7 Ocak 1967 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

XIV İsmail Rüştü Aksal gerçek güçlüğe en doğru teşhisi koyuyor ve iki Paşayı yerleştirebilmek için paçaları sıvıyor — Türkeş ve in Gürsele ve İsmet Paşaya bulduğu iki makamla bunların tep- Gürsel Karşıyakadaki etine dönmek ihtirasından Çankayada kalmak ateşine nasıl gel- — Aksal nezdinde ban M.B.K.'cıların ilk sondajları başlıyor ve Genel Sekreter Genel Başlanı haberdar ediyor — Âfet Hanımın evindeki tarih! görüşmede vaad edilenler ve edil- meyenler Bilmiyorum, Cemal Gürselin İsmet Paşaya tele- fon ederek "Emirleriniz peygamber buyru- gudur" dediği sabah mıydı, yoksa ihtilâlin başı- nın hemen bütün basın toplantılarında "sine-i millete dönmek" niyetini açıkladığı sıralarda mıydı. Her halde, her şeyin çok kimseye gayet kolay, rahat ve emin göründüğü o 1960 Yazının ilk günlerindeydi. CH.P.'nin Genel Sekreteri İsmail Rüştü Aksal düşünceli, endişeli ve tedir- gindi. Menderesin, üzerinde yürüdüğü yolun memleketi askeri ihtilâle götüreceğinden hiç bir zaman şüphe etmemişti ama, bu gelip pat- lak verdiğinde Aksal ziyadesiyle sevinenlerden değildi. Sivil demokratik rejime geçmenin o ka- ar kolay olamayacağı düşüncesindeydi. İsmet Paşanın da bu düşünceyi paylaştığım anlatmış- tım. Fakat C.H.P. Genel Başkanına bütün ha- yatı boyunca o inanılmaz canlılığını vermiş olan yenme azmi, başarıdan şüphe etmeme inancı Ge- nel Sekreterin tabiatları arasında bulunmadı- ğından Aksal işin nasıl koparılacağı hususunda rahat değildi. Bir gün, kendisinin Mebusevlerin- deki evinin bakımlı bahçesinde bana şöyle de- diğini hatırlarım: "— Şimdi mesele, iki Paşaya yer bulma meselesidir..' Bu, sadece bir ileriyi görme değil, aynı za- manda, “henüz öyle görünmeyen bir durumun en doğru tahliliydi de.. Durum öyle görünmüyor- du, zira o sıralarda İhtilâlin ve onun başının söylediği türkü üç ay içinde seçim yapıp iktida- rı, bu seçimin galibine bırakmaktı. Üç ay için- deki bir seçimden kimin galip çıkacağı ise he- men kimsenin meçhulü değildi. C.H.P. o günler, iktidardaki bir D.P. ile bile, eşit şartlar altında geçecek bir serbest seçim yarışını rahatlıkla kazanacak güçteydi ve zaten Menderesin önce bir Tahkikat Komisyonu kurup rakibinin kolu nu, kanadını kırmak plânı da bu ortamın sonu- cuydu. Aksal, hadiselerin böyle gelişmeyeceğini görenlerin başında gelir. Gürselin, kaderin bir neticesi getirildiği yerden ayrılmayı istemeyece- ğini ilk günden söylemiştir ve ona bir yer bulun madan asker! ihtilâlin sivil m Tejime kolay kolay geçemeyeceğini h ep ileri sürmüş- tür. Nitekim, M.B.K. devrinin "dananın kuyru- gu" mesabesindeki olayı, 14'lerin, yani askeri idareyi, sürdürme taraflılarının tasfiyesi hare- keti Gürselin Cumhurbaşkanlığı konusunda C.H.P. tarafından teminat verilmesinden sonra yürütülmüştür. İhtimal ki o günler bu tasfiye edilenler, Gürseli başlarında tutarak rakiplerim Komiteden atmanın plânlarını yaparlarken İhti- lâlin başının sivil demokratik rejimin taraftarı en böyle bir teminat aldığından haber- dar bile değillerdi. Komitedeki "öteki grup"un temsilcileriyle İsmet Paşanın temsilcileri ara- sındaki temaslar bu kadar gizli ve bu kadar ba- şarılı yürütülebilmiştir. Eğer D.P. İktidarı bir seçime gitseydi ve demokratik rejim sekteye uğramayıp iktidar normal yoldan el değiştirseydi, iktidara C.H.P.- nin gelmesi halinde İsmail Rüştü Aksal Başba- kan olacaktı. İsmet Paşanın niyeti bir süre Cum- hurbaşkanlığı görevini almak, bir intikal dev- rinde meşhur 12 Temmuz Beyannamesi günle- rindeki rolünü tekrarlamak, yani iki büyük par- ti arasında bir medeni münasebet usulü sağla- mak, sonra da, idealini gerçekleştirmiş olmanın huzurunu kendi köşesinde yaşamaktı. İhtilâlci- ler hemen bir seçim yapsalardı ve bunu C.H.P. kazansaydı, gene aynı şey olacaktı. Belki o za- man, Orduyu tekrar kışlasına sokmak zarureti ismet Paşayı daha uzun bir süre faal politika- nın içinde tutacaktı. Fakat Hükümeti her halde Aksal yürütecek, İsmet Paşa memleketin bü- tün sağlam kuvvetleri Üzerindeki otoritesi son derece büyük, hakemlik görevini yapabilmek için kâfi prestije sahip bir Cumhurbaşkanı ola- rak duruma nezaret edecekti. Her halde, .P. kampının plânlarında Cemal Gürsel için düşü- nülmüş bir rol yoktu. Gürsel, başına getirildiği İhtilâli şan ve şerefle kapatırsa milletinin en iç- ten minnet duygularına hak kazanacak, ebedi- yen şükranla anılacaktı. Orgeneral o sıralarda hep, bunun kendisi için en ulu mükâfat olaca- ğını söylüyor, belki de bunu samimiyetle düşü- nüyordu. Ama sonradan anlaşılacaktır ki İs- mail Rüştü Aksal Gürseli, Gürselin kendi kendi- sini tanıdığından daha iyi tanımaktadır. Gürselin Karşıyakadaki evine çekilmek ni- yetinden Çankayada kalmak arzusuna adım adım nasıl geldiğini elbette ki bilmiyorum. Ama 105