8 Ağustos 1931 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

ıCumhuriyet 8 Ağustos 1931 • Sehîr ve memleket haberleri j Siyasî icmal Almanya Başvekilinin Roma seyahati » ^1» ÂTTILA Muharriri: Marcel Brion Mütercimi: Mustafa Namık Otobüsler Boğaziçi seferleri çok rağbet görüyor Yerli Mallar Sergisi açılıyor Galatasaray'da son ih zarat ta bitmek üzere Bu ayın on birinde Galatasa ray'da açılacak Yerli Mallar sergisi için mektep salonlarında icap eden tertibat devam etmektedir. Bir, iki güne kadar inşaat ikmal edileceği için serginin tertip ve tezyinine başlamlacaktır. Sergi bu sene fevklâde mun tazam olacaktır. Kapıdan girildiği zaman sağ tarafa yüksek bir muzika mahalli yapılacaktır. Bunun arka ve ön tarafında şehrimizde mevcut muhtelif fabrikaların malları tiribünier içinde teşhir edilecektir. Meydamn sol taraf.nda Fort fabrikası tarafmdan güzel bir tribün hazırlanmaktadır. tçeriki salonlara giremiyecek kadar büyük mamulât kâmilen meydanda ihzar edilen mevkilerde teşhir edilecektir. Serginin iç daireleri çok mun tazam surette tertip edilmektedir. Memleketimizde son senelerde çok mühim terakkiler gösteren demir ve bronz karyolalar için hususî bir daire hazırlanmıştır. Burada Avrupa fabrikalarımn, bilhassa İngiliz mamulâtının tamamile ayni olan karyolalar teşhir edilecek ve fiatları da çok ucuz olacaktır. Serginin ipekli, yünlü kısımlarında Istanbul, Bursa fabrikalarımn mamulâtı teşhir edilecektir. Bundan başka bu sene Istanbul'da küşat edilen ve tamamile son sistem makinelerden mürekkep olan bir çorap fabrikasının hususî mamulâtı teşhir olunacaktır. Bozüyük kereste fabrikası da hususî bir daire kiralamıştır. Fabrikanm keresteleri, tazyik olunmuş talaştan yapılmış odunları teşhir olunacaktır. Bundan başka ayna, tarak, ağızlık, mobilye, bakır, karyola ve madenî eşya, karoseri ve saire gibi daha bir çok fabrikaların hususî dairelerde çok metin ve nefis mamulâtı teşhir olunacaktır. Sergi heyeti tertibiyesi geceli gündüzlü çalışmaktadır. Bu sene sergiyi yalnız memleketimizden değil, Balkan hükumetlerin den de bir çok tacirler ve alâka darlar ziyaret edeceklerdir. Yeni mektepler Insaatın bu sene ikmali muhtemeldir Istanbul Maarif idaresi bu sene yeniden 18 mektep daha inşa ettirecektir. Yatı mekteplerinin Vilâyet İdarei hususiyesine devri dolayısile bir aralık bu inşaatın teahhura uğrıyacağı zannedil miş ise de böyle bir vaziyetin hasıl olmıyacağı anlaşılmıştır. Çünkü fstanbul Vilâyetine yalnız iki yatı mektebi devredilecektir. Bu mektebe eski Maarif emaneti mıntakasındaki vilâyetler de yardım edeceklerdir. Istanbul maarifinin vergi tahsilâtında fazlahk ta mevcuttur. Binaenaleyh diğer mektepler bu sene yapılabilecektir. Yalnız Evkaf idaresi, Beyoğlu'nda Galata Mevlevihanesi artasının sahibi olduğunu iddia ederek Başvekâlete müracaat etmiş, Başvekâlet te şimdilik in şaatın tehirini bildirmiştir. I Roma nüfuzünun bir galebesi Kalabalığın bir faydası yok Attilâ yeni ordusunu nasıl teşkil edecek? Hün'lerin mağlup ettikleri kavimler, gelişi güzel harp ediyorlardı. Bu gibi müsademelerde diğer dalgaları defeden dalga galip geliyordu. Ancak bu dalga sur lara, istihkâmlara çarpınca tesirsiz kahyordu. Bu hücum dalgası belki, uzun müddet uğraşmakla, surları istihkâmları sarsabilir; hedmedebilirdi. Fakat bu, zamana bağlı bir işti. Halbuki, Atti lâ'nın vücude getirdiği ordunun sureti teşekkülü, sabra, tereddüde, yavaş yavaş yürümeğe müsait değildi. At ve ok hücum silâ hıdır. Bunlar hedefe isabet et?