15 Temmuz 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDINCI SENE N* 2222 Boçmuharrlrl YUNUS NADİ İDAREHANESİ: karşısında dairei mahsnsa Telgraf: İstanbul Cumhuriyet | Posta kutusu: N° 246 |ı Başmuharrlr : 2366 I • Tahrir müdürO : 3236 Idare mUdürU 2365, Kitap kısmı: 472 t Cu m h u riyet Kürdistan Krallığı! 1 Buz! Bunaltıcı sıcaklar devam edity yor. Piyasada buz yok. Geçenty sene yüzlerce defa yazdıktı. Of kuyan, dinliyen olmadt. Halkın bu zaruri ihtiyaçlartnı, bir çok ikaz ve irşatlara rağmen evve linden temin etmiyenlere sb'ylenecek sözü, buram, buram terli\yenlere, bayılanlara bırakıyoruz. SALI 15 TEMMUZ ABONE ŞERAİTf HARİÇ \ MÖDDET: İTÜRKİYE İÇİN ! f Seneliği [ 1400 Kr. , • 6 Aylığı 750 Kr. | 3 Aylığı i 400 Kr. İ içiN : 2700 Kr. ; 1450 Kr. | 800 Kr. İ Nflshası her yerde = 5 Kurnştur =• aliye Vekili Avrupa'ya Gidiyor İstanbul'un imarı «tstanbul gibi bir şehir için pilânnzlık ebedi bir perişanltktır. Her şeyden evvel tstanbul'un bir pilânı yapıl malıdır.» Tabiat güzelliği noktai nazarîndan dünyada bir eşi daha bulunmıyan tstanbul'un imarı, her şeyden evvel onun iktisaden ihyası de mektir. Fakir bir halkın oturduğu bir beldeyi imar etmek kolay ve hatta mümkün olmaz. Her şehri kendi halkının kabiliyet ve kudreti imar eder. Fakat böyle de olsa, hatta biraz da böyle olduğu için İstanbul'un imarı hesabma Şehremanetinin ve hükumetin yapacağı vazifeler yok değildir. Bundan anlaşılır ki şehir halkının hayatını kazanacak iş güç sahibi olmaları Emanetin ve hü kumetin ilk düşüncelerini teşkil etmek lâzım gelir. Bütün bir Imparatorluğun varidatı ile geçinen eski paytahtbk hali tarihe karıştıktan sanra İstanbul'un ancak bir sanayi ve ticaret şehri olarak kalkınabi leceğine hükmeden oldukça kuvvetli fikirler dinledik. Yabana atılmıyacak mahiyet ve kıymette olan bu çetin ve derin fikirler üzerinde kafa yormaklığımız icap ediyor. Geçen günkü tetkikatımızda gör dük ki sinesinde 350 amele barındıran Ford müessesesi İstanbul için hiç olmazsa beş yüz aile geçindiren yepyeni bir iş olarak meydana çıkmıştır. Devlete bu yüzden gelen varidat başkadır. İstanbul'u buna benzer pek çok işlerle takviye et meğe rhtiyaç vardır. Bir taraftan işleri ihdas edeceğiz, diğer taraf tan tstanbul halkının bu işlere ehil olmasını temin edeceğiz. İstanbul gibi tarihî şöhretine bugünkü hayatının ilelebet emsalsiz güzelliğini ilâve eden yerleri ayaklandırmak binnisbe kolaydır. öyle yerlerin ihmali ise affolunmaz ve affetmez bir hata olur. Şark'ta bir krallık kurmak istiyorlarmış Ağrı'da başlıyan, ayrı ve kuvvetli bir kolla Erciş, Zilân mıntakasına da saçak atan kıyam ve şekavetin menbaı, tahminlere muvafık olarak meydana çıkmış bulunuyor. Bu hareket, mevziî bir eşkiyalık veya çapulculuk olmaktan çok uzaktır. İki kolordunun bütün vesaitile tam bir hafta meşgul olmasını icap ettiren hadise; şüphe yok ki Şeyh Sait isyanmdan daha mühimdi. Çünkü harici mü essirattan endişe ediliyordu. İran'ın ayan ve beyan müzahereti, Hubyan cemiyetinin Suriye'deki teşebbüsleri, İngiliz casusu Lâvrens'in Irak ve Acem hudutlarında gezip durması, yüz elliliklerden Kiraz Hamdi'nin harekât sıralarında hududa gelmiş olması bu endişelere hak veriyordu. Fikre gelen şüpheler sırasile teeyyü te etti: İran hudutları bize karşı bir açık ordugâh halindedir. Hubyan cemiyeti fesat tohumları hazırlamaktan fariğ değildir. Lâvrens «Hacı Mehmet» namı altında Bağdat'ta bulunuyor. Eşkiyaya dışardan yardımı meydana koyan bir sebep te bu aşirelterin mitralyöz, makineli tüfek gibi son fennî silâhlarla hazırlanmış olmalarıdır. Celâlierin, Kör Hüseyin oğullarınuı oturduğu beyaban'da silâh fabrikası olmadığına, bu heriflerin inayeti rabbaniyeye mazhar bu 34,5 derece IIIIIIIMIIIItllllllllllMlllllltllllllllllUllllllllllJIHIHI