15 Mayıs 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 7

HAFTANIN İÇİNDEN Gromikoyu londrada NATO Bakanlar Konseyi kararlarını aldıktan bir kaç gün sonra Sovyet Rusya Dışişleri Bakanı Gromiko Türkiyede olacaktır. Bu ziyaret, gelişen li münasebetlerin yeni bir safhasını teşkil etmektedir. Bu gelişme heyecan verici, sansasyonel davranışlardan ziya- de sakin, ama kararlı adımlarla olduğu için Gromikonun Ankarada yapacağı temaslar dünyada büyük manşetlere yol açacak neticeler doğurmayacaktır. Ama bu görüşme- lere hakim olacak hava dikkatle izlenecektir ve son de- rece önemli olacaktır. Bir gerçeği, Gromikoyu beklerken bir defa daha söy- lemekte fayda vardır. Türkiye ile Rusya arasında bizim arzuladığımız dostluk, bir Kıbrıs işinin seviyesinden çok daha yüksek seviyededir. Yabana çevrelerdeki "Türkiye Kıbrıs işinde Batıdan anlayışsızlık gördüğü için rusların yanına sokuldu” intiba yanlış bir teşhistir. Türkiyenin Kıbrıs işinde Batıdan gördüğü o anlayışsızlık türk - rus münasebetlerine Türkiyede uygun bir ortam yaratmıştır. ez ku dü kuzeyde! met in şu nü zaklaşamamıştır. Hatta, bu gülnlarda, çok önceden be- lirtilmiş olduğu gibi, "key man anahtar adam" olma- kları inancın e buriyetini hisseden kimsele- rin Dörtlü alisyon içinde bulunması o çevri rp- komplekslerin verdiği zaafların neticesidir. Amerika, ina- nılmaz gafletiyle ve hatalarıyla bu havayı Türkiyede biz- zat yaratmıştır. Ama Dörtlü Koalisyonun, böyle bir hava estiğinde ona mani olamayacağı. İsmet İnönüden gayrı hiç kimsenin gücünün buna yetemeyeceği çocukların dahi önceden görebilecekleri bir gerçekti. Bu gerçek, vaktiyle ifade edilmiştir. temaslarımızda, amerikalıların hatala- Anlayışlılık, basiret, Ruslar, yeni rından hiç birini işlememişlerdir. akıllılık ve hiç olmazsa dış görünüşü itibariyle iyi niyet komşularımıza hep hâkim kalmıştır. Moskovada bizim Dışişleri Bakanımızın, Ankarada onların Podgornisinin ziyaretlerinin müsbet neticeler vermesi bu davranışın ne- ticesidir. Bizim, MA ae içinde kalmak ve müt- tefiklerimize kartı nasıl bir tavır takınmak istediğimizi ruslar mesela amerikanlara nazaran çok daha iyi gör- müşlerdir. Rusya, bizim NATO'da kalmak istediğimizi bilmekte- dir. Rusya, bizim savunmamızı Batı Savunma Sistemi AKİS, 15 MAYIS 1965 Beklerken Metin TOKER içinde muhafaza etmek istediğimizi bilmektedir. Rusya, bizim bir Üçüncü Dünya mensubu olmak niyeti taşıma- dığımızı bilmektedir. Rusya, istemez mi biz NATO'dan çıkalım? Rusya, istemez mi bir Batı Savunma Sistemin- den ayrılalım? Rusya, istemez mi bir tarafsızlık politika- sı güdelim? a Rusya, politikanın bir “imkânlar sanatı" olduğunu bildiği için şartları ve gerçekleri değerlendir- mekte meharet göstermiştir. Mera bir durumda Kıbrıs işi sadece bir miyar olmak öl i ve manası taşımaktadır. Amerikalılar bunu anla- sikleri dolayı Türkiyede itibarlarını ve kendile- rine karşı beslenen sevgiyi yitirmişlerdir. Bu işin türkler bakımından ne ifade ettiğini anlayamamışlardır. Ruslar, aksine, doğru bir teşhisten hareketle mesafe almışlardır. Amerikaya adeta zorla söylettiğimiz andlaşmaların tek taraflı feshedilemeyeceği prensibini ve Zürih ile Londra Anlaşmalarının yürürlükte olduğu gerçeğini ruslar Mos- kovada hemen ifade etmişlerdir. Podgorninin ziyaretinden sonra ise, daha önce verilmiş bir sözü tutarak Gromiko- nun ağzından, o Amerikanın asla söylemeye yanaşmadığı "federasyon" kelimesini telâffuzdan çekinmemişlerdir. Bizimle iyi münasebetlere obaşlamalarından itibaren ise Makariosa silâh vermedikleri aralıksız tekrar ettikleri bir husustur. Moskova, rus menşeli silâhların dolambaçlı yol- lardan Adaya gidebileceğini hep kabul etmiştir. Ama ame- rikan menşeli silâhlar çok daha az dolambaçlı yollardan, Yunanistan marifetiyle Adaya yığılırken ruslan önleme- si ellerinde olmayan bir suçtan kabahatti bulmak insaf sayılabilir mi? Buna rağmen, Gromikonun Ankarada bu hususta da- ha tatmin edici teminat vermesinin ve Rusyanın federas- yon tezi üzerinde durmakta devam ettiğini teyit etmesi- nin türk umumi efkârım memnun bırakacağını ruslar her halde bilmektedirler. Başka yabancı çevreler, akıllı akıllı, bizim kulağımıza "İnanmayın ruslara, sırtlarında yumurta küfesi yoktur ya, yarın dönüverirler" diye fısıl- damaktadırlar. Doğrudur, politika elbette ki sadece ahde ebedi vefa değildir. Ama, ruslar şimdiye kadar, sırtında yumurta küfesi taşıdıklarını iddia edenlerden çok daha dürüst davranmışlardır. Bu, bir. Mister Ball'ün söyledik- leriyle Mister Ball'ün yaptıktan arasındaki fark dalma, Gromiko Yoldaşın söyledikleriyle Gromiko Yoldaşın yap- tıklan arasındaki farktan büyük olmuştur. Bu, iki. Eğer bir üçüncü nokta arzulanıyorsa şunun bilinme- si lâzımdır: Biz Rusyaya karşı, Amerikaya karşı ne kadar samimi olmuşsak o kadar samimiyizdir. Dostluk istiyoruz, anlayış istiyoruz, bizim menfaatlerimizin hiç olmazsa on- larınki kadar kaale alınmasını istiyoruz. Amerika bunun kıymetini takdir etmemiştir. Rusya eder mi, etmez mi? Ederse ne âlâ, etmezse gene ne âlâ. İnönü söylemiştir: Bizim bir yerimiz daima vardır. dünyada, nihayet, bir