8 Kasım 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 7

8 İkinciteşrin 1935 CÜMHUBİYET Kömür bayramı Güzel sesli yıldız Janette Mac Donald'm çocukluk hatıraları «Aşk Resmigeçidi» kahramanı yazdığı bir makalede: Kendisini ihmal etmemek şartile hiçbir kadın çirkin değildir. Güzelleşmenin yolunu bulmakta oldukça kolaydır» diyor. Zonguldaklılar bugün Uzun Mehmedin hatırasını yâdedecekler Zonguldakhlar bugün, memleketimizde kömür bulunuşunun 107 nci yılını kutluluyacaklar ve büyük bir tören yapacaklardır. Doğu şenleniyor! Diyarbekir, şimendiferden sonra elektriğe de kavuşacak Bayîndırlık sahasmda her gün ileriye doğru giden bu tarihî belde asrî bir şehir oluyor Siyah elmas, 1829 yılında Zongul dakta Uzun Mehmed isminde bir Türk tarafından bulunmuştur. Uzun Mehmed, deniz askerliği yapmış ve askerüği esnasında, harb gemilerinde kullanılan ma den kömürünü görmüş ve terhis edilirken bir adamın beni göstererek": «Insan malum ya, ne zaman yüriidüde bu kömürden bir örnek alarak mem Bu çeşid kızıl saçlara bayılınm! leketine dönmüştür. Uzun Mehmed, uğünü pek hatırlamaz. Şarkı söylemeğe Dediğini duydum. Sevincimden adeta zun müddet bu kömürü aramış, durmuş, de ben yürümek kadar eski ahştığım için çıldıracaktım. Bu heyecan galiba âsabı nihayet günün birinde 8 tesrinisani ne zaman şarkı söylemeğe başladığımı ma dokundu. Şarkı söylemeğe başlıya 1829 bir tesadüf eseri olarak kömürü pek iyi hatırlamıyorum. Hiçbir saat, cağım zaman boğazımda dehşetli bir rabulmuştur. hiçbir dakika ağzım durmazdı. Bereket hatsızlık his.^ttim. Annemi jurnal eden versin ki, benden büyük bir kız kardeşim Bu eski deniz askeri, köyünün yakı şan hocası da bana dik dik bakıyordu. vardı, o bana bu hususta rehberlik etti. nındaki Köseağzı değirmenine un öğütBu durum büsbütün cesaretimi kırdı. AğYoksa, belki de büsbütün malâyani ha zımdan tek bir notanm çıkması ihtimali meğe gitmiş, dere kenannda gezerken valan ağzımda yuvarlayıp duracaktım. yoktu. Onun için dans etmeği tercih et bir gün evvelden yağan şiddetli yağmurEvet, itiraf ediyorum, çok küçük yaşların süriikleyip getirdiği moloz yığınları tim. ta, hatırlıyamıyacağım bir zamanda şararasmda askerlikten ayrılırken kendisine Ayni hal birkaç ay devam etti. Buna kı söylemeğe başladım. Fakat şunu da verilen maden kömürüne benzer taşlar rağmen musiki ile meşgul olmaktan vazilâve edeyim ki böyle erken yetişmiş çoYeni Diyarbekirden bir gorunüf bulmuş ve bu taşları Köseağzı değirmegeçmedim. Çünkü bu hal, bana arkadaşcuklarda mevcud büyüklük hevesi bende ninin ocağında yakarak şüphesini giderlanm arasmda müstesna bir mevki veriDiyarbekir (Özel) Bu ayın onun man ve pamuk köşklerinin tanzimile dağ (roktu. Şık elbiseler, parlak küpeler, yümiştir. yordu. Onlar hiç te nazik çocuklar deda açılma töreni yapılacak olan tren, kapısı antresinde yeniden yapılan Hal fcükler istemiyordum. Diğer taraftan üç Uzun Mehmed, bunun üzerine hiç Diyarbekiri bayındırhk cihetinden epey kevi binasının önünde büyük ve modern ğillerdi. Beni çok çirkin ve kaprisiöz buyaşında Vagneri çalan, beş yasında daluyorlardı. Ben de onların bu hakaret kimseye birşey söylememis, madenin kay ilerlemiş bir vaziyette bulacaktır. taa şampiyonu olan çocuklar gibi yüzü bir abide meydanı açılması ve bu meylerine mukabele ederek