Dün halk hararetten sabillere iltica etti Buz buhranı gene başladı fabrika bir ay sonra buz çıkarabilecekmiş! Tenkil harekâtını idare eden kolordu kumandanı Salih Pş. bir teb|jğ neşretti 2 Su ihtikârı!.. Sıcaklar arttnca en çok sarfejj, f dilen şey de, sudur. Bizim memg J leketin dört taraf ı iyi menba suf larile muhat olduğu halde l £ halkı parasile dahi iyi su bula'^ \mıyor. % İ Senelerce evvel Kızıltoprak,^ | Kurbağalıdere'ye kadar getiriltol f miş olan nefis Kayışdağı »uyujt l I küçük bir himmetle pekâlâ Kafl I dıköy, Haydarpaşa'ya kadar inty I dirilebilirdi. Yapılmadı, yapıl i § mıyor. Haber alıyoruz ki f/amtJ J diye suyu çeşmelerinden su a/anf suculara, su yolcuları çok müşf külât gösteriyor, hatta suyu keg i seceklerini söylemek stırefi/ef I tehdit ederek gayrikanuni /az/af *para istiyorlarmış... 9 1 Her taraf ı su ile çevrilmiş bağ9 | rı yantk tstanbul'un, senelerden^ Â beri hergün susuzluktan şikâyetg I etmesinin hem feci, hem de ayıpZ k olduğunu anlıyamıyor muyuz? 7 | 'J Mabadi var k Eşkiyayı tenkil eden kuvvetlerimizin erkânı harbiye reisi Ekrem Bey lunmadığına göre kendilerine her halde havadan techizat gelmiş değildir. Bina[Mabadi 4 üncü sahifede] ,'140 sene evvel 14 tem muz günü dikilen ağaç!, Dün Fransızlarm millî günü idi Fransız sefiri bir nutuk irat etti Dün sabah saat on birde Fransa sefaretanesinde 14 temmuz bayramı münasebetile yapılan merasimde nutuk sölüyen «İstanbul» gazetesi başmuharriri M. Le Goffa cevaben Fransa büyük elçisi Kont dö Şambrön bir nutuk irat etmiş ve ezcümle demiştir ki: «140 sene evvel Paris'te halk hürriyetini kurtardığı zaman tstanbul'daki Fransız cemaati sefaretanede toplanarak bir ağaç dikmiş idi. Zaman bu ağaca her zaman hürmet etmiştir. Buradan ayrılmadan evvel tarihimizin şahidi olan o ağaça atfinazar ediniz. Bu salhurde ağaç fırtınalara me Fransız sefiri Kont Dö Şambron tanetle mukavemet ederek semalara doğru yükselmektedir. Bu ağaç müessesatı Fransa toprağında kökİMabadi 3 üncü sahifede] büyür iken asırdaşı olan demokrasî Maliye Vekili Şükrü B. Avrupaya gidiyor Dayinler vekillerile temas edecek Ankara 14 (Telefonla) Ma liye Vekili Sara coğlu Şükrü Bey bu cuma veya cumartesi günü Is tanbul'a hareket edecektir. Şükrü B. in Avrupa se Maliye Vekili yahati tekarrür Saracoğlu Şüketmiştir. Vekil; rü Bey Avrupa'da bulunduğu müddetçe Osmanlı borçları Dayinler Vekille Yukartda serin yer bulup danseden çiftler, aşağtda solda, hararetten bitap yere düşen bir tanzifat amelesi, sağda küçük yavruya su içiren haminnesi... Dün gene müthiş bir sıcak vardı. bir parça geniş geniş teneffüs et Bunaltıa lodos, yş^larda yürümeği naeEflçîn «ahillere iehacüm etmiftir.,. bile imkânsız bir hale getirmişti. Piâjlar, hatta tenha saniller denize * Halk biraz serin hava bulabilmek, [Mabadi 3 uncü sahiîede'\ Şiikran H. ın son ma cerajsında yeni safha Şükran H. ı kimler iğfal etmiş! Şükran Hanımın tekrar Muam mer Beyle buluştuğu malumdur. Şükran Hanım şehrimizde bu • lunmaktadır. Halbuki İzmir'de münteşir Anadolu gazetesi genç kızın, Muammer Beyin bir arkada şile beraber Nazilli'ye kaçtığım [Mabadi 2 Inci sahifedel Maliyat ve iktisadiyatımız üze rinde tetkikat icra eden Mösyö Rist bana güzellikte bir harika olan İstanbul'u bittabi ihmal etmiyeceği mizi ihtar ederken bu şehrin devlet varidatı noktai nazarından dahi pek büyük itinalara lâyik olduğunu tasrih etmişti. İstanbul Türkiye Cumhuriyetinin hakikaten bir incisidir. Hatta daha ileri: Bir inci ve altın madeni! Kıymet ve ehemmi[Mabadi 4 ünücü sahifede] yeti bu kadar yüksek olan bir diyarın üzerine yalnız İstanbul'lular değil, bütün Türk'ler titreseler yeri dir. Elden gelen yapılıyor gibi görünüyor ama şehrin son senelerde iktisadî