22 Mayıs 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 9

va taraftar bulunduğu, bunu istediği- dir. Gromiko Türkiyenin NATO ile iliş- kilerine dokunmak, bunları söz konusu etmek istemediklerini tekrar teyit et- miştir. Rusların bu anlayışı devam et- mektedir. Ama Moskovamn nazarında, NATO çerçevesi içinde dahi ruslarla ban mukaveleleri imzalamak kabildir ve bunların misali mevcuttur. Ancak Türkiyede bir Seçim Kabinesinin bulun duğunun hatırdan çıkarılmaması bizim ruslardan su anda istediğimiz husus- tur ve Türkiye bu dostluğun, havası ne kadar sağlam olursa o derecede ve- rimli olacağı görüşündedir. o Çok kısa bir zaman içinde "dünden bugüne" gelinebilmesi Türkiyenin bu dikkatinde haklı olduğunu her halde ruslara an- latmıştır. Tekere çomak sokanlar Ankara görüşmeleri Çarşamba saba- hı Dışişleri Bakanlığında bu hava içinde başladı. Ürgüplü, Demirel, Ma- cit Zeren ve Hasan Işıkla Dışişleri Ba- kanlığımız ilgililerinin katıldıkları top- lantıdan sonra Hasan Işık gazetecilere, Başbakan Ürgüplünün Sovyet Rusyaya davet edildiğini açıkladı. Işık, Ürgüp- lünün bu davete, cevap olarak "Bu da- veti memnuniyetle kabul ediyorum. Sovyet Rüsyayı ikinci defa ziyaret et- mekten memnunluk duyacağım " ifade sini kullandığını belirtti. Dışişleri Ba- kanı Işık, görüşmelerin samimi, anla- yışlı ve münasebetlerin "bugün erişil- miş olunan hava içinde" cereyan etli- ğini söyledi. Görüşmelere ( katılanlardan Macit Zeren ise "Yapılan ticari anlaşmaların gerçekleşmesi için gayret ( gösteriliyor. Uygulamada bazı tutukluklar oluyor, bunları düzeltmek lâzım Anlaşmaları ik br diye bir şeyy yok" diye onuştu Sovyetlerle Türkiye arasında sık- laşan hava, son günlerde bir ara çark etmeye başlamışsa, bunun başlıca se- beplerinden biri, TRT konusunda ego sunu tatmin edemeyen Bölükbaşının, Sovyet - Türk Kültür Anlaşmasına sal dırması ve bunu baltalama gayretleri- ne girmesidir. Gromikonun Ankaraya YURTTA OLUP BİTENLER gelişi arefesinde, bu kültür anlaşma- sının "Bakanlar Kurulu kararı ile mi yürürlüğe konması, yoksa (Meclisten mi geçirilmesi" gerektiği konusu bi- raz da suni olarak büyütülmüş ve me- sele haline getirilmiş bulunmaktadır Hukuk Müşavirleri Meclisten geçirilme muamelesine lüzum göstermemişlerdir. Ama gene Bölükbaşı ortaya çıktığı için Meclise iki maddelik bir kanun teklifi- nin sevki yoluna gidilecektir. Gromiko Türkiyede 22 Mayısa ka- dar kalacak, bu arada İstanbulu zi- yaret edecektir. Fakat bu ziyaret daha çok, görüşme masaları başında geçe- cektir. Gromiko Pazartesi gecesi Işı- ğın yemeğinde ilk görüşmesini yaptığı İnönü ile Salı gecesi kendi Büyük El- çiliğinde akşam yemeği yemiştir. Ve- mikte Bn inönü ile Bay ve Bn. Kemal Satır da bulunmuşlardır. Belirtiler, iki komşu ülkenin, makul münasebet- lere başlamak için atmaya başladıkla- rı adımlardan bu sonuncusunun önce- kilere göre biraz kısa kalacağı intibar- nı vermektedir. Her halde bunun sebe- Üçüncü Deneme Bir yıldan az bir zaman içinde ü- çüncü defadır ki Türkiye ilee Sov- et Rusyanın sorumlu devlet