31 Ekim 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 5

baş Beyazıt meydanının ism (Başr 1 inci sahifede) ©, Bİ yaptığınız bu toprak alma işinin edir ve kıymetini ve yüksekliğini he- Piniz takdir ediyorsunuz. Türkün bü- Yüksek haslet ve meziyetleri, yer Yüzünde en büyü! il t oluşunun. *n büyük vasfı toprak bağı ve tevgisidir. Yeryüzünde yapayalnız. kaldığımız Zaman maddi vesaitimiz elimizden ta- en alır, reyen, dün- ha düşmanlığını ezdiğimiz zaman bizi pa kadar ileri götüren yurt aşkı idi, ie mes'ut oluşumuzu temin eden büyük hareketin başında o daima Mevgi ve saygı ile bağlı bulunduğumuz. Gazi Mustafa Kemaldir. (Alkışlar). “İste bu mesut günlerde kendi gu- Kr muzu taşırırken Büyük, — Şefe ve Wrlarıcıya şükran vazifesini ifa ile mükellef olan millet, bir hediye tak- »m ediyor. O hediye Türk milletinin Pr aziz şeyi, en kuvvet bağı olan ” nd”, (Alkışlar). tal “İşte ayni zamanda milletin yurdu teprağı demek olan Gaziye en aziz z olan bir avuç toprağı hediye *derek en yüksek şeyimizi sunmuş olu- Yotuz.» “Türk Cümhuriyet ve inkılâbı dün- Yanım en yüksek hareketidir. Asırlarca Yvel olmuş cümhuriyetlerin hangisi min ilk on yılı, bütün bir milleti ideali Taşğlnda toplayarak bugünkü netice- idrak edebilmiştir? ü iik defa Türk Cüm- #hi kaydetmiştir. Terakkiye <ümhuriyete aşkı bu kadar kk defn Türk milleti göster Ye, Türk mil » insanlığa terakkiye olan bağının ki anmn ye » büyük misalidir. Biz her yerde her milletten daha çok mağru- > Ve iftihar ederiz. (Alkışlar). Mei Cümhuriyetini kurtara: t : yal ve inkilâbrmızı temin eden bü” in kurtarıcı ve şefimiz, Türk milleti gidişini altı umdeli bir ideal- İn Plamıştır. lik Banların en başında cümhuriyetçi- yereli, cümhuriyetçiyiz. Sonra milli- Perverlik gelir, — milliyetperveriz. inley Balkeıyız, devletçiyiz, Jâyikiz, âbçıyız! Nasıl tarihten önce var- i fârihten sonra da var olan mille- sonuna kadar inkılâpçı kalacak- tü tir, “Bü ün bu altı umde içinde toplan- a İ içinde top! wi bir kütle halinde on seneyi geçir- mili, undan sonra da böyleyiz. Bu tayg tin enerjisinde başka vasıflar a- Yanlar, aldananlar, gafil olanlardır. dı Elbette bugün, onuncu senesinde Ğiyann gözünü kamaştıran eserleri- ix. bündan sonra da ayni süratle te- Yali edecektir. Yaşasın büyük Türk milleti! Yaşasın Cümhuriyet! Ağasın bügün em aziz şeyimizi, top: » , top. çağan buradan alıp kendisine gön- “<<eğimiz büyük Gazi buy Atandaşlar, sözlerimi bitirirken vezin İçin seve seve millete hayatını hü aziz kahramanları hatırleyalım, Tüy “1e yadedelim.. Bütün cihanda daa nileti daima önde olacaktır, Yürgn ileride olacaktır. Bu. i a Yen bir milletiz.;, Halkevi Reisinin hitabesi agat Kerim Beyin nutku şiddetli vi Rığıla bitti. Bundan sonra Halke- ta pe si Hâmit Bey kürsüye geldi ve i okudu; in vuruşu, her noktasında ayni anda” yokta, kalp vuruşile damarlar. yeman hareketi gibi Türk mil - İ harekete geçmektedir. Yengi PU Kün de zene yurdun ker kö ni a) “nun vuruşuna uyularak ây - Vuç içe? SYNİ şey yapılıyor: Birer a- tele, jprak almıyor. S'âhiyetli kim - lat, Pu toprak, almanın manasını an Zingelar. Bu toprak devletin merke Bag kücük fakat kasdi ve yığm ha- biriz Gazimize şükranımızın ve ülkü inin alâmeti olacak. i bu toprak alma ve gönder- nin asıl mânasr'şudur: Türk yaşı Yara e zamanlardan biri bu praklâr üzerinde yaşamıştır. hep çardum dağ, yayla, ova,deniz. rini