kendilerinden in nağını araştırmış, bu maden parçalannın lcansız ve hayattan bıkmış bir yavru da Şehrin mükemmel plânlı bir kanali dana lâyık bir Atatürk heykelinin rekzi tikam almak icin var kuvvetimle çalışı koptuğu daman bulmuştur. Fakir bîr değildim. Çok şen ve neşeli bir kızdım.. zasyonu vardır. Bu şebekenin bulunma meselelerile de ciddî surette meşgul olunyordum. Gitgide hakikî musiki ile temas köylü olan Uzun Mehmed, buradan bir Tıpkı bir ispinoz gibi neşeli ve geveze.. dığı bazı mahallelere de son zamanlarda maktadır. Bu iş için Istanbuldan Güzel çuvala kömür doldurmuş ve vapurla giJannette Mac Donald etmeğe başladım. Bu neşem hem kendim için, hem de başyeniden kanalizasyon yapılmıştır. Eski San'atler Akademisinden bir Türk proİlk temas"n Toskanininin bir konse decek pârası olmadığı için, karadan yüardır. Bir yerde yakalasam, adamakıllı talan içindi.. den fena bir durumda olan mezbaha, fesör celbedilmiştir. Bu mühim m?selenin Bütün düğün, nisan törenlerine, aile berbad edecejfim.. Zavallı annemi boşu rinde oldu. Bethovenin bir senfonisi ça rüye yürüye îstanbula gelmiş, bulduğu yirmi bin lira sarfile fennî bir hale sokul önümüzdeki ilkbahara kadar bitirilmesi lınıyordu. Hayatımdaki en müthiş hale madeni saraya götürmüştür. Yapılan mu2İyafetlerine çağnlırdım. Gözleri fersiz, na ağlattı. için çahşılacaktır. *** canlardan birini duydum. Sesim eskisin ayenede bunun maden kömürü olduğu muş ve halkın temiz ve sıhhî et yemesi göbekleri şiskin ihtiyar adamlar pürolatemin edilmiştir. Su meselesi de beş yıl llbaylığın sağlık ve soysal yardım işYavaş yavaş büyüyordum. Lâkin hâ den daha tatlı ve daha parlak olmak ü anlaşılmış, kendisine ikramiye verilmiş rını derin derin çekerek söylediğim Ir ve kaydihayat şartile de maaş bağlan önce halledilmiş bulunmaktadır. Hali leri de yolundadır. Diyarbekirde nümulanda şarkılannı hayran hayran dinler lâ saçlarım kıpkızıldı. Yüzümdeki çiller zere tekrar dönün gelmişti. Artık çocukluk devresi de geçmîşti. mıstır. Ve bu zavallı adam, o tarihte E hazırda Diyarbekir suyunu demir boru ne, zühreviye, kuduz ve çocuk muayene de bir türlü gecmiyordu. Doğrusunu söylerdi. lar içinde getirtmektedir. Bunun için iki ve müşahede müesseseleri vardır. Göçmen Lâkin ben, bilhassa Natick ismindeki lemek lâzım gelirse, hiç te güzel değil Hayatımı büsbütün musikiye hasretlim. reğli Mütesellimi olan Hacı îsmail oğlu isminde bir mütegallibe tarafından kıs yüz yirmi bin lira harcanmıştır. işleri de bitirilmiş bir haldedir. Gelenlerin dim. Insan aynaya bakıp ta çirkinliğini Bazan bana: v bir ihtiyar için sarkı söylemeâi severdim. v kanclık sevkile zehirletilerek öldürülmü}hepsi köylere yerleştirilmiş ve elden geörünce ne tuhaf oluyor.. Hususile aklı Niçin evlenmiyorsunuz? Biz, çocuklar ona «Tekerlekli Amca» Bu yıl içinde Diyarbekir tren kadar Diyorlar. Nasıl evlenîrim, buna îm tür. mühim ve medenî bir vasıtaya daha ka len bütün yardımlar yapılarak kendileri derdik. Çünkü zavalhnın ayakları tut yice herşeye ermediği bir yaşta.. îeride anladım ki, kendisini ihmal et kân var mı? San'atkârlık mesleğini aile Zonguldak Halkevi, bu tarihî haki vujacaktır. Bu da elektriktir. Te»Uatı müstahsil bir hale getirilmişlerdir. mazdı ve bir araba içinde öteye beriye giderdi. Acıdığım icin en