3 Ağustos 1939 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 3

3 Ağustos 1939 Perşembe - DIŞ POLİTİKA İ Üzak Şarkta Amerika Amerika dış politikasinin hedef- leri malüm ve muayyendir: Ameri- ka kıtasında Monroe kaidesinin tat- biki. Asya kıtasında statükoyu te- ınin eden dokuz taraflı mukavelenin tatbiki. Avrupa kıtasında da — de- mokrat devletlere karşı sempati ve otoriter devletlerin tahakkümlerin- den bu devletleri korumak. Bu sempatinin ve bu koruma arzusu- nun Amerikayı nerelere'kadar gö- türeceği bugünden kestirilemez. O Bün gelmeyince Amerikadan kat'i; vaziyet alması beklenemez. Fakat Amerikamın iç politikasını iyi bi- lenler, mücadelenin çıkış taraflarına va inkişafına göre silâhlı yardıma kadar ileri gideceğini ümit etmekta- dirler. Amerika dış politikasının he- defleri bu,.. Fakat takip ettiği yol lar akla, havsalaya sığar işler değil dir. Bir meseleye karşı alâka göstere- ceği zannedikliği zaman, geriye çe- kilir. Karışmıyacak sanıldığı gün te- peden inme bir müdafaada bulunur. Amerika, diplomaside de «Ameri- kanvarilikten» ayrılmaz. Ruzvelt, birkaç ay evvel, Hitlere ve Muasoliniye gönderdiği mesajln © zamanki heyecanlı havayı yatiş- tırmıya herkesten ziyade yardım et- mişti. Avrupa işlerine bu tepeden inme müdahalenin şümul ve ehem- Miyeti gün geçtikçe daha iyi anlaşıl- maktadır. Amerika uzak şark — meselesiyle daha yakından alâkadardır. Japon- yanın iki senedenberi Çinde batak: lğa saplandığı malümdur. Çinin fethi gibi, küçük boyu ile mütenasip olmıyan bu büyük işi basarmakta Zorluğa maruz kalınca. İngiltere- hin Avrupadaki müşkül vaziyetin- den istiföde ederek, bu devleti, ih- Üa ettiği emrivakii kabul etmek İçin tazyik etmiye başlamıştı. Uzak tark meselesini tahlil aderken, öte: denberi anlatmıya çalıştığımız gibi rada Japonyayı karşıliyan üç Yardır: | — Cinin kendisi, — Sovyetler, 3 — İngiltere ve Amerika. - Föer bu cephelerden ikisi iş birli- ği yapacak Taponyanın Uzak şarktaki geniş programımı ww l;_nkk:ul s;;tyîrmeıiiıe imlân. kalmaz. akat etler İngiliz ve Amrika Sephesiyle birleşmiyecekleri — gibi, Amerika, İngiltere ile iş birliiliu yap- inmiştir. Bu şartlar ah tinda ıdîhk içine atılan İngiltere| İBPon tazyikinin ağırlığı altında bu :i':'.lıılı anlaşmak — mecburiyetini etmiştir. BZ n e is yahutd gacağı bir sırada Ame inzivasından ayrılarak uzak mk meselesine dramatik bir müda- ö an bulunmuştur: Japonya - ile re"'lıı sekiz sene evvel akdedilen tira-| _i; Muahedesini feshetmiştir. Bu fe- KX Amerika tarafından — Japonya| işekında almacak- olan bir takım “ı:'ldî tedbirlerin başlangıcından Tettir. Filhakika muahedenin ja- Ma'aya “maruf tabirle «en ziyade 'e Mmazhar devlet muame- in eden bir maddesi, her- ae Pi teabirin alınmasına mâni heti etmekte idi, Amerika hükü- %Ğbu engeli bertaraf etmek için- We S ISTT müukavelesini feshetmiş- ş.'!._-ılpoııyu hakkında alınabilecek tlerin ne derece müessir olabi- İİI—'.M gelince; japonyanın, İn- aS dominyolları ve Amerikn ı_:mııı ticaretin, bütün ticaret öklü inin yüzde seksen beşine baliğ b,mî';hu hatırda tutmak kâfidir. "*—-n.: japonya, İngiltereden ve a Aşyadan mal ahr ve İngilter> b“""eliluyı mal satar bir memle- k Bu maddelerin - petrol gibi - SADt Japonya için bayâtidir. _l:—adm gün japonya - felâ- Tüz kalır. Demek ki japon- Tn ÇYola getirmek için İngiltere- lıü erikanın harp yapmala- iz Züum bile yoktur. İki devlet Bin .x'ı'üıadr tazyik ile