kalırsa. uetmiş olan Sovyet sefiri Plotnjikovu res lerini imza ettiği bildirilmektedir. Bu rakam barış zamanı için bir rökor ğırhk mevcud olmadıkça Avrupa mev zun müddet çekingen duran İngiltere men kabul etmistir. teşkil etmektedir. cud bulunamazdr ve dostane itilâf, bü Fransayı takib etmiştir. .Belki, MünihChurchill bu gün nutuk 42 tonluk bir tayyare servise yük devletler müvazenesini tenün edi ten sonra Fransayı geride bırakmış olasöyliyecek yordu. İki milletin, kanlannı ayri he bilü. Fakat, Parisle Varşova arasında başladı def uğurunda akıttıkları 1914 harbi, bu Londra 13 (a.a.) İngiliz radyo idaSan Francisco 13 (a.a.) 27 yolcu ve diplomatik vesikayı sıkı bir ittihada kal akdedilen ittifak muahedesi, Fransayı, resi, Başvekil Churchill'in yarın saat 21 Polonya işi için, 1939 da mutlaka harbe de radyoda bir nutuk söyliyeceğini bil posta hamulelerini havi bulunan 42 ton betmiş ve, bazı talihsizliklerin zayıflala mecbur edecektir. hık bir deniz tayyaresi, bu gün Yeni dirmektedir. madığı bu ittihadı, zafer Jcat'îleştirir göZelândaya hareket etmiştir. 12.000 kiloAlmanyamn tekrar sHâhlanması ve Ingilteredeki Holandahlar metrelik bir mesafe katedecek olan bu rünmüştü. Fakat, İtalyanın ve Birleşik Amerika. Versailles muahedesini yırtmak husutayyare, Amerika ve Yeni Zelânda araorduya alınıyorlar sundaki azmi, son seneler zarfjnda, dossında yeni bir servisin ilk uçuşunu yap nın yardımile istihsal olunan bu zafer. Londra 13 (a.a.) Röyter ajansmın dostane itilâfı tane itilâfa daha fazla hayat ve kuvvet maktadır. Clipper, Bahrimuhiti aşmadan mütarekeden itibaren, salâhiyetli Holanda mahfillerinden öğ evvel Los Angelos"ta duracaktır. gevşetti. İngilizler, kibar davranarak vermişti. Müşterek bir tehlikenin birirendiğine göre. İn»ilterede mukim olan dünkü düşmana kin beslemiyorlar ve o birine yaklaştırdığı iki devlet, müşteve askerî hirmet için kavdedilmiş buluMemlekette koza mahsulü nun kalkmasma yardım ediyorlardı. Fi rek bir hareket için anlaştılar. Geniş nan 20 ilâ 25 yasmd^ıki bütün HolandaBursa, (Hususi) Ticaret Vekâleti, müstemlekelere sahib olmaları, kendilelılar pek yakında talime çağmlacaklar ko^a mahsulünün müstahsilden değer kirlere sükunet gelmesi ve ıktısadî pazarlann tekrar açılması onların nazarın rini ihtiraslara maruz bırakmıyor muydır. Holanda askerî makamlan Arneri fiatta satm alınabilmesi ve her lıangi da, Fransanm istedi^i tamirat bedelle du? Teşkil ettikleri iktısadî kül, bilhaskaya en modern teçhizat sipariş etmişbir fiat düşüklüğüne meydan verilme rinin ödenmesinden daha mühimdi. Esa sa malî sahada, birıbirinin ayr.i olan ulerdir. mesi için koza satış tarım kooperatifleri sen, İngilizler, Fransanm Avrupada as sullerle idare edilemez miydi? Kaçırılan kızlar ne bir milyon yüz buı lirahk kredi aç kerî bir hegemonya iddiasında bulunaManş'm iki sahili arasmda her nevi Bursa fHıısu«!Î) Şehrimizden Ibra tırmıştır. Vekâlet, bundan başka tohum cağından kuşkulanıyorlardı. Fazla olamübadeleler yapılmağa başladı. Narırhim Zülfi ve Osman Oöniüsen admda luk koza mübayaası için de 50,000 lirak, icabında gayet cesur asker olan İn lar, iş adamlan, UniversiteHler, turistler, iki arkadas. biri 14. diğeri 15 vasinda rahk kredi açmışhr. Ticaret Vekâ'eti, silizler, harbden dindarane bir nefret daha iyi tanışmak ve daha iyi elbirliği iki senc kızı iğfal ederek gezmek mak bu sene bu teşekkülleri kurdurup doğduyuyorlardı ve sulhperverlikleri, onla yapmak üzere. Manş'ı, mütemadiyen asadile Soğanlı kövüne götürmü'slerdir. rudan doğruya koza satm aldırmasaydı. Fskat bu kövde Y?