duymuş, mağ beni şerefle kazanmıştır. Öyle Dağ ik öereleri madde ve mâ - Muştu sirle Türkün tam kedisi ol - — Böyle olmakla beraber Tür - ; doğru düşünen ve en uzağı gö kün hip ağ beliirmceye kadar Tür- Alaşılam ir toprağı ile birliği amma “i önel, rin büyük ülkü - dia, Yıldan beri bu ülküye büyük a- Atmış olduğumuzdan dolayı iyoruz. Sevinç günlerini bis dan an büyük şefe Türkün ve yur Man olduğu şükranı en iyi, za- Bileçy şaha ein en geniş yapa - Uç Emu «n iyi yapabilecek başı bel- bügeayan zamanlardan beri varlığını tarihi ünyaya anlatmış olan Türkün Di tayın Pütün şereflerini duyguları - * topar Türkün © tam kendisi olan Yük Şn zerveleridir. Bu zerreler bü #ecrfini » VE eserinin önünde Türkün taşımaktan mağrur olarak güzelliklerini ve düşünüşleri- ten, *©tiyle şükran borçlarını ö- e em al e e kafile, çfli yollarında yürüyecel “rin başmda da daima âhenkli 1 ii *. yart | fazilete, hürri- | bir orkestra halinde Türkün destanmı söyletmekte devam edecektir. Büyük ülkü yolunda kanlarını kerek veya çalışmalarını ve ya larını vererek milli destanm sahifele- rini daldaranlara ve dolduracak olan lara ne mutlu! Her zaman kutlulana- cak olan bu Türkler ve büyük işleri eminim Türkün başı belli oacak ka - dar eski şanlı tarihini sonsuz da kıla» caktır.” Toprak aima merasimi Nutuklar bittikten sonra Beyazıt meydanını dolduran on binlerce halk ve mektepliler şehir bandosunun re - fakati ile hep bir ağızdan Cümhuri - yet marşını söylediler; Marş şiddetle alkışlandı. Rundan sonra toprak alma merasimi başlıyordu. Meydanm orta- sında, havuz kenarındaki küçük çi - çek bahçesine gidildi. Toprağı kaz- mak için hususi bir kazma ve bir kürek — yaptırılmışı. o Belediye Re muavini Hâmit Bey eline kazmayı aldı. Kazacağı zaman Nakiye Hanım: — Şunu da ben kazayım, dedi. ve kazmayı eline alarak toparğı kazma- ya başladı. Cevdet Kerim Bey, Naki- ye Hanımın toprağı maharetle kazdığı nı görünce gülerek: * — Siper kazacağımıza bile itimat ettim, dedi. Toprak kazıldıktan sonra belediye reis muavini Hâmit, Fırka det Kerim, Halkevi reisi Hâ: ; le Nakiye Hanım, malül zabit Nafiz R Üniversitenin son sınıf talebesinden Necdet Şekip Hanım ve Halis Bey, Şehir yat mektebi son sınıf talebesin- den şehit evlâdı Ahmet Ali Efendi birer avuç toprak alarak hazırlanan kutuya koydular. Bu arada halk ara- sından gözleri sevinç yaşlarile dolu birisi fırladı. Toprak alınan yere gel- di. Bağırarak: — Ben bu vafan uğurunda yara - landım. Ben de bir avuç toprak alıp kutuya koyacağım. Gazi Babamıza yollayacağım, dedi. Bu zatın malül Rıza Çavuş olduğu anlaşıldı. Rıza Ç. vuş ta bir avuç toprak alarak kutuya koydu. Kutu toprakla dolduruldu. Ve beyaz kordelâ ile bağlanarak üzeri kutlulama komitesinin mühürü ile mü hürlendi. Cevdet Kerim Bey: — Milletin daima yüce olsun, AL Tah Gaziye daima ömür versin, dedi. Bu temenniye bütün orada bulünan- lar candan iştirak ettiler. Kutu hazırlandıktan sonra topra- ğı alan zevat tarafından bir zabıt ya- ik imza edildi. Bu zabıtta kutu ile birlikte dün akşam Ankaraya gön- derilmiştir. Merasimi müteakip kutlu» lama heyeti namına Gazi Hazretle rine bir telgraf çekilmiştir. Toprak alınırkön kullanılan kazma, kürek, mühür, müm, zabıt yazılırken kulla” sılan kalem inkılâp müzesine kona- caktır. Cümhuriyet meydana Dünden itibaren Beyazıt meydanı- nın ismi Cümhuriyet