japonya- Paka kından gelebilirler. ara! İngiltere, Amerika ve Sov- taber yürüyecekleri verde z Uzak şarkta şahit olduğu-ı ölurce, I Mi taçe Ki? temi KEL bir (ANADOLU) SON. Alman kıtaatı, Çekoslovakyada ya hududlarına kadar serbestçe dolaşabileceklerdir tarafından kabilinde, tellekü, Londradaa Figaro' gazete -| kendişine gönderilen mühim rapor - Pâris,; 2 (ALA) — (ALA) — Bou-|ki İngiliz mümessilleri sine bildiriyor : ları göz önünde tutarak geçen sene - İngiliz hariciye işleri komitesinde nin ayni devresindeki intibadan da- yapılan müzakere esnasında yalnız|ha nikbin bir İntiba verememiştir. Moskova veya Toklodak Umumi dikkat bilhassa Danziğg - yük elçilerin egönderilecek talima-| zerinde toplandığı halde, hakikatte İngiliz bü-| tan görüşülmüş olmadığını. kuvvetle| Almanyamın filen kontrolü altında o lan Slovakyaya mühim miktarda Al- zannettirecek sebebler - mevcuttur. İ girmektedir. Alman Lort Halifaka beynelmilel vaziyet| et|man ajanları hakkıida umumi izahatta bulunma-| plânı, Almanya tarafından — mutlak| iştir. Nazır, dışarda' köntroletekabül eden anlaşma mu- Türk Tarih kurumu kongresi ğu memur edilmi: Avrupanın muhtelif memleketlerin- den 40 kadar profesör kon- greye gelecek İstanbul, 2 (Husust) — Türk ta-|lara başlanmıştır. Türk tarih kuru- yih kurumunun büyük kongresi, ey-|mu kongreosine Avrupanın muhteli Tül ayı içinde İstanbulda Dolmabahçe | memlekeilerinden kırk kadar taril sarayında toplanacaktır. profesörü ve mütehassısları gelecek- Bu kongre için şimdiden hazışlık-İtir. . *xk—>——— Malta görüşmeleri Askert Fransız mahfilleri, bu gö- rüşmelere büyük ehemmiyet atfediyorlar Paris, 2 (A.A) — Gazetelerin yaz| Ayni mahfellere göre bu görüşme- dığına göre askeri Fransız mehfille-|ler, Olan üssü kumandamı Franı ri İngiliz ve Fransız donanmalarının |generali Duval ile İngiliz kontrami- mümessilleri arasında son günler|rali Woodehouse arasında bugün Ce sorfında Maltada yapılan görüşmele | belittarıkta başlıyacak olan görüş re büyük bir ehemmiyet atfetmekte -| melerle alâkadardır. dirler. —— ©0 | Leh-Alman ihtilâfı Ukranyalılar, Polonya aleyhine tahrik ediliyorlar Varşova, 2 (A.A.) — DıımzîgerW net aranmasını ve Almanya - Dan Voroosten gazetesi «Polonya, DB"'W ig gümrük hududunun kaldırılma zigi Leh - Danzig ekonamik camia- *! muvafık olup olamıyacağının tet |kikini intaç edebilecektir. sının elinden almak mı istiyor? » baş. Varşova, 2 (A.A.) — Leh ma lığı altında meşrettiği bir yazıda, Po- HABERLE:R Danzigde yapılacak her türlü deği- şiklikten Almanya mes'uldür n Macaristana geçerek, Raman- Slovakya — topraklarını Macaristâna vermektir, Bu :nln:mll Danzigde her türlü Alman harb mucibince, Alman kıtaatı Roms:! malzemesinin depo edilmesi ve as- hududuna kadar Macaristanda ser - / keri hazırlıklar, hiç şüphesiz ne Var bestçe dolaşabileceklerdir. şOva, ne de Paris ve Londranın göz- Böyle bir hareketin str: ik e .Iıleıı kaçırmadıkları bir vaziyet hasıl hemmiyeti kolayca anlaşılabilir: Bu etmektedir. Danzig statüsünde di - nun hedefi Romanyadan Polonyaya kenli tel şebekesi himayesinde yapı- | her türlü müzaherete Macaristanda |(lacak her türlü değişikliğin — bütün Jürnal gazetesinde kıtastına büyük bir hareket kabili- | nih Bel yeti temin edecektir. ceği tahmin | Alman kumandanları | ; SAA GÖT CP M Umumi harbin 25 inci yıldönümü mü nasebetile beyannameler neşrettiler Berlin, (Radyo) — Alman or-|vetli ve-düşmana