güzel şarkılan memek şartile hiçbir kadın çirkin değil saadetile birlestirmek kabil mi? Hele ço kati 1932 senesinde meydana çıkarmış, taahhüd eden şirket faaliyete geçmiş ve İki nümune köyü ile büyük aygır demı kendisini eğlendirmek gavesile ona dir. Güzelleşmenin yolunu bulmak ta li'k çocuk sahibi olmak büsbütün müşkül.. Uzun Mehmed icin Zonçuldakta bir a motörü, sair bütün malzemeyi getirtmiş posu da Diyarbekirin kayde değer var soylerdim. Bir gün gene böyle ben ta ıldukça kolaydır. Sinema makinesile ilk Fakat bu yolda da k^ndimi tatmin etme bide dikilmiş ve Uzun Mehmedin akra tir. Motörü, yüz metro yüksekten düşen. lıklan arasmda bulunmaktadır. ganni ederken adamcağızm gözleri ka ilmim çekildiği zaman bunu pek mü nin çaresini buldum. Evlâdlık bir kız a balan bulunarak kendilerine yardım e şelâle çevirecektir. Santral, transforma Şimendiferin Diyarbekire varması şehdilmiştir. palı olan başı birdenbire yastığın üzerine kemmel idrak ettim. Meğerse makiyaj, tör ve kanal gibi bütün inşaat kâmilen rin haride muvasala yollan üstündeki ikBir gün kalkıo Öksüzler Yurduna gîdüştü. Annem onun yorulduğunu zanne ziya ve irade insanı pekâlâ güzelleştire Zonguldak kömür havzası, ilk ma bitmiştir. İki üç ay sonra Diyarbekir ev bsadî durumunu da değiştirmiştir. Sivebiliyormuş. Küçüklüğümde pek fazla gü deceŞim. Oradaki yavrulardan birini sederek: den bulunduğundan cumhuriyet idaresi ihtiyaclarından başka sınaî kalkınmaya rek Diyarbekir Siirt ve ilerisi yolunun zelliğimi methedenlere rasgelmedim. Fa ceceğim. Lâkin zannetmeyin ki en tfüze Canım herkesi taciz etmesene! ne kadar muhtelif safhalar geçirmiş. fa da yarıyacak kadar kuvvetli bir elektriğe bütün sene imtidadınca gidiş ve gelişe müDedi. Bunu işiten ihtiyar gözlerini aç at kendi kendime, bir artist olduğumu, lini. en neselisini seçeceğim. Hayır.. kat tekâmül yoluna girememişti. Hav kavuşmuş bulunacaktır. Bunun için şim said bir şekle sokmağı ve bu surefle Digüzel bir sese malik bulunduğumu düşü Biâkis saarl'te susamış, hayatta kendisile b: zanm hakikî varlıŞa ulaşması cumhuriyet meşgul olacak birini arıyan bedbaht bir diye kadar iki yüz elli bin lira sarfedil yarbekir trenile münasebetini daimî su Yavrucağız, diye cevab verdi, beni nerek müteselli oldum. idaresınden sonra başlamış ve bugün çok rette muhafaza etmeğe lüzum görülınüş miştir. Bir akşam, bir hayır cemiyeti menfaa kız alacağım. Onun da belki saçlan kırtaciz etmek şöyle dursun, bilâkis gönlüönemli bir mevki almıştır. ve işe başlanmıştır. Çermik ilçebaylığı da Şehir içindeki ana caddeler de yeni halkın Ergani şimendifer durağile müname ferahlık veriyor, bugün ben onu na tine şarkı söyliyecektim. Çok neşeliydım. mızı ve yüzü çilli olacak.. O zaman daZonguldaklılar bugün Uzun Mehmeima kendi çocukluğumu, o kırmızı saçlı, sıl bütün kalbimle dinliyorsam, yann hiç Oldukça şık giyinmiştim. Yalnız kızı] din hatırasını yadecekler ve kömür bay den tanzim edilmekte ve bunlarm parke sebetini temin için Çermik Osmaniye yüzü çilli çirkin kızı hatırlıyacağım!» şüphesiz bu şekilde binlerce adam din saçlarımı her zamanki gibi o gece de hiç le döşenmesi hususunda metodik bi r plân yolunu tamamlamağa çalışmaktadır. Marramı yapacaklardır. hoş bulmuyordum. Lâkin bir aralık gene JANNETTE MAC DONALD liyecek! takib