meydanı olmuş « tur, Toprak alınan yere bilâhara bir taş dikilecek ve bugünün hâtırası 0- bediyete kadar yaşanılacaktır. Abidelere çelenkler İstanbul belediyesi Ankarada Cüm huriyet âbidesine konmak üzere bir memuru ile Ankaraya büyük bir çelenk göndermiştir. Çelengin kon ma işini deruhte etmesi için Ankara belediyesinin vekâleti rica edilmiştir. Dün öğleden sonra şehrimizdeki mek tepler Taksim âbidesine çelenk koy - muşlardır.. Abidenin önü yüzlerce çelenkle dolmuştur. Dün öğleden son- ra şehrimizdeki bütün lise ve orta mektepler müsamere ( vermişlerdir. Müsamerelere talebe velileri gelmiş, milli piyesler temsil edilmis, inkelâbime- za dair konferanslar verilmiştir. Mek teplerdeki müsamere ve konferanslar- dan başka eşhrin muhtelif yerlerinde de dün konferanslara, temsillere de - vam edilmiştir. Agâh Sırrı Bey saat 19 da Fatih parkı önünde, Osman Şe- rafettin Bey saat 16 da şehremini fır- ka önünde, Hâmit Bey saat 16'da Üniversite meydanında, Ismail Şevket Bey saat 20 de gene Üniversite önün- de, Agâh Sırrı Bey saat 21,30 da Şek- zadebi Milli konfe - rans ve ir. Yeşini temsil etmişlerdir. İlle mektepler Dün sabah bütün ilkmektepler ken- di mmtakalarında meclis geçit resim- leri yapmışlardır. per kezleri ve kaymakamlıklar önünde ilerine sö; hi- Dün de hemen bütün mektepler;le muhtelif temsiller ve gece müsamere- ler verilmiştir. Dün Kız Lissinde 14,30 da il verilmiştir. Gazi kö gesi gezi de bir müsamere verilmiş, (İ — Mili Destan) temsil edilmiştir. Gece kız munllim mektebinde bir müsamere tertip olunmuştur. Gazi Os- man Paşa orta mektebi tarafından Fin dıkh Plâj gazinosü sahnesinde bir pi- yes oynanmıştır. Kadıköy içtimai muavenet kulübün de bir müsamere verilmiştir. Kadıköy yedinci ilk mektepte güzel bir müsa- mere tertip olunmuştur. Müsamereler çok samimi ve güzel olmuş, talebe ıle velileri ve davetlileri bulunmuşardır. Şehrin dünkü manzarası bayramın ikinci günü idi. 53 vincini ve neşesini doya doya izhar i çin yirmi dört seatlik “bir zamanı «x p gören halk tabakaları, Yorguhluğunu MİLLİYE SALI Sİ TEŞR niyor, bir şehit çocuğu yerek erkende büyük caddelere da » ğılmıştı. Bütün İstanbul, Beyoğlu, Us- küdar , Kadıköy, Boğaziçinin Rumcli ve Anadolu yakaları, şimendifer gü * zergühmdaki köyler, sabaha kadar yandı, tutuştu. Şehir, baştan başa nur dan inşa edilmiş gibi idi. İstanbul ci- hetinde nazarı dikkati celbeden ten virat arasında başlıcaları Evkaf ida- resi ile Cümhuriyet Halk fırkası mer- kezinin ve bir de belediyenin ya; İs tenvirat olmuştur. Hele Evkaf ida- resinin takı, hakikaten zarif idi. Fırka merkezinin yanımdaki camiin mina - resi de müstesna bir surette tenvir edil mişti. Sultanahmetteki kübik tarzdaki yük sek takın ziyası çok uzak mesafelere kadar seçil (sektedir. Yeni postahane binasının önünde mektup zarfı şekli verilerek iki tari fına bayrağımızın mücessem ve nur la şekli konulmak suretile vücude ge tirilen tezyinat ile, dördüncü | Vukıf Han, İş Bankası, uyuşturucu madde * ler inbisarınm tenviratı gözleri olşa- yanlar arasnda idi. Karaköy cihetinde Şirketi Hayri * ye merkez binasının tenviratı da ci den çok mükemmeldi. Bilhassa Köprü den görünüşü hoştu. Beyoğlunra halkı en ziyade ken - dine çeken, Taksim âbidesi önündeki renkli su fıskiyesi idi. Fıskiyenin et rafında on binlerce kişilik kesif bir halk tabakası toplanmıştı. * Tramvaylarda