27 Nisan 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Cumhuriyet 27 Nran 1931 Sanayi Birliğinde dünkü içtima Meb'us Hasan Vasıf B. e direktif veriliyor 2 mayısta yapılacak içtimada sanayicilerln metalibi tesbit edilecek recminden muaf mevaddı iptidaiyelerîn muhtelif zamanlarda verilmesi fabrikalar mesaisini işkâl etmekte olduğundan ya karne usulünün ihdasını veya senevî ihtiyaç miktarı nın bir taleple ve bir muamele ile fabrikalara en basit merasimle verilmesinin temini, 3 Makine muafiyetlerine ait fazla merasimli kırtasi şekillerin basitleştirilmesi ve depoıitolardan vareste tutulması 4 Teşviki sanayi kanunu mucî binee katanç vergisinden muaf olan sınaî müesseselerin münhasıran kendi mallarını piyasaya »evk için is ticar ettikleri yazıhane veya depo lardan Şurayi Devlet kararına rağmen maliye şubeleri tarafından cezasile birlikte tahsil edilen kazanç vergileri hakkında ftoil tedabfar ittihazı, 5 Sanayi ve Maadin Banka sının hususî müesseselere tereihan kredi açması. Sanayiciler bu mühim ve esaslı mes'elelerin takip ve intacından baska teferrüata ait bir çok hususatm da teminini sanayici meb'uslardan talep etmektedirler. 2 mayıs cumartesi günkü îçtimada Ha san Vasıf Beyin Meclisteki faaliyet tarzını izah edeoeği tahmîn edil mektedir. Müli Sanayi Birligi 2 mayıa cumartesi günü büyük bir içtima aktedecektir. Bu içtima alâkadarlar aratında ehemmiyetle telâkki edil mektedir. Son meb'us intihabında Sanayi Birliğinin talebi üzerine Is tanbul'dan sanayi mühendisi Hasan Vasıf Bey H. Fırkasından namzet gösterilmiş ve intihap edilmiştir. Sanayiciler bu suretle hükumete arzularını daha yakından ibltğ edebile • cek bir vasıta bulduklarından memnun olmaktadırlar. Ictimada Hasan Vasıf ve kunduracı Hayrullah Beyler in hükumet merkezinde ve Mec ; I*<» sanayiciler namma takip edecekleri mes'eleler müzakere ve tesbit edilecektir. Bu münasebetle dün Sanayi Birliğinde sanayici meb'us Vasıf ve Hayrullah Beylerin de iştiraki ile bir içtima yapılmış ve 2 mayıs toplantutnın ruznamesi kararlaştırıl • miştır. Kararlaşan ruzname sanayi erbabı için mühim esaslan ihtiva etmektedir: 1 Geçen Mecliste tktisat Meclisi AlUi tarafından kabul edilip te ikmaline vakit kalmıyan muamele vergisi kanununun bu malî sene içrnde tatbikma imkân hazırlanma•t. Sehir ve memleket haberlerı flını^ırDDir Siyasî icmal Katalonya vc Portekiz tspanya'da belediye intihabatı mn neticesi anlaşıldıktan »onra Kralhğın iskat edildiği ve cumhu riyetin tesis olunduğu Madrit'ten evvel Barselon'da ilân edilmişti. Lâkin burada yeni rejim tspanya Cumhuriyeti değil belki Katalonya Cumhuriyeti diye ilân olunmuştu. Bu suretle Ispanya'nın eski bir derdi tekrar tazelendi. Harsen ve ırkan tspanyol'lardan ayrı ve gayet çalışkan bir unsur olan Katalonya'lılar muhtelif sebeplerden dolayı çoktanberi tspanya'dan ayrılmağa çalısıyorlar idi. Bunun başlıca sebebi iktisadidîr. Ka talonya küçük ve lâkin gayet zengin ve müstahsil bir eyalet oiduğundan senevî îspanya hazlnesine seki» yüz milyon peçeta vergi veriyor. Halbuki bu varidattan ancak iki yüz milyonu Katalonya'ya sarfolunuyor. Diğer bir sebep te harsidir: Kata • lonya'Iıların kendilerine mahsus Hsanlarına mekteplerde ve resmî d«vairde müsaade olunmuyor