3 Ekim 1929 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

M?.ır BZ 3 Teşrinievel 1929 İlmi bi Kaplıca sularında Radyoaktivite Radyoaktivite ne demektir? Mütehassıs bir doktorumuz bunu izah ederek kıymetli malümat veriyor Yalova kaplıcaları sularında mevcut olan radyo akt vite derecesinin, bütün Avrupa sularından fazla olduğu, ve bu hassanın, insan uzviyeti ve hayatiyeli üzerinde çok Mmüessir ve şifa, kuvvet, gençlik 'verici olduğu malümdar. Fakat, Radyo aktivite ne demektir? Fennin bu yeni keşfinin neden ibaret olduğanıt bir ilim ve ihtisas adamı ağzından kari'lerimize anlatmayı faydalı bulduk. Bunun için de, Tp fakültesi müderrislerinden profesör doktor Şevki beyden bu meseleyi gazetemizde izah etmesini rica ettik. Şevki beyin makalesini dercediyoruz : Kaplıca suları- 'nın, terkiplerinde bulunan madde- lerin — cins — ve | ıktarına naza> n , — muühtelif hastalıkları eyi ettikleri, bu has- talıklara tutulmuş jmselerin kap- â.ı.,. usulü Mresinde devam ettikleri takdirde, hastalık ların dan ya tamamen kür- tulacakları, veya rislerinden — bastalıklarının ha- Şevki bey — fiflediği pek eski- denberi herkesin malâmudur. Evvelce muhtelif neviden bulu- | 'nan kaplıca sülarınm. bu şifa te- sirleri derunlarında bulunan kim- yevi maddelere, hararet derece- lerine, ve mihaniki (tesirlerine isnat —eeklirdi. (Radyüm) cismi keşif ve (radyoaktivite) hassası tetkik edildikten, ve kaplıca su- larmın bazılarında bu. radyoak - tivite hassasının mevcudiyeti an laşıldıktan sonra — kaplıca — suları başka türlü de tetkik edilmeye başladı. Bu bususta bir fikir hasıl edebilmek için radyoaküivite has- sası ne demektir? Radyüm nedir? Bunlara dair pek kısa malümat — verilmesi münasipt g ” Rontgen müte- hassısı tıp fa- kültesi müder- Radyoaktivite — ebedi, yani harap olmayup şahsi- yetlerini, —nerede — bulunurlarsa bulunsunlar , ilânihaye — muhafaza ederler zanederiz. Halbuki radyüm keşfedildigi vakit ( Evvelâ bu hassa) Üranyüm emlâhında - görülmüş, sonra Toryüm, Radyüm ve diğer- leri keşfedilmiştir.) Âlimler harikulâde ve fennin hali hazırı ile izah edilmeyen bir hadise karşısında bulundular. Şöyle ki: Bu cisim hariçten hiç bir kudret almadan, yani kendine maavenet edilmeden, lüyenkati hararet, ziya, elektirik neşrediyor. Bunlardan mâda, alfa ( ), vita(5), gama ( ) denilen ve tesadüf ettik- leri cisimlerden geçmek kabiliyet- leri mühtelif, üç nevi şua neşr ediyor. Keza bu hassaslarından mada bazı kimyevi tesirler yapmak ve elektriği nakledemeyen havayı elektriği nakledecek bir hale ge- törmek (radyo aktivite hassasına malik cisimlerin mevcudiyeti, ne- kadar az olurlarsa - olsunlar, bu '€n son beyan edilen hassa saye- sinde alaşılır - ve mıktarı ” tayin olunabilir.) —gibi — hassaları da mevcuttur. Radyümde bulunan bu hassalar ıuıuy.)m). :'ğnrlyllm), D tinyüm ) ve ( Polonyüm ) - gibi B ea 0 amır En meşhurları evvelâ radyüm, Ssaniyen toryüm ve aktinyümdür . Radyüm ve emsali cisimlerin baiz oldukları bu hassaların heyeti mecmuasına (Radyoaktivite) ismi verilir. Radyüm ve radyüme benzeyen — diğer cisimler keşfedildikleri ilk zamanlarda, hariçten bir tesir ve izın ve vezinlerinde — fayin edilebilecek bir tenakus görülmeksizin Tayenkati muhtelif Yalova kaplıcalarından biri şekilde kudret (kudreti baruriye, küdreti ziyaiye, küdreti eleki kiye) — neşretmelerini izah için kabule şayan olmiyan bir takım fikirler beyan etmişlerdi. Zeman geçtikçe bu — cisimlerin haşka maddelere tahavvül ettikleri ve bu tahavvül esnasında kısmen barap oldukları ve bu harabiyet neticesi muhtelif şekilde kudret neşreyledikleri anlaşılmıştır. — Bu halde, bu cisimlerin de mahdut bir ömürleri olup hayatları esna- sında tedricen - başka — cisimlere tahavvül ederek kendileri harap oluyar demektir. — Bu hususta çalışan âlimlerin tetkikatına naza- ran radyümün ömrü vasati olarak (2500) senedir. Toryümün hayat müddeti (39) milyar senedir. Hali hazırı fende, cisimlerin böyle kudret neşrederek tedricen harap olması keyfiyeti, yani radi yoaktiyite hassası umumi bir ha- dise gibi kabul edilmektedir. Fa- kat bazılarında (radyüm, toryüm, aktinyüm,... gibi) bu harabiyet nisbeten çabuk olduğundan, asarı örülüp tetkik olunabiliyor. Di- ğerlerinde pek bati olduğundan -hali hazırdakı vasıtalar ile - mü- şahede ve tetkik olunamayor. Bunun için radiyoaktivite hassası mahdut bir haç cisme münhasır kabul edilmektedir. Tasa'ut (Emanation) — Rad- yüm, toryüm, aktinyüm gibi radi- yaktivite hassasına malik cisimler kendileri sülp halinde oldukları halde tahavvül ve harabiyetleri- safhasında ve ya bir tahavvülden sonra gaz nin ya ilk sule gelir.Gaz halinde bulunan bu cisme (tasa'ut) İsuut kelimesinden yükselerek intişar etmek) ismi verilir. “Tasa'udun da — kendine mahsus hassaları vardır. Radyüm tasa'udu — Radyü- mün tahavvülünün ilk safhasında büsüle gelir. Hayat müddeti beş buçuk gündür. Takriben üç buçuk günde faaliyetinin” nısfını kaybe- der. Müspet elektrikle mahmul (Helyüm) gazı zerrelerinden iba- t olan (a) şuar neşrederek, iğer bir cisme tahavvül eder, Su içinde erir. En mühim hassası — Elekti- çi nakledemeyen kuru bir hava dahiğinde bulunursa bu havaya elektiriği nakledecek bir kabili- yet verir, Bu son hassası sayesin- de, nekadar az olursa / olsun , mevcüdiyeti anlaşılır ve mıktarı tayin olunabilir. Toryüm tasa'udu — Toryüm cisinin tahavvülünün beşinci basında — hüsüle- gelir. tasa'udunun hassalarını Yalnız hayat müddeti (76) sani- yedir. Aktinyüm tasa'udu—Aktinyüm cisminin tahavvülünün üçüncü hasında tahassül eder. Hayat | müddeti (5,5) saniyedir. Kaplıca sularının - radyoakti- vilesi — Kaplıca suları satbı arza çıkmadan evel geçtikleri arazide ve taşlar arasında eğer radyoakti- | vite hassasına malik bir cisme tesadüf ederlerse, kismen - hal- lederler ve sathı arzda bir men- fezden çıktıkları vakit derunla- rında radyoaktivite hassasına ma- lik bir cisim de - mıktarı ne ka- dar az olursa olsun - bulanmuş olur. Keza bu cisimlerden tahas- sül eden tasa'ut kaplıca suyunda erimiş olarak bulunur. Bir kaplıca suyunu radyo ak- tivite noktai nazarından mütalâa edebilmek için yani bir kaplıcı suyunda