yer bulunamadığı için bir çok kimseler, gece evlerine 'aya olarak dönmek mecburiyetinde kalmışlardır. Dün de Beyoğlunun bir çok yer - lerinde halka konferanslar ve temasi © Taksimde”saat 16 da, Muzaffer Bey, gece de Selim Sırrı Bey tarafın- dan konferanslar verilmiştir. Beşik - taş fırka merkezinde Abdülkadir B. tarafından halka bir hitabe irat edil: miş, muhtelif mekteplerde müsamere ler verilmiş, nahiye ve ocaklarda on yılın bayramı heyecanlı tezahürat a- rasında kutlulanmıştır. Büyükderede Fırka merkezinde Osman Şöratettin Bey, Kasımpaşada Dişat Boy tarafın- dan konferanslar verilmiştir. Semt semt şenlikler Tanzim edilen program mücibin- Ge bayrai ipci günü her sıf hal- kın a hususi teza- hürat yapmasına tâbsls edilmiş oldi Zu için dün ber tarafta semt semt yük şenlikler yapılmış, nutuklar söy- i dünden itibaren “ İEVVEL 1933 , İş Bankası İstanbul, lenmiz, konferanslar , temsiller ve * rilmiştir. Bu meyanda, Kasımpaşadaki t0p- lantı, büyük tezahürlere vesile ol - muş, fırka, halk, ve bütün esnaf te - şekkülleri, hayir cemiyetleri, Cümhu- riyet meydanı i#İmı alan, eski bahıri- ye nezareti meydanında toplanmışlar» Meydanm büyük taklar kurulavuş, her taraf bayraklarla süslenmiştir. Mahallinin en büyük mülkiye me- muru sıfatile Kasımpaşa nahiye mü - dürü, halka Cümhuriyetin on senslik feyizlerini anlatan kısa bir hitaba i - rat etmiş. ve buna, fırka idare heye- önden eczacı Mücyyet İhsan Bey, Spor birliği umumi kâtibi Sadi Bey biz nu- tukla mukabelede bulunmuşlardır Bundan sonra halk arasından da- ha birçok kimseler nutuk söylemişler- dir. Nutı bitince, binlerce kişinin iştirak ettiği muazzam bir geçit resmi yapılmıştır. Geçit ersmi çok parlak olmuş, halk büyük bir sevinç içinde hep birlikte oouncu yıl marşın: söyliyerek şehrin ana caddelerini dolaşmişlardır. Gece de büyük şenlikler yapılmış, fene? layları tertip edilmiştir. Şehzadebaşında balo Dün gece Cümhuriyet Halk fırka- sı Eminönü VE'Fatih kazalarının müş- tereken tertip etmiş oldukları balo saat 21 de Şehzadebağinda Letafet a- sup ları çalınmıştır. Davetliler hoş bir ge- ce geçirmişlerdir. e © Perapalas sahibinin hediyeleri Perapalas oteli sahibi Misbah Bey bu mübeccel bayram günlerinde cid- den takdir ile yadedilecek bir hare- cktte bulunmuştur. Misbah Bey or - dumuza binlerce :k ve pasta he - İzem is Beyin gösterdi- ö dirşinaölek minnet ve şükran- la karşılanmıştır. ve Bin köylüye ziyafet verildi Cümhuriyet bayramı münasebeti'e sehrimize misafir. gelen bin köylüye dün öğleyin belediye kooperatif le « kantasında bir ziyafet verilmiştir. Öğ- İe yemeği çok samimi geçmiştir. Gezi Hazretlerine telgraf İstanbul Halkevi tarafından Gazi Hazretlerine 'şu telgarf gönderilmiş - tir: Reisicümhur Gazi M. Kemal Hz. ne ANKARA Istanbul halkımın Gazilerine şük - ran duygularımı bildirmek üzere bu - gün cümhuriyet meydanından toprak aldık. Bu münasebetle açtığımız bü- yük ülkü yolunda yurt ve milletin her köşesinin ve ferdinin tam birlik ve beraberlikle ve varlığının etrafında ayni kalp vuruşu ile hareket eden ve ayni kaynaktan kuvvet alan bir vücut halinde bulunduğunu içiniçin duyduk. Büyük sevinç ve heyecanımız sonsuz - dur. Bütün yüreğimizle, göynümüzle, ruhumuzla yüksek iradenize engin ve feyizli inkılâp prensiplerinize bağlıyız. Sonsuz minnet ve şükranlarımızla say Gece Dün gece İstanbulun çoşkunluğu bir kat