idi. İspanya'da 1873 senesinde ilân o'.unan birincî cumhuriyetin te sisine ve mîldafaasına en ziyade Katalonya'lılar çalışmıslar idi. O t a rihte Katalonya'hlar istiklâllerini ilân etmemişler ve Madrit'te top • lanacak müessesan meclisinde Katalonya'nm muhtariyetl kabul edi leceğini Umit ederek fena halde aldanmışlardı. Bunun İçin bu defa Katalonya'lılar tekrar inkisarı hayale düsmemek için cumhuriyet rejimini istiklâlleri ile birlikte ilân etmislerdir. Madrit hükumeti diğer eyaletlere fena nümune olmaması için meclisi müessesan toplanıncıya kadar Ka talonya'nın istiklâl davasında bu lunmaaı için Barselon hükumeti ile uzun uzadıya müzakerede bu lunmuş iae de şimdiye kadar bundan pek az semere hasıl olmuştur. Ka talonya hükumetinin reisi miralay Macia bu hükumetin ismi cihetin den ehemmiyeteiz bir müsaadede bulunmuştur. Mumaileyh Katalon ya'nın metalibi müessesan meclisi tarafından kabul edilmediği takdirde bu memleketin tspanya ile her türlü alâkasını keserek tam müstakil ve ayrı bir devlet vaziyeti alacağım beyan etmiştir. Katalonya'lıların li^e*me göre diplomasî »alahrjrete meb ni harice sefirler göndermek hakkı hükumeti merkeziyeye verilse bile Madrit hükumetinin ilân edeceği bir harbc iştirak hususunda Katalonya için bir mecburiyet olmıyacaktır. Velhasıl tspanya eski vahdetini mu hafaza edemlyerek ya ayrı ayrı hüku metlere ayrılacak, yahut hükumatı müttehide olacaktır. Portekiz'deki diktatörlük hükumeti Katalonya me*'elesinden Madrit hükumeti kadar endişe ediyor. Portekiz halkının diktatörlük idaresinden kurtulmak için tspanya hükumatı mGttehidesine iltİhak ede ceğine Lizbon'da ihtimal veriliyor. Bazı fırkacılarımızın samimiyetsizliği! Gazi Hz. 30 meb'usluk için H. Fırkasının namzet göstermeme sindeki sebep ve hikmetleri, müntehibi sanilere hitaben neşrettikleri beyannamede sarahaten şu cümlelerle tesbit ve izah et mişlerdi: «... Yaptığım bilen ve hizmet yolunda tedbirlerine inanan mefkuredler olarak kendimisi tenki~ de muhatap kılmağı lüzumlu göriiyoruz.* «... Fırkamızın mesai ve faa Hyetinin bizim fikrimize ve gö rüsümüze iştirak etmiyen millet vekilleri tarafından tahlil ve tenkit edilmeıini i$tiyoru*.» «... Bundan maksat ekseriya tahrif edilen hakikatlerin iyic* anlaşılmasım kolaylaşttrmaktır.» Gazi beyannamelerin sonunda da başka programdan meb'us seçmenin, Fırkadan meb'us seçmek vazifesi kadar mühim bir mak • sada matuf olduğunu işaret ederek müntehibi sanilere H. Fır kası programına taraftar olmı • yan namzetlere rey vermelerini bilhassa tavsiye eylemişlerdi. Halbukî bu intihabatta son dakikaya kadar H. Fırkasına mensup, hatta vilâyet teşkilâtınm bafinda bulunan'ardan bazıları, yüksek bir maksatla açık bırakılan meb'usluklara namzetliklerini koymakta bir beis görmediler, H. Fırkasının müntehibi sanileri de Gazi'nin kendilerine emrettiği gibi başka programdan, yani H. Fırkasının fikir ve görüşlerine iş tirak etmiyenler arasından müstakil meb'us seçecekleri yerde, gene Fırka arkadaşlarına rey vermekten kendilerini alamadı • lar. Muhakkaktır ki gerek bazı Fırka müntehibi sanileri gerek kendi Fırkalarına karşı namzetliklerini koyan Fırka mensupları böyle yapmakla hiç te iyi ve dürüst hareket etm ; s olmadılar. Bu hal, şahsî