15 Ağustos 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDINCI Başmuharrlri NADÎ • • • •• • • • • » • . İDAREHANESt: İByuflnnmuroiye karşısmda dairei Telgraf: İstanbul Cumhuriyet Posta kutusu: N° 2 4 6 • • « > • • » • •> • • • : 2366 Tahrir müdürü : 3236 Idare müdUrU 2365, Kltap kısmı: 472 llllllllllllllllllllllllllllirilllllllllllllll Siyasî terbiye tlllllllllllllllllnlllllllllllMIIHIIIIIIIHHIIIIIimillMIIHIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIHIIIIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIHIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Yeni Fırka Tescil Edfidî Fethi Beyin yeni beyanatl """ " ' """"""" ll1 Cu m h u riyet """"" 1 1 " 1 . 111 1 1 1 . 1..,. 11 . . 1 1 1 11 .!.. „ ,„„ „„,„,„„ ,,„, l CUftflA 15 AGUSTOS 193Q ABONE ŞERAtTt j HODDET: JTORKİYEİÇİNfrlARİç'lçîn m : Seneüği : 1400 Kr. : 2700 K r . İ | 6Ayhğı | 750 Kr. | 1450 Kr. f j 3 Aylığı | 400 Kr. j ~ 800 Kr. İ ••"llıııı Nttshası her yerde T ,,,» t 5 Kuruştnr = Gazi Hz. ve yeni fırka teşebbüsü Fethî Beyin samimî kanaat ve düşünceleri Evvelki gün S. C. Fırkası lideri Ali Fethi Beyefendi ile beraber İstanbul'a geçmek üzere Yalova is kelesinde Sakarya motörüne gel diğim zaman yeni fırka reisi ile kendisine refakat eden veya teşyie gelen arkadaşlar arasında muha • lefet mevzuu üzerinde bir mükâ leme devam etmekte olduğunu gördüm. Fethi Beyefendi frenkçe opozisiyon (opposition) kelimesini bizim lisanımıza tercüme eden mu halefet kelimesinde hem tercüme, hem istimal itibarile isabet olma dığını anlatmakla meşgul idi. Mevzuu kısaca bana da söyledikten sonra devam etti: " Münakaşalarımızı, tenkitlerimizi millet kfirsüsünde yapacağız,, Geşof Ef. iie mülâkat """"11"" """HIHMIIIIIMIIIIIIIIIHI,,! IIIM1IIIIII llllf I HHHM IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIMItlllll IIIIHIHIUI " Vergiler tahammülün fevkindedir. Bir çok kimseler bu yuzden hapishaneye giriyor. Memlekette fuzulî israfat çoktur. bununla mücadele edeceğim,, Tam 22 sene evvel Bulgar krallığının ilânına vesile olan ziyafet hadisesi agustos ayındaL Varna Belediyesinin ziyafetinde, karşımda, Necmettin Sadık Beyin yanına güzel Türk'çe ko nuşan yaşlıca bir zat oturdu. Ya • nımda Bulgariarın meşhur gazetecisi, (Utro) nun başmuharriri M. (Danef) vardı. Yeni oturan yabancıyı bana göstererek: Sizin için şayanı dikkat bir şahsiyet... Dedi, M. Geşof... Ve M. Geşof'la beni tanıştırdı. M. (Geşof) ki biz eski harflerden kalma bir itiyatla ona Keşof diyoruz • Bulgaristan Emaretinin Babıâli nezdindeki son mümessili idi. Bulgaristan Krallığının ilânında pek mühim bir rol oynıyan, o za Bulgaristan Emaretinin son Kapu manın tabiri ile (Bulgaristan EmaKethüdası Geşof Ef. reti kapu kethüdası Keşof Ef.) tekait bir diplomattır. Haftada iki şimdi kendi köşesine çekilmiş,mü[Mabadi 3 üncü sdhifede] Hilâf, bir şeyin aksi demek, muhalefet aksine gitmek demek. Halbuki frenkçe opozisiyon (op position) bu demek değil. Malum a Fransız'cada opoze (oppose) karşı karşıya demek. O halde opozisiyon karşı karşıya bulunmak demek olmalı. Gerçi bunda da muarıza maC. H. Fırkası Reisi Başvekil İsmet Pş. ile S. C. F. lideri Fethi B. yanyana... nası yok değildir. Fakat behmehal Bu resim evvelki gün Yalova'da alınmıstır dikine aksi gitmek manası da yoktur. Biz.de istimal itibarile muhalemaatteessüf böyle bir manada ahnmış ve hem kelime, hem iş çok yanlış bir telâkki ile öyle de teessüs etmîştr...» S. C. Fırkasının tescil muamelesi dün Vilâyetçe ikmal edilmiş ve Fethi