şar. Fehmi ve Yasar fırsat düşkünlerinin türlü şayialar ve n akıbeti fena bir silâhsızlanmağa sev şıp durdular. Londrada Fransız, Pariste .4.«minde üc ki<ii önlerine cıkarak. avrıca entrikalarla koza fiatlarım düşürmeleri ketti. Ve nihayet, başka milletler hak İngiliz sergileri ve konferansları tertib tabanca çekmpk svretiie ki7İarı iki dfH çok mııhtemel görülüyordu. Bu sebeb kında daima noksan malumat aldıkları ederek, her iki millete, komşusunun kim kanlınm elinden almak istemişlerdir. edir ki; koza piyasası vasatî 6 0 7 0 ku irin, Nazi ihtilâlini, iş işten geçtikten olduğu öğretildi. Meşhur muharrirler, Tam bu esnada civardan geomekte olan rvs arasında dalgalanmakta bulunuyor. «onra ciddive aldılar. iki milleü biribirine izah ettilpr. MekŞükrü oğlu Enver adında bir arabacı, Halbuki bu miidahale mübayaası yapılEyaletlerinden on tanesi istiîâya uğra teblerde. çocuklora, müttefikin lisanı, bu karıs'kl'.ktan ve f'rsattan istifade e masaydı koza 30 dan yukar'ı ahnmı>a yan ve on beş bin ölü veren Fransızlar derek kı^m birini kacırmaya teşebbüs caktı. Son günlerde yenidpn küoi'ık bir ıse. kendilerini yorgun galib hissediyor tnrihi, edebiyatı öğretildi. İnştiliz Kralı etmiştir. Lâkin kızcağız feryada baslıya fiat sarsmtısı hipsedilmeğe başlanınış iardı. Almanya hakkında, iç idarelerinin ve Kralicesi, 1938 de Parise geldikleri ın nasıl umumî bir heyecanla karrak yetisen köy korucusu tarafından fakat kooperatiflerin derhal müdahalebozukluğuna göre kâh İngilizleri tehev şılandılarsa, Fransız Cumhur Reisi bu kurtarılmı>! ve 3 suclu yakalanarak Ad si fiatm istikrannı temin etmistir. Kovüre sevkeden bir mutalebe siyaseti, kâh liveye te^lim edilmistir. 7anın bu sene memlekette (2) milyon Almanları gayrete getiren bir müsaade ziyareti iade ettiği vakit de, ayni heyeJaponlar üc günde 9000 kişî kiloyu bulacağı umulmaktadır. Köylü kârhk siyaseti takib ediyorlardt. Bilhas can Londrada görüldü. Bu suretle, mazinin bazı kırgınlıklanün hububat mahsulü bu sene eT'sali sa. zafere ulaşmalarmı mümkün kılan zayiat vermiş eörülmemis derecede bereketli olmuş ttifaka benzer yeni bir ittifakı, Millet rını izale etmiş siyasî bir teşekkul olan Londra 13 (a.a.) Çunking'den gelen tur. Köyliiler, mahsulü yerden kaldırer Cemiyeti vasıtasile ve kollektif em dostane itilâf. hararetli bir dostluk, emin bir telerafta 6 temmuzlâ 9 temmuz ara mak için karınca jribi tarlalarda calı?niyet namı altında tekrar vüeude getir bir harb arkadaşlığı haline gelmiş ve sında İşang böiaesinde vuku bulan şid maktadırlar. Vilâvet kövlerdeki hasadın mek istediler. Rusya, siyasî âmil nıahi 39 40 harbinin ilk aylarında bu dostdetli muharebelerde Japonlarm 9 bin sür'atle ikmal edilmesi için tedbirler al etini muvakkaten kaybettiğinden ve uk ve arkadaşhk daha kuvvetlenmişti. ölü ve varalı verdikleri resmen bildirilmışür. ' Polonya ile Küçük Antantın onun yerini Biribirinden çok başka iki tip olmalamektedir. Tokyo 13 (a.a.) Stefani: «Asahi» gazetesi, aşağıdaki noktalar hakkında pazartesı giınu Ingiltere ile Japonya arasında bır itilâf akdedıleceğinı haber ver mektedir: İngillere Birmanya yolu ile ÇanKayŞek'e silâh gönderilmesini menedecek ve hinihacette Rangon'daki Japon konso losluğunun kontröllük vazifesi görmesiResmi Alman membaından bu hususta ne musaade edecektir. bildirildığine gore, ispanya, banknot ba tngiltere Japon taleblerini kabul ediyor sılması için Almanyaya hıç bır sıparış Tokyo 13 (a.a.) Birmanya tarikile vermiş değildir. Bınneüce Reuter Ajansının iddıası, baştanbşa uydurmadır. Çinlilere yapılan silâh teslimatı hakkınReuter husnuniyet sahibi olsaydı, haki daki Japon talebinin, İngilizler tarafınkate hürmet için bu hususta kendisine dan kabul edileceği zannolunmaktadır. lüzumlu malumatı kolayca verecek olan «Asahi Shimbun» gazetesine nazaran, İspanya bankasına bir telefon edebilır İngiliz sefiri Sir Robert Craizie'nin Harıciye Nazırı Arita'ya, müzakerata esas di. olmak üzere İngiliz hükumetinin, silâh Ingiliz gazetelerinin iddialan teslimatından sarfınazar edilmesi hak Londra 13 (a.a.) Reuter bildiriyor: kındaki Japon talebini kabul etmeğe ka«Tımes> ve «Daily Telegraph» gazeterar verdiğini bildirmişür. lerinin diplomatik muharrırleri, tAlnıanCraizie'nin, mümkün olan sür'atle bir yanuı geıek dusmanlarına ve gerek dostitilâfa varmak için Londradan yeni talilarma karşı kullanmağa hazır olduğu umat istediği de yazılmaktadır. sullerın» en yeni bir tezahürünü anlat maktadır. Daily Telegraph diyor ki «Almanya bir miktar Ispanyol bank notunun basılması hakkmda ispanya ıle son zamanlarda bır anlaşrna imzalamış tır. Buna aid mukavele icra edilmiş, faVaşington 13 (a.a.) Ruzvelt ve Stimkat bir müddet sonra Ispanyol makamla son, miüî muhafız kıtaatmdan dört fırrı, Almanyanın bin pesetaslık banknot kanın hemen derhal federal antrenmana ların tam seri halinde kopyalarını basmış tâbi tutulmasım kararlaştırmışlardır. Have bunları Ispanyadaki casusluk ve pro va dafi batarayları kıtaaündan yedi alay paganda servislerinde ve normal tica ıie lımanlar müdafaasını temine memur retınde kullanmış olduğunu keşfetmiş bir çok alajlar da yeni makine harbi ulerdir. Mezkur kopyalar aynı bloklar ü sulleri mucıbüıce antrenman goreceklerzerinde basıldığı gibi, hakikilerden se Oir. çılememektedır. Mümkün olan yegâne Bir fırka daha ihdas edildi hal çaresi, Almanyada bastırüan bütün Vaşington 13 (a.a.) Harbiye Nezarebanknotların tedavulden kaldırılması o ti makineleşmiş aerodinamik bir dokularak gözukmektedir.» zuncu fırkanırt teşekkul ettiğini beyah kuyucu soruyor: «Niçin sosyal, normal, strateji statistik, spontane, koordinasyon?.. Bunların türkçcleri yok mu?» Eski dava. Besarabyanm Sovyetler tarahndan Rusyanın mah olunca Sovyetler Bir Besarabya ahalisinin kahir ekseriyeti üyük Millet Meclisinin cuma gunkü celsesi, heyccanlı, ajnı Okuyucularımızın bu »orgulan Rumanyaya verilen bir ültimatomu liğini teşkil eden on bir birinci srnıf küçük Rus yani Ukraynah olduğu dazamanda şuurlu bir tezahür na burada verdiğimiz cevablar sa müteakıb işgal edilmesinin beynelmilel cumhuriyetten Rusya Federatif Sovyet vasını gütmüştür. Hakikatte Besarabya bir | o i d u . Bu içtimada, Turk milleti karannı yısızdır. Gene soruyorlar, gene ce politika