î*> veya etmesin geri ahnması imkânsızdır. Attilâ, asker değil diplomat: Orlean mağlubiyetinden sonra Attilâ, bir asker gibi değil bir diplomat gibi hareket etti. Hün Kralı öyle hiiküm ve tasavvur ediyor du ki tekrar kuvvet bulmak ve yeni müzakerata girişerek siyasî fmldaklar çevirebilmek için ricat etmek kâfi idi. Fakat Hün ordusu ancak taarruzda, ileri hareketinde. dört nalla baskın yap:nakta çok müessir ve korkunçtur. O nun savleti, taarruz cevheri Meç önünde gevşedi ve Orlean'da da kırıldı. Ricat, bu ordunun vahdet çarhını. cenk zenberegini büsbütün mahvedecektir. Manevî nüfuzun bir galebesi İşte, Roma'nın manevî nüfuz ve satveti bir defa daha ihrazı zafer eylemiş bulunuyordu. Bir Rom". ordusunun muharebe meydanında görünmesi, Attilâ'nın Avrupa'da yegâne hürmet ve takdir ettiği adamın yani Aetius'un da harp meydenında hazır bulunması: Mogol, Silâv ve Cermen'lerden mürekkep yedi yüz bin süvarinin, dağılmasına kâfi gel • miştir. Attilâ, kendi kudret ve ayarında olduğuna kanaat ettiği yegâne hasımla karşı karşıya gelmiş bulunuyor. Bu hasım: Aetius ise Roma'nın hizmetinde bulu nuyor, Roma İmparatorluğunu temsil ediyordu. Hün Kralı pekâlâ biliyordu ki bu Roma İmpa ralığa dökerek cevap vermek isti yor ve sonunda da: «Şaka, filân bertaraf..» Diyor. Şu mel'un ve bettınet rezile ba kımz ki vatana hiyanetini, dolandırıcılığım, namussuzluğunu söyliyorsunuz, alçakhkla pişmiş, utanıp, arlanmadan mahrum suratına tükürüyorsunuz. Bunlar kendisine şaka geliyor! Şirketi Hayriye'nin rekabet için otobüs getirmek kararını vermesi Taksim ile Büyükdere arasında işliyen otobüsler üzerinde ratorluğu sözünün tahtında müsbu sene için bir tesir yapamıyatetir olan vaziyet: Fesadı ahlâk, caktır. Çünkü Şirket gelecek yazfiski fücur, karışıklık ve hercü dan evvel otobüs getiremiyecekmerçten başka bir şey değildir. tir. Taksim Büyükdere otobüs Fakat buna mukabil Attilâ, Alerinin adedi gittikçe artmakta etius'un meziyetlerine vâkıftı. Adır. Her otobüs 14 16 kişi al etius te Cermen milletine has amakta, her yolcu 30 kuruş ücret nut ve uyanık kuvvet kemalile münkeşifti. vermektedir. Büyükdere'ye va purlara nazaran daha kısa bir Attilâ, anlıyordu ki, kendisi bir ceneral olmadığı gibi ne Skot zamanda gidildiği için bilhassa ta, ne Edekon, ne de Berik büyük Beyoğlu halkı bunlara fazla rağorduya kumanda edebilecek ikti bet göstermekte ve arabalar cuma ve pazar günleri gece saat darda değillerdi. Ah! Aetius, bire kadar işlemektedir. Hün'lerin hizmetine girmiş ol saydı!.. Fakat ondan böyle bir Yalnız Şişli Büyükdere as hareket beklenemez. O, Roma'ya falt yolu otobüslerin seyrü seferi sadırktır. Filvaki Aetius, Roma yüzünden daimî bir tamire muhsarayının entrikalarına, alçaklık taç olacaktır. Evvelce bu yolda larına, kin ve hasetlerine çok depek az otomobile tesadüf edilirfa kurban edilmişti. Fakat onun ken şimdi dakikada bir otomo mizacında