Beyefendi bu sözlerini teyiden parlâmenter hayat itibariie tanzim edilen ilmühaber, Fethi Bebelki Avrupa'nın en eski milleti o ye tevdi edilmek üzere, Yalova lan İngiltere'de parlâmentonun (A kaymakamlığma gönderilmiştir. vam Kamarasının) vaziyetini an Fırka lideri Fethi B. dün öğle den sonra Büyükdere'de Necmet lattı. Dedi ki: Orada meb'usların oturacak tin Molla Beyin evinde yeni fırka Iarı kürsüler karşılıkh sıralardan teşkilâtını hazırlamakla meşgul olmüteşekkildir. Başlıca iki fırka muş ve bazı zevatın ziyaretlerini karşı karşıya otururlar. Bunların kabul etmiştir. Fethi Beyi ziyaret biri hükumette ise diğeri karşısm edenler meyanında sabık Nafıa Vedadır. Orada herkes oturduğu sı kili Feyzi B. de vardır. Fethi B. dün de bir çok tebrik ve radan • yalnız ayağa kalkmak suyeni fırkaya ilhakı mutazammın retile karşı karşıya söz söylerler. Bütün bir nezaketle yapılan bu kar mektup ve telgraflar almıştır. Ye İsmet Pş. Fethi B. ve Başmuha rririmiz Yunus Nadi B. evvelki şılıkh münakaşalarda yekdiğeri ni fırkanın lideri dün öğleden songün Ya lova'da... imha etmek gayretinden ziyade bir ra kendisini ziyaret eden bir mu Vesika almak için bekleşenler hakikate ermek kasti açıktır. Her harririmizin sorduğu suallere ce Yeni fırkanın gazetesi var mı Bundan daha sol bir teşekkül oladır? maz. Daha fazla ileriye varmak sos Tali Mubadele Komisyonu dunden iti mektedir. Verilen vaben demiştir ki: vesikalar bilâhare halde o opozisiyon bizim bildiğimiz Fırkamızın henüz bir gazete yalizm olur. Halbuki memleketi baren İstanbul Rum'larına etabli vesika nufus huvivet cuzdanlarile tebdil edile« Mes'ele zannolunduğundan ve şimdiye kadar maatteessüf acı tecrübelerini gördüğümüz muhale daha mühimdir. Gaye Cumhuriyet si yoktur. Ahmet Emin Beyin bir mizde sosyalist bir fırkanın teşek • sı tevziine başlamıştır. Vesaiki tetkik cektir. Evvelce etabli vesikası almak fet değildir. 0nun için hakikî ve idaresinin normal bir şekilde ifayi gazete çıkaracağı ve bu gazetenin külii için kâfi miktarda eleman için 3 kişilk br heyet ayrılmıştır. Bu he uzere muraeaat etmisken sonradan muasrî bir fırka teşkili ile meşgul olur vazife etmesidir. Teşkilâtı esasiye fırkanın naşiri efkârı olacağı şayi yoktur. Programımızı H. Fırkası yet muraeaat edenlerin evrakım tetkik amelâtın inkıtaı uzerine vesika almıvan iLutfen sihdayı cevirmıprensiplerinden farkh görmiyenler ettikten sonra kendilerine vesika ver j ken şu kelimeyi de bir münasip ta haricindeki sureti haller gayeye asını tekzip edebilirsiniz? Fethi B. daha «sol» bir fırkaya onu kabul ediyorlar demektir. De lllllllHlllllimillllllllimi llllllllllllllllllllllllllllllt IIIIIIIIMIIIIIIIII1IIHIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIM1IMIIIIIIIIII llllllllinillllllllllUIIIIIIUdlllll bir ile değiştirmeğe muvaffak ol muhalif olacağı için memleketin sak ne kadar iyi olacak...» menfaatine muvafık olamaz. Za ihtiyaç olduğuna dair neşriyata da recede derece sarihtir. Bu hususta "Üç mebuF daha \eni fırkaya sfirdi. Gazefelen f> şu şekilde cevap evrmiştir: daha fazla izahat istiyenlerle ara Bazı arkadaşlar muhalefetin biz ten şimdiki Meclisin intihap devremızda cereyan edecek münkaşala Fırkamız münakaşa hürriyetide oynadığı meş'um rolleri tahattur sinin bitmesine altı ay kalmıştır. öyle ümit deiyorum ki benim ileri ne taraftar olmuş, tatbikatta bütün rın mahalli cereyanı millet kürsüsü ederek misaller verdiler. Herkes kelimeden Fethi B. gibi tiksinmiş sürdüğüm kanaatler efkârı umu hürriyetlerin