4 Haziran 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 16

YURTTA OLUP BİTENLER Hikâye-i yabancı sermaye Fin firması artık, yabancı sermaye iznini alırken yaptığı taahhütle- rin takip edilmiyeceğini kesin ola- rak anlamış ve türk piyasasına in- hisarını, en az külfete girerek, kur- ma yoluna tamamen girmiştir. Ku- rulan tesis, vaadedilenin beşte biri olduğu halde, bunun dahi parası dı- şarıdan getirilmemiş, firma, 17 milk von lirayı aşan yerli sermayeyi kul- lanmayı becermiştir. ALD, bu firma- nn çalışmaları üzerine koruyucu kanatlarını germiş ve Cooley fonun- dan 7.4 milyon lira kredi vermeyi vaadetmiştir. Firma bu arada, mo- nopolünü tam olarak tesis etmek için sön engeli de-yıkmış ve çelik - alüminyum nâkil ithalâtınmn kota- lardan çıkarılmasını sağlamıştır. E- tibankımn önümüzdeki dört yılda çe- lik: » atüminyum vâkil ihtiyacı 25 bin tondur. Bu; büyük bir sipariştir. Fin (irması ise bu siparişi ele geçir- mek için tezgâhını artık kurmuş. bu lanmaktadır. Tahsin Yalabıkın yönetiminde bulunan Etibank, ilk 700 tonluk alü- minyum - çelik nâkil siparişi için bu sıralarda firmadan teklif . istemiş, mukayese için dış memleket fiyat- ların da sormuştur. . Fin firması, beher tön kablo için 11 bin 500 lira talep etmiştir. Dış teklifler ise ton başina 460490 dolar civarındadır. Ep iyimser hesaplarla bile fin fir- e bu teklifi fâhiş fiyattır ve pa fiyatlarının çok üzerindedir. Nakiller, dışarıdan tonu 480 dolara alınsa ve buna vüzde 90 gümrük -ki bu sümrüğün büvük kısmı yine ver- gi olarak Hazineve girmektedir. ek- lense dahi, Etibanka S0 liraya mial olacaktır. * Halbuki fin firması ma- mülünü daha da ucuza satabilecek imkânlara sahiptir. Çünkü o, sade Disketek Klüp Yeşilköy Yakında Açılıyor (AKİS — 169) Tahsin Yalabık Bir yaraya daha neşter ce hammadde getirmekte ve hanr maddeye yüzde 55 gümrük ödemek- tedir. Oysa, Etibanka 8300 liraya mal olan avrupa mamüllerinin bu maliyetine yüzde 90 oranında güm- rük binmektedir! o Görüldüğü gibi, fin firması, Türkiyede yarattığı 'dü- zene güvenerek, tam bir monopol gibi davranmakta ve “nasıl olsa türkler benim malıma mahküm” zihniyetini gütmektedir. Bu durum, Etibankla fin firma sı arasında anlaşmazlık yaratmıştır. Etibank, fiyatinı indirmemekte 1s- rar eden firmaya, “kabloyu dışarı- dan alacağını bildirmiştir. Bunun ü- zerine firma, Etibank üzerinde 'bas kı kurma yoluna girmiştir. Bu saf- hada, bir baskı unsuru olarak sah- nede ilk beliren, ATD olmuştur. AID, Etibanka fin firmasının teklifini ha önce kararlaştırılan - kredi, fin firmasının . siparişi alması : şartına -fiilen- bağlanmıştır.. Kendi memle- ketinde tröstleri kanunla yasakla mış olan Amerikan Hükümetinin, Türkiyede nasıl, tröstsever hale gel- diğini görmek ilgi çekicidir! Nihayet Mehmet Turgut bizzat arzı endam etmiştir. Kara tahta önünde Genel Müdür Aşağı « yukarı altı ay bu baskılara dayanan Tahsin Yalabık, Bakan Turgutun ortaya çıkmasıyla, önce, AKIS işlerin düzeldiğini sanmıştır. Aracı rolü oynayan Mehmet Turgut bir toplantı — tertiplemiş ve Yalâbıkla firma temsilcilerini karşıkarşıya ge- tirmiştir. Bu toplantıda âdeta Yüala- bık imtihan edilmiştir. Hattâ Eti- bank Genel Müdürü, bir ara, odada bulunan”kara tahtanın önüne gide- rek izahat vermek zorunda kalmış- tır. Bakan, bu toplantıda yabancı firmaya sempati göstermiştir. Bi ara Tahsin Yalabık, firmanın fâhiş fiyatını yine firmanın kendi -aslında yine fâhiş olan- maliyet rakamları ile ispat ederek: — Sizin kendi verdiğiniz mâli- vet takarlar bile ton başına 1000 dolarlık bir teklif YA Pei gösteriyor” demiştir Aslında firma, değil 1000 dolar, dış firmaların teklifi olan 8300 lira- nın bile çok altına inecek avantajla- ra sahiptir. Bir kere, avrupa firmü- larmna göre daha ucuz işçi çalıştır- makta, ikincisi, yarıya yakın düşük gümrük ödemektedir. Yalabık bu 1000 rakamını, kabul etmek için de gil, firmanın yanlışını firmanın ken- di rakamları ile ispat etmek için vermiştir. Ama Mehmet Turğut der- hal bu rakamın üzerine hamle et- miş ve bunun. kabulü için bütün ağırlığını koymuştur. İşin mücade- lesi.devam ederken Yalabık görevin. den alinmış ve yazının başında bah- sedildiği şekilde, Etibankın, siparişi fin firmasına yapması o sağlanmış- tır Böylece Etibank -aslında Türki- ye», mücadeleyi kaybetmiş olmakta- dır, Firma, monopolünü kurduğu gi- bi, siparişi de yaptırmış ve yolu iyi ce açmıştır. Etibankın dört yıllık ih OKUYOR 8) 4 Haziran 1966