2 Ekim 1937 Tarihli Anadolu Gazetesi Sayfa 5
Sç ) hlik, / Ş 4 | ba ç Üöeti Ütt i v!s"“' Çine garp medeniyet v.q .'Üüp g Çan-Kay-Şek Sü:mpa"'“ tanıdığı bir Çinli, *Yat-Sen, güçük vücudlü, Sesi ile çok mülâyim (fa- h'fuk"k asırlık Çin İmparatör- l'"' Yıkmış bir adamdır. '..“868 de Kantonda, Protes- do;ğ' Meyletmiş bir aileden UŞ ve cizvitler tarafından nlmuşlur. 9, Çok genç evlenmiş ve m'uı endişeyi on yedinci eri Çine hâkim olan ü:'““. Mançu hükümdar sü- “':Nn Mevcudiyetinden his- M'W'- Arzın en büyük, en $ en kalabalık bir hükü- Olan Çini, bu yabancı n 'anın tahakkümünden kur- ğa ahdu peyman eden Sin.y, at-Sen hayatının sonuna ö bu emel namına çalış- Yatını yerleştirmeği de lüğe S2i Dlânının başına koy- Büytur, sü"ı ilk iş olarak Çinde R olan gizli cemiyetler h.ı::hh"ş'"" ve memleketi Sarkı, a karıştırmıştır. Uzak 'kîibu kısmına demokrasi ni aşıl Sü i l"Plnı, şılıyan Sün, Ç]n takil n tarafından şiddetle Sdilmiş, idam edilmek €i altında kalmış ve HL v ğ 'E vaşa, “Ümiştir. Firarı dolayısile indan hariçte geçirdiği î"" içinde Japonya, Ame- Ve Avrupada derin tet- VA Yâpmıştır. Ve .'“f ve kuvvetlerinin az '.yf' Müsait olmasına rağ- "edlm"_’_ imparatoru ve ha- e mücadeleye devam N, tam on defa Çim- âl Çıkarmış onunda da On dela Siren ve ihtilâl çıkarıp 'efa firara mecbur ka- İt hti ğ Oımuşlur. "Tat-Sen, nihayet on ihtilâh» Ja, yani 1911 , 'a" hanedanını devir- B de cumhuriyet — ilâ- Uvatfak olmuştur. hrl'hı senelik bir impara- Sok pa Yıkmak, her — halde tir, büyük bir — muvaffakıyet- Sön.y Yeği 4 46Sen, şu hale göre 'Öıhı:;:h"hl ve Japonya Yi çi? boğulmak - istenen SY ü Yaratıcısıdır. Sizj ç.'_m" ilk kanunu esa- TCi ihtilâl senesinde ya- BN LA z kanunu — esasi Sen içek Yemyll DU ka '€tzer ki maruf M ikinar Sün-Yat-Sen Fran- Ğım bir eıe:îıni '::;. Vücüde getrltekle beraber, nunu esa- de Tij &n iki ak Şark hâdiseleri: inde ilk uyanış hamlesi nasıl doğdu? | İllk hareketi yapan maruf Çinli Sun- Yat-Sendir.. Çan-K(!ynŞek ve Dünü esâsiyi | OLU TT karısile kız kar- lü.. Ş S S” Şanghaydan bir görünüş si de Çinlilerin San-Min de- nilen üç ana yasayâ istinat etmiştir. Bu üç yasa da şun:- lardır: 1 — Her insan, mesaisi mukabilinde yaşıyacak dere- cede bir mukabil hakka ma- liktir. 2 — Halk, kendisini tem- sil edecek mebuslar seçmek, mebuslarının vücüde getirme- diği her hangi bir kanunu Tam bir Çin askeri reddetmek ve — demokrasiye mugayir her usulü ve kanunu reddeylemek hakkına malik- tir. 3 — Her millet için diğer milletlerle müsavi hukuka ma- lik olmak en tabil bir haktır. 