cari olmasını istih olacaktır. etmek itibarile tamamile Haydar Rüştü Beyin fırkamıza halde idi. Fethi B. bizde muhalefet miyenin tasvibine mazhar olacak daf «sol» a müteveccihtir. IMabadi 4 üncü sahifede'l namına yapılan garabetlere işaret tır. ıııııııiMiıııııııııııııııııııııımıııııııımııııııııiMiı ıııııııııi ederek: noksan telâkki edildi ve ilk fırsatta biri bilhassa yeni fırka teşkili te Bir aralık, dedi, muhalefet biz Lort Asküvit'in meb'us çıkmasına şebbüsünün Reisicumhur Hz. nez'de hükumete geçmişti de gene hâ siyasî hasımları da müzaharet ede dinde mazhar olduğu samimî ve lâ gazetelerinde biz muhalifler de rek İngiltere'deki bir an'ane muci kat'î tasvip, ve hatta diyebiliriz ki, mekte devam ediyordu. Bunlar san bince meclise muhalifleri tarafın teşviktir. Fethi B. bilhasa bu nokki muhalefeti ebediyetle omuzları dan büyük methü senalarla takdim taya temas ederek uzun uzadıya na yüklenmişler ve hayatla olundu. Fransa'da dahi böyle minnettarane izahat ve beyanatta rınca kendilerine maledin bir misali gördük. Sosyalist reisi bulundu. Filhakika bir akşam evmişlerdi. İşte muhalefetin biz M. Blum bir intihapta kazanama vel Reisicumhur Hz. nin sofrala 'deki bu şekilleridir ki kelimenin mıştı. Diğer bir fırsatta Sosyal de rında birleşmiş idik. Müşarünileyh Tashihi hudut komisyonu manasını bütün bütün sakim bir mokratlar kendisinin kazanması milletin varlığının her şeyin üstünhale sokmuştur. 0nun içindir ki nı temin ettiler. Memleketimizde de olduğu esasını hakikaten çok faaliyete geçmek üzeredir bizde muhalefeti ifade edecek yeni siyasî hayatın bu türlü tecellilere yüksek fikirlerle izah buyurmuş bir kelime bulmalı diyorum. De mazhar olacak veçhile terakki ve lardı. Fethi B. bunları tahattur e Ankara 14 (Telefonla) Şark'mokrasinin en esash şartı olan bu inkişafını bütün mevcudiyetimizle derek ve bize de hatırlatarak Ga ta vaziyet eskisi gibidir. Tashihi iş ashnda ve onu hüsnü suretle tat temenni etmeliyiz..» zi'nin büyüklüğü bahsinde yepyeni hudut komisyonunun yakında faabik eden memleketlerde en yüksek Ali Fethi Beyefendi son teşebbü ve parlak deliller görmüş olmak liyete başlaması bekleniyor. Hükumetimizce İran'ın son notanezahetlerle caridir. Binbir misa sü ile memlekette daha înkişaflı bir tan adeta mütehayyir bir halde idi, linden biri olarak tngiltere'de vak şekil alacak olan fırka hayatınm bu şükran ve itminanları da o nisbet sına verilecek cevap hazırlanmaktadır. Bir kaç güne kadar tevdii tile liberal partinin reisi olan As türlü muvaffakiyetlere müntehi o te büyük ve hudutsuzdur... küvit'in başından geçen bir mace labileceği ümidinden pek f azla kuvFethi Beyefendiye bu samimî dü muhtemeldir. rayı hatırlıyalım. Bir intihapta Lort vet almakta ve bunun memleketin şüncelerinde muvaffakiyet temenni Eşkiyanın son bir tecavüzü Asküvit nasılsa kazanamamıştı. siyasî terbiyesi hesabına kendi ba etmek, memleketin siyasî terbiye Ankara 14 (Telefonla)Ağrıda Kendisinin intihapta kazanmamış şına büyük bir kazanç teşkil edece itibarile de yükselmesini arzu et muhkem bir ihata dairesile çevrilen olması muhalifleri olan konserva ği kanaatini muhafaza etmektedir. mek demektir.. eşkiya ara sıra mezbuhane gayretturlerce de parlâmento için bir İsmet £9. Hey Allahım, ben yetiştirdim, kime nasip oluyor?.. Bu kanaatin büyük saiklerjnden NADÎ JLMabadi 3 üncü saMJedeX s Kâzım Pş. Hz. yeni fırkaya girmiyOr Etabli vesikalarımn tev ziine dün başlandı Ilk PartideÜ5Öü^kişi varL Vazîyet Iran'a son bir nota daha veriyoruz