noktasından büyük çok asırlar muhtelif ırk ve vermiş bir millet manzarası göstermiştir. vab vereceğiz, çüknü eski, fakat ehemmiyeti Umumî Harbden sonra Balkanlarda temilletlerin hakimiyeti altm Evet, o, tezahürün mümeyyiz vasb bubüyük dava. essüs eden statükonun bozulda kaldığından ahalisi melez dur: Her sabah en umulmadık, en bekCevabımız: masındadır. I cumhuriyetinin şimdiye kadar muhta olmuştur. Eski zamanlarda burada eski lcnmedik hâdiselerle uykusundan uyaBu yabancı garb kelimeierinin Filvaki Almanya, Besarabyayı Rus I riyeti haiz bir eyaleti bulunan Moldav Türkler sayılan Eskitler yasamışlardır. ııan düuyanın kararsızhğı, hatta şaşkınve terimlerinin çoğu Lâtin ve Yu yanın eski bir eyaleti olup üzerinde ta ya ile birleştirilerek on ikinci büyük Bunlan Gotlar takib etmiştir. Daha lığı içinde, Türkiye kat'î karannı vernan köklerinden gelir, türkçeleri sarruf hakkından hiç bir zaman fera cumhuriyet haline getirilmiştir. sonra Besler burada tavattun etmiş miştir. Bu kararı şu bir kaç cünıle ile. Muhtariyeti haiz (Moldav) cumhuri lerdir. yoktur; fakat almanCaları da, fa gat etmemiş olması itibarile Sovyetler hulâsa etmek kabildir: Beslerden sonra Besarabyaya Peçekat ingilizceleri de, fakat italj'an Birliğinin bir nevi dahilî meselesi say yetinin tesisinden maksad Besarabya Türkiye, dostluklaruıa sadıktır; siyacaları, fransızcalan, rusçaları, bul makta ve buna ancak mevzii ehemmi da ve alelumum eski Rumanyada ko nek Türkleri yerleştiler. Daha sonra seti açık dürtist, temiz ve merddir. yayılmışlardır. garcaları ilâh... da yoktur; bütün yet vermektedir. Fakat Besarabyanm münizmi ya>Tnak ve bu memleketler Ukraynahlar buraya Türkiye, Yakın şarkta barışın en saAvrupa dillerinde bu kelimeler, işgali üzerine Balkanlara aid eski me halkmı büyük Sovyet devleti camia Bunlan da Rumenlerin bir kolu olan mimi koruyucusudur; sulhu bozacak seleler ve hesablar doğrudan doğruya sına ısmdırmaktı. Bu maksad çabuk Moldavlar takib etmiştir. Fakat dört küçük farklarja, müşterektir. hiç bir maccraya atılmaz. hasıl olmuştur. Çünkü bu neticede Ru asır evvel Osmanh Türklerı burayı hayahud dolayısile ileriye sürülmüştür. Türkiye, tahrif edilerek neşredilmiş Bir hatıra: takib ettiği kimiyetleri altma aldıklarından tam Bunlar arasında Bulgaristanın cenu manyanın Bessrabyada olan vesikalaıın karşısında dahi alnı Rahmetli Hüseyinzade Ali, birbî Dobrucaya aid eski metalibi var idare de tesir göstermiştir. üç yüz Eene Besarabya Türkiyenin bir açık ve başı dimdik durmakta eğer vargün Rusyada, bir tiyatro locasm dır. Macaristan, büyük Rumsiıyanın İdarî şiddet yerine kültür yolundaki eyaletini teşkil etmiş ve bu münase da, Rus lisaniyatçılarından birile garb kısmmı teşkil eden Transilvanva hululü muslihaneye ehemmiyet veril betle bir hayli Osmanh Türkü burada sa başka vesikaların neşrini de beklutürkçeden bahsediyormuş. Rus âli üzerindeki metalibini Almanya ve İtal miş olsaydı ihtimal Rumenler Besa kalmıştır. Fakat sonralan müslüman mektedir; yalnız vesikalarda kalcm oynamasuı. mi, türkçenin yabancı kelimeler yaya resmen müracaat edecek dere rabya halkı içinde kuvvetli bir mes Türklerden eser kalmamıştır. Bilâkis Türkiye kendi adamlannı şu veya b a eski Peçenek Türklerile bunlara yakm ned bulacakb. den mürekkeb