8 Mayıs 1930 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1
«FNF N* 2157 Başmuharrlrl NADÎ İDAREHANESİ: B6\niinnmunıi)6 karçmnd» dairei aahsnsa Telgraf: tstanbul Cumhuriyet Posta kntusn: N° 2 4 6 . Başmuharrir : 2366 • Tahrlr mUdüril : 3236 o<*s* u»an k, s m ,. 472 Cumhuri Haydar Rifat B. davası • • " " •ıırııuııııiımııınıııımıiHinm PERŞEMBF P MAYIŞ 193 ABONE ŞERAİTİ | MÜDDET: JTÜRKİYE ÎÇİN | HARİÇ İÇİN f Seneüği : 1400 Kr. : 2700 Kr. 6 Aylığı | 750 Kr. f 1450 Kr. 3 Ayhğı : 400 Kr. • 800 Kr. Nüshası her = = 5 Kurııstur = Osmanlk borçları mes'lesi yerde Vaziyetin inkişafı Başvekil tsmet Pş. Hz.nin Fırka gurubundaki izahatları münasebetile Başvekil Paşa evvelki gün Fırka grupunda iktisadi program ile mali vaziyet hakkında malumat ve izahat vermiştir. thzart aylardanberi devam eden iktisadi programın mali vaziyetle beraber izahım manidar görmek lâzımdtr. Bu iki mevzuun ayni içtimada izahı tesadüti bir sey olmasa gerektir. Filhakika ba asırda iktisadiyah maliyattan tefrik etmek mümkün ve doğru değildir. öyle ki bunları yekdiğerini ikmal eden ayni şey addetmekte bile hata yoktur denilse hata olmaz. Hususile bizim mes'elemizde iktisadi program zaruretinin mali endişe lerden çıkmış olduğunu hep biliyoruz: Günün birinde milli paramızın fazla düşmek tehlikesi içine girdiğini gördük. Bu hale çaresaz olmak için bir taraftan yaktn ve azak mali tedbirler düşünmek ve almakla beraber diğer taraftan çok esaslt ıslahat ile iktisadiyatımızı yükseltmeği de derpiş ettik. Demek ki atbaşı beraber gidecek iki mes'ele müvacehesinde bulunuyorduk. Başvekil Hazretleri iktisadi programa ait izahlarında muhtelif tasarruflarla tktisat Vekâleti bütçesinin S milyon lira artırddığını ve Ziraat Bankasile Scmayi ve Maadin Bankast sermayelerinin bu sene 15 milyon lira raddesinde artırılacağım beyan buyurmuşlardır. Bu ifade iktisadi programtn tatbik olunacağt ilk seneye ait bir hulâsadır. Tafsilâtım 5 milyon lirantn taalluk edeceği teşebbüsata tahsislerinde ve ziraatle sanayi kredilerinin alacağı vüs'atte göreceğiz. Nitekim bunlara mutenaztr olarak ayni zamanda bir takım vergilerin ya azaltılmalart, ya ilgalart mevzu bahıs bulunduğunu dahi Başvekil Hazretlerinin izahlarından ö'ğrenmiş bulunuyoruz. Bu, hattt hareketi kâfi vuzuh ve sarahatle gösteren bir başlangtçtır. Her sene ayni minval ile ve belki daha fazla şiddet ve tsrar ile ayni hattı hareket üzerinde yürünülmekte devam olunacaktır. fayc'alı bulmuşlardır Şahitler, matbuat davalarının Bursa'ya naklinin gayrikanuDayinler vekilnî olduğunu, bu Vcziyetin hâkim için tahammül edilmez leri M. Vayt ve M. Dekloziyer dünbir müdahale olduğunu söylediler kü ekspresle Ankara'dan avdet etmişlerdir. M. Vayt Perapalâs'a, M. Dekloziyer Tokatlıyan oteline inmişlerdir. M. Vayt, bugün Tevere vapurile M. Dekloziyer de ekspresle Paris'e hareket edecekler ve hükumetle ce reyan eden bu defaki müzakerata dair Düyunu umumiye meclisine izahat vereceklerdir. Tarafeynin vaziyeti maliyenin tetkiki için celbini faideli gördük Cevat, Abdürrabman Münip, Kenan, Dayinler Vekilieri dün Muslafa Hayri ve Ismaii Sıtkı Ankara'dan avdet ettiler Hâmil vekilleri ve hükumet maüyemizi Beylerin dün ifadeleri alındı tetkik için mütehassıs M. Ritz'in celbini Dekloziyer leri mütehassıs M. Ritz geldikten ve tetkikatını bitirdikten sonra dayinler miimessilleri tekrar Ankara' ya gelecekler ve mütehassısın [Mabadi 3 üncü sahifede] •••satf Haydar Rifat Beyle Mahmut Esat Beyin vekili Saddettin Ferit B. dün mahkemeye gelmişler ve yerlerini işgal etmislerse de Reisin ihtart üzerine muhakemeyi sami sıfatile takip etmişlerdir Adliye Vekili Mahmut Esat B. tarafından avukat Haydar Rifat B. aleyhine açılan ve Ankara asliye mahkemesinde rüyet edilmekte bulunn davada Haydar Rifat B. tarafından götterilen müdafaa şa • hitlerinin istinabe suretile dün şehadetlerine müracaat edilmiştir. tstinabeler birinci ceza mahkemesinde alınmıştır. Haydar Rifat B. in »ahitlerinin söyliyecekleri şeyleri dinlemek üzere birinci ceza mahkemesi dün hmcahmç dolmuş, ayakta duracak bile yer kalmamıştı. Bu meraklı samiler meyanında adliye müfet tişlerinden Raşit B., müddeiumumî muavinlerinden bazıları, Darülfünun müderrisleri, avukatlar, hukuk Mali vaziyette eski borçlara ait talebeleri vardı. müzakerelerin memnuniyetle te~ Heyeti hâkime saat onda mevkiHaydar Rifat B. ve gazetecilerin Adliye muharrirleri lâkki olunacak bir cereyan içinde lerini işgal etmişlerdi. Makamı ri[Haydar Rifat Bey usulün 62 ve 233 üncü maddelerine istinaden bulunduğunu da Başvekil Hazret yasette Vasıf B. bulunuyordu. şahitlere sual sormak hakkını haiz olduğunu söylemişse de bu talebi lerinin izahlarından öğreniyoruz. Haydar Rifat B. ve Adliye Vekikabul edilmemiştiri Evvelâ, bu borçların edası bah linin avukatı Sadettin Ferit B. de Resimde görölen bu alet vasüasile s^ kındaki malumatını söylemesini bıkalıların silâhları kolayca ellerinden sinde içinde bulunduğumuz vazi mahkemeye gelmişlerdi. Ancak bildirmiştir. yetin hususiyeti nazarı dikkate a j Ankara asliye mahkemesinden gealınmc^tadır Cevat B. şu ifadeyi vermiştir: hnmıştır, ki bu mes'elede alâka len müzekkerede sadece şahitlerin Polis müdiriyeti sabıkahları ve bini ihtiva ec'en müstat.Iüşşekıi İrtişa mes'elesinde bendeniz serserileri kolayca yakalamak ve kutud n ibarettir. Bu kutu elektrİB darların hüsnü niyetlerini göstere ifadesi ahnacağı bildirilmiş olduhiç kimsenin vekili değilim. Bina bunların elindeki tabanca ve bıçak tellerile cek hareket noktası bundan ibaret ğundan makamı riyaset tarafeyne saat şe! 'inde bir aletc ola^ilirdi. enaleyh o davada alâkam yoktur.tr ları muattal bırakmak için Ameri raptedilmiştir. Müstatil şekildekı bir sami sıfatile muhakeme saf ahatişa mes'elesinin tarzı cereyanı hak ka'dan son sistem bir makine ge kutuyu polis memuru cebine koyOndan sonra vasd olunacak hal tını binliyebileceklerini bildirdi. kinda herkes gibi gazetelerin ve tirtmiştir. ve tesviye tarzı neden ibaret olursa makta ve elektrik tellerini kolla Haydar Rifat B. usulün 62 ve alâkadar olanlarm istihsal ettikleolsun teminat ve saire itibarile eski 233 üncü maddelerine istinat edePratik ve ucuz bir alet olan bu rından geçirdikten sonra, saat şekri malumattan başka bildiğim yok makine iki kısımdan mürekkeptir. lindeki makineyi bir kol saati gibi şeraitten dışarıya çıkılacak değil rek şahitlere gerek doğrudan doğ[Mabadi 4 üncü sahifede] dir. [Mabadi 2 inci sahifede] Bunlardan biri bir diğeri de iki boruya, gerek makamı riyaset vasıIIIIHIIIIIMIIIIIIIIIIIHIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinilMllMiillllllllllllllllllllllllllllllllllllHII llllllllllllllllllllltlllllllllllllllllllllllllllinilllllllllllllllilllllMlllllllllllllllllllllllllllllfllllllllllllilllllHIIIIIIIIIIIUMIIIIIIIIIUIH