sadakat o derece kökbil ve otobüs gelip geçmektedir. leşmişti ki gördüğü bütün hakYolun manzarası bilhassa meh sızhklara, zulümlere rağmen gene taplı gecelerde çok cazip oldu efendisine sıtk ile, hulus ile hiz ğundan bir çok kimseler geceleri mete devam ediyordu. Onun nasırf gezmek maksadile Büyük zarında, Roma; bu köhne ve soldere'ye gitmektedirlergun put, adeta mücerret bir varlık gibiydi. Hün askerî kıt'aları Orlean'ı Ada'da elektrik tesisatı karmakarışık bir halde terkederken Attilâ zihnen bir mukayese yapılıyor yapıyordu: Coşkun suyun kuvveAdalar elektriği mes'elesi halle tini sarsılmaz kayaların savletile; dilmek üzeredir. Muhavvile merkezi arabalardan mürekkep müteharolarak istenilen arsalar yüzünden rik Hün kafilelerini; surlarla çevçıkan aon pürüz de halledilmiştir. rilmiş sabit beldelerle; dağınık Elektrik şirketi Ada elektriğine ait Hün sjivarilerini, Roma'lıların bir çok malzeme getirmiştir. Pazarhendesî bir şekilde teşekkül eden tesi günü Belediye elektrik mühen alaylarile mukayese ediyordu. disi Yusuf Ziya Beyle Elektrik Şir Hün hükümdarı şimdi anlıyordu keti mühendisi Niyago Ef. Büyükaki, müteharrik olan bir şey gayrida'ya giderek havaî hatta ait direkmüteharrik olandan, şekilden lerin dikilmesine, muhavvile mer mahrum olan bir şey, şekil ve kezlerinin inşasına başlıyacaklardır. surete malik bulunanından her Bütün tesisat üç ay içinde ikmal ehalde daha dundur, kıymetsizdir. dilecektir. Roma eski bir saraya benzerdi. Öyle bir saray ki, içini kurtlar Belediye memurları sigorta kemirmiş ve duvarları çatlamış edilecek olmakla beraber köşe taşı hâlâ Yeni tekaüt kanunu 930 eylulünyerinde durmaktadır. Bu köşe den sonra alınan ücretli memurlara taşı baki kaldıkça, duvarları istetekaüt hakkı vermemektedir. Be diğiniz kadar döğünüz, sarayı hedim ve tahrip etmiş olmazsınız. lediye Fen müdürünün riyasetinde (Mabadi var) 0k0sü3ir Hîcaz tacirlerinden bazıları Türkiye'de muhtelif Ticaret Odalarına müracaat ederek ticarî münasebet teklifinde bulunmuşlardır. Bunlar memleketimizden tütün, kereste ve arpa almak niyetîndedirler. Hicazlı tacirler Köylu'den alınacak buğday Ziraat Bankası köylüden borcuna mukabil alacağı buğday işinin idareti için bir talimatname hazır lamıştır. Bu talimatnamede fiat Iarm nasıl takdir olunacağı tesbit edilmiştir. Diğer taraftan da banka müdiriyeti köylünün zahiresine mukabil ödünç para tevzi edecek tir. tngiliz Başvekilinin Almanya Başvekiiini (Chequers) e davet etmesi üzerine büyük devletlerin Başvekîl ve Hariciye Nazırları arasında başIıyan ve Alman malî buhranı üze rine bir kat daha sıklaşan mülâkatlar hâlâ devam ediyor. Bugünlerde Almanya Başvekili ile Hariciye Nazın Roma'yı ziyaret ediyorlar. Mumaileyhima Italya'mn mukadderatım idare eden ve (Faşizm) in müessisi Başvekil M. Musolini ile görüşe • ceklerdir. Bu mülâkatta Chequers, Paris, Londra ve Berlin mülâkatlarında görüşüldüğü gibi her şeyden evvel Alman buhranı ve bu devletin malî vaziyeti mevzuu bahsolacaktır. AImanya'nın bir daha bu gibi buh • ranlara uğramaması ve malî vazi yetinin ve itibarının istikrar bulması tamirat mes'elesinin Young plânı tadil edilerek yeniden halledilme sine muhtaç olduğundan