karşı koymağa n- düsu Vön Brasiç, umumi| made olduğunu ilâve eylemiştir. dığı günün 265 inci yıl - dönümü olmak münasebetiyle bu - gün Alman ordusuna hitaben bir be- vanname neşretmiş ve bundan 25| Kil evvel Almanyayı mahvetmek için, OTdüsunu ve donanmı yalışanların, bugün de ayni emelle Meşbu. bulunduklarımı kaydettikten ni kıramadı.» sonra, Alman ordusunun daima kuv-| — Diyor. Kt ci »a Japon kabinesi Bugün toplan:p Avrupa vaziyetini tetkik edecekmiş! Tokyo, 2 (Radyo) — Kabine, ya-/lavya ve Yugoslav milleti hakkında- rın başvekil Baron İranomanın Fi - ki sevg ve bütün Yugoslay yaşetinde toplanacak ve Avrupa va-|hitlerinde uy: ziyetini tet kom | K Mareşal Göring de neşrettiği be - yannamede: «Versay muahedesi, Almanyanın dığı sempatiyi de edecektir. Harbiye na| kaydetmekte ve büyük kral Aleksan zırı İnagaki, genearlleri davet etmiş / dirın Atatürkü z'yareti, R ve Avrupanın bugünkü vaziyeti hak- | İsmet İnönünün Yugoslavy y kında ne düşündüklerini sormuştur. |reti, ve büyük ehemmiyetli sinde mumaileyhin bezlettiği faali-|hadiselerin hep B. Aktayın e| yetin ehemmiyet'ni tebarlüz ettirmek-|zamanında vukua geldiğini hatırlı tedir. gazeteler B. Aktayın Yuğos- 'maktadır. seekokokar> Moskova müzakereleri Bir hatve daha ilerledi. Aske:i hey'et- er cumartesi ve pazar günü gidecekler Londra, 2 (Radyo) — Avam Ka asının bugünkü toplantısında cendisine sorulan suale cevap veren renin Moskova sefiri Stit ile Fransız sefiri Naçyar ve Sir Vilyam Strang, bugün öğleden sonra Kremlin sara- n 'bn hafta sonunda tetki! lonyanın Amada fabrikası gümrük kontrölünü kaldırmasını Danzigin ekonomik icabatına mugayir olduğu- nüu, zira fabrikanın Polonyaya mih- yarlarca gölden yiyecek maddesi ih- Taç etmekte' olduğunu' bilditiyor ve diyor ki: « Büna binaen, Polonyanın istedi. ği şekilde Danzig malına boykotaj yapılması Yeni bir ekonamik istika- ——LLE .— ——— muz manzara nedir? 1 — İngiltere japonya ile anlaş- mıştır. Yahud da anlaşmak üzere- dir. Her halde anlaşmanın şartları üzerinde müutabaka! haşıl olduğu müuhakkaktır. Amerikanın bugünkü kararı İngiltereyi dün — verdiği ka- japonyaya karşı| ” bir iktısadi harp açmıya kârar ve: miştir. Fakat İngilterenin ve Sov yetlerin vaziyetleriyle alâ r gö- rünmüyor. Kendi bildiği gibi hare- ket edecektir. 3 — Sovyetler Mongol hududun- da japonya ile harp yapıyorlar. Fa- kat bunların bu bareketiyle Ameri- kanın siyaseti arasında bir münase- bet yoktur. İngiltere, Amerika ve Sovyetler, üç büyük ejdere, japonya da küçük kamları, son zamanlarda B. U. N aşvekil Çemberlayn, İngiliz - Fra z askeri heyetlerinin cumartesi | ”a pazar günü Maskovaya hareket deceklerini söylemiştir. Londra, 2 (Radyo) — İngilte tethiş teşkilâtı âazasından bir - çol Ukranyalıyı Polonya aleyhinde vr Hitler lehinde tahrikât yapmak su - çundan tevkif eylemiştir. Verilen malümata göre, suçlula pın üzerlerinde ve evlerinde bulunan vesikalar bunların Alman ajanlar' ile münasebatta bulunduğunu kati isurette ispat eylemiştir. Yugos!lavya matbuatı Sefirimiz hakkında uzun makaleler neşrediyor Askeri tibbiye Yangın tehlikesi geçirdi İstanbul, 2 (Telefonlâ) — Axkeri tbbiye mektebinin çamaşırhane ba-| — Höriciye nazırı-Szinstsar: Marko- .