1925 te ölen Sün - Yat- Set kurduğu esasların fiırka müca: deleleriyle değiştiğinden dola- yı ıstırap çekmiştir. Buna rağ- men 12 sene evel ölen Sün - Yat - Senin mefküresi ölmüş değildir. İlk karısından ayrılmış olan | Sün, 1914 te matmazel Son - Çiring - Lin ile evlenmiştir. I Bu kız, Amerikada uzun se: neler kalmış, nihayet Tokyo: da yerleşmiş çok zeki ve ileri fikirli, ileri hfikirliliği hasebiyle adını Şarl Songa çevirmiş | Son - Siyu - Siyu adlı bir | adamın Höndır. ki hemşiresi ve bir kardeşi vardır. Uzak Şarkın en güzel ka- dini olan Sün - Yat - Senin bu ikinci karısı, çok zeki, ga- yet iyi tahsil görmüş bir ka- dındır. Babasının serveti de çok büyüktür. Şarl Songun ikinci kızı Kon- foçyosun otuzuncu kuşakta ha- fidi ile, üçüncü olan Mayling (yani güzellik devri) nde ma- ruf Çin askeri Çang-Kay-Çek ile evlenmiştir. Üçü de çok güzel, üçü de gayet iyi tahsil görmüş ve ileri hkirli, üçü de son dere- cede zeki olan bu kız kar: deşler, Çin üzerinde bir (hâ- kimiyet Sacayağı) kurmuşlar- dır ki üçü de mütevefla Sün Yat - Senin ülküsü üzerinde çalışmaktadır.. Ve — bugünkü Çın hükümet reisi olan Mare: şal “Çaağ - Kay- Çek temü- tevelfa n bacanağıdır. Çan-Kay Şek, binlerce se- nelik anarşiye ka.şı hareket etmiş “ve cenubt Çinde bir vahdet vicude getirmiş, asil- zade sifatile yarı askerlik ve yarı haydutluk yapan manda- renlerin nüfuzlarını kırmıştır. Memleketin çok geniş ve asırlar süren sui idare ile ha- rab olmuş varidat membala: mnna rağmen — Çan-Kay-Çek yeniden yollar yapmış, kanunlar koymuş, ve bir ordu vücude gelirmiştir. Bu ordunun maruf 19 uncu kolordusu Şanghayda bundan dört, beş sene evel tam bir mevcudiyet göstermişti. Bu ordu bugün de Japonyanın çok mütekâmil — ordususunu karşılamaktadır. Çan-Kay-Çek, Nankine bir Avrupa, daha doğrusu bir Amerika şehri şeklini vermiş- tir. Kendisi beş ecnebi dil bilir. Kendisine bazı Alman, bazı da Rus dostluğu atfedilir. Bu doğru değildir. Şarkın bu yeni idarecisi tam bir diplo- mattır. Çinin menfaati nerede ise, Çan-Kay-Şek de o tarafın dostu olur. Gerek idare ve gerek siyaset cihetinden Mey- Liny, yani Bn. Çan-Kan-Şek, Mareşal ile beraber çalışmak- tadır. Gerek Mareşal ve gerek zevcesi pek çok iş yapmış ol- makla beraber: — Çinde yapılacak daha milyonlarca iş var! Demekte- dirler. Habeşler gene Habeşistanda, meğer muka- vemetin hâlâ tohumları varmış. Tankla, mitralyözlerle müceh- hez elli bin kişilik bir kuvvet, garbi Habeşistanda İtalyanları ric'ate icbar etmiş. İtalyanların bir hayli telefat verdikleri de anlaşılıyor. Tankı nereden buldula-, bu silâhları onlara kim verdi.|Bu | cihet, tpki meçhul tahtelbahir gibi, meçhuldür. Dünyanın I içinde fırıldaklar dönüp duru- | yor. Meselâ, Çinlilere de es- | liha ve mühimmat veriliyor. Fakat verenler meçhull.. Ben hiçbir. zaman, malüm, hatta malümların malümu olan nes- nelerin böyle bile bile lTâdes kabilinden “meçhul,, sayılabi- leceklerini hatırıma getirme miştim.. Meselâ, boynuzlarını çatmış, bacaklarını ayırmış, tarlaya, bostana saldırmış, hiç durma- dan sebzeyi, karpuz kavunu yiyen bir mahlük görüyorsu- nuz. Hatta bunu bir koyun olarak da tasavvur edebilir- siniz. Soruyorsunuz: — Bu nedir? — Meçhul! — Ayol, bunun meçhuliyet neresindedir? İşte boynuzu, işte kulakları, gözü, kaşı, bem- beyaz yünü kaba, yağlı kuyruğu. — Hayır bayım, meçhuldür bu işte.. Çünkü malüm dedi- ğgimiz dakikada, şeytanların da dünyanın sırtında raksa başla- ması da muhtemeldir. Asrımızın - siyasi — ifadeleri o kadar şekiller aldı ki, şaş- mamak mümkün değil.. Meselâ, bir sembolik işgal de vardır. İ oğlu, çizmesi, silâhı ve bayrağile girip geliyor da buna sembolik işgal diyoruz. Habe- | şistana verilen tankın marka- sına, mitralyözlerin alâmeti fa- rikalarına kimse bakmıyor ve bakmaz. Çünkü o, bir nevi ı çukura bakmak gibi birşeydir. Görmemek daha iyi.. Fakat zavallı Habeşlerin, Basra harab olduktan ve atı alan Üskü- dardan geçtikten, Borun pazarı da kapandıktan sonra bu kal- kınmalarına ne dersiniz? Milletlerin kolay kolay öl- miyecekleri malümdur. Niha- yet millet, mideye inmez. Ka- fası vardır, ruhu vardır, gözü vardır. Düşünür, bekler, araş- tırır ve zamanı gelince birşey- ler yapmağa çalışır. Fakat Ha- beşistan, şu zavallı, şu yirminci asrın Çin kadar mağdur ve mazlüm Habeşistanı, belini doğrultup da böyle bir işi yü- rütebilir mi? Fikrimce, pek zor.. Çünkü zavallı milletin başı yok, şefi yok.. Necaşi dedikleri hüküm- darı, çoktan Avrupayı boyladı ve nerdeyse kiliseye girip pa- Paz olacak. Binaenaleyh Ha- beşlerin bu hareketine bakıp da acımamak elden gelmiyor. Çünkü vatan başka şeydir, başka, Çimdik Konseyi bundan sonra Bükreşte toplanacak Prag, 1 (Radyo) — Küçük antant konseyi; Romanya Ha- riciye Nazırı B. Antoneskonun riyasete geçmesi münasebetile Bükreşte toplanacaktır. Küçük itilâf gin..laen harbi Japon orduları harekete geçtiler mi faaliyette? |Çin, Ingiltere ile Rusyadan tay- yare topları mı alıyor? 4 çet y a Japon askerleri Tokyo, 1 (Radyo) — Hari ciye Nezareti namına söz söy- lemeğe salâhiyettar bir zat, Japonyanın — icabında daha şiddetli surette harekete ge- çeceğini, Çin - Japon hâisele- rine üçüncü bir devletin mü- dahalesine asla müsaade ey lemiyeceğini kat'i bir lisanla ifade etmiştir. Pekin, 1 (Radyo) — Japon orduları, birkaç gün istira- hatten sonra bugün tekrar harekâta başlamışlar, Şatong havalisine 25 kilometre yak- laşmışlardır. Çin komutanı Anfoçonun şehri teslim etmek üzere Ja- pon komutanile mükâlemelere başladığı söyleniyor. Bu ko- mutan, esas itibarile şüphbeli bir adam olarak tanınmıştır. Ongon, 1 (Radyo) 12 Japon tayyaresi, bugün Dokon sahillerile Aynan adasını bom- bardıman etmişlerdir. Bu bom- bardımanda iki yüz kişi öl- müştür. Tokyo, 1 (Radyo) — Asaki Sifun gazetesi, İngiltere ile Rusyanın, Çine tayyare topu verdiklerini iddia etmekte ve hücum eylemektedir. Bazı haberlere göre, Çin ordusu arasında Rus zabitleri görülmüştür. Şanghay, 1 (A.A.) — Sant- ral Nevs Ajansının bildirdiği- ne göre, dün otuz kadar Çin tayyaresi Pinghsing geçidin- deki harekâta iştirak ederek Japonlara ağır zayiat verdir- mişlerdir. Şanghay, 1 (A.A.)