Başvekil Hazretlerinin eski borç tasile sual sormak hakkınt haiz ollara ait izahlarında bu iki nokta duğunu dermeyan etti, fakat bu taözerlerinde ittifak olunmuş iki lebi is'af olunmadt. esasi gösteriyor, ki yalmz taalluk şahitlere sorulacak sualler ettikleri mevzu itibarile ehemmiAdliye Vekili Mahmut Esat B., yeti haizdirler. Filhakika vaziyetin şahsî dava arzuhalinde: «Haydar ıslahı için müracaat olunacak tedbirlerin eski şeraiti aleyhimize ola Rifat Beyin mahkemeler üzerinde müdahalede rak değiştirebilmesi bizce bugün tesir icra ettiği ve bulunduğu, müddeiumumilere gayDUn iffadelerine müracaat için ve bu mes'ele etrafında endişerikanuni emir verdiği ve böylece edilenler yi mucip bashca noktayı teşkil etmemuriyet nüfuzunu sui istimal tiğini acık süylemek lâzımdır. Bir f / Esbak adliye nazırı îsmail Sıtkı nevi mali kontrol Türk efkârımn eylediği gibi asılsız isnatlarla ken B., 2 Müderris Cevat B., 3 Sabık ancak tevahhusla düşünebildiği ve disine iftirada bulunduğunu» id Müstesar Kenan B., 4 Müderris ona karşı çok hassas ta bulunduğu dia etmiş ve şahitlerin şehadetine Abdurrahman Münip Z?.l en mühim uktedir. Borçlartmıza bu noktaların tenviri maksadile cereyan eden muhakemesinde besadıkız, peki fakat eski diiyunu müracaat lüzumu hasıl olmuştu. raetine çalıştığı ve ayni kararı veHalbuki şahitlere sorulmak üzere umumiyenin her hangi bir şekilde ren Hikmet Beyi taştan taşa vuryeni bir hayat bulmağa doğru git Ankara mahkemei asliyesinden geduğu ve Nazım Beyin de maaşına mesine karşı lâkayt kalamayız. len sualler: 1 frtişa davası dolayısile îs 50 lira zammettirdiği; Borctma sadık olan Türk'ün yakın 4 İrtişa m^znunlarından (Batarihe ait acı hattralardan dolayt tanbul gazetelerinin nesriyatından sat) Efendiyi tevkifaneden çıkarperverde ettiği bu hassasiyete hür müteessir olan Adliye Vekili Mahtıp Başkâtip Tevfik, reis vekili Hamet etmek lâzımdtr. Hususile or mut Esat Beyin sırf şahsî iğbirasan Beye ne verdiğini Nazım Beye tada zaten yeni şeraite de cevap nndan dolayı efkârı umumiyeyi tekrarlattığı ve bu suretle şahitlere verecek kâfi teminat mevcut bulun tehyiç maddesinden gazeteler aleyhine ikamei dava ettirmiş, ve Ya te'kin icra ettiği; duktan sonra. Cihetlerinin hakikata mukarin Filhakika giimrük tarifesinin vuz havuzdan çıkıyor ve hırsızlıktatbikından ve diğer iktisadi şera lar çoğalıyor gibi neşriyat dolayı olup olmadığının tahkiki mahiyetinde idi. itten dolayt gümruk varidattnda sile de ikame edilen davayı hilâfı Müderris C*vat Beyin sehadeti kanun Bursa'va naklettirdiği; bu sene husule gelen kartştklığa tlk şahit olmak üzere Darülfü2 Nakli davadan müteessir obakılmıyarak Türkiye giimrük vanun müderrislerinden Cevat B. lan mahkeme heyetinin istifa için ridatınm iktisadiyatımızın düzeldinlenmistir. Makamı riyaset, Cegösterdikleri temayülü t*»rfi ve talmesile mütenasiben inkisaf edecevat Beyin hüviyetini tesbit ettiktiften bahsetroek i.aretile vazifei ğini muhakkak saymakta hata yokten sonra Ankar?\'cî?n »Men snalmemuresini sui fstimal ettiği; fur. Halbuki bu varidatvn eski Buyurun paşam, buz gibi, cana can katıyor!.. leri okumuş, şahide, bu sualler hak3 Kadriye Hanımın Izmir'de IMabadi 2 inci sahifede] Sabıkelılpra karşı yeni bir alet Polisimiz son sistem bir aletle i eçhiz ediliyor Elektrjkcereyanıverenmakinecîlde ıras edince hareketten menelmeHedh: Istikraz teklifleri çoğalıyor t
