16 Nisan 1966 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 24

TİYATRO Ankara 27 Mart 1966 Beşinci Dünya Tiyatro Gü- nünde, UNESCO -Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu- Genel Direk- törü Rene Maheu, Milletlera- rası Tiyatro Enstitüsünün is- teği üzerine, bütün dünya ti- yatrolarında 27 Mart 1966 ak- şamı okunmak ve radyolarda yayılmak, sanat ve tiyatro ile ilgili gazete ve dergilerde ya- yınlanmak üzere, aşağıdaki "bildiri"yi göndermiştir. Herhangi bir yer bu sahne: onun üzerinde her şey anlam yüklenir. Çünkü hiç bir şey gerçek değildir; her şey olabilir de, olmıyabilir de. Çünkü hiç biri gerçeğe uymaz, ama hepsi de inanılmaz güzellikte ger- çeklerle doludur. Her yer, burası. Her zaman, bu akşam. Bütün dün- ya ve onunla birlikte dünün, yarı- nın, bugünün, hiç bir zamanın olmı- yan tarih, bedelsiz fantezinin key- fine bağışlanmıştır. Sende vi rüyayı selâmlıyo- rum, Tiyatro Mucize, serap: büyüye tutulmuş gözler, esir olmuş kulak. Hayal mey- kendini, aracıya yer kalmadan, doğ- ruca duyurur. Iragedyanın ürküntü- sü, dramın allak bullak edişi; işle- yen hayal, inancı doğurur. Pek yan- lış yere "temsil" diyorlar sana. Sen ortaklaşansın. Böyle değilsen, yok- sun!.. Bize insanın eylem, eylemin inan- mak olduğunu hatırlattığın için varol, Tiyatro! Tiyatro! Senin sahneye çıkışın, insanlar arasındaki kardeşliğin sa- lona yerleşmesidir. Bir de dil var, hem de vazgeçil- miyecek kadar gerekli. Dil, yâni dü- şünce. En derin sırlarımızı hep bir- likte, uluorta seyredebilmemiz i- çin en anlamlı yüzleri, sesleri yaka- lıyan sözler! Yaşıyan varlıkları canlandıran; onları uğraşmalar, di- dinmeler, baştan çıkmalar, bin de- reden su getirmeler, tuzaklar yo- luyla sevdanın, ölümün, küçüklü- gün, büyüklüğün ve yüce, acıklı, gü- lünç başarılar veya başarısızlıkların önüne götüren yaratılmış kelime- ler! Aklımı saran çağrışımlarınız bana, gördüklerimden ötesini gös- teriyor. Sizin varlığınızla inandığı- mı düşünüyor, inandığımı değerlen- diriyorum. 32 AST'da "Bir Delinin Hatıra Defteri" Akıllılar için ibret dersi Oyun "Bir Delinin Hâtıra Defteri”. Yazan Nikolai Gogol. Tiyatrolaştıranlar Sylvie Luneau - Roger Coggio. Türkç Coşkun Tunçtan. Tiyatro Ankara Sanat Tiyatrosu. Yöneten Genco Erkal. Dekor - Kostüm : Osman Şengezer. Oynayan Genco Erkal (İvanoviç Poprişçin). Konu "Müfettiş"in ünlü yazarı, eski çarlık Rusyasının, o koca im- paratorluğun bir köşesinde kaybolmuş, kimsesiz, ama insanca umut- ları, istekleri olan küçük bir memurun "yalnızlığını" ve bu yalnızlık içinde, bürokrasinin ve çevrenin baskısı altında, iyimserlikten kötüm- serliğe, kötümserlikten umutsuzluğa, umutsuzluktan öfkeye, öfkeden isyana ve isyandan deliliğe, adım adım, nasıl vardığını gösteriyor. Yal- nız bu mu? Hayır! Gogol, kendine özgü güzünlü. ve buruk nüktesiyle çarlık aristokrasisinin keskin bir hicvini de yapıy Beğendiğim Genco Erkalın, Poprişçini iyimserlikten deliliğe ka- dar götüren çeşitli olayların ruhi etkilerini "oyun" ve "yorum" olarak değerlendirmekteki üstün başarısı. Bu başarıyı gerçek bir kompozisyon bütünlüğüne kavuşturmaktaki ince ustalığı. Bu ustalığı sanat hayatı için -erken sayılacak- bir aşama niteliğine yükselten ' yaşama" gücü. Osman Şengezerin, sadeliği içinde havayı veren dekor Beğenemediğim : nco Erkalın, bu çeşit "tek aktör" rollerinin en en büyük handikapı olan sahne ve seyirci "hâkimiyeti"nin verdiği "em- niyet"le, duygulu, dokunaklı ve buruk sahnelerde -özellikle finalde- baş- ka bir oyuncuda hoşgörülebilecek küçük fazlalıklara kendini kaptır- ması... Gelişen olaylarla ruh hallerini ayıran tablolar arasında "İllusi- on"u ve "büyü"yü bozan, ışıkların sert keskinliği... Sonuç Henüz göremeyenlerin kaçırmamaları gereken bir tiyatro şöleni. Lütfi AY Demek, bütün o büyülerden an- o zeliğini andığı için onur duyuyor. lamlı bir sınav gibi geçip gidece- gim! Yalan - dolanlarıyla yanılma- larımı aydınlatan, beni kendi eliy- le yalanlardan kurtaran Tiyatro, sen "arınma"sın! Adın da "kathar- sis", temizlenme. Beşinci Dünya Tiyatro Günün- de UNESCO, Birleşmiş Milletlerin Eğitim, Bilim ve Kültür Kurumu, bu sözleriyle Tiyatronun yüceliğini, evrenselliğini, hiç kaybolmayan ta- Yazarlar, oyuncular, rejisörler (o ve sizler, tiyatro adamları, şair usta- lar; Kurumumuz adına hepinize se- yircilerin candan duygularını geti- riyorum. Sizler de, dilerim, onların sürekli sevgisini, saygısını kazanır- sınız. Dilerim, sanatınızın yüce de- gerini hiç unutmazsınız. Sizler ki, insanları birlikte güldürmek ve ağ- latmak gibi yaman bir yetkinin sa- hiplerisiniz. Rene MAHEU 16 Nisan 1966