olduğu için kendi cede ileriye vardırmıştır. olan ve islâmiyeti kabul etmemiş bu devletin hoşuna gitsin, menfaatine hiı• •• kendine yeten, müstakil bir dil ol Münih'te Hitler'in Macar Basvekiline Rumanya 1918 senesinde Besarabya lunan Türklerin Besarabyada üç yüz met etsin diye seçmez. Bu yolda haricvaidlerde bulunduğu ve fakat Balkanmadığını söylemiş. den yapılan ve japılacak imalara ve tellarda arazi taleblerinin şimdi sırası ol yı işgal ve ilhak edip bura«ım elinde bin kişilik bakiyesi vardır. Bunlar GaHüseyinzade Rus âlimine ı>or madığını söylediği haber verilmektedir. tutmakta ısrar ederken kendı hareke gavuzlar diye meşhurdurlar. kinlere nefretle mukabele eder. Bütün Tıirk ricali, ancak ve yalnız Türkiyenin muş: Besarabyada Rumen dilinin yayıl Asırlarca Osmanh İmparatorluğunun tini hangi delillerle meşru ve muhik Söyler misiniz? Rusçada ti Avrupadaki yerlerinin kapılarını ve göstermeğe çahşmıştı? masma eski Çarlık Rusyasının Slav menfaatlerine hizmct eden, sadece Türyatroya ne derler? Rumanya hükumeti Besarabya eya halklara karşı güttüğü siyasetin bü kiye için, Türkiyenin selâmeti ve saaileri karakolunu teşkil eden ve sonradeü için çalışan insanlardır. Tiyatro. dan unutulmuş bulunan bu yerlere leti halkınm kahir ekseriyetinin Mol yuk tesiri olmuştur. Çarlık Rusyası bu Meb'us Feridun Fikrinin, Büyük Mîldovan yani Rumenlerin hudud mmta memlekette yaşayan bütün Slavlan Oynayanlara ne derler? dair malumat vermek faydalı olaoaktır. Cünkü Balkanlara aid herhangi meseîe kasında yaşayan bir şubesi olduğunu büyük Rus dilini kullanan bir millet let Meclisi kürsüsünde bağırdığı gibi Ha Aktör. riciye VekiK, yalnız «Saracoğlu» değil; tekrar mevzuu bahsedildikçe Besarab ve binaşnaleyh ırk ve dil noktasından haline getirmek istemiştir. Sahne tertibatına? tamamile Rumen bulunduğunu ileri yayı hatırlamak icab edecektir. Rusyada büyük Rus denilen hâkim «Türkoğlu. dur ve bütün Hariciye Ve Mizansen. ırkın sayısı altmış beş milyondur. Kü killerimiz, herşeydçn evvel, «Türkoğlu» Besarabya yirmi sene büyük Ruman sürmüştür. Piyesi fısıldayana? Sovyet Rusya hükumeti ise ahiren çük Rus denilen Ükraynahların kırk olacaklardır; yureklerinde yalnız Türk yanın elinde kaldıktan sonra tekrar Suflör. Dniestr ile Pruth nehirleri arasında Başkomiser ve Hariciye Komiseri Mo milyon ve ak Rus denilen halkın on taraftarhğı, yalnız Türkiye sevgisi ve Sahnenin resimlerine ve e§ bulunan bu zengin memlekot tekrar lotof tarafından beyan edildiği vechile beş milyon nüfusu olduğuna ve yalnız Türkiyenin menfaatlerine hizmet yasına? muhtelif nam ve isimde başka Slâv ateşi yanacaktır. Dekor. Türkiye, kendisine samimi dost olmak unsurlan bulunduğuna göre Rusyada Bun^ar ruaça mı) hâkim milletin nüfusuna muadil di istiyen her millete kalbini açmıştır. Buraya girmek için koleler veya uşaklar ğer Slâv milletleri vardır. Hayır. Mütebaki halkın yüzde doksanı Türk aramağa lüzum yoktur; dürüst ve saıuiŞimdi biz de okuyucuya soratür. Bunlar arasında Azerbahcan, Tür mi dostluk kâfidir. lırnj «Niçin otomobil, telefon, elekTürkiye, dostluğa dostlukla olduğu kistan, Tacikistan, Özbekistan, Kırgızistrik, fabrika, tank, mitralyöz, oto1 tan, Kazakistan denen birinci sınıf altı gibi düşmanhğa duşm nlıkla mukabele büs, vapur, tren?.. Bunların