daha arttı. Halk evvelki gün- den beri Cümhuriyet etrafında yapı- lan tezahürat birer birer geçtikçe da- ha çok çoşuyor, Gece gene bütün şeh- ri dolaşan bir muharririmiz intibaları nı şöyle kaydediyor: Denizde Dün gecenin tezahüratı daha ziy; de deniz üzerinde toplanıyordu. Da - ha akşam pek erkenden Akaym, Şir- keti Hayriyenin ve Haliç şirketinin ge ce deniz donanması için tahsis ettiği vapurlarm bu işe kâfi gelmiyeceği an laşıldı. Saat 20 ye doğrü köprü iskele leleri mahşeri bir hal almıştı. Biraz sonra dolan vapurlar birer birer iske- lelerden açılarak gümrüğün önünde bir rot üzerinde dizilmeğe başladılar. Mevcut vapurlar kâfi gelmiyor, yeni - leri kulübe iştirak ediyordu. Halk bir çok motörler kiralamış, liman şirke » tinin romörkörleri, tahmil, tahliyenin remörkörleri, gümrük motörleri ve bir sürü süslenmiş merakip deniz üzerin- de uzaktan Dolmabahçe önünde dü - ran filomuz görünüyor. Herkes bir an evvel oraya varmak için iştiyak duyu- yor. Saat 8,30 da inzibata memur liman motöründen verilen bir işaret üzerine deniz alayı hareket etti. Boğaza doğ- ru gidiliyor. Bir taraftan havai fişek - ler atılıyor. Donanma önünden geçi- lirken tezahürat fevkalâde bir hal aldı. Deniz alayı sahillerdeki halk tara- fından alkışlanıyor. Vapurlardan mü- tekabil tezahürat yapılıyor. Böylece alay Kavaklara kadar ve sonra sabaha karşı dönüldü. Karada kalabalık ve çoşkunluk bir Cümhuriyet meydanı, oldu. : Me - iye H. Cümhuriyet meydanından toprah alırken, Toprak hataya konup mühürl, Soldan sağa: Cevdet Kerim Bey Üni versite önünde natuk söylerken, Nakiye H. Gümlüriyet TY Bey toprak Toprak hataya konup mühürle idi. Fatihten Şişliye kadar caddede duracak, yürüyecek yer, oturacak bir gazino yoktu. Beyazıtta Cümhuiryet meydanı, Taksimde âbidenin önü mah şerden bir manzara arzediyordu. Dün gece Ayasofya, Sultanahmet, Yenicami, Süleymaniye, Fatih cami - leri mahya kurmuşlardı. Mahyalarda Varolsun Gazi, Yaşasın Cümhuriyet fazilettir yazılı idi. Gece gene bir çok yerlerde kon « feranslar, temsiller verildi. Bu sabah şafak atarken İstanbullular yeni evle- rine giriyorlardı. . » . İstanbul Halkevi tarafından onun- cu yıl münasebetile gönderilen telgraflar : Reisi Cümhur Gazi Mustafa Kemal Hazretlerine Türk milletine sonsuz bir ilerleme i- gin en doğru yolu ve ülküyü gösteren Cümhuriyetin yaradıcısma on yıllık şe- refli yürüyüş bayramını büyük sevinç i- şinde kutlulayan İstanbul Halkevi men- suplarının sarsılmaz s€vği ve saygıları" nın da kabulünü her zaman inandıkları ve bağlı kalacakları büyük şeflerinden dilediklerini leri Istanbul Halkevi Reisi HAMIT Büyük Millet Meclis Reisi Kâzım ve Başvekil İsmet Paşalar Hazcratma rig m mını büyük sevinç içinde kutlulayan İs tanbul Halkevi mensuplarınn derin says Hlarını arz eylerim, “© HAMİT C, H.F, Kütibiumumisi Recep Beyefendiye Büyük ülküye doğru yürüyen şerefli kafile içinde yer bulabildiklerinden do- layı çok sevinç duyan İstanbul Halkevi mensupları ile Yeni Türk mecmuası ya» zıcılarının büyük bayram münasebetile duydukları heyecanı ve yüksek şahsiye- tinizle Fırka büyülderine karşı besledik» leri sevği ve saygıları arzeylerim. İstanbul Halkevi Reisi HAMİT Halkevi Reisliklerine, İ Büyük ülküye doğru inan ve heyecan | la yürüyen arkadaşlarımıza büyük bay- ramımızı kutlularım, İstanbul Halkevi Reisi HAMİT Istanbul Halkevi Reisi | | | A