seciyelerin zâfına ve memleketteki siyasî terbiyenin «"Wgftnına en bariz bir alâmettir. Meb'us olmak için derhal ka naatini değiştiren ve Fırkasının âli maksatlarının husulüne mâni olanların atıldıkları, siyasî ha yatta Gazi'nin istediği gibi «samlmî» olduklarına ve olacakla rına, açık söyliyelim, biz inan madık, a^aba, Şehir Meclisinde Darülbedayi ve Konservatuvarm Beîediyeye raptı münakaşayı mucîp oldu Dün Şehir Meclisi hararetli bir celse aktetmiştir. Riyaset mak a mında Reis vekillerinden Neclp Bey bulunuyordu. Hafta tatili yapmıyanlardan bir bina dahilinde bulunup ta muhtelif san'atlar yapanların verecekleri vergilerin, hisse üzerine isabet eden miktar üzerinden hesap edilmesi hakkındaki takrîr bütçe encümenine havale edildi. lar zaten şehrindir... Refik Ahmet Bey avukat Avni Beye şöyle cevap vermiştir: Bu müesseselerin vaziyeti muhtacı tetkiktir. Darülbedayiin 331 tarihinde yasılmış bir talimatnamesi vardır. Bunu müstakil bir müessese olarak değil, şahsan Belediye rei sinin himayesi altında görüyorduk. Lâyenazil bir meclisleri vardı. Bu meclislerin azalarını gene o meclis intihap ederdi. Hiç şüphe yok ki, bu müesseseyi Belediye beslememisti. 78 bin liarlık btitçelerine Belediye muavenet faslından yirmi bin lira vererek muavenet eder. Bu müesseseler »an'atkârların mesailerile paydar oluyorlar. Biz bu müesseseleıin idaresini kanunî bir şekle sokmak istiyoruz. Zaptürapt altına almak istîyoruz Bunlar şimdiki hallerile raptedilmis sayılmıyan müesseselerdir. Avni Bey, bu müesseseleri halk ve şehir müesseseleri haline kovmak için bir nizamname yapmak lâzım geldiğini söyledi. Yeni meb'uslarımızdan Salâh Cimcoz Bey en son ceîsesine istirak ettiği Sehir Meclisinde Darülbedayi mes'elesinin bu hararetli münaka • şasına iştirak etmiş ve demiştir ki: « Ben zannediyorum ki bu müzakereye bir rabıt kelimesile gir dik... Ve zaptüraot hususunda gU zel şeyler konustuk. Bir arkadası mıl bu müesseseleri «vlathkla tavsif etmis, sinemize bastırmak istemis tir. Hatta rüfekayi kiramdan bazıları hakikî evlâdımızdır. Bazılart da evlât edînelim demektedir. Ortada evlâtlık ve babalık yoktur. Mes'eleyi Kavanin Encümenine havale ed^lîm. Tebenni mes'elesini ora^ı kararlaştırsın... Deçil mi efendim?.. Tevfik Salim Paşanın tekiifi üzerine keyfivet Kavanin Encümenine havale edilmistîr. Bazı takrirler de okunduktan sonra Şehir M»cllalnin on b"s srün daha temdU edildisrine dair Vilâyet tezkeresi okunmus ve pazartesi günü içtima edilmek üzere celse tatil edümistiy. Şthir muziktut, Darülbedayi ı>* Konservatuvar nizamnamesi Bundan sonra şehir mızıkası, Darülbedayi, Konservatuvar ve Şehir orkestrası için yapılan nizatnnamenln müzakeresine başlanmıştır. Nizamname okunduktan sonra evvelâ, Mehmet Ali Bey itiraz etmiştir: Bunun nizamname değil, talimatname olması lâzımdır. Kavanîn Encümeninde bir kere daha müzakere edilsin. Nîzamnameyi hazırlıyan komis yondan Refik Ahmet Bey demiş tir ki: Bu müesseseler zaten idare ediliyorlar. Bu nizamnameden mak sat bunları Belediyeye raptetmektir. Bunlar tahsisat itibarile Belediyeye merbut gibidirler. Fakat Belediye teşkilâtında yerleri yoktur. Bu nizamname ile bu teşkilâtı Beledi • yeye raptediyoruz. Avukat Avni Bey: Bu müesseseler