tabiatile bu mes'ele dahi Roma'da cereyan edecek mükâlemelerde en mühim bir mevzu teşkil edecektir. ttalya ricalinin her iki mes'elede mümkün mertebe Almanya'ya mü zaheret vadedecekleri şüphesizdir. Harpten sonra Almanya'ya ilk defa samimî dostluk elini uzatan devlet İtalya olmuştu. Faşizm teessüs et tikten sonra bu münasebat bir kat daha takviye edilmişti. Tamirata ait son La Hey konferanslarında Almanya'ya en ziyade müzaheret e den devlet gene ttalya olmuştu. Roma'da mevzuu bahsedilecek en mühim mes'elelerden biri de terki teslihattır. ttalya ötedenberi bu mes'elede Almanya'nın noktai na zarına zahirdir. İtalya, Avrupa'da kat'î istikrar istediğinden galip ve mağlup farklarının ortadan kaldı rılmasını ve Almanya'ya teslihat mes' elesinde dahi diğer devletlere mü savi bir mevki verilmesini zarurî görmektedir. Avrupa'da askerî ve bahrî müvazenenin tesisi zarureti dahi Almanya'ya lâyık olduğu mevki verilmesini icap ediyor. Zaten Ver say muahedesi aktolunurken diğer devJetlerin dahi Almanya gibi es lehası tahdit edileceği galip devletler namma M. Klemanso tarafmdan Alman murahhaslarına karşı deruhte olunmuştu. tşte İtalya bu vadi kendisinin noktai nazarına esas ittihaz etmiştir. Binaenaleyh teslihat mes'elesin de dahi Alman ve İtalyan ricali arasındaki fikir ihMlâfı yoktur. Fa kat bu iki devletin arasında siyasî yeni bir mes'ele hayli soğukluk peyda etmiştir. Almanya Avusturya gümrük birliği tasavvuru Fransa'yı ne ka dar endişe ve asabiyete uğratmış ise ttalya'yı dahi o nisbette müte essir etmiştir. Cemiyeti Akvam meclisinde bu mes'ele etrafında cere yan eden münakaşalarda İtalyan ve Fransız murahhasları bir cephede yürüdükleri gibi şimdi de beynel milel Divanı Adalette dahi birlikte hareket ediyorlar. İşte Roma'da en ziyade bu mes'ele üzerinde görüşülecektir. İtalya ile Almanya ara sındaki münasebatın atisi mezkur mes'elenin Roma mülâkatında ala cağı şekle tâbi bulunuyor. MUHARREM FEYZl Kavun ihraç ediyoruz Evvelki gün ilk defa olarak şehrimizden Viyana'ya kavun sevkedîlmiştir. Triyeste tarikile giden bu kavunlar hariçte rağbet gördüğü takdirde mühim miktarda ihracat yapılacaktır. • "~ Ayrıca bir Alman müessesesi, şehrimîzde bazı tacirlere müracaat ederek erik ve elma talep etmiştir. izmir'de gazeteleri tetkik İzmir'de gazeteleri tetkik için adliyede bir kalem teşkil edilecektir. de bulunuyormuş. Böyle bir teklif, memleketin idrakile eğlenmektir. Zira Türk yurdunda düelîo memnudur, memnu olan bir şeyi ileri süre • rek kabadayıhğa yeltenmek, olsa olsa, halka karşı aldatıcı bir nüma yiş yapmaktır. Bu hareketin türkçede adı: Edepsizliktir. toplanan bîr komisyon bu gibi me murların 65 yaşından sonra mağdur olmamaiarı için her ay maaşlarından kesilecek bir paranın bir sigorta şirketine yatırılması şeklini tasavvur etmektedir. Manisa'da bir hırsızlık Manisa jandarma kumandanı binbaşı Ziya Beyin evine sabaha karşı bir hırsız girmiş ve 400 liralık mü cevherat aşırmıştır. Darüssafaka Dün yapılan içtimada bütçe kabul edildi izmir'de 28 yolcuyu soyanlar Geçenlerde îzmir'de Torbah'dan gelen ve içinde 28 yolcu bulunan otübiisti durdurarak yolcuları iple bağlamak suretile soyan haydutlar dan üçü yakalanmıştır. Bunlar