adam- ları karşı karşıya gelmektedirler. Kar şılaşmalar, iki memleket arasındaki münasebetlerin iyileştirilmesi ( için başlamıştır. Bu temaslarda rusların anlayış, iyi niyet ve her halde sevgili amerikalılarımızdan çok daha fazla akıllılık gösterdiklerini belirtmek la- zımdır. Türkiyede, bilhassa İhtilal- den bu yana bir kuvvetli umumi ef- kârın doğduğunu anlamışlar, bu u- mumi efkâra doğru teşhis koymuşlar- dır. Türkiyede, kendimizi rusların e- line terketmemiz arzusunu söyleyen- ler olmuştur ve vardır. Ama ruslar. bunları gerçek ölçüleri içinde muta- lea etmişler ve onlara kapılmamış- lardır -Darısı, aksi istikametteki ses- ler konusunda oAmerikalıların başı- Türk - Rus münasebetlerinde ilk deneme Moskovada, Feridun Cemal Erkinin ziyareti sırasında vuku bul- muştur. Ruslar elbette ki bizim NATO ile münasebetlerimizi obahis konusu etmek istiyorlardı. Fakat böyle bir teşebbüs halinde görüşmelerin başla- madan biteceğini anlar anlamaz o AKİS, 22 MAYIS 1965 noktada ısrar etmemek olgunluğunu göstermişlerdir. İkinci deneme, Podgorninin Anka- ra ya gelişidir. O ziyaret sırasında rusların istediği (Türkiyedeki üslerin ele alınmasıydı. Fakat bu, dolambaç- lı bir yoldan, bizim NATO ile ilişki- lerimizin masa üzerine konulması o- lacaktı ve NATO'nun bir sadık üyesi kalmak isteyen Türkiye için bu, ka- bul edilebilecek bir müzakere konusu değildi. Buna mukabil Podgorni esas- lı bir kazanç sağlayarak gitti: Türki- ye Çok Taraflı NATO Gücüne katıl- madı. Gromiko ise Moskovada. Kıb- rısla ilgili olarak Federasyon kelime- sini telaffuz etti ve türklerin şükra- nını kazandı Şimdi, Gromiko Ankaradadır. Rus- ların, Stalin samanında, 1925 Andlaş- masını, bizim uzatma. arzumuza rağ- men uzatmak istememeleri ve Türki- yeden toprak talep etme hatalarını tamir etme gayretleri hiç kimsenin meçhulü değildir. Tabii bunun belli başlı yolu da bir yeni 1925 Andlaşma- sını 1965'te imzalamaktır. Ama rus- lar, seçim arefesindeki Türkiyenin -Başbakanın adının İnönü veya Ür- güplü olması önemli değildir- biraz zamana muhtaç bulunduğunu anla- malılar ve ilk iki denemede göster- dikleri olgunluğu bu sefer de göster- melidirler. Buna mukabil bugün türk lerin ruslardan bekledikleri, bir defa Kıbrıs konusunda İnönü Hükümeti devrinde aldıkları ( vaziyeti Ürgüplü devrinde teyit etmeleri, sonra da, İ- nönüye yaptıkları,daveti (o Ürgüplüye tekrarlamalarıdır. Unutmamak lâ- zımdır ki Gromikonun Ankarayı zi- yaretinden sadece müsbet neticelerin alındığını dünyanın bilmesi, dünya barışma yardımcı olacaktır. Bizim tarafımızdan ise, İnönü Hü- kümeti ile Ürgüplü Hükümeti ara- sında bir fark olmadığının ifadesi, Sovyet Rusyayla dostluğun bir hükü- met değil, millet politikası olduğu- nun belli edilmesi nihayet, bu dost- luğun sebebinin Kıbrıs sanılmaması gerektiğinin temin edilmesi Gromi- konun ziyaretini ruslar açısından da bir başarı haline sokmaya yetecektir. Bu münasebetlerin bundan sadece üç dört yıl önce ne halde bulunduğu düşünülmeksizin bugünkü durumu gerçek ölçüsüyle anlamak imkânı yoktur.