19 Eylül 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

AKINDAN AKINA Büyük millî roman MUverrih ve edip M. Turhan Tanın şaheserlerindendir. Mevcudu pek az kalmıştır. MKC İSTANBUL CAĞALOĞLC Q f ' 10 C l"i| 1QI3Q SByiı'Olüb Telsrraf ve mektub adresl: Cumhurtyet Istanbul Posta kutusü: tstanbül No 246 r3Z3ri8SI İ3 tyiUI Iboö Telefon: Başmuharrir 7e evl: 22366. Talırlr heyeti: 24298. İdare ve matbaa kısmı 24299 24290 um u rıye% r inkılâbının prensipleri M. Saffet Engin Yazan : Kemalizm 'üyük Türk medeniyetima tarihi ve olojik tetbiklerini ihtiva eden fevkalade enteresan bir eserdir. Prag hükumeti Londra ve Başvekilin mühim beyanatı Parise birer muhtıra verdi Celâl Bayar memleketin iktısadî Çekler, muvafakatleri almmadan verilecek kararları tanımıyacaklar Modern harblerin psikolojisine dair tdeolojiler ne olurlarsa olsunlar milletler yaşamak ihtiyacında olan zavallt insanlardan terekküb eder. Onları harbe sürükliyecek adamlar, çok derin düşünmeğe mecburdurlar. ütarekede îstanbulun filen i§galinden sonra, 1920 martının 22 nci günıinün sabahmda Kocaeli yarımadasının Gebze kazasına bağh Kuşçalı (doğru ismi belki Kuşçualidir) köyünden Ankarada Heyeti Temsiliye Reisi Mustafa Kemalle telgraf makinesi başında cereyan eden muhaveremizde §u cümleler vardı: Alman hududu civannda bir Çek askeri kıt'ası kalkmmasına hız verecek olan yeni programın esaslarını anlatıyor örlî idare her yere teşmil edildi M. Hodza, neşrettiği bir beyanname ile reyiâm fikrini kat'iyetle reddediyor Ben: Girişeceğimiz cidalde b'nüPrag 18 (a.a.) Hodza, radyo ile müzde kuvvet olarak iek Yunan ordusu neşredilen bir beyannamesinde halkı sübulunacakiır. Diğer milletlerin harekete kuna ve intizama riayete davet emiş ve mecalleri yoktur. Onlar Yunarıhlanı ken ezcümle şöyle demişir: di hesablanna alet ve akıllarmca kâfi « Henlein'ın milliyetler meselesinin halli için ÇekDslovak hükumetile anlaş kuvvet olarak aleyhimize sevkediyorlar ve edcceklerdir. O halde hcsabımızı cesa maktan imtina etmesine ve yapmış olduğu retle yapabiliriz: Yunanistan ve biz. Tar isyan teşebbüsüne rağmen devletin tatnamiyetini azimkârane müdafaaya karar biî buna göre hazulamyoruz?.. vermiş olan hükumet, şimdiye kadar muhMuslafa Kemal: Takdiriniz asla yanlış olmamakla beraber hesablarımız telif milletlerle ve bilhassa Eüdet Al her ihiimale göredir, iamdır ve kat'idir. manlarla takib etmiş olduğu anlaşma siHele en galib tahmin olan sizin lakdiriniz yasetini asla dcğiştirmemiştir. Bu anlaşma işinde hükumetin ne Henelde bir olarak gözlerimizin önündedir. lein'e ne de firar halinde bulunan Südct Tamamen müsierih olabilirsiniz... zimamdarlarına ihtiyacı vardır, çünkü Bütün îstiklâl Cidalimiz yukarıki he memleketimizde vukua gelen hâdisat ve sab ve tahmine mutabık olarak cereyan et isyan hareketinin akamete uğraması hümiştir. Avrupanın o zamanki sbzde galib kumetin karşısmda ekseriyeti milliyetler devletlerinin mütehakkim hükumet adam" arasında anlaşnıa ve uzlaşmayı arzu eden ları Türkiye aleyhinde tertib ettikleri ga Südet Alman kütlesinin mevcud olduğuyet zalimane bir sulh muahedesini kabule nun en iyi delilidir. Hükumet bir guna inbizi icbar edebilmek maksadile Yunanis tikam ve itisaf sıyaseti takib etmiyecek tanı kendi ellerinde alet diye kullanmağı tir. Maamafıh kanunun muhafazası \e akıllarmca kolay ve kâfi bir tedbir san kanuna riayet edilmesi ve sükun ve intimışlardı. İşin psikolojisi şurada idi: Dört zamm bozulmas' hususlarile