Ka saba'lı deveci Mustafa ile kardeşi Hüseyin ve asker firarisi Ahmet'tir. Edebî eserler borsası Sonra düellonun usulü vardır, kal Güzel San'atlar Birliği edebiyat desi vardır. Uşağını tahkir eden, şubesi bu ay sonunda tekrar faali hatta tokathyan efendiye o uşak tayete geçecektir. Birliğin verdiği bir raf ından düelîo teklif edilemez. VaYalnız gazetesini değil; kendisini karara göre bu seneden itibaren Cemiyeti Tedrisiyei İslâmiye zifesini sui istimal ettiği için âmi . de satılığa ve pazara cıkarmış olan haftada bir defa toplamlarak; edebî dün fevkalâde bir içtima aktet rinden hakaret gören mücrim me soysuzun yanında çalışmak betbahteseri olduğunu iddia edenlerin asarı miştir. mur, düelîo teklifine kalkışmaz. lığına uğramış olanlardan da bize heyeti umumiyede tetkik edilecektir. Nizamnamesi mucîbince sene Vatanî ve ahlâkî cürümlerle tıpkı bilvasıta müracaatler ve şikâyetler Cereyan edecek münakaşalardan Arif Oruç gibi hapisanelere girip lik kongresini nisanın ilk cumavaki olmaktadır. sonra o eserin edebî olup olmadığı çıkanlar, ne çeşit hakarete uğrarlarsında aktetmesi icap eden cemiyet Serserinin, kendi avuçiçi kadar ilân edilecektir. sa uğrasınlar, kimseye düello tek muhitinde de nasıl karşılandığını bu içtimaı görülen lüzum üzerine lifine cür'et edemezler. Ederlerse gösteren bu müracaatlerde, biçaremayısın on beşinci cuma gününe ikinci bir hakarete daha uğrıyarak ler mütemadiyen dolandırıldıkla tehir etmişti. Fakat 15 mayıs içtikoğulurlar. Düello, namus ve haysiZiraat Odalarının tekemmülü için rından bahsetmektedirler. maında da Darüşşafaka'nın yalyet itibarile ayni seviyede bulunanyeni bir kanun lâyihası hazırlan Babıali'nin bir köşesine sinmiş onız, iki aylık bütçesi kabul edilelar arasında vukua gelebilir. lan bu fesat ve dolandırıcılık tuza maktadır. Buna göre ziraat oda bilmiştir. Bu itibarla heyeti idağının içinde bile, dolandırıcının ne Biraz okumuş olanlarca malum ları şahsiyeti hükmiyeyi ve kazaî kadar menfur olduğunu anlatmak renin bilâhare aktine karar verve yalnız Arif Oruç serserisine meç salâhiyeti haiz olacaklar, mahallî için, yediği dayaktan memnun olanhul olan bu hakikate nazaran onun diği fevkalâde bir içtima dün Daziraat işleri üzerinde icabında hu ların başında kendi adamlarının buYunus Nadi Beye değil, hiç bir Türk rüşşafaka'da yapılmıştır. susî hükümler verebileceklerdir. Iunduğunu zikretmek kâfidir. vatandaşına düello teklif etmesine İçtimaa Istanbul meb'usu ve garp adetince de cevaz yoktur. NaBize müracaat ederek dertlerini hangi memleket, onun gibi bir ah cemiyetin heyeti idare reisi Halil muslu adamların namussuz adamlardökenler, mahut paçavrada yalnız lâksızı içine alır?.. Ha, affedersiniz, Bey riyaset etmiş, Hilâliahmer la düello etmesine; daha doğrusu, yazılara serlevha atan muharririn birdenbire hatırıma gelmedi. Habis hapisane kaçkını müseccel ahlâk Reisi AH Paşa ve Darülfünun mübu dolandırıcıdan beş on para ala palavracı o sözü söylerken efendisisızların, vatan hainlerinin yüksek bildiğini, ve bu parayı da peşin alderrislerinden Tahsin, sabık Manin yanına gitmeği düşünmüştür, haysiyetli insanlara, vatanperver madan, işe elini sürmediğini söyleliye Müsteşarı