| viğfile refikası İ e: oskova büyük elçi- liğine tayin ed'lmiş olan Türkiye el çisi B. Ali Haydar Aktay ile re bügün bir öğle zi; futuğmuş ise de derhal söndü müştür. ir cüceye benziyorlar. Fakat üç bü- yük ejder, bir takım kaprisler do!a-;)... yısiyle birleşemediklerindsen ve her birinin kendi kuvvetine mübalâğalı | niuştur. bir itimpdi olduğundarni ehse tarafın:| - B. Aktaym Belgradi " terketmesi dan mağlüp edileceklerdir. Mukad-| münasebetile bütün Yugoslav gaze- des kitaplarda yazılı olan şu yecüc!'teleri, muhterem Tüyk diplomatına mecüc hikâyesi hakikaten doğru'|uzun makale tahsiş etmekte ve Yu- imişl,. |goslavya ile Türk'ye arasındaki dost. İluk münasebetlerinin takviyesi bah- yüksek memürlârı ve Tür- elçiliği memurları hazır bu A. Ş. ESMER —*ok İğgrad, 1 (ALA) — Avala ajansı| yra'a Molotofla H ;r saattan fazla mü akerelerde bulunmuşlardır. Müzakerelerin bir hatve daha iler- lediği söyleniyor. |Mektep kitapları |Maarif Vekâleti mü- him tedbirler aldı İstanbul, 2 (Hususi len — Maarif Vekületi, m tabları meselesi için mühim * indeki flat mıyacaklardı: aade ulmaları yilerin hus am gelmektedir. Mekteb kitabları tab ve satışlarına aid bir talimatname hazırlanmıştır. Bu mühim mevzu, bir esasa bağlan- mâak üzeredir. İngiliz meb'usları Dünİstanbula vardılar İstanbul, 2 (Telefonla) — İngi- liz mebuslarından beş kişilik bir he- !SAHİFE 3) Milli Şef Yakında Istanbulu şereflendireceklerdir İstanbul, 2 (Husust muhabirimiz- den) — Ankaradı berlere göre, Cumhurreis'miz, Mülli Şefimiz et İnönü, bir kaç gün zarfında nbulu — şereflendireceklerdir. İs- met İnönünü büyük t ü kar- * gılamak için İstanbul ha zırlan- maktadır. Cumhürreisimiz ve Milli Şefimiz İnönünün, İstanbuldan sonra Trak - yaya geçerek oradaki manevralarda bulunmaları çok kuvvetle muhtemek dir, alın: kı —c-— Yeni gemiler ısmarlanacak anbul, 2 (Hususi) — Yeniden ş oluyacak a purları ni tesbit etmek üzere tet- pan Ankaradaki koml: nun son mesaisine İ; İ Deniz yolları um letme müdürü Ankaraya Öğrendiğimize üdürlüğü iş- Yasuhi, dün akşam göre, ne verece Komisyonun - evvelce İngiliz tezgâhlarıı rişi takar- Azırlanan askurlu olarak şartnamesi mişken sonradan her nedense Deniz- bank tarafmdan tek usku: rilen yeni gemilerin ge! lu olması karar altına Gemiler için Jdüğünden iki tane de İstanbul kın sahiller vapuru bul: ki vwapurların da siparişinden sarfına - zar edilmiş bunun yerine bir büyük suru konulması muvafık gö- alnız İngiliz firme» firmala. rının iştirak edebileceği bir münakâe sa açılması takarrür etmiştir, ae ç— Tırhan vapuru Mersine gidecek İstanbul, 2 (Telefonla) — Tır e han vapuru, ilk seferini pazar günü Karadenize yapacak ve sonra Merab ne gidecektir. 00z Alman amiralı Danzige vardı Danzig, 2 (Radyo) — Almanya- nın şimal denizi donanması kuman- danı amiral Von Frota, bugün bura- y gelmiş ve bir söylev vermiştir. Amerikada Siddetli sıcaklar Nevyork, 2 (Radyo) — Amerika- nın bir çok yerlerinde müthiş sıcak- lar baş göstermiştir. Sıcaklara daya namıyarak ölenler çoktur. Halk, se- rinlemek maksadiyle sahillere koğ- mağa başlamıştır. -##———— Ingiliz - Leh Malt müzakereleri bitti ve mukavele imzalandı Londra, 2 (Radyo )— İne'liz «Leh zakereleri söna ermiş ve mu hede imzalanmıştır. Bu muahedeye göre, 14 senede ödenmek üzere Po- lonyaya 8 milyonluk yen; bir ikraz yapılacaktır. —k—— Bira ucuzlıyor 15 Ağus'ostan sonra bir ş'şe bira 16 kuruş Istanbul, 2 (Husust muhabirimiz - — Gümrük ve İnhisarlar Vekâ leti, bira fiatinin ucuzlatılma: kındaki tetkiklerini 15 ağustostan iti r tarafında b Türkiyenin kilo bira 16 kuruş- iyet, bugün şehr'mize gelmiştir. tan satılacaklır,