meşgul ol lArkast Sa. 7 sütun 1 de] senelik kanh bir boğuşmadan sonra garb milletlerinden hiç birine fena bir sulha karşı Türkiyeden gelecek mukavemeti karşılıyacak harb kuvveti kalmamıştı. Hele bizim hakkımızda olduğu gibi baştanbaşa haksız bir dava içm olunca. Onun için Loid Corc'la Klemanso zavallı dostumuz Venizelos'a: Londra müzakereleri İngiliz ve Fransız Başvekıllerı dun goruşmeğe başladılar Müzakereler geceyarisından sonra bitti ve restnî bir tebliğ neşredildi Lö Burje 18 (a.a.) Daladye ile Bone beraberlerinde hususî kalem müdürleri, Hariciye umumî kâtibi ve Avrupa işleri dairesi müdür muavini olduğu halde saat 8,05 te tayyare ile Londraya hareket etmişlerdir. [Arkası Sa. 7 sütun 2 de] Istanbul 18 (a.a.) Ankaradaki Heyeti Vekile içtimalarında memleket ekonomisini alâkadar eden mühim mü zakereler cereyan ettiğmı işittiğimiz için, bunların memleket efkârı umumıyesine arzı hususunda vaki ricalarımız üzerine Başvekil Celâl Bayar, aşağıdaki malumatı lutfetmişlerdir: « Cumhurreisi, şefim, Atatürkün geçen sene Büyük Millet Meclisinin açılışında irad buyurduklan nutuklarında millî endüstrileşme ve memleket için yapılması lâzım gelen işler hakkında ve rilmiş direktiflerinden mülhem olarak devam etmekte olan mesaimiz, son zamanlarda teksif edilmişti. Vekil arkadaşlarımla ayrı ayn, ve heyeti umumiyesile hep bir arada çalışmalarımız sonunda dört senelik 3 numaralı yeni bir plânın tatbik sahasına konulması kararlaştırılmıştır. Istanbula geldiğimde beni kabul buyuran Cumhurreisi, şefim, Atatürke kararımızı bütün tafsilâtile arzettim, tamamen tasvib buyurdular. Birinci beş senelik endüstri programı ve buna ilâveten yapılmakta olan «font boru» fabrikası ve kâğıd fabrikasmın bir Basvekilimiz Celâl Bayar Meclis misli daha büyültülmesi gibi işler, bütçekürsüsünde bir nutuk söylerkçn lerle Vekâletlere vazife olarak .verilmiş ve muhtelif senelere nazaran program mevzular, bu plânın haricindedir. Iaştırılarak tatbikatına da girişilmiş olan Yeni program askerî ihtivaclar, su ve saire gibi mühim Bu yenî program geçen sene ilân et tiğimiz üç senelik maden programımızi da, kısmen içine alarak genişletmektedir. Bilindiği üzere maden programımızda başhca ele alman maddeler: Şark kromları, Ergani bakır madeni, Murgul bakır madeni, Bulgardağı ve Keban simli kurşun madenleri, demir madeni, Ereğli taşkömürü havzasında kömür istihsallerini artırmak ve maliyetini düsürmek için tesisatın ıslah ve tevsii, Kütahya linyit havzası işletmesi gibi işleri istihdaf etmektedir. Yeni programın tatbikile Nafıa, îktı sad ve Ziraat Vekâletleri ve bunlara bağh olan şahsiyeti hükmiyeyi haiz devlet müesseseleri tavzif edilmislerdir. Yapacağımız işlerin mal kredileri, haricden on sene müddetle tamamen temin edilmiş olduğundan, hemen faaliyete geçmek imkân dahilindedir, ve bundan doIayıdır ki üç numaralı bu yeni progra mımız dört senelik olarak tesbit edilmiştir. Trabzon ve Karadeniz limanlart Simdi size yapacağımız işleri söyiiyebilirim: Karadenizde modern bir kömür ve demir limanı, Ayrıca «Trabzon» limanı, Bilhassa Karadenizdeki liman, «Ka rabük» demir sanayiimizin ihrac yolu vazifesini de göreceği için ehemmiyeti halArkası Sa. 7 sütun 5 te] Marmarada bir facia Dalgalar bir yolcuyu vapurdan alıp götürdü Meclisin Bandırma 18 (Hususî muhabirimiz den) Istanbuldan dün akşam saat sekizde hareket eden Bursa ve Tayyar vapurları bugün saat 12 de limanımıza gelebilmislerdir. Bursa vapuru İmrah adası açıklanna