tbrahim B. lerle değil mi?.. Fakat bence, Çerkes Etleıe düello teklif etmelerine medenî mektedirler. hem'in de yanına gidemez, çünkü es cemiyetin diğer azaları hazır bu* memleketler mesağ verseydi bütün lunmuşlardır. ki çamlar çoktan devrildi, Ethem'in milletlerin içtimaî şirazesi darma Düelîo teklifine gelince, bunun en de yeri mezbelelik oldu. O halde?.. İçtimada heyeti idare raporu ile dağın olurdu. Böyle bir hak, hiç bir iyi cevabını, ihtiyat zabiti bir genç Evet, o halde o da bir palavra. Namemlekette şümullendirilmemiştir. cemiyetin ve Darüşşafaka'nın bütkariimiz veriyor. Ankara'dan gazeHele, Arif Oruç gibilere kat'iyyen temize gönderilen bu mektubu ay • mussuz ağızlara yakışan bir palavra, çeleri ckunarak kabul edilmiştir. nen dercediyoruz: verilmemiştir. Filhakika o ayardaki namusluların gönlünü bulandıran bîr sefillerin birbirile dalaştıkları, bo av'ave!.. ğazlaştıkları vakidir. Fakat onların İşte düello teklifinin gençler ara <Bir arkadaş, başka bir arkadaşmübarezelerine, mücadelelerine dü • sında uyandırdığı intiba. Ben böyle tan naklen bana haber verdi: Vakello denmez, zabıta vak'ası denir ve düşündüm, böyle hükmettim, emitile hapse tıkılmasında ve sürgüne alâkadarları deliğe tıkılır. nim ki iyi düşünen her genç benim gönderilmesinde kendisini muhafaza Gayrimübadillere verilecek bonoArif Oruc'un teklifi işte bu kadar fikrimdedir! Baki: Hürmetlerimdir altında bulundurmak alâkasile huların tevziine önümüzdeki hafta içinmanasızdır ve iğrençtir. Ya onun, yunu, yani ne ma! olduğunu pek iyî efendim.» de başlanacaktır. Tevziat miktarı Türkiye'de düello memnu ise Avru • bildiğim Arif Oruç, düelîo teklifinSüvari ihtiyat zabitlerinden A. Z. pa'ya gidelim, demesi?... Acaba , yüzde yirmi ile yirmi beş arasındadır. Fareler mahsulâtı mahvettiler Keşan ve Gelibolu havalisinde zuhur eden tarla fareleri mahsulâtı kâmilen denilecek derecede hasara uğrattığından bu sene çiftçiler yi yeceklerini bile zor çıkaracaklardır. Ziraat Odaları kanunu İbrahim Tali B. in Ağrı'da yaptığı tetkikat Iğdır'dan haber verildiğine göre birinci umum müfettiş İbrahim Tali B. refakatindeki zevatla beraber, Kars tarikile Iğdır'a gelmiş, ertesi sabah askerî rüesa ile Ağrıdağ'a çıkarak geçen sene eşkiyadan temiz lenen yerlerde tetkikat yapmıştır. Tali B. hudut karakollarını dolaşıp zabitan ve efratla temas etmiş, ak şama gene Iğdır'a dönerek ertesi gün Beyazıd'a gitmiştir. Beşiktaş yangınmı çıkaran hizmetçi kız i Tifo salgım Son günlerde Kurtuluş semtinde tifo hastalığı artmıştır. Bu civar halkının kullandığı Karlı su denilen suyun bulaşık olması hastalığı tezyit etmektedir. Bu semtteki tifo vak'a • larının ölüm nîsbeti fazladır. Şişli, Nişantaşı cihetlerinde ve şehrin di ğer semtlerinde de tifo vak'alarına tesadüf edilmektedir. Tifonun müstevli bir şekil almamaıı için halkın yiyecek ve içeceklerine azamî şe • kilde dikkat etmesi tavsiye olunmaktadır. Bir kariimiz ne diyor? Hizmetçi Cavidan Bono tevziatı başiıyor Beşiktaş yangını etrafındaki zabıta takikatınm yarm tekemmül ederek evrakın Müddeiumumiliğe verilmesi muhtemeldir. Beyoğlu Zükur hastanesînde bulunan yaralı itfaiye efradının vaziyetleri salâha doğru gitmek tedir.