türkTürk cumhuriyeti vardır. için her tedbiri ahruşıtr. çesi yok mu)» Yeni Moldova cumhuriyetile on iki Türkiye, bir kans toprak istemediğl Gene biz cevab vereıim: Bunolan Sovyetler Birliği azasından Rusya gibi bir kans toprak da vermez. ların da türkçesi yok. Tren trenyani Büyük Rus federatif cumhuriyetiTürkiye, istiklâline ve bürünlüğüns dü. Bu zarureti daha fazla münanin muhtariyeti haiz parçalarından bir karşı yapılacak herhangi bir harekete kaşaya da vaktimiz yok. Sonra çoğu gene ikinci sımf Türk cumhui'i yahuz silâhla cevab verecek ve sonuna medeniyet trenini kaçınnz. yetleridir. Bunlann arasında Tataristan. Ladar dövüşecekrir. r mıskadderatı Besarabyanm CUMHURIYET 1 Günün meselesi NALINA MIHINA Kararını vermiş millet I Yazan: M. F. T. I r Temizlik amelesi için yapılan yurd j PEYAMt SAFA Metaksas'ın manidar bir hitabesi Atina, 13 (a.a.) Atina aiansı bildiriyor: Reis Metaksas and içen yeni jandarma subaylarına hitaben ezcümle şunları söylemiştir: « Yarının bize neler getirebileceğini bilemediğimiz bir zamanda vazifenize başlamaktasınız. Fakat ihlimalât her ne olursa olsun, Tıepimiz eminiz ki,' bunlara birer erkek ve birer Elen gibi karşı koyacağız.. Kırım, Dağıstan ve Başkırdistan vardır. Çarlık Rusyası Slâvlan birleştirmek istediğinden bunların milleyitlerini ve illerini tanımamakta idi. O zaman küçük Ruslann yani Ükraynahların d'linde gazete ve kitab neşri ve konferans verilmesi ve resmî yerlerde konuşulması memnudu. Besarabyadaki Ükraynalılar komşularının dili rumenceyi bildiklerinden hiç alışmadıkları Moskof rusçası Belediye tanzlfat amelesi İçin Süleymaniye medrese binasında bir yerine kendilerine kolay gelen rumenYurd vücude getirmiştir. Burada 70 amele için karyola konulmuştur. ceyi çokça kullanmışlardır. Bu sebebden Yurdün geniş bir mahalll salon haline konularak buraya büyük bir radyo memleketin yanaındân fazlası ırkan konulmuştur. Ayrıca bîr duş mahalli de vücude getirilmiştir. Amele kendi Lâtin olmadıçı halde rumence konu?tu Amerika ordusu emizlik mahalline glderken yaya gitmemekte Belediye kamyonları vasığundan Rumanyanın resmî istatistıkleasile nakledilmektedir. rinde Besarabya nüfusunun yüzde 20 kısmı Rumen diye gösterilmiştir. Besarabyada orman bulunmadıŞtndan ekserisi Moldav yani Rumen olan köylü ziraat, baecılık ve hayvan besleyerek maişetini temin eder. Diğer unsurlar ve bahusus Almanlar. Yahudiler ve Ruslar ticaret ve sanayile meş^uldürler. Şehirlerin halklarının dörtte üçü bunlardandır. Besarabva Türk idaresinden Rusyaya intikal edip burası Rumanya tarafmdan zaptedilinceve kadar 130 sene geçmiştir. Fakat Ruslann bu eyalet üzerindrki alâkası bu ı?mana münhasır değildir. Onaltıncı asırda Kazaklar birçok defa Besaxabyaya hücum etmUler ve buradaki Hırictiyanlan yani İtkraynalılarla Moldavlan müslüman Türk idaresinden çıkarmağı kendilerine gaye edînmislerdi. Yeni harb usullerine göre antrenmanlar yapıyor Vak'aların yanısıra Ingiltere ile Fransa arasındaki anlaşma rına rağmen «iki demokrasimiz» diye anılan bu iki devlet, siyasî içtihadlarının birliğini, beşer izzeti nefsine olan hürmetlerini, âmme hürriyetine olan bağlılıklannı ilân ediyorlardı. Kadim medeniyetin, hatta hıristiyanlığın müşterek müdafii olduklarım söyleyorlar, muahedelere itimad