8 Haziran 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

YEDİN.CI SEKE. N £ 1 8 5 Baçmulıaırlrl YUNU8 NADt tDAREHANESt» Myunumuniye karşıuıda dairei mahınsa Telgraf: tsianbnl Cumhuriyet Posta kutusu: N° 2 4 6 « Başmuharrlr } 2366 . Tahrlr mUdUril ı 3236 idare jTiüdürU 23.6§ 1: Kltap.kısnu; 4 7 2 Cumhu ıııııııııııı ıiMiıımıiMfi ••ifiııııtııııııııııııııiHııııııııııifiı llııııiMiııiMiıııııiııiıiıııııııııııııııiıııııiııııııııınHiuııııııııifllllll PAZAR a HAZIRAN 19* ABONE ŞERAİTİ MÖDDET: JTÜRKİYE İÇİN HARİÇ İÇİN | | Seneliği 1400 Kr. 2700 Kr. ! 750 Kr. 1450 Kr. i î 6 Aylığı \ 3 Ayhğı 400 Kr. 800 Kr. i = 5 Kurnştur s* Nfishası her yerde Yunanlılarla itilâf Ediliyor Hıfzıssıha kanunu Adlîye Vekilînin davası Bu kanunun kabulü hepimizi se • vindirmelidir. Bu kanun halkın hayatını, gıda ticaretinin selâmetini himaye ve muhafaza edecekHr IIHiıııı İtilâf., Cumhuriyet idaresi Türk milletine mühim bir kanun daha hediye etti. Bu kanun «hıfzıssıhha» namını taşımakta ve mevzuu kadar ehemmiyeti haiz iktisadi şeraite tesirini hazırlamaktadır. Hıfzıssıhhaya ait mülâhazaları mütehassıslarına bırakarak burada yalnız iktisadi ve hukuki noktai nazardan, bu mes'eleler hakkındakl Avrupa kanunlanndan biraz bahsetmek ve şüphesiz bu kanunumuzun menbaı olan esasların mahiyetine kısa bir göz atmak faide den hali değlldlr. Blzde «hıfzıssıhha» namını alan bu kanunlara Avrupa memleketlerinin banlarmda «mevat ve malzemei gıdaiye tlcaretine dair kanun» ve yahut kısa «tağşiş kanunlan» denilir ki; bu suretle hıfzıssıhha gibi umumî bir tabirden kanunun mevzuu olan tağşiş mes'elelerine fikir kolayca intikal eder. Avrupa'da bu kanunlar hemen bir asra yakın bir samanda halkın hayatını, gıda ticaretinin selâmetini himaye ve muhafaza edegelmektedir. Bizde iDün şahit olarak dinlenen tabık müstantik ve elyevm Adliye M ; noksan olan bir çok teşkilâtımız aMüfettişi Nâ zxm Bey rasında bilhassa bu gıda mes'elelerl oidden buyuk bir boşluk yapıyordu. Karilerinüzden hangisi bilmez M, memleketimizde mevadı gıdaiye tağşişi tamamile menedilememekte ve bu hususta çok noksan olan mevzuatı kanuniyemls ayni zamanda sıhhat ve lktlsat mes'ele8i olan tağşiş karşısında âciz kalmak Ankara müddeiumumisi, tadır. Haydar Rifat Beyin AdBugün memleketimizde saf ve karışliye Vekilini ittiham eden V. ınamış *y*k bulmak kabil midir?.. Buna hatta şohremiıüerinıiı bÛe iatmlnkâr iatidasını muameleye * bir cevap veremezler!.. Koca bir hey'eti koymıyor Içtimaiyenln bir damla saf yağ bulamaması; ekmekten ta kahveye kadar hilekâr tacirler tarafından cezasız de Ankara 7 (Telefonla) Haydar vam edilen «mahlutlaruı» daha ziyade Rifat • Mahmut Esat Beyler davasıhalkın mide ve kesesile oynaması ta nın rüyetine bugün saat 2 de Ankahammül edilecek bir hal değildi. ra asliye ceza mahkemesinde de tşte, yeni kanun bu