olunmaktadır. Bu plân sayesinde din Diyarbekir şosesinin de ikmaîine Zavallı Natick Amca, senin bu sö ana caddeler birkaç ay sonra tamamen çalışılmaktadır. Bu yolun Diyarbekir zünü müşkül zamanlanmda hatırladım. parke taşlarile döşenmiş bulunacaklardır. içinden geçen kısmı bitmiş ve Cumhuri Bu lâkırdının verdiği tesvikledir ki anAtatürkün Diyarbekirde kaldığı sa yet Bayramında halka açılmıştır. (Baş tarafı birinci tahifede) cak su andaki mevkiimi kazanabildim. talyan Habeş muhasamatının bu görüşGitgide şöhretim bütün şehre yayıldı. melerde mevzuu bahsedılmediği ilâve eArasıra kilisede ve resmî törenlerde de dilmektedir. şarkı söylememi istiyenler oldu. Buna Londra 7 (A.A.) Gazetelerin Romukabil bes on dolar da kazanıyordum. J nadan aldıklan haberlere göre, M. MuAnnem de o paralan götürüp dans ve şan lolini ile Ingiliz büyük elçisi arasındaki hocalanma veriyordu. salı günkü konuşmalardan sonra durum Lâkin, malum ya, bazı insanlar başda salâh başgöstermiştir. kalannın islerile meşgul olmayı kendile rine önemli bir ödev bilirler. Şan hocalaRöyter ajansının verdiği bir haber, rımdan bir kadın benim para mukabilinnikbinlikte biraz daha ileri gitmekte ve de şarkı söylememe hiddetlendi. Anne îtalyan siyasal çevenlerince, Habeş işimi, çocuklar cemiyetine şikâvet et ne bir hal sureti bulunursa bunun için ti. Bir gün evimize evlenememiş ihtiHabeş împaratorunun fikrinin de sorulyar kızlar ve sakallı adamlardan mü ması icab ettiğinin kabul edilmekte ülduğu söylenmektedir ki bu, iki göriiş ara rekkeb bir heyet geldi. Annem ağlıyor, sında bir yakınlaşma demektir. Her halde heyet te bir taraftan beni sorguya çeki hissiyat, yakında Akdenizden mütead yordu. Gayet sıkı bir imtihan geçirdım. did Ingiliz harb gemilerinin çekilınesinin Heyet yasıma göre benim akılsız ve isyakın olduğu merkezindedir. tidadsız bir kız olmadığımı gördü. Yal Diyarbekirin amumi görünüşü mz sırası gelmişken itiraf edeyim ki, herFransız gazetelerinin nesriyatı şeye eren aklım bir türlü Matematik Paris 7 Figaro dıyor ki: kavrıyamamıştı, hâlâ da kavnyamadı.. «Bundan 10 gün evvel, M. Musolini, Neyse, alınan paranın gene bana sarTrablustan bir tümen geriye çekeceğini folunduŞu anlaşılmca heyet sesini çıkarl haber vermişti. Harkes te bu ilk uzlasma madı. Fakat o san hocasına hâlâ kinim ve yumuşama hareketinden sevinç duy Almanlarm en büyük facia artisti Ingiliz îtalyan gerginliği «Floransah kemancı» ile işe başlıyan Elizabeth, Alman ve Ingiliz stüdyolarınm parlak bir yıldızı oldu Köprüde bir hâdise ve bir yardım muştu. Lâkin, bu tümen acaba geriye mi çağınldı, yoksa Mısır hududundan Tunus hududuna mı kaldınldı? Bu hu Elîsabeth Bergner son filminde Pola Negri nisanlandı Alman sahnesinin en büyük facia ar servatuarda okuduktan sonra ilk defa Is susta izahat almak mümkün değildir Londra 7 (A A.) Tanınmış sinema tisti, Alman ve Ingiliz filimlerinin en viçrede Zurich tiyatrosunda «Hamlet» Temenni olunur ki, son Musolini Druartistlermden Pola Neşri şimdiki hal kuvvetli yıldızı Elisabeth Begneri eski '>ki «Ofelya» rolüne cıktı. Gitgide ileri mmond görüşmelerinden sonra bu alanda de ismini bildirmek istemiyen Avam yeni ilerlemeler kaydolunsun ve 1 rab Kamarası azasından birile nisanlan sinema meraklıları «Floransah Keman liyerek büyük rejisör