esasına müstenid ve bütün milletlerin istiklâlini temin edici bir sulh müjdeleyorlardı. Yalnız menfaatlerinde değil. ideallerinde de müttehid görünüyorlardı. Türkiye, Milli Şefinin ve Büyük Millet Meclisinin etrafında yekpare bir granit kaya gibi duran Türk milletinin iman ve ülkü birliğine dayanarak serinkanulıkla bâdiseleri seyrermektedir. Hulâsa, Türkiye karannı venniştir. Her karannı vermiş azimli ve şuurlu pdam ve millet gibi, sinirlerini germiş, adalelerini germiş, imanını germiş, kendine ve kendi kuvvetine inanmış beklijor. Yarının hâdiseleri bize sulh mu gerirecek? İstediğimiz zaten sulhtur. Harb mi getirecek? İstediğimiz harb değildir; fakat, gelirse, onu da karsılamağı biliriz. O zayıf Osmanh imparatorluğu bile hiç bir tecavüz karşısında teslim olmamıs, daima silâha sanlmıştır. Gene Türkiye Cumhuriyeti elbette daha iyisinl yapacaktır. 19 mayıs 1919 ruhu, Atatürkün aziz hahrasile beraber, bütün benliğimizde, bütün varlığunızda, canh ve ateşli yaşıyor. İstiklâl Harbinde, istiklâl için dövüşenIerden birinin, Büyük Millet Meclisi kürsüsünden haykırdığı şu sözler, hepimizin iman ettiği bir hakikatin ta kendisidir: «Bütün sulhperverliğimize rağmen, bizi, şu kadar mesahai sathiye üzerinde 18 milyonluk bir millet, tanfet bu îcadar. tayyaresi şu kadar, donanması btı kadar gibi, âmali erbaa düsturlarını tat'bikle mukayese eden milletler, tarih boyunca, daima yanılmujlardır. Biz heBüvük Petro Besarabyayı her ne pa saba gelmiyen müstesna bir miîî»tir, hasma olursa olsun Rusyaya ilhak et İsteyenler her zaman tecrübe edebüirmçee çahştığından Oneekizinci asrın îer.» ba«ından sonuna kaclar Besarayba üzeKuvvetimiz, birliğimizden imanımız* rinde Rus ve Türk İmparatorluklan dan ve karanmızı vermiş olmamızdan mütemadiven boSustular. Ancak 1812 geliyor. Karannı vermiş olanlardan Fakat, birdenbire, mağlub Fransa, d» Bükreste akdolunan Türk Rus korkmak lâzımdır. kendisini acze mahkum eden bir mü sulh mTiahedesils Ruslann «kurtarma» tareke imzalayınca ve İngiltere iki düş tavsif ettikleri harblerin beşincisi nimana karsı kendisini tek başına ıpüda havet bıılmuş ve Besarabya kat'i olafaa mecburiyetinde kalınca, iki silâh ar rak Rusyava kalmıştır. kadaşı arasında kindar muahazeler başFakat Kınm muharebesi sonunda ladı. ingilterenin Fransız bayrağı tası Ru<:va Besarabvanm cenub kısmmı yayan gemilere anî surette hücum ettiğini, ni Tuna nehrinin şimal kolu Kilya'ya kendi uğurunda akmış olan Fransız ka mücavir yerleri Rumanyava bırakmanım. insafsızca döktüğünü EÖnivoVuz. §a mecbıır olmustu. Aneak 1878 sene[Başmakaleden devam] İngiltere, dostane itilâfı, top ateşi'e tah sinde Ru^va kendisine Rumanyanın vardım etmiş olmasına ve Pilevnede bir varlîk olarak milletlerarası harib ediyor. Rumen ordusu sayesinde felâketten kur yatında ahenk arayan Türkiye Hiç kimsenin taleb etmediği mütale tulmapma rağmen Besarabvanın cenuCumhuriyeti, eğer hâdiselerin zoalar dermeyanı, biz bitarafla*"a düşmez. bunu Rumanvadan almıs, Berlin konrile bir gün silâhına sarılmak mecFakat, yeni kinler doğuran bu müthiş gresi de bu vaziyeti tasdik etmişti. buriyetini duyarsa, bunu, dünya trajedinin, siya.'