be» on sene zarfmda tstanbul Belediyeti tara fından ihdas edilmiştir. Bu teşek küllerin Belediyeye fliıerbutifetleri bütçe faslile al&kadar değildir. Biz, Belediye bîr çok hayır müesseselerîne bütçemizden para veririz. Fakat akibetlerile hiç alâkadar olmayız. Bunları, halk müesseseleri olarak kabul edemiyeceğim. Benim iste diğim, bunların şekli idareleri üıerinde daha ilmî, daha fennî mura kabeleri istilzam eden bir tekliftir. Bu müesseseler Şehir Meclisfnlh hakikî evlâtlarıdır. Bunları öteden • beri Cemiyeti Belediye kontrol etmedi mi? O halde bu hakikî şehir evlâtlarını nereye raptediyoruz ?On Evlâtlık, babalık mes'eleleri î 2 Fabrikalara verflen gümrük i Türk likörleri lanlardan daha iyi olacagi muhakkak addedllmektedir. Metclft, gtt • zel kokulo Istanbul çileklerinden yapılacak çilek likörünün mis gibi kokusile dUnyanın en güıel ickisi olacagı şüphesizdir. Binanın birinei ve ikinci katları likör imalâtına kav denilen mahzen kıtmı da tabiî konyaklara tahsis edilmiftir. Şİmdiy* kadar Tiirkiyt'de yapılan konyaklar hep sun'î idî. ftündan sonra tabiî konyak ta yapılaeaktır. Bu tabiî konyaklar, en iyi Yunan ve hatta Fransız konyaklan kadar nefis olacaktır. Senede azamî bir milyon kilo likör Te konyak iitihsal edebilecek olan bu koca fabrika, sırf makinelerin mükemmeli • yeti sayesinde mütehassısı da dahil olduğu halde beş memur ve on beş daimi amele ile idare edilecektir. Yalnıc, meyva mevtiminde, satın alınan yemişlerin bozulmadan sür'atle temizlenmesi, ayıklanması lâztm geldigi zaman muvakkat amele miktarı ihtiyaç nisbetinde artınlacaktır. Fabrİkanın likör mütehassısı M. Benci, fabrikayı ziyaret eden bir muharririmize demiştir ki: « Türk likör fabrikası dünyanın en son tistem ve en mükemmel fabrikasıdır. Fransa'da daha büyük fabrikalarımız vardır; fakat hiç biri bu mükemmeliyette değildir. Burada yaptığımıı ve yapacağımız li körler, muhakkak, baska memle ketlerde yapılanlardan daha iyi o lacaktır. Çünkü bir senedir vaki olan tetkikatıma nazaran, Türkiye'de yetisen vişne, çilek ve diğer yemişlet keku •• lettet itibarile eid* den emsalıis bir nefatettedir. Nü • mune olarak yaptığımiz eeribrandt, ilk tecrübe oldugu halde, Fransa*nin en İyi çertbrandilerinden daha nafistir. Zaman t*ftikçe mamulâ * ttmts daha iyil*f«ek ve «Türkiy» likörleri» dünyanın en güzel içkİ • > leri olaeaktır. Böyle fü*»\ bir memlekette, böyle mükemmel bir fabri kada, böylt nefis mevadı İptidaiy* ve seki amela 11* çalışmak bUyUk bir zevktir.t Likör fabrikaıının ilk mamulâtı blr aya kadar piyasaya çıkanlacak va bu sene meyva mevsiminde fabrika faaliyetle calışarak muhtelif likörler yapacaktır. {Birinei Sahifeden Mabait) fabrikadan ziyade zarif ve modern bir gazinoya benziyen ve oradan geHp gp^enlerm nazari takdirini cel • beden bu bina MUskirat tnhisar ldaresinin yeni yaptırdığı likör ve tabiî konyak fabrikatıdir. Bu fabrika, yalnız haricî manza • rası itibarile yeni, güzel ve asrî de ğildir, tertibatı, makineleri itibarile de dünyanın e» modern ve en tnü kemmel likör ve konyak fabrikasıdtr. Fabrika binası, pek güzide bir mühendis olduğunu, tspanya'da yapı lan beynelmilel bir liman müsabakasında çok iyi bir mevki kazahmak suretile isbat etmiş olan Mustafa Beyin