erimiş olarak radyüm ve ya tasa'ut bulunup bulunmadığını aramak için en basit ve amelk: sul: Mezkür suyun takriben bir resi derunundan hava sevkedile- bilecek hususi bir kaba konur. Suyun dahilinden geçirilen hava elektrikle mahmul bir elekromet- ronun (bu alet fizik okuyanların malümu - olduğu üzere bir elek- treskopa müşabihtir.) Alüminyom safihasına müşterek buluman bir madeni çubuğun bu- lunduğu mahfaza dahilinden ge- çirilir kaplıca suyunun içinde erimiş olarak tasa'ut varsa su dahilinden bir az evel geçirilen havaya karışa- rak bir az evel zikredilen mahafaza dabiline geldiği vakit bu mahdut mahallin havasını, elektrigi nakl- edecek bir bale getireceğinden evelce elektrikle tahmil edilmiş olan elekrometronun - elektri zayi olmasına sebep olur. neticesi, elektrometronun alümin- yom safihası, bir. taksimatın sıfır (0) noktasına doğru hareket eder. Bu harekt ne kadar seri ise kaplıca suyu dahilinde bulunan tasa'üdun mıktarı da © nisbette çok demektir. Bir vahidi kıyasi ile mukayese — neticesi, — suyun radyo aktivite derecesi bir adetle ifade olunabilir. Bazı kaplıca sularında tasau't hasıl eden cisimler bulunmaz. Fa- kat bu su, sathı arza çıkıncaya kadar geçtiği arazinin çatlakla- | için yeni olan şu usul Harbi umuminin mirası olan siyasi ve askeri meselelerin hal ve tesviyesi ilerliyerek bu büyük felâketin tesiratı — gittikçe —zail oluyor. Ortada siyasi mesele ve flar — kalmadıkça yerini - iktisadi - meseleler ediyor. Hakikaten son bir kaç hafta zarfında aktolunan — beynelmilel içtimalarda — iktisadi “ meselelere geniş bir mevki verilmiştir. Meselâ Cemiyeti akvam büyük meeli işgal iyesinde gayet —mühim — siyasi - meseleler kadar, o nisbette mühim i meseleler görüşülmüş ve şayani dikkat kararlar verilmiştir. Bu kararlardan biri devletler arasında gümrük tarifesi muhare- belerinin zuhurunu menetmek için iki üç senelik mütareke aktine dairdir. Bu karar süreti alman murahhası Dr. Breitseheid tarafın- dan teklif olunmuştu. Bu karar umumi müsalemeti iktisadiyeyi istihsal ve gümrükle- rin yavaş yavaş tahfifini temin htiva edi- yor: İki üç sene müddetle gümrük politikası mütarekesini ihzar ve aktetmek.. Bu mütareke csnasın- da gümrüklere dair kollektif yani bir çok deyletler arasında müş- 'terek muahedeler aktolunacaktır. Ve bunlardan hasıl olacak ne- tayiç üç sene içinde toplanacak yeni cihan iktisat konferansının nazarı tasvip ve tastikine vazolu nacaktır. İşte bu kararın kabuliyle hiç olmazsa Avrupa devletleri arasında gümrük tarifesi barple- rinin bir. derece önü alınmış | olacaktır. İktisadi zeminde yapılan bu O muharebeler askeri harpler gibi kanlı değilse de insanların refah ini ihlâl ve tahrip etmek cihetinden, toplu tüfekli harpler- den farksızdır. Amerika gümrük tarifesi Müttehidei Amerika bugün ci- banın iktisadiyati cihetinden en mühim bir merkezi olduğundan bu hükümetin iktisadi siyaseti tabiatile dünyanın her tarafını alâkadar ediyor” Binaenaleyh şimdi , Amerika ayan meclisinde müzakere edil mekte olan yeni gümrük tarifesi Türkiye dahil olduğu halde her