12 Haziran 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

ten, "Vanya Dayı" teşebbüsü ile "is- yancılar" olayı yanyana getirilince il- ginç sonuçlar çıkmaktadır. Bir kere, başarı kazanmış bir köy oyununun, en az ekmek kadar bilgi ve kültüre ihti- yacı olan Anadoluya ogötürülmesinde mali sakınca gören Genel Müdür Cü- neyt Gökçer, mevsim sonunda girişti- gi "Vanya Dayı" teşebbüsünde, aksi- ne, büyük bir cömertlik (o göstermiş- tir. "Vanya Dayı" için, kıymeti dün- yaca kabul edilen bir alman rejisör -Hans Sctnveıkart- onbinlerce lira ö- denerek Ankaraya getirilmiş, dekorlar ve kostüm için önemli harcamalar ya- pılmış ve buna karşılık, oyun Ankara- da sadece iki defa oynanmıştır. Bu o- yun, sonra da Opera ve Bale ile bir- likte İstanbula götürülmüş ve bu on nın bir nedeni olmalıdır. Bu neden, bazı kimseler tarafından, "Vanya Da- yıdaki rol dağılımına işaret edilerek şöyle izah edilmektedir: Çünkü Vanya Dayının başrolleri Cüneyt Gökçer ile Ayten Kaçmaz tarafından oynanıyor! Devlet Tiyatrosundaki şiddetli hu- zursuzluğu bu şekilde izah etmek, son zamanlarda özellikle sanatçılar ara- sında yaygın bir eğilimdir. Gittikçe genişleyen bu fikir şöyle (o özetlenebi- lir: Gökçer, Devlet Tiyatrosunu idare ederken, kendisinin ve Kaçmazın ya- rarını fazlaca düşünüyor. Bu, hassas ve ufak nüansları bü- yük tepki ile karşılayan sanatçıların meydana getirdiği bir müesseseyi ber- hava edecek kadar tehlikeli bir kana- attir. Rekabetin ve kıskançlığın meş- Ayten Kaçmazı imtihan eden jüri ve Gökçer Çin işi Japon işi, günü geçmeyen İstanbul seyahati, Dev let Tiyatrosuna in lirayı geçen bir masrafa malolmuştur!.. Bu oyunun kadrosu ( İstanbulda en iyi otellerde kalmış, biletler ilk günden -İstanbul seyircisinin Devlet Tiyatrosuna gös- terdiği eski günlerden kalma ilgi se- bebiyle- bittiği halde, temsil süresin- ce büyük gazetelere pahalı ilânlar ve- rilmiştir. o Görülmektedir ki "Vanya Dayı" söz konusu olunca mülâhazalar "mali" olmamaktadır. Mali itiraza uğrayan "İsyancılar" turnesi ise, iki- buçuk ay sürse bile, "Vanya Dayı" o- yunu ile İstanbul seyahati için yapı- lan masrafın üçte birinden çok para- ya mal olmıyacaktır. O halde, Genel Müdürün bu iki meseleye çok başka şekilde bakması- AKİS, 12 HAZİRAN 1965 bunu yapan iki kişi nı sayılacağı bir toplulukta, liderin haksız rekabeti destekleyen, hele ken- disini de bu rekabetin ortasına atan bir tutum takınmasından daha yan- lış ve tehlikeli bir şey olamaz. Üstelik Gökçer ve Kaçmaz, bu kanaati orta- dan kaldırma gayretini gösterecek yer- de, her gün bir başka haksız rekabet delili vermekte âdeta itina göster- mektedirler. Bunun bir örneğini Ayten Kaçmaz, "Vanya Dayı" teşebbüsünde ortaya koymuştur. Bazı "mesut tesadüfler" "Vanya Dayı'nın oynanacağı daha hiç kimse tarafından bilinmezken -bundan iki, üç ay önce-, Ayten Kaç- mazın bu oyuna ait metni elinde dolaş tırdığını ve okuduğunu görenler, "işin içinde bir iş olduğu" düşüncesine sap- TİYATRO landılar. Hattâ Kaçmaza: — Ne o, yoksa Vanya Dayı mı oy- nanacak?" diye soruldu ve kendisinden manalı bir tebessümle yumuşak bir "Hayır" işaretinden başka cevap alı- namadı. Fakat kısa bir süre sonra "Vanya Dayı" gerçekten oynandı ve bu değerli nun, bir aktris için büyük hamle sayılabilecek başrolü Ayten Kaçmaza verildi. Bu bir tesadüf olarak kabul edilebilir. Fakat, daha önce de buna benzer olaylar ocereyan ettiği içindir ki, Kaçmazın bir kehanetmişçesine çok önceden bu oyuna merak sarması ma- nalı karşılanmıştır. Hatıralarda taze- liğini muhafaza eden buna benzer bir olay, Parise de götürülen o "Onikinci Gece" oyununun rol dağılımı açıklan- madan önce Kaçmazın terzihaneye i- nerek bu oyuna ait elbiseleri prova et- mesidir. Sonra da, bu oyunun önemli rolü "Olivia" Ayten Kaçmaza veril- miştir! Çocuk Tiyatrosundan Devlet Tiyat- rosu kadrosuna alınacaklar için Dev- let Tiyatrosu tarihinde ilk defa olarak yapılan imtihan da çok büyük dalga- lanmalara sebep olmuştur. Devlet Ti- yatrosu kadrosunu daha çok, Konser- vatuvarda yıllarca okuyan, çok sayıda imtihandan geçen sanatçılar doldurur. Devlet Tiyatrosu için, bu şartın dışın- da, yetişmiş, kıymetli sanatçılardan faydalanma yolları da açıktır. Eğer sanatçı, Devlet Tiyatrosu dışındaki sahnelerde başarı ve ün kazanmışsa, doğrudan doğruya Yönetim Kurulu karan ile Tiyatroya alınabilir. Eğer Çocuk Tiyatrosunda başarı göstermiş- se, kadroya girmek için Konservatu- var imtihanını vermesi lâzımdır. Bu- güne kadar uygulama böyle yapılmış- tır. Durum bu iken, bu uygulama bir noktada değişmiş ve Ayten Kaçmazın girerek kazandığı imtihan ile yepyeni ir usul getirilmiştir. Bu bir istisna- dır ve işin tuhafı, başka bir istisna ile bir noktada birleşmiştir: | Ortaokulu en olan Kaçmaz, tahsil duru- u ünden, Konservatuvar bitirme nz dışarıdan girecek durum- da değildir. Devlet Tiyatrosu dışındaki sahnelerde oynamadığı için, Devlet Ti- yatrosu kadrosuna (Yönetim Kurulu karan ile alınması da mümkün olma- dığından, normal yollar otıkanmakta ve Kaçmaz, istisnai bir problem yarat maktadır. Böyle özel bir (o imtihanın- tam bu noktada imdada yetişmesi, hani, az tesadüf değildir... (o Üstelik Kaçmaz bu imtihanda teamüllerin dı- şına çıkmış ve daha önce Devlet Ti- 29