nezareti altında yaptlmıştır. Makineler, Müskirat tnhisan Umumî MUdürii Asım Beyin mütehassıs bir heyetle beraber Avrupa'da bizzat yaptığı tetkikat neticesinde fabrikalara ısmarlanmış olup hepsi en son sistemdir. Tazyik edilmiş hava vasıtasile işliyen bu makineler »a yesinde, likörler hiç el sürülmeden, yani hiç kirlenmek ve bozulmak ihtimali olmadan yapılacaktır. En son yapılan bir fabrika olduğu için, henüz hiç bir memlekette bu derece fennı ve mükemmel bir likör fab rikası mevcut değildîr. Senede bir milyon kiloluk likör ve tabiî konyak is tihsal edebilecek kudrette olan yeni fabrika, TUrkiye'nin bütün likör ve tabiî konyak ihtiyacını t«min edeceği gibi ihracat ta yapacaktır. Daha şimdiden Filistin ve Mısır'dan Türk likör ve konyaklanna talip olanlar vardır. Fabrika, Fransa'dan gettrUtnİş olan bir likör mUtehaıtısıntn neıareti altında çalışmağa başlamış ve ev * velâ «çeribrandi» denilen vişne İİ • k8rtl yapmtştır. Bu vişne likörünün vlfneleri, hususî surette ağaçtan toplattırtlan nefis Ktitahya vişne lerİnden ve Türk şekerlerinden İmat edilmiştir. Daha İlk tecrübe otmak Utere yapılan vişne HkörUnün yişnelerimlzln nefateti yütünden en iyi ve en meşhur Fransıt çeribrandlterİne renk, lezset ve koku itibarüe faik oldufu görUlmüstUr. Memleketimizin bütUn yemişleri koku ve letzet cihetinden Avrupa'nınkilere faik olduğu için blittin likörlerin Avrupa'da yapı • Tıp Fakültesi Bir cerh davası Siz inanır mısınız? Çocuk haftası I Vekâlet Ihtifâflara dair tsmail'i yaralıyan Neşet izahat istedi tevkif edildi Maarif Vekâleti Darülfümın E • manetine gönderdiği bir tezkere ile son zamanlarda Tıp Fakültesinde müderrîsler arasında sık. sık zuhut* eden ihtilâflar ve dedikodular hakkında malumat istemiştir. Da rülfünun Emini Muammer Raşit Bey tahkikata başlamıştır. Raporunu maarif Vek&letine gönderecektir. Edirnekapı'da oturan ve arabacılık eden Neşet isminde 30 yaşında bir şahıs ayni mahalde oturan ve arabacılık eden lsmaili on iki yerinden biçakala yaralamak cürmile mahkemeye verümiştir. Hâdîsenin sebebi bir kadın mes'elesidir. tsmail on iki yara aldıktan sonra tam bir ay hasta yatmıştır. Neş'et te adi cerh mainunu sıfatile birinei ceza mahkemesine verümiştir. Birinei ceza mahkemesi bu davayı rüyete daşlıyınca bunun katil kastına makrun olduğunu tesbit ede rek davayı vazife harici görmüş, Ağırceza mahkemesine göndermintir. Gayrimevkuf olan maznunun dün Ağırcezada muhakemesine baslan mıstır. Makamı rivaset kendisine sabıkası olup olmadıgını sormuş, maznun evvelâ sabıkası olmadığmı söylemiş, fakat riyasetin mü kerrer sualleri üeerina cerh maddesinden üç ay ve diğsr bir işten de evvelce üç seneye mahkum olduğunu ve bu cezalarını ikmal ettiğini itiraf etmiştir. Bunun üzerine maznunun mevknfen muhakemesinin görülmesi hakkında müddeiumuminin talebi kabul edilerek tevkif olunmuştur. Çocuk haftası münasebetile idarî makamlara getirilen çocuklar dün çalısmıslardır. Bu cümleden olarak Fırka Vilâyet heyeti reisi Salâhattin B. dün saat beşte Istanbul meb'us • larını davet etmis ve onlara hitaben bir nutuk söyliyerek mektep arkadaslanndan 4000 ac çocuk için yeni bütçede 10 bin liralık bir yardım temin etmelerini rica etmiştir. SalAhattin B. dün akşam Uzeri matbaamıza