8 Ocak 1965 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 8

AP, için "dış politika" denen meçhul! M uhalefetin iktidara nazaran kolay bir tarafı bulundu- gu bilinen basit gerçeklerdendir. Bu İngilterede de böyledir, İskandinavyada da.. İktidar her sözü söylerken dikkatli olmak mecburiyetindeyken Muhalefet ancak ar- zuladığı noktalar üzerinde durmak, ötekilere hiç ilişme- mek hakkına sahiptir. Muhalefetler bakımından "her şey iktidar için" olduğuna göre bir defa iktidara geçildikten sonra eski İktidarın tenkit edilen davranışlarını benim- semek, hattâ boynuzun kulağı geçtiği intibaını bile yer- mek kabildir. Bugün İngilteredeki İşçi hükümet ile Was- hington arasındaki münasebetler bunun bir misalidir. Bugün Türkiyede A.P. muhalefeti, Sovyetler Birliğiy le aramızdaki münasebetlere karşı soğuk, çekingen, hattâ aleyhte bir vaziyet almıştır. Bu münasebetlerden bizim lehimizde bir şey çıkmayacağı hususunu müdafaa etmek- te, el altından ise bizim Rusyanın, yani komünizmin ku- cağına düşmek tehlikesiyle karşı karşıya (Obulunduğumuz görüşünü yaymaktadır Fakat Türkiyenin bugünkü şartlan A.P.'ye belki her muhalefet için şart olmayan bir görev yüklemektedir: A.P. nasıl bir dış politika fikrine sahiptir? Bu sorunun cevabını memleketin ciddi bir kuvvet haline gelmiş olan umumi efkarı beklemektedir ve bunu savsaklamak A.P.' ye prestij kazandırmayacaktır. A.P.'nin eline, bunu yap- mak için Bütçe Glzeke yelesi fırsat geçecektir. Hattâ böyle bir mecburiyet okendisi için gelip çatacaktır. çenin tümü üzerindeki P. görüşünde dış politikaya önemli yer verilmesi beklendiği gibi (o Dışişleri Bakanlığı bütçesinin tartışılmasında da A.P.'li hatipler eğer sadece “Toledolu Sarışın'dan bahsederlerse her halde fazla se- viyli bir çalışma yaptıkları intibaıı uyandırmayacak- tır. Ancak, A.P. için dış politika meçhul bir konu görün- mektedir. Son Kıbrıs görüşmelerinde bir eski Büyük El- çiye hazırlatılan metin sadece kıraati itibariyle değil ma- hiyeti bakımından da tam bir fiyasko olmuş ve C.H.P'li hatipler bunu paçavraya çevirmekte hiç bir güçlük çekme mislerdir. Hattâ o görüşmelerin A.P.'nin o zamanki Genel Başkan Vekili Saadettin Bilgicin prestijini kırmakta bü- yük nisbette rol oynadığını söylemek yanılmak sayılamaz. A.P.'nin dış politika anlayışı nedir? İktidarın dış po- litikasında neyi tenkit etmekte, neyi değiştirmeyi düşün- mekte, neyi devam ettirme kararındadır? Bu sorular cevap bekleyen sorulardır. durarak, Adadaki olayların kısa etti: Podgorniye göre sovyet dış po- — Gazeteler herşeyi (o yazabilir litikası başlıca dört madde o halinde We panoramasını çizdi, türk ve rum tez- özetlenebilirdi: 1) Barış içinde bir- t Podgorniy aynı gün, Mec- lerini anlattı, arzulanan hal şeklini likte yaşama, ,2) Barış için mücadele, lisin Dışişleri Komisyonu önünde Prav izah etti. 3) Milli mücadele hareketlerini destek odanın böyl ir şey yazmadığını a- Podgorniy, İnönünün konuşması- özellikle Kıbnsla ilgili (o kısımla- leme, 4) Az gelişmiş ülkelere yardım. o çıkça bildirmiştir. nı - , , önü ile yaptığı görüşme osıra- (Tini - dikkatle dinledikten sonra, me- masya Tkoyulam, Acana ve | İsli en önemli sözlerden biri de : il gielkileşek şekilde cevaplandırdı . olan münasebetlerin gayet iyi olduğu- "— Geçmişte Sovyet Rusya yö- , “— Aşık konuşmak gerek: Püp nu ve Kremlinin bütün komşuları ile ( eticileri tarafından bir takım ( yer- kiyeye ilhak edilse de, Enosis gerçek- aynı i GEEildE iyi dostluk ve komşuluk ( SİZ Ve mânâsız demeçler verilmiştir. leşse de, Ada NATO' nun bir parçası bağları kurmak arzusunda (Obulun- OTürk -sovyet dostluğunu sarsan bu bl anama Ekikimeri duğunu söyledi. Ancak bu arada dik- ( gabi demeçler tekerrür eimiyecektir, min, bağımsız bir Kıbrıs formülü ü- kati çeken husus, oPodgorniynin, bu Sim. al hiç bir iddiamız yoktur" ei durduğu Mi Di olm hal şekli, Adadaki iki cemaatin var- ülkelerle münasebetlerin iyi yö gelişmesine örnek olarak, gerek İran ve gerekse (oAfganistamn o toprakları üzerinde yabancı devletlere üs over- memelerini göstermesi oldu. Daha He yet Ankaraya gelmeden önce bu ko- nuda ufak tefek sondajlar (o yapıldığı da dikkate alınacak olursa. Podgor- ndynin söylemek istediği şey (açıkça anlaşılacaktır. (O Podgorniy, "Siz de İran vp Afganistan gibi topraklarınızı yabancı temizlerseniz ileri münasebetleri kurmamamız sebep yoktur" demek istiyordu. için Ancak Afganistan ve İran Örnek lerinin, Pravdada Türkiyenin NATO' haberi nasıl değerlendirdiğini bir AKİS mensubuna Podgorny bu konuda nüspet veya, menfi bir cevap vermekten kaçınmış ve 8 TA türk - sovyet (o yakınlaşması yolunda yanan bir yeşil ışık niteliğin- dedir ve Sovyet Rusyanın dördüncü adamının ağzından çıkmış olması se- bebiyle de bir teminat niteliğini o taşı- maktadır. İştir kişinin ayinesi İnönünün Podgorniynin sözlerine kar şılık olarak yaptığı konuş ise, Sovyet Parlâmento Emin imiz olduğu sovyet dış politikasının o Tür- kiye açısından bir değerlendirmesini tenkil etti. İnönü konuşmasına türk- sovyet DE bir tarihçesi- ni yaparak başladı bütün da münasebetlerin safahatını yaşamış bulunyoruım ü nasebettlerimizin bozulmasında (o Tür- kiyenin hiçbir suitaksiri yoktur" dedi Türkiyenin karşıkarşıya dış politika ko- üzerinde ve şu anda, bulunduğu en önemli nusu olan Kıbrıs meselesi lığına istinad eden bağımsız bir Kıb- rıs olmalıdır.." Akşamüstü, basta Başbakan o İnö nü olmak üzere, türk yöneticiler, gö- rüşmelerden alınan sonuçlardan duy- dukları memnuniyeti belirtirken, Pod gorniy de Parlâmentodaki, Bakanla- ra ait dinlenme odasından Mosko-, vaya, telefonla, görüşmelerinin kısa bir panoramasını çiziyordu. Dışişleri Kılavuzlar Haftanın başlannda Salı sabahı bir sohbet sırasında, Dışişleri Bakanlı- ğının oldukça kodaman bir diplomatı, Kıbrıs konusundaki türk tezini anlat- mak üzere Bağımsız bloka mensup ül- kelere gidecek olan iyiniyet ei mizin durumunu şöyle izah e Be n bunu bayram alk AKİS, 8 OCAK 1965