geldiği sırada fırtına şiddetlenmiş, güvertede bulunan yolcular dan 45 yasında karpuzcu Mehmed is minde birisi, fazla yalpadan eşyalari'e birlikte denize yuvarlanmıştır. Vapur durdurularak Mehmed aranmışsa da bulunamamıstır. Meclis encümenlerinin ruznamesi hazırlandı bu içtima devresinde de mühim kanun lâyihaları müzakere edilecek tezkere adliye encümenindedir. Lâyihalar şunlardır: 1. Köy kanununun 12 nci maddesine ek, 2. Gezici tapu sicil memurlarının ihdası, 3. Deniz ticareti kanununun 1472 nci maddesinin değiştirilmesi, 4. Umumî •mahkemeler ve karar hâkimleri ve müstantikler ile umumî ve hususî kaza salâhiyetini haiz makamlar arasındaki ihtilâfın halli, 5. Adliye müntesiblerinin i/inlerile vazifeden ayrılma ve devam'arı, 8. Devlet hazinesi aleyhine verilip kat'ileAdliye encümeninde sen ilâmların icrası, 7. İpekböcekçiliği işleri, ipekböceği tohumu yetiştirilmesi, muBunlardan 18 lâyiha, 4 teklif ve 12 [Arkası Sa. 3 sütun lde] Mussolini Avrupayı tehlikede ğörüyor Fırsat bu fırsattır, korkma biz arkandayız, haydi git, Garbi Anadolyu sen al. IIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIMtllllllllllMllinilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMllllllllllMlllltlllllllllltllllllllllllllMIIIIIIII İ1IMIIIIIIIIIII1IIIIIIIII1II Dediler. Onlar bu işe Yunan kuvvetini Triyeste 18 ( a . kâfi sanıyorlardı. (Biz arkandayız) yan demekten ziyaa.) M. Mussolicümlesi tamamile vâhi idi. Türkiye aleyde Avrupaî diyecehinde çetin bir harbe yürüyecek tek İngi ni bir nutuk söyliyeğim bir zihniyetten rek ezcümle şöyle mülhemdir. liz veya Fransız neferi yoktu. O zaman Belgrad (Hususî) Saray Bosnadan Tarihin ortaya at Belgrada hareket eden sürat katarile İngiliz ve Fransız mületlerine haksız ve demiştir: « Bir milletin tığı meseleler, ıstı Belgraddan Saray Bosnaya gitmekte omanasız harbden istikrah derecesinde bir hayatmda öyle anrab verecek derece lan muhtelit katar (Çoban Hamamı) doygunluk gelmişti. lar olur ki o milleti de bir mahiyet aldı Ovçarbana şimendıfer durağının yanınBu hakikati sezen Türkler hesablarını daki makasta müthiş bir hızla çarpış sevk ve idare eden ğı zaman, kabulü tabiî ona göre yapıyorlardı, yaptılar ve mışlardır. Yolcu vagonları parçalana kimselerin o anlarda zarurî olan hal surak devrilmiştir. Enkaz altından yedi muvaffak oldular. Ve ne iyi oldu ki bu mes'uliyetten kaçınreti, en sade, en man ölü ile 36 yaralı çıkarılarak Saray Bos kanh maceranın sonunda Yunanlılarla maları değil, mes'utıkî ve en cezrî olan naya nakledilmiştir. Ağır yaralılar araebedî dost olmak imkânını bulınuş olduliyeti tamamile dehal suretidir. sında o gün nikâhlan yapılan ve evlelar... ruhde etmeleri icab Biz faşistler, bu rine gitmekte olan bir gelınle bir gü Önümüzdeki Avrupa dünyası, harbso eder. Size söyliyecehal suretine totaliter veği de vardır. nu hayatmın Avrupa milletleridir. Zâ ğim şeyler, yalnız hal sureti diyoruz. hirde muhtelif ideolojilerin çarpıştığı bu Roma Berlin mihHalihazırda Avru diyarda milletlerin yeni bir harb ihtimali veri siyasetinden Dün bir nutuk söyliyen İtalyan. payı tehyic etmekte ne karşı gözönünde tuttukları hakikat §u mülhem Başvekili M. Mussolini değildir. olan meseleye aid dur: Söyliyeceklerimin tarihî esbabı mucibesi hal suretinin bir tek ismi vardır: Ankara 18 (Telefonla) Maden Yeni bir harb?.. Peki niçin ve han bizi Macarlara, Polonyalılara ve sair Tetkik ve Arama enstitüsü tarafından bir Plebisiti istiyen ve büyük Çekoslovakgi önünden