gelerek çocuk başmuharririmiz Çetin ve müdürümüz HaIit Beyleri ziyaret etmiştir. Çetin ve Halit Beyler akşam heyeti tahriri yemize veda ederek ayrılmışlardır. MÜHARREM FEYZt Vali Bey teftişe çıkıyor Vali Muhittin B. bayramda teftiş için mülhakata ve bu meyanda Yalova'ya gidecektir. İskân işleri 28 hazirana kadar mazbata almacak Bnndan sonraki müracaatler kabul edilmiyecek tskin 2 inci mıntaka müdürlU • ğünden: 1 1771 numaralı mübadele ve teffiz işleri taafiye kanunu mucibince yedlerinde istih • kak mazbatası bulunan mü badiller bu mazbataları 28 mart 931 tarihinden itibaren 28 haziran 931 tarihi gayesine kadar Vilâyet teffiz komisyonu rlyasetine ibraz ve mukabilinde makbuz almağa mecburdur. 2 tstihkakı ve yahut bakiyei istihkakı olup ta şimdiye kadar mazbata almamış mübadiller de 28 mart 931 tarihinden itibaren 28 haziran 931 tarihine kadar iskân mıntaka müdürlüğüne behemehal mUracaatleri ve tanzim kılınacak mazbataları için makbuz almaları keıa mecburidir. 3 28 haziran 931 tarihine ka dar mazbatalarını vermiyenlerle ayni tarihe kadar mazbata için mü racaat etmiyenlerin 28 haziran 931 tarihinden sonra müracaatleri kat'iyen kabul edilmiyeceği cihetle bir an evvel müracaat «tmeleri lâzımdır. Emlâk ve arazî vergfi taksitleri 1931 senesi emlâk ve arazi vergi taksit mUddetleri Istanbul ve ka zaları için temmuz, eylul, kânunuevvel, mart ve Adalar için de temEdirne'ye yapılacak doğru hat için Nafıa Vekâletinin göndereceği J muı, eylul, teşrinisani ayları olmak 30 bin lira keşif parasının Edirne'ye | üzere tesbit edilerek alâkadarana gönderilmesi beklenilmektedir. I tebliğ olunmuştur. Idirne'ye doğru haf Sergi heyeti dün gitti Sen Benova'da bir müsamere Dün «Sen Benova» Fransız mek tebinde çok güzel bir müsamere verümiştir. Mektebin talebe orkestrası tarafından müntahap parcâlar te rennütn edildikten sonra Türk ta • lebe Mahmut Yesari'nin «Biraz azizlik» piyesini cidden mükemmel bir şekilde temsil etmişlerdir. Bundan sonra mektebin inşat ve hitabet profesöru M. Salka ile talebe tarafından Mülyer'in «Zor nikâh piyesi fransııca olarak temsil olunmuş, bunu bir çok numaralar ve eğlen celer takip etmiştir. Müsamerede Maarif Müdiriyeti erkânından bazı zevat, profesörler ve talebe velileri hazır bulunmuşlardır. SehSr Yeni metruk cmlâk Muhtelit Mübadele Komisyonu son zamanda mühim miktarda metruk emlâk meydana çıkararak keyc )yetten Vilâyeti haberdar etmiştir. Ekmek ve francala fiati Nitamn yirmi Mkiainei talı gU • nünden itibaren ekmek «ekiz ve franeala on iki buçuk kuruştur. Simit nerhl kalktı Dün Peşte'ye hareket edin serçl heyeti Macar sefiri ıki aydanberi mezunen memle ketinde bulv.nan Macaristan'ın Türkiye sefiri M. Tahi şehrimize avdet etmiştir. Istanbul Belediyesi yirmi iki ade sından Vedat Nedim ve komiser Daniş Beyler dün akşam Peşte'ye hadi bir kilo gelmek ve ekstra undan reket etmİ3?e»dir. Sergiye millî mamulâtımızdan 134 sandık tevkedilimal edilmek şartile simitçilere mev miştir. Peşte'deki Türk paviyonunun ihzarı bir hafta kadar devam e zu narhi bugünden itibaren kaldir decektir. Heyet Türk paviyonunun mükemmeliyeti için her türlü tedamıstır. biri ittihaz etmiştir. Peşte'de açılacdk beynelmilel sergiye iştirak edecek olan heyet aza