—Sentral Nevs Çin Ajansı, Japon tay- yarelerinin dün üç defa Can- tonu bombardıman etmiş ol- duklarım - haber vermektedir. Hasarat ehemmiyetsizdir. Bir Japon tayyaresi düşürülmüştür. Şanghay, 1 (A.A.)—Beynel- milel imtiyazlı mıntaka yakı- nında Şanghay - Voosung de- miryolu boyunca muharebeler devam etmektedir. Mitralyöz- lerin endahtları, obüslerin pat- Jaması ve siperlerdeki havan toplarının gürültüleri — işidil- mektedir. Japonların karaya ihrac et- miş oldukları kuvvetlerin er- kânı harbiyesi Çinlilerin anu- dane mukavemetlerine raâğmen Japon — kıtaatının demiryolu ötesinde biraz ilerlemiş olduk- larını haber vermektedir. Şanghay, 1 (A.A.) — Lo- tiende muhasamatın bidaye- tindenberi görülmemiş dere- cede şiddetli bir muharebe cereyan etmektedir. Japonlar bataryaların ve tankların yar- dımile Lioubheodaki mühim miktardaki Çin kıtaatının etraf ile alâkasını kesmek maksa- dile Çin hatlarını yarmağa uğraşmaktadırlar. Her iki ta: rafın binlerce telefat verdiği söylenmektedir. Çinliler bazı ileri mevzileri kaybetmiş ol- duklarını kabul etmekte ve fakat csas hatların masun kalmış olduğunu beyan eyle- mektedirler. Diğer taraftan Çinliler şimal tistasyonu yakı- nındaki Partheon tiyatrosunu zaptetmiş — olduklarını iddia etmektedirler. Sanghay, 1 (Radyo)— Japon orduları, Çin kommünist ar- dusile yaptıkları bir muhare- bede, kommünistleri ric'ate mecbur etmişler ve Nan-Ko geçidini geçerek 80 kilometre ilerlemişlerdir. Çin kommünistleri, Japon kıtaatı ve tayyareleri tarafın- dan takib olunuyor. mültecileri Fransadan kovuluyorlar. Paris, 1 (Radyo) — Fransız kabinesi yarın (bugün) Cum- hurreisi B. Lebrunun riyase- tinde toplanacaktır. Bu top- lantıda, Fransaya iltica eden İspanyolların vaziyeti düşünü- lecektir. Alâkadar mehafılin verdiği habere göre; mülteci İspanyol- lar, Fransadan ihraç edilecek- lerdir. Fransaya iltica eden İspan- yollar, ellibeş bin kişiye ya- kındır. Bunlar arasında hasta olanlar, insani duyguların te- sirile bir müddet daha Fran- sada oturabileceklerdir. Fransanın bu son kararı, İspanyada derin akisler yap- mıştır. İtalya Bizden zeytinyağı alıyor Roma, 1 (Radyo) — İstan- buldan haber veriliyor: İstanbul ticaret — odasının son bir içtimandan sonra Türkiye ile İtalya arasındaki ticari münasebatın, daha sıkı bir safhaya girdiği anlaşılıyor. İtalya Türkiyeden fazla mik- tarda zeytinyağı ve diğer mah- sullerimizden almağa başla- mıştır. B. Eden İngiliz kralı ile konaşacak Londra, 1 (Radyo) — İn- giltere Hariciye Nazın B. Eden, dün Başbakan B. Çem- berlayn ve müteakıben İ?Ilyı sefiri Dino Grandi ile konuş- tuktan sonra, bir hafta istira- hat etmek üzere ( Yorkir ) e gitmiştir. B. Eden, bir hafta sonra İskoçyaya gidecek ve kral ile konuşacaktır.