kaçılamaz zaruretle?.. milletlere bağlıyan dostluk hissinde mün ya olmak isteyip de bugün bünyevî te " müddettenberi Bolkardağında yaptınl " LArkası Sa. 5 sütun 3 te] makta olan etüdler bitmiş ve raporlar ensHarbleri önlemek için kurulan ve çüdemicdir. Size söyliyeceğim şeyler, italllllllllllll titüye gönderilmiştir. rütülen Milletler Cemiyeti bir kenarda IIIMIMIMIIII IIIIIIIIMIIIIIII1IIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIMIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII llllllllllllll lllll duradursun, bu suali bugün Avrupanın Manasız bir harbe sürüklenmeği insanlaı müdriktir. Allah milletleri sebebsiz harbRaporda, Bolkardağında yapılan araşharb ihtimalile uzaktan yakından alâka bir mezbahaya sürüklenmekten farksız lerin kanh boğuşmalarından korusun, on tırmalardan çok müsbet neticeler alındığı dar bütün milletlerinin bütün ferdleri ken görürler de onun için. Nihayet me ların sonunda milletlerin sürüHenecekleri ve burada zengin maden yataklan bulundi kendilerine soruyorlar ve kendi arala denî Avrupa hayatmda sulhun cid umudsuzlukların yeni ideolojileri felâ duğu bildirilmektedir. rında soruşuyorlar. Söz serbestliğinin den büyük ve insanî bir kıymeti var ketlerin en büyüğü olacaktır da onun Bu suretle, Bolkar dağındaki maden memnu olduğu Almanyaya ve İtalyaya dır da onun için. için. Nihayet insanları vahşi hayvan havzası üzerinde Tetkik ve Arama ensvarıncıya kadar her yerde ve her diyarŞu mesele hesabma ve bu mesele hesa lar derekesine sürüklenmekten koru titüsünün işleri bitmiş bulunmaktadır. BunAtletlerimiz Belgrad sahasında müsabakaya hazırlanıyorlar da. Hatta insanların açık konuşamadık bma muharebe... Peki, netice nedir? Eğer mak lâzımdlr. dan sonra işletme devresi başlıyacaktır. ları memleketlerde bu sualin için için da bu netice sıfır ise veya ona yakm birşeyse Belgrad 18 (Hususî muhabirimiz yanşlan seyretmek üzere stadyoma gene Ideolojiler ne olurlarsa olsunlar milletler Bu maksadla Bolkardağındaki tesisat olha kuvvetli sorulduğunu tereddüdsüz te milletlerin hüsranları hicranlan kadar duğu gibi Etibankın işletmesine devredil den Dokuzuncu Balkan oyunları bu on binden fazla, seyirci gelmişti. esasen yaşamak ihtiyacında olan zavallı min edebiliriz. Milletlere yalnız zafer ağır olacaktır, ve her millette ferd ferd miştir. Etibank çalışmalara derhal başlı gün yapılan müsabakalardan sonra bitti Son günün müsabakaları çok heyecanh YUNUS NADt /leğil, hayat da lâzımdır da onun için. herkes bugün aşağı yukarı bu hakikati j ye oyunlar merasimle kapandı. Bu günkü tArkast Sa. 5 sütun 3 te] yacaktır, lArkası Sa. 6 sütun ı de] Kargaşahklara meydan verilmek istenmiyorsa, ne yapılacaksa çabuk yapılmalıdır Yugoslavyada feci bir tren kazası 7 kişi öldü, 36 kişi de yaralandı Ankara 18 (Telefonla) Ziraî kalkmma mevzuu etrafndaki projeler de dahil olmak üzere, meclisin önümüzdeki çalışma devresinde, mühim kanun lâyihalan üzerinde müzakereler cereyan edecektir. Bu arada, meclıse verilmiş olup da, he nüz alâkalı encümenlerden çıkmamış olan birçok kanun lâyihaları da görüşülecektir. Yeni hazırlanmış olan encümenler ruznamesine göre, henüz müzakeresi bitirilmemis 104 kanun lâyihası, 18 kanun teklifi, 34 tezkere, 4 takrir vardır. 9 uncu Balkan oyunlarını da Yunanlılar kazandı 400 metre koşuda birinciliği biz aldık. Umumî tasnifte Yunanistan 125, Yugoslavya 114,5, Romanya 58, Türkiye 28,5, Arnavudluk 4 puvan aldılar Bolkar dağında zengin madenler bulundu