gibl tagşiş ve hi vam edildi. Haydar Rifat Beyin ' lelere mâni olmak üzere yapılmakta vekilleri gelmemişlerdi. Mahkeme dır. Belediye teşkilâtı ve cezalan bu salonunda kalabahk yoktu. Reis: , hilelere hiç bir vakit mâni olabilecek « Haydar Rifat Beyin bir isti1 salâbet ve kudreti gösterememiştir. dası var, okunacak!» Dedi. Ceza kanunumuzda ise, bu mes'ele lere dair iki madde (395, 398) inci mad Haydar Rifat Beyin talebi Adliye Vekilinin vekillerüe hemdeler vardır. Fakat, birincisi, mağşu fihir olarak mahkemenin talik Mevzuu bahis istida okundu. şun «sıhhati ihlâl etmesine» bağlı; i edilmemesini ve Haydar Rifat kincisi de: «Sıhhat için mazarratı ol Haydar Rifat Bey istida ile istidaBeyin şahitlerinin dinlenilmemayıp ancak bir maddei gıdaiyeyi ta ya melfuf olarak gönderdiği evramesini talep eden müddeikın musaddak olduğundan kanu bii diye satılığa çıkarmak» cürmünü cezalandınr... Fakat, bu maddenin tat nen kabul edilmesi lâzım olduğuumumî Ekmel Bey bikıni ekseriya mahkemelerimiz reddet nu zikretmekte ve gösterdiği mü etmekte idi. miş ve belediye cürmüdür diye bu gibi dafaa şahitlerinin istimaını rica [Mabadı 4 üncü sahifede] cürümler belediyelere iade olunmuştur. tstanbul belediyesi bu vak'alar ile doludur. Avrupa kanunlan, bu curümleri tade (mahallî) ve belediye tarafından yaBelediyenin vazifesi zabıt tutmaktan ve cürmü tesbit etmekten ibarettir. Muhakeme H. Rifat B.in gıyabmda devam ediyor Haydar Rlfat Beyin şehitlerinin dinleniimemesine, muhakemenin bugün devamına kar^r verildi Mukavele imzalandı Ankara 7 (Telefonla) Haber aldığımıza göre TürkKibrit ve çakmak inhisarmı alan Yunan itilâfı bir emri vaki olmak üzere bulunuyor. Haşirket bu ay zarfında hükumete 10 zırlanan itilâfnamenin ya milyon dolar tediye edecek! rın imza edilerek derhal Hey'eti Vekilede müzakere Ankara 7 (Telefonla) Heyeti kasayı geçerse hükumete ayrıca^ ve tasvipten sonra Meclise [Vekile bugün içtima etti. Maliye kasa başma 30 lira, ihracat fatu^ gönderilerek tatilden evvel ^ekâletince hazırlanan kibrit in rası üzerinden de %10 verecek tasdik edilmesi kuvvetle Lhisarı mukavelesi müzakere ve tir. Şirket 2 sene zarfında Istani muhtemeldir. rtasvip edilerek Millet Meclisine bul'da bir kibrit fabrikası vücude^ IIIIIIIIIIIIIIIIIMlllllllllllllHltllllllllllllilllMlllllllllllllllllllllllllnillllllll Iyi haber 930 uıTÛk iki ayında ihracatımiz ithalâttan fazla! Lsevkedilmiştir. getirecektir. Kibrit mukavelesi ecnebi grup Şirket hükumete, mukavelena^ la Maliye Vekâleti arasında imza menin unzası tarihinde yanm mili edilmiştir. Mukavelenameye göre yon, Millet Meclisinde tasdikini' şirket hükumete senede 1,850,000 müteakip bir milyon dolar verei lira verecektir. Mukavele müddeti cek ve 10 milyonu dolduracak o' 25 senedir. Kibrit inhisarile bir lan diğer taksitleri de 1 ay zarlikte