26 Haziran 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 17

DÜNYADA OLUP BİTENLER Cezayir İç savaşın eşiğinde Çezayirde yaşayan halkın büyük ço- gunluğu, geride bıraktığımız hafta Cumayı m bağlayan gece yataklarına girerken, hiç şüphesiz, tür lü türlü, şeyi düşünüyorlardı ama, içle rinden ancak ' birkaçı, ertesi (sabah başkentlerinde yönetimin el değiştire- ceğinden haberliydi. Bu bakımdan, Cu martesi sabahı erkenden o uyananlar, Cezayir şehrindeki devlet binalarının tanklarla çevrili olduğunu görünce bu- na hiçbir anlam veremediler. Akıl e- dip radyoyu açanlar da hayretten do nup kaldılar. Radyoda durmadan ya- yınlanan bir bildiri, Cezayirli lider Ben Ballanın işbaşından uzaklaştırıldığını söylüyor ve Cezayir halkının radyo ba şından aynim amasını istiyordu. Bu bildiriyi duyanların aklına ilk gelen soru, Ben Bellayı kimin devirdi- gi oldu. Başlangıçta bu sorunun kar- şılığı uzun bir süre belirsiz kaldı ama, saatler geçtikçe, kulaktan kulağa Ben Bellayı Savunma Bakanı Bumedyenin devirdiği fısıldanmağa başladı. Peki, Bumedyen uzun yıllar birlikte çalıştı- ğı ve desteklediği Ben Bellayı neden devirmişti? Minarelerde öğle ezanı o- kunma zamanı gelmişti ki, radyonun aracılığıyla ve Bumedyenin imzasıyla yapılan bir açıklama, bu sorunun da karşılığım getirdi. Yapılan bu açıklamaya göre. Ben Bella son zamanlarda halkla ilgisini çok azaltmış, ülkeyi diktatörlükle yö- netmeye başlamıştı. Bu da yetmiyor- muş gibi, kısa bir süre sonra Cezayirde toplanacak olan çok önemli bir mil- letlerarası özel prestijini yükseltmek için kullan- mak istemişti. Sonra Ben Bellanın bir başka suçu da, Cezayirde ülkenin gerçeklerine uygun lir ekonomik dü- zen kuramamaktı. İhtilali yapanlar bütün bunlara daha fazla tahammül edemediklerini söylüyorlar ve Cezayir de hükümet ve kişilerden de sonra yaşayacak, demokratik ve ciddi ka- nunlarla yönetilen bir devlet düzeni kuracaklarını bildiriyorlardı. Bütün bu suçlamaları duyanlar hayret etmekten kendilerini alamadı- lar. Gerçekten, Ben Bellaya bu suçla- rı yükleyen insanların hepsi, son yıl- larda onun yakın çalışma arkadaşla- rıydı. Acaba uzun süredir Ben Bella ile yakın işbirliği yapanlar şimdi ne- den yapılan işlerin bütün sorumunu 26 Haziran 1965 onun üzerine yüklemeye kalkışıyorlar dı? Doğrusu ya, bu soruya şu ye yazıldığı sıraya kadar kimse kes karşılık verebilmiş, değildir. Baksi ke- sinlikle bilinen bir tek şey vardır: Fransız boyunduruğundan kurtulduk- tan sonra Cezayir bir türlü kendisine sağlam bir ekonomik ve sosyal düzen kuramamıştır. Sömürgelikten bağımsızlığa ilindiği gibi Cezayir, Kanuni Sultan Süleyman devrinde Barbaros Hay- rettin Paşa tarafından Osmanlı Dev- letine armağan olarak sunulmuş ve dörtyüz yıl Osmanlı egemenliği altında petrol ve doğal gazlar da çıkınca, Fran sa burayı elinden kaçırmamak için u- zun ve kanlı bir mücadeleyi göze al- maktan kaçınmamıştır. 1954 ve 1962 yılları arasında Ceza- yir çok kanlı bir bağımsızlık savaşı ver mistir. (o Bağımsızlığını okazandıktan sonra da, Cezayirli liderler arasında' iç kavgalar başlamıştır. Bu kavgaların birincisi, çok partili bir parlamenter düzen taraflısı olan yaşlılarla tek par tili bir sosyalist düzenin savunuculu- gunu yapan gençler arasında olmuş- tur. Bu kavganın sonunda Ferhad Ab- basla Hider liderliğindeki parlamen- ter düzen taraftarları yenilgiye uğra- Cezayirde karışıklık ve silahlılar Karışan Afrika yaşamıştır. Fransa, 1830 yılında bu ülkeyi Osmanlıların elinden almış ve kendi toprakları arasına katmıştır. Cezayirliler 1964 yılında bağımsızlıkla- rı için ayaklandıkları sırada, burada 8 milyon kadar yerli ile 2 milyon do laylarında fransız yaşıyordu. Ekonomik bakımdan çok geri olma- sına rağmen Cezayir, doğal kaynaklar dan yoksun bir ülke değildir. Tahıl ve hayvan yetiştirmek bakımından, yüz yıldan fazla bir süre fransız ekono- misi içinde önemli bir yer tutmuş- tur. Demir, kurşun, kömür gibi önem li yeraltı kaynakları ovardır. Bütün bunlara ek olarak, Sahra bölgesinde mışlar ve iktidar Ben Bellanın eline geçmiştir. Ben Bellanın bu başarısın da, geçen haftanın sonunda kendisini düzen kurulduktan sonra da, bu se- medyenin büyük payı vardır. Cezayirde tek partili bir gi düzen kurulduktan sonra da, ter sosyalist düzen taraflıları arasın- da görüş ayrılıkları çıkmıştır. Bumed- yenin desteği sayesinde Ben Bella sos yalistler arasında çıkan çatışmalar- dan da başarıyla çıkmış, Belkasım Ke rim ve Budlaf gibi liderler politika a- lanından çekilmek veya kaçmak Zo0- runda kalmışlardır. Bunun arkasından Ben Bellanın 23