î değil. sırf insanî baUmumî Harbin sonlanna doğru Car emniyetinin ilk şartlarından biri kundan tevlid ettiği derin elemi ifade lık Rusvası inhilâl ettiği zaman Be olan sulh uğrunda yapacaktır. etmek isteriz. sarabya Rusyanın halkı Moskof Rusu Sulh, emniyetin birinci şartı ise, İngiltere. Avrupa kapısım kendisine olmıvan diğer evaletleri pibi «medenî satılmamak, körii körüne şu veya a<;an memleketle böyle boztısarak, ken muhtarivet> namı altında bir nimmüsbu maksadlara alet olmamak da disini. filen A\Tupa dışmda bırakmış taVil hükumpt olmuştu. Türkiye Demokrat Moldav cumuriveti naınını hürriyetin ilk şartıdır. olmuyor mu? Ve Mareşal Petain'in deditaşıvan ve 45.000 kftomptre murabbaı Cumhuriyeti, satılmışlarla, yabanği gibi müttefiki pek az olan Franya, yeğâne dostu amansız bir düşT.an halme ara7İsi ve üç milyon nüfusu bulursn cı maksadlarm kölelerile çarpışan bu hiikumetin «Kisinefs te tnrlanan 320 bir ihtilâlin eseri olduğuna göre, geldikten sonra, kendisine baska rrütazalı bir oarlamentosu vardı. Bunlardan bu devletten yabancı menfaatlere tefikler aramıyacak mı? Başka müttefeksen dördü Moldav'dı. Lâkin bütün hizmet beklemek, yahud tevehfikler, fakat kim ? Rusya anarsi içinde kaldiîindan 1918 hüm etmek, onu doğuran sebeb(Journal de Geneve'den) de bu muhtanyetli hükumet Rumanyaleri unutmak demektir. dan yardım ve himave istemişti Bütün bu düşünceler gösteriyor Yaş şehrinde toplanan konferansta ki, dünyanm muvazene buhranı akdolunan bir muahede ile Rumanya iki ay sonra tahliye etmek şartile Be Eteçirmekte olmasma rağmen biz, kuvvetli ve metin adlmlarla tutsarpbvayı isbal etmişti. Lâkin Rumanya bu taahhüdü ifa et tuğumuz yolda aksamadan yürii[Baş tarafı 1 inci sahifede] memiş ve BesaraViva parlamentn'nı Ru yebiliyorsak, bunda hayret edilemanyava iltihakı ilân etmiştir. İki sene cek bir nokta yoktur. Siyasetimiz, Hariciye Nazmnın beyanatı Bükreş 13 (a a.) D. N. B.: Rumanya sonra müttefikierin Paris konferan«ı bu millî uzviyetimizin tayin ettiği unHariciye Nazırı Manoilescu, D. N. B.emrivaVii tanırni>;t!r. İn<?iliz parlamen I surlara dayandığı müddetçe de ajansı muhabirine verdiği bir beyanatta tonı ancak 1923 te ve Fransız parla bunun başka türlü olduğu görülmentosu da 1924 senesinde bu vaziyeti demiştir ki: miyecektir. « Rumanya siyasetindeki yeni veç tasdik ettiler. NADİR NADÎ Rumanya Sovyst ültimatomunun zohenin bürhanlaBnı müspet hareketler teşkil edecektir. Milletler Cemiyetinden rile tekrar Besarabs'syı tam seksen sene Peynirden zehirlendi çekilişin ilk adımıdır. Bunu diğerleri ta kendi idaresi altında bulunan cenub Bursa (Hususî) Hoca Hasan ma kib edecektir. Zira, maziyi tamamile or kısmile birlikte Rusyaya teslim etmiş hallesinin Değirmen sokağmda otura» tadan kaldırmağa azmetmiş bulunuyo tir. Fakat bunu isteyerek yapmamıştır. Fatma isminde bir gene kız, Pazaryerinruz. Almanya ile olan münasebetlerimizi Rumen Başvekili ahiren, Rumapyamn den adını bilmediği bir peynüciden alku\r\'etlendirmek ve Rumen milletile Al Besarabya üzerindeki hukukundan hiç dığı yüz paralık pejTiiri yengesi Naciye man milleti arasında devamh dostane bir zaman fera^at etmiyeceğini de res ile beraber yemiş, biraz sonra ikisi birbir iş birliği tesis eylemek arzusunda men söylemijtir. den zehirlenmişlerdir. Tedavi için hasyız.» "*" M. F. T.ltaneye kaldırılmışlardır. Harb karşısında Türkiye 1 Rumanya ve Balkan paktı