Maks Reinhardtla mıştır. Düğün 31 birincikânunda yapı cı» ile çok iyi hatırlarlar. Bu sessiz kor temasa geldi ve sade Berlinin değil, bü lustaki îtalyan kuvvetleri az çok nor delâda muhitimizle ilk temasa gelen kü tün Almanyanın en büyük facia artisti mal bir hadde ermiş olacağından Akdelacaktır. niz durumu ve binnetice Ingiliz Italya Pola Negri aslen Polonvalıdır. En çük c kızın bir gün gelip bugünkü yerine oldu. vük "IeceSi daha o zamandan pek belliykidemli sinema artistlerinden biridir. E'isabethin sinemaya intisabı yukarı münasebatı artık kat'î surette düzelmi: Hemen hemen 20 seneye yakın bir müd di. Elisabethin bilhassa muktedir Alman da da söylediğimiz veçhile sessiz korde olsun.» dettir ekranda görünmektedir. Gencli rejisörlerinden Paul Czinnerle evlenmesi lâlar zamanmda başlar. O zamandan iğinde Rudolf Valantino ile sevismiş. bizim burada Gaby Morlayla fransızca tibaren muhtelif Alman kordelâlannda şamıya her ikisi de düşmandırlar. Onun 810 sene evvel de Gürcü Prensi Me kopyalarmı seyrettiğimiz Alman facia oynıyan bu gene kadm 1933 te Insjilte divani ile evlenmiş ve bir müddet sonra filimlerinin hep onun tarafından oynan reye geldi ve < Büyük Katerina» filmin için bahçeli güzel bir evleri vardır. . Elisabeth okumayı çok seven bir kaayrılmıştı. masını temin etmistir: Gene Rus Kızı de bas rolü oynadt. Sahnede de Ibsenin dındır. Bilhassa felsefe, seyahat kitablaPola Negrinin hâlâ eski kudretini Ariane, Melo ve saire.. piyeslerini temsil etmek üzere bir kun nna ve piyeslere bayılır. Fransızca, al muhafaza edip etmediği son çevirdiği Elisabeth Bergner 1900 senesi ağus trat imzaladı. manca, ingilizceyi, italyancayı çok mü<Mazürka> fılmile belli olacaktır. Bu husustaki hüküm ancak o kordelâ gö tosunda Viyanada doğduğuna göre buArtist ve rejisörlerin kurdukları yuva kemmel konuşur. Gazetecilerden pek hoşT)ün öğleüstü Hüsnü adında bir ha cek daha hâlâ sinama seyreder gibi barüldükten sonra verilebilecektir. gün tam otuz beş yaşındadır. Babası bir lardan birçoğunun pek fazla kurulu kal lanmaz. Kendi hakkında reklâm yaptır malm Karaköyde Kadıköy iskelesi ya kıyorsunuz?» diye bağırarak hamalın Marlene Dietrichin «Arzu» su doktordu. Ailesi de içlerinden o zamana mamasına mukabil ElısabetMe Czinner mayı ve diyev vermeği sevmez. nında sar'ası tutmuş ve yere düşerek ba gömleğini çıkarmış ve oksijenlc kalbini Marlene Dietrichin Amerikada çe kadar hiçbir artist çıkmamış bir aileydi. pek iyi geçinmektedırler. Her ikisi de Piyeslerinde daima hüzünlü ve ke yılmıştır. Kalabahk bir halk kütlesi de oğup hamalı iyileştirmiştir. Hamal da tevirmeğe başladığı filmin adı <Arzu> Buna rağmen annesi babası kızlannın birçok hususlarda ayni fikirdedirler. Fa derli rolleri deruhde eden bu Avusturya hamalın etrafına toplanmış ve bakışma şekkür ederek yoluna gitmiştir. Resmi dur. Yakında çekilmesi bitecek ve kor sahneye intisab etmek hevesini hiç te ay raza spor şubeleri arasmda yüzmeyi her lı kadın evinde ve cemiyet içinde çok şen, ğa başlamışlardır. Bu sırada bir Alman miz Alman kadınını hamalın gömleğinî delânın montajma ba§lanacaktır. kırı görmedıler. Elisabeth üç sene kon ikisi de sevmektedirler. Keza, otelde ya neşeli ve konuşkandır. kadını kalabalığı açmış ye «hamal öle açarken alınnnjür. Sinema haberleri