çakmak inhisan da şirkete fında tediye edecektir. Bu suretle Uerilmektedir. Kibrit fiatlan gene bu ay zarfında şirket senevî taksitlere mahsuben hükumete 10 feskisi gibi olacaktır. milyon dolar ödiyecektir. Şirketin sarfiyatı senede 25 bin Romanya'da bir tebeddül mü olacak? Adlive Vekili mahkemeye gelecek Prens Karol ansızın Romanya^ya geldi! Romanya'ya avdeti memnu olan Pr. Karol şimdiki Kralın babasıdır thracat fazlamız 2J69,170 liradur Bükreş «resmî» 7 (A.A.) Prent Gümrükler müdiriyeti umumiye Carol, Bükreş'e gelmiş, Prens Nisi 1930 kânunusani ve şubat ayla colas ve M. Maniu ile temasta burına ait ticareti hariciye istatistik lunmuştur. Nazırlar meclisi müstalerini neşretmiştir. 1930 kânunusa celen içtimaa davet edilmiştir. ni ihracatımız 11,934,230 ve itha* * • lâtımız 12,011,683 liradır. BinaenAjans tarafından tebliğ edilen aleyh bu ay müvazenesi aleyhimi bu telgraf şayanı dikkattir. Prens ze olarak 77,453 lira kaydetmiş Karol hanedandan olmıyan bir bulunuyor kadın ile evlendiği için RoŞubat ayında ise ihracatımız manya Veliahtlığından istifa et 11,362,580, ithalâtımız 8,915,957 miş ve bir daha Romanya'ya avdet liradır. Bu ay müvazenesi de lehi etmemek üzere memleketini ter mize olmak üzere 2,369,170 liralık ketmiş idi. Elyevm Romanya tah bir fazlayı müş'irdir. tında bulunan Küçük Kral, Prens Bu meyanda en çok ihracatta bu Karol'un meşru zevcinden olan oğlunduğumuz Almanya, Fransa, In udur. Acaba kabak küçük Kralın başmda giltere, ttalya, Rusya, Yunanistan Prens Karol o zamandanberi Av mı patlıyacak.. [Remimiz küçük ve Amerika'dır. Çin'in K. sanide rupa'da ikamet etmekle beraber Kralı halkı selâmlarken gStteriyof\ 14,324 liralık ithalâtına mukabil Romanya tahtına geçmek için gibi Romanya'ya avdetine müsaa3 lirabk ihracatımız vardır. teşebbüsatta bulunmaktan hali kal de edilmesini talep etmiş ise de mamıştır. niyabet meclisi bunu kabul etmeRomanya'da halk tarafından mişti. Şimdi Prensin Romanya'ya çok sevilmiş olan Prens Karol'un avdet etmesi, Romanya'da mühim pek çok taraftarlan vardır. Prens vakayiin arefesinde bulunuldugu* bundan evvel, âdi bir vatandaş na delâlet etmektedir. Hiç şüphesizdir ki; yeni kanunumuz menbaını Avrupa kanunlarından aldığı için bu curümlerin mahkemeler tara fından cezalandırılması esası da kabul olunmuştur. Bu cihet nazarı dikkate arsolunduktan sonra, Avrupa kanunlarında tağşiş işlerinin kontrolu hakkmdaki ahkâm bizi alâkadar eder. H. Rifat Beyin tahliye talebi kabul edilrnedî Fransız şairi Esbabı ret henüz malum değil! Dün akşam bir konferans verdi ıııiMiııııııııtıııııııiMiıııııııııııtıııııııııııııııııııııııııııııııııııiKiıııııııııııııııııııııııııııııı ıııııııııiiiııiMiııııııııtııııııııııııııımıııiHmımıııııınııım tmanet aleyhimizdeki davalardan Avrupa kanualarında bu kontrol iki Haydar Rifat B. tarafından