şeraitin dahi tesiri ile pek düşük bir vaziyette olduğunu inkâra maatteessüf mecal yoktur. Ce I llllllillllt IMIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIMIMIIHIIIIIIIIIIIIIIIMIIII ııııiiiııııııııııımmıımııııııiHMiıııııımıııııı miyeti Umumiyei Belediyeden Şeh bulunmasından ibarettir. şehirde ticaretten, san'attan zevkü remanetine ve hükumete kadar İsGeçen sene Berlin'de bürosunda saf aya kadar bütün istikametler bü Bu suretle bizimle siyasî tanbul'un idaresini deruhte etmiş ziyaret ettiğim şehir mimarı Yan tün vüzuh ve sarahati ile meydana alâkası kesilmektedir olanların çok büyük ve çok ağır bir sen bir kere alıcı gözle baktığı İs çıkmış olacaktır. Böyle bir plân Arnavutluk huku vazife önünde bulunduklarım iti tanbul'dan bahsettikçe heyecandan dan İstanbul için âcil faydalar bile konsoloshanesini lâ: raf etmelidir. Bu büyük ve ağır va adeta titriyordu. Mösyö Yansen istiyebiliriz. İstanbul ve havalisinin vederek vazifesini î zife muhtelif nukatı nazardan tet mesleğini en yüksek şiirler haline mümkün olduğu kadar sür'atle sey talya konsoloshaıv kik olunacak pek çok mes'eleleri çıkarmış büyük bir san'atkârdır. yahların rağbet edeceği bir mevki sine tevdi edece ihtiva etmektedir. Muayyen bir plân dahilinde İstan haline gelmesi için yapılacak işleri hakkmda bir şayıa o> duğunu haber ver Bu mes'eleleri birer birer ele ala bul'un alacağı güzelliğin hayali bi bize böyle bir plân tanzim edivere miştik. rak enine boyuna tetkik etmek bel le bu san'atkârı cuşu huruşa geti cek salâhiyettar adamdan ayrıca Bu haber teeyyüt r istemek ve almak mümkündür. Bu ki mümkündür. Fakat biz bugün riyordu. diyor. Konsoloshap için bu mes'elelerin çokluğu içinde Bir şehrin plân dahilinde imarı şehri şehre yaptırmanın bir yolu nin tasfiyesi için A bocalamaktansa her şeyden evvel çok masrafh, hatta hiç masraflı bir dur. navutluktan şehrim yapılması elzem bir noktayı arzede şey değildir. İlk yapılacak zarurî İçinde haşrü neşrolduğumuz için ze gelen Asaf Beyin Konsolos Neceğiz: Her şeyden evvel salâhiyet' masrafın tanzim olunacak plân uğ bizzat biz Türk'ler İstanbul'un ne lâğv hâdisesinin mali zir Bey tar bir zata tstanbul'un bir plânt runda sarfedilecek çok ehemmi kıymetli bir mücevher olduğunu buhran dolayisile olduğunu söylemesine yapttrılmahdır. tstanbul gibi bir şe yetsiz bir paradan ibarettir. Alt ta görmiyor ve bilmiyoruz. Bunun için [Mabadi 4 üncü sahifede'i hir için plânstzlık ebedi perişanlık rafını şehrin kendi inkişafı temin bile bir plânın bize içinde yüzdüdemek olabilir. Eğer burada herkes edecektir. Plân vücude geldikten ğümüz bedayii şerhetmesine ihti3 üncü sahifede: aklına geleni yapacaksa istanbu sonra şehirde yapılacak inşaatın yaç vardır. Vun imar ve ihyast fikrine ebediyen plâna tevfiki mecburî olacaktır, Hulâsa İstanbul'un imar ve ihyaveda etmek lâzım gelir. tstanbul o kadar. Neticede zaman ile plâna gibi büyük bir şehrin imar ve ihyası uyğun şehrin doğduğu ve büyüdü sı namına ilk yapılacak vazife bir plândır. Hükumetten ve Şehremasenelere muhtaçtır. Bu da ancak pi ğü görülecektir. lân dahilinde yürümekle mümkün Hem plânın şehirde vücude gele netinden rica edTriz: Böyle bir Dün çekilen piyango numaolabilir. İstanbul'un uzun senelere bilecek faaliyet sahalarını göster plân millî ve beynelmilel salâhi ralarmı sıraya konmıış omuhtaç olan imar ve ihyasınt en mesi itibarile de ayrıca büyük bir yetler arasında müsabakaya ko larak dördüncü ktsa yoldan temin edecek ilk çare fazileti olacaktır. İstanbul için bir nulsun. sahifemizdedir her şeyden evvel şehrin bir plânı plân tanzim olunduktan sonra bu YUNUS NADİ ı Aktör Muammer Bey Arnavutluk İstanbul Konsolosluğu lâğvedildi Ali Ekrem Beyin 4 üncü mektubu ** * Ağrıdağın'da doğan ayl