memleketin nazarı dikkatini - cel- betmektedir. Bu kanun Tâyıh ahiren reisicumhur ile ayan ar: sında büyük bir mücadeleye zemin olmuştur 'arza geldiği vakit dahilinde erimiş olarak tasa'ut bulunduğu için gene radyo akti- vite hassasını haiz sular sınıfına dahildir. Bir çok kaplıcalar, az çok rad- yo aktivite hassasını haiz olduk- larından yani erimiş olarak rad- yam ve ya emanasyonu ha lunduklarından, müdavimleri su- yun diğer bususatından - iştifade ettikleri gibi, intişar eden tasa'udu teneffüs etmekle de istifade ederler. Bazı ecnebi memleketlerde hu- tasau't — sevkederek — bazı susi bunların | Gümrük muamelesine nihayet vermek için bir teşebbüs vaziyeti - Pirinç piyasası - Amerikanın Kanun lâyıhasında: reisicumhu- run bazı maddelerin gümrüğünü Vindirmek ve çıkarmak için salâ- Bu kayit yer şiddetini tahfif için r. faideli bir alet veriyor. in muhalif olan demokrat tarifenin umhura firkasiyle - cumhuriyetçilerin — bir kısmı reisicamhurdan — bu . elas- tiki salâhiyeti almak için ait bu- lunduğu maddenin tadiline çalr şiyor. M. Hover ise bunnun ibkasına bütün nüfuz ve kudretiyle gayret ediyor. Her kesin gözü bu müca- delenin neticesine matuf bulunu- yor. ünkü yeni Amerikan gümrük tarifesinin bütün cihanı Amerika- min aleyhine kışkartıp. kışkırtını yacağı bu kaydın devamına bağ- hdır. Ibka edilir ise Amerikanın siyasi menafünden mesul olan re- isicumhura menafii siyasiyenin ica- batına göre tarifeleri idare etmek Salâhiyetini haiz olacak ve yeni tarifeninaykırı bir. vaziyet “ihtas eylemesine meydan — bırakmıya- caktır. Aksi takdirde yeni Ame- rikan tarifesi yalmız Amerikanın sanayi ve ziraatinin ve dolayi amelesinin fazla kazanç ve refah temin eylemesini istihdaf eyledi- ğinden hemen hemen umum ci- hanın husümetini Amerikaya celk- Şarktaki pirinç istihsal sahala- rında piyasa, tutkunluğa mail ol- duğundan Avrupada ve bilhassa Hamburg piyasası tam manasile | tutkundur. (Sayğon) dan pirinç ih- racatının bu sene menedileceği hak- kında varit haberler bu tutkunluğu takviye etmiştir. Yalnız yeni İtal- yan mahsulünün müstakbele ait teklifleri binmisbe w Hamburgta cut ve gelcek 50 kilo hesabile ber vechi atidir: Birmanya L.R.O 14 şilin 4 1-2 Basein 00/0 glas, 15 ş. 4 Bassein 000, glas. 17 ş. P- Moulmein 000 19 ş. 6 O00, glas. 20 ş. 1 1-2p., üzere son piyasa pens; 12 p. 41 P Si Siam ekstra glas. 21 ş. 11-2 p.; Siam 0000, glas. 23 . 3p kırık prinç birinci 13 ş. 71/2 p. ikinci 13ş.2p., İtalyan yeni mahsul teşrini evvel, teşrini sani ve kânunu evvel 17 ş. 9 p.; kâr p4 Valansiya 00, glas. teşrinievvel ve teşrinisani 17 ş. 6 penstir. : hastalıklara müptelâ hastalara teneffüs ettiriyorlar. Bu gibi mahallere emanatoryüm ismi veiliyor. Bazı kaplıcalar " civarında bu- lunan çamurlarda da radyo ativite hassası mevcut olduğu için bazı hastalıklarda bu çamurlar vücuda tatbik ve münasip bir müddet birakıliyor, bü. süretle - istifade olunuyor. Tasa'udun uzviyetimiz üzerine pek çok nafi tesirleri vardır. Bu hususta mütehassıs etibbanın ma- lümudur. Tıp fakültesi müderrislerizdem Dr: Şevki