tasturiüdür: Biri (umumî) ve hükumet hihi karar hakkmda Mahkemei tarafından icra edilen nezaret; diğeri Temyize vuku bulan müracaata de (mahalll) ve belediye tarafmdan yadün cevap gelmiştir. Temyiz mahpüandır. Her ikisi de lâzım ve yekdiğerinin mü kemesi Başmüddeiumumisi tara temmimidir. Esas itibarüe; tagşiş işi fmdan lstanbul Müddeiumumili mahallî ve beldî bir iştir. Hükumet, bu ğine telgrafla vaki olan iş'ara gö işin belediyeler tarafından ne suretle re, Temyiz mahkemesi dördüncü yapılacağını tesbit eder; ve belediyenin ceza dairesi, Haydar Rifat Beyfn kontrolu yaprp yapmadığına nezaret bu talebini reddetmiştir. eder. Temyiz mahkemesi dördüncü Meselâ, bu kanunlardan İsviçre kanununu alalım: 8 kânunuevvel 1905 ta ceza dairesinin ret karan hakkmrihli mevat ve malzemei gıdaiye ticareti daki esbabı mucibesi Istanbul'a kanunu bu kontrolu (2) inci maddesile gelmediğinden bu karann mahi ikiye ayırıyor; A. kanton kontrolu: yeti henüz anlaşılamamıştır. TemHükumetin idaresi altında mahallî bir yizin kararı dün Haydar Rifat Be / hazirandanberi mahpus bulunan kontroldnr. Kanunun (3) üncü maddeHaydar Rifat Bey ye tebliğ edilmiştir. sinde bu kontrol ile muvazzaf beş teşkiTemyiz mahkemesi bu husustaki Temyiz mahkemesinde bulunan kararını bildirince üçüncü ceza lât vardır; 1 kanton kontrol idareleri, M. Pol Jaraldi ve samiinden bir % kanton kimyakeri, S kanton meva dava evrakı da karann esbabı mumahkemesine verilen istida mevgrup (X işaretli Jeneral Guro'dur) dı gıdaiye müfettişleri, 4 mahallî sıh cibesi ile beraber tstanbul'a göndekii muameleye konulacaktır. Dün akşam saat altıda Ünyon hî idareler, 5 et müfettişleri (baytar rilecektir. Haydar Rifat B. bu mes'Haydar Rifat B. tarafından Ke Framez'de Fransız edibi ve şairi lar). ele hakkmda Temyiz mahkemesine nan B. aleyhine açılan dava istida Pol Jeraldi tarafından «tercih ediHer kantonun bir tahlil lâburatuvara müracaat etmekle beraber kararı sı da dün Kenan B. tarafından u len şiirler» mevzuu üzerine bir malik olması mecburidir. (Bizim yedi veren üçüncü ceza mahkemesine sulen Vekâlete gönderilmiştir. Ve konferans verilmiştir. Konferans milyon bütçeli ve yedi yüzbin nfifuslu de müracaat etmişti. Fakat bu hu kâletçe bu istida ceza işleri müdi salonu saat altıda hıncahınç dol koca tstanbul'da belediyenin bir tek susta Temyiz bir karar ittihaz et riyetine havale edilecek ve oraca mustu. Biraz sonra kulübün kapılatahlilhanesi vardır!..) B Federal sıhhî bürosunda bu îş 1 meden evvel üçüncü ceza mahke tetkik edilerek lüzumu muhakeme rı kapatılmış ve kimse içeriye a çin bir kısım teşkil edilmiş ve şu vazife mesine vaki olan müracaat mevkii ve yahut men'i muhakeme kararı lınmamıştır. Fakat yüzlerce halk IMâbadi 3 üncü sahifede} muameleye konulmamıstı. Şimdi IMabadı 3 uncu sahifede1 verilecektir. Çünkü