5 Ocak 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 32
SİNEMA Filmler Miki ve sonrası Son iki filmi, "Peter a n V "Lady nin Aşkı - Lady and the Tramp", Walt Disney'in canlı - re- simlerde artık — söyliyecek sözü kal- madığını bir kere daha — gösteriyor. anlı - resim ve kukla flimlerinde önderliği Çekoslovaklar alalı çok ol- du. Jiri Trnka'nın kuklalarının met- hini duymayan kalmadı Fransada Paul Grimault "Le Petit Soldat - Kü- çük Asker" ve "La Bergere et le Ra- neur - Çoban Kızı ve Baca Temiz- leyicisi e başarı kazandı. Kanada- l1 Norman Mac Laren doğrudan doğ- ruya pelikül üzerine çizdiği şekiller- le kamerasız sinema ve aletsiz mu- siki denemelerine — girişti, "Blinkity- Blank" ve Rythmetic" adlı deneme- leri alâkayla seyredildi. İngilterede John Halas ile Joy Bathchelor George Orwell'in tanınmış romanı "“Animal Hayvanlar Çiftliği"ni mey- dana getirdiler. Canlı-resimde Ame- riikada bile yeni yetişen — nesil Walt Disney'in papuçlarını dama attı. .P.A. şirketini kuran prodüktör Bo- sustow New-Yorker ve Harper's Ba- zaar gibi dergilerin karikatüristle- rini etrafında toplayarak — Amerika- da modern bir canlı - resim anlayışı- nın yayılmasına yol açtı. U.P.A.'nın tipleri Mister Magoo'lar, GeraJjd Mac Boing Boing'ler bir zamanların Miki Faresinden açılan yerı doldurdular. iki Fare'nin yeri gerçekten çok önemliydi. Dünyanın "Şarlo" kadar sevdiği bu tip hemen hemen her memleketin vatandaşlığına kabul e- dilmişti. Ona Almanyadâ —Michael Maus, Fransada Michel Souris, Ja- ponyada Miki Kuchi, Yunanistanda Disney'in cinenıascope canlı - Seyredenlerin boynu tutuluyor 32 Mikel Mus, İsveçte Musse Pigg, Or- ta Amerikada El Raton Miguelito di- yorlardı. Beyaz perdede onbir yıl de- vamlı görünmüş; — çiftçi, — müzisyen, kâşif, yüzücü, kovboy, mahküm, şo- för, balıkçı, futbolcu, dükkâncı, ici, boksör, sihirbaz, — avcı, hafiye, terzı v.s. olarak çile doldurmuştu. Arıstokrası ile alay ettiği —için Yu- goslav sokulmamış, azi Al- manyası ordusunu karikatürize etti- ği için Hitler tarafından yasaklan- mıştı. Miki are (Mickey Mouse) "Şarlo" ile birlikte XX. Asrın en tipik şahsiyeti idi. Walt Disney, düzensiz dunyanın zalimcesine ezdiği insanla- rın isyanını Miki ile sembolize ediyor- du. İyi kalpli Miki bütün beşeri huy- lara sahipti. erine göre sinirlenir, etrafı kırar geçirirdi. Disney fılmlerı adeta çağının aynasıydı. Küçük in- sanların davranışlarını kahramanla- rında aynen yaşatabiliyordu.. Disney'in çağının — adamıyken ya- rattığı en tipik eserlerden biri de "The Three Little Pigs - Üç Küçük Domuz" idi. 79. yılında Amerika ekonomik kriz, geçirirken. açlık korkuyu bir kötü kurt allegorısıyle vermiş, temeli sağlam bir ev yı tek çare olarak göstermişti. If lâsların, işsizliğin alıp yürüdüğü bir devirde, başkan Roosevelt Amerika- lılara bırbırlerıne destek olmalarını, ümitlerini kesmemelerini — tavsiye e- derken "Koca Hain Kurttan Kim Korkar" adlı şarkı memleket boyun- ca dilden dile dolaşıyordu Bir çocuk masalından meydana — getirilen film başı dertte ülkenin inanç kaynağı ol- muştu. 1928-39 yılları arasında — altın ça- yasayan Disney'in konuları özlü olduğu kadar tekniği de sağlamdı. Filmlerinin belli bir dramatik kuru- resmi: "Lady'nin Aşkı" Walt Disney Farelerin Dostu luşu vardı. İki karşıt kuvvet tanıtır, bunların çatışmalarından doğan bir sürü karışık hâdiselerden sonra bek- lenmedik bir neticeye varırdı. Disney ses ve daha sonra da rengi sinemada ilk defa ustalıkla kullanabilenlerden- dir. Fon muzıgım görüntülere uydur— ma metodu “micke ey - mousing" diye tanınmış, birçok sinemacı tarafından ornek a]ınmıştı Devamlı hareket kurulan — filmlerinde renkler bıle hıkayenın gidişine g:öre daima değişir. 1938 yılında "Snow White and the Seven Dwarfs - Pamuk Prenses ve Yedi Cüce" Walt Disney'in sanatı- nın zirvesine çıktıktan sonra inmeğe başladığı ilk Aadımdır. Bu ilk uzun film denemesinde hicvi, karaktertah- lilleri, nüktedanlığı, yerini roman- aşırı iyimserliğe bırakmaya yüz tutmuştu. —Hikâyelerini gerçek dışı tiplerle anlatırken filmlerine insanı okması da on başarısızlığa Ö- türen yollardandır; Bu du a can- lı-resimlerin özü olan stılızasyon bı- rakılıp realizme bir dönüş yapılıyor, halbuki ne kadar ustalıkla yapılırsa yapılsın, elle çizilen — insanlar hare- ettikleri zaman stiller kadar te- sirli ve inandırıcı olamıyorlardı. "Pa- muk Prenses ve Yedi Cüce" muhte- vada da hafifleşmenin — bir miydi. Günlük meseleler manların yerini masallar alıyordu. "Pamuk prenses ve Yedi Cüce"- nin ticari başarısı arkasından ben- zerlerinin ortaya çıkmasına sebeb ol- du. Sırasıyla, "Pinocchio", "Dumbo", "Ali Harikalar Diyarında", "Kül -Kedisi" gibi canlı - resimlerde Walt Disney'in masal anlatma tekniği ka- lıplaştı ve katılaştı. Konulârı ve kah- ramanları "Streetype"lar haline gel- di. Eski canlılığını, — yaratıcılığını AKİS, 5 — ARALIK 1957
