17 Temmuz 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

DÜNYADA OLUP BİTENLER Vietnam Yürüyen paşa Bİ yıldan fazla bir süredir Başkan Johnson'ın Saygondaki temsilciliği- ni yapan eski Amerikan Genelkurmay Başkanı General Maxwell Taylor, bü- tün dünyada sürpriz yaratan bir dav- ranışla, geride bıraktığımız haftanın sonlarında bu görevinden ayrılmak is- tediğini bildirdi ve Başkan Johnson da, gene bütün dünyada sürpriz yaratan bir davranışla, Taylor'ın bu isteğini kabul ederek, yıldırım hızıyla, oKen- nedy'nin Güney Vietnam elçisi Henry Cabot Lodge'u yeniden bu göreve ge- tirdiğini açıkladı. Bütün bunlar o ka- dar kısa bir süre içinde oldu ki, hiç kimse, şöyle bir toparlanamadan bun- ları hangi anlama yormak gerektiğini kestiremezdi. Beyaz Saraydan yapılan açıklama- lara İnanmak gerekirse, General Tay- lar Saygon Büyük Elçiliğini kabul e- derken bu görevden bir yıl sonra ayrı- risinde başka nedenler aramaya hiç lüzum yoktu, üstelik, Beyaz Saray bu istifayı büyük bir isteksizlikle, üzün- tüyle kabul etmek zorunda kalmıştı. Oysa, Moskovaya bakılırsa, durum bu- nun tamamen tersiydi. Maxwell Tay- lorın Saygon Büyük Elçiliğinden geri alınması, Birleşik Amerikanın Vietnam da izlediği şiddet politikasının İflâ- sından başka birşey değildi. Aslında, tarafsız bir gözle bakılınca, Başkan Johnson'ın Vietnamda izlediği şiddet politikasının çoktan iflâs ettiği- ni görmemeye imkân yoktur. Fakat General Taylor'ın geri alınması bu po- litikanın sonu olacak mı, yoksa olma- yacak mı, burası kesinlikle belli de- ğildir. Gerçi Başkan Kennedy tarafın- dan Saygona gönderildikten sonra 1964 seçimlerine Cumhuriyetçi Partiden ka- tılmak üzere Birleşik Amerikaya dö- nen Cabot Lodge'un yeniden Saygona atanman, bütün dünyaya iyimser ol- mak ümidini vermektedir. Gerçekten, amerikan ölçülerine göre ileri düşün- celi sayılabilecek bir o politikacı olan Lodge, şimdiye kadar, Vietnam çıkma- zından askeri değil, ekonomik ve sos- yal tedbirlerle kurtulunacağını savun- muştur. İki ucu kirli değnek çoprenil Taylorin Saygondan ayrıl- ması, Vietnam savaşının bir dönüm noktasına geldiği sıraya rastlamakta- dır. Bir süredir başlayan muson yağ- 17 Temmuz 1965 murlarıyla beraber, Vietkong da Gü- ney Vietnamın başlıca (omerkezlerini ele geçirmek için büyük bir harekete geçmiş bulunmaktadır. Tarafsız göz- lemciler, bu hareketin başarıyla geliş- mekte olduğunu ve bazı büyük şehirler hariç, ülkenin bütün bütüne Vietkong deneti altına girdiğini bildirmektedir- ler. O kadar ki, bu büyük şehirlerle Saygon arasında kara yolundan bağın ti kurmak mümkün değildir. Öteyandan, Hanoiden gelen haber- lere bakılırsa, Sovyetlerin Kuzey Viet- nam başkenti yakınlarında kurmakta oldukları iki uçaksavar füze üssü şu günlerde tamamlanmak oÜzeredir. Bu Henıy Cabot Lodge Ilımlı imiş!., üsler bir kere tamamlandıktan sonra, Birleşik Amerika, eğer savaşı nerede duracağı belli olmayan Ur biçimde ge- nişletmek istemiyorsa, Kuzey Vietna- ma yapılan hava akınları konusunda yeni kararlar almak zorundadır. Şim- diye kadarki davranışlarından, Hanoill yöneticilerin, zaten kuruluş o halinde olan ekonomilerinin yıkılman pahası- na da olsa, iki Vietnamın birleştirildi- ğini görmek istedikten! anlaşılıyor. He- le bir de Sovyetler Birliğini kendi yan- larına çekebilirlerle, o zaman Birleşik Amerika karşısında daha da kuvvetli olacaklardır. Acaba, uzun tecrübelerden sonra, Birleşik Amerika Vietnamda komüniz- mi kesin yenilgiye istikrara kavuşmuş bir ülke olması ge- rekir. Hele bu savaş silâhlarla yapılı- orsa, o Zaman kuvwvetli ve düzgün bir milli orduya da ihtiyaç vardır. Oysa met bile kurulamamıştır. Orduya ge- lince, cephede savaşan askerler her- gün birer, ikişer Vietkong safi arma katılırken, Güney Vetnamlı okuman- danlar da Saygonda günlük politikay- la uğraşmaktan savaş alanlarına gitmek fırsatını bulamamaktadırlar. Durum böyle olunca, Birleşik Amerikanın yal- nız başına yürütmeye çalıştığı bu sa- vaşta başarı kazanma şansı ne kadar olabilir? Amerikalı yöneticilerin oVietnamda şimdiye kadar bir yanlışlıklar çemberi içinde olduklarına şüphe yoktur. Fa- kat, gene şimdiye kadar, bu yanlışlığı kabul etmenin hem dünyada, hem de kendi ülkelerinde doğuracağı kötü so- nuçlara katlanmak istemedikleri için, bu yanlışlığı kabul etmek cesaretini gös terememişlerdir. . Vietnam O savaşını Hanoiye, gerekirse Komünist Çine doğ- ru genişletmenin şampiyonluğunu ya- pan Taylor'ın işbaşından uzaklaştırıl- ması, acaba Başkan Johnson ve eki- binin Vietnamda gerçeklere dönüş po- litikası izlemeye başladıklarım göste- ren ilk belirti midir? Bu soruyu olumlu cevaplandırmak için zaman henüz çok erkendir. Fakat eğer ayni yolda iler- lemeyi düşünseydi. Başkan Johnson meye o kalkışmazdı, ö Cabot Lodge'ın Saygona dönüşü hem amerikan politikasını yumuşatacak, hem de Vietkongu görüşme masasına yaklaştıran bir etken olacaktır. Cezayir Kral öldü, yaşasın kral! imdiye kadar hep perde gerisinde Gkalmak istemesine rağmen, Albay Bümedyen nihayet geçen hafta ceza- yirde kurulan yeni yönetimin liderli- ğini yüklenmek zorunda kalmıştır. Zaten başka türlü olması da beklene- mezdi. Çünkü, Ferhad Albbas ve Khi- der gibi eskilerin dönüşü konusunda dolaşan söylentiler ne olursa olsun, kişilik sahibi hiçbir sivil politikacı si- 23