27 Ağustos 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 14

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Topraksız çiftçi topraklandırıldı Hedefi beğenmediğiniz geçen devir gösterdi iddia ettiği gibi, eski idare bu mev- zuda hiç bir şey yapmamış değildir. Bir defa harekete geçmek şerefi ona ait olduğu gibi, teşkilât kurulup, ko- misyonlar faaliyete geçirilmeye baş- layınca her sene dağıtılan arazinin miktarı da seri bir tempo ile artma- ya başlamıştır. oprak tevziatını ifa etmekle va- zifeli komısyonların adedini arttır- mak, daha geniş sahada faaliyet gös- termek, dağıtım işine sürat kazan- dırmak için elbette iyi olmuştur. Fa- kat sadece adet arttırmak çok fazla bir şey ifade etmiyebilir. Bunun ya- nında komisyonların verim kabiliye- tini de arttırmak gerekir. Elemanla- rını iyi seçip, siyasi tazyiklerden de kurtarmak gerekir Kuruluş ve onarma kredisi mese- lesine gelince: Hiç bir şey yapmadığı alabildiğine iddia edilen eski iktidar, mevzuda faaliyet gösterdiği 25 sene içinde 2,8 milyon lira kredi ver- miştir. Bu devre zarfında toprak a- lan aile adedi 18.857 dir. Yeni ikti- darın 4,5 senesinde, 180 bin aileye verilen kuruluş Ve onarma sermayesi sadece 9,4 milyon liradır. Bunun i- kincisi lebine övünülecek bir tarafı olmasa gerek. Konuşmanın bir yerinde "... iç is- kân mevzuu geniş anlamiyle - hem de geniş anlamıyle - tahakkuk saf- hasına girmiş bulunuyor." denmek- tedir. Bu mevzuda çok fazla bir şey istemiyoruz. Şimdilik bir tek sorunun cevaplandırılması — bizi .. ziyadesiyle - elbette müsbet olursa - memnun edeçekti Maliye Banka ve emisyon hacmi Başbakanın — tertip ettiği nevi şah- sına münhasır basın toplantısında iktidarın, şimdilik, hoşnut bulunduğu gazete sahip ve başyazarlarının kar- şısına çıkarılan Genel Müdürler ara- sında Merkez Bankası Genel Müdü- rü de vardır. Genel Müdür "Para du- rumumuz ve Merkez Bankasının ça- lışmaları" hakkında izahlarda bulun- muştur. Maaleseft hemen kaydetmek zorundayız ki, bize göre, bu izahlar da ikna edici olmaktan ve hakikatle- ri ifade edevbulunmaktan çok uzak- tır. Genel Müdürün paramızın bu günkü vaziyeti, Merkez Bankamızın son vaziyeti hakkında izahlarda bu- lunması ne kadar tabii olacak idiyse, bunları bırakıp 1938 lerden, 1947 ler- den bahsetmesi o kadar garip olmuş- tur. Diyelim ki eski idare hatalı ve yanlış bir polıtıka takip etti. Yapı- lacak iş, o zamanda da yapılmıştı diye, bugünün hatalarını ve yanlış- larını mazur veya hafif göstermeye çalışmak mı olmalıdır? Yoksa eski- den yapılan hatalardan ders alıp on- lara tekrar düşmemeğe gayret et- mek mi olmalıdır Bu izahlar sırasında da bol bol maziden bahsedilmiştir. Hâl, bahse- dilemez hale gelince, hemen her türlü meselede ve her türlü mevzuda, mazi, bir şeyler söyliyebilmek için, yegâne vasıta haline gelmiş bulunuyor. Fa- kat bu usul faydalanmayı umut eden- lere zarar getirmekten başka bir şe- ye yaramamaktadır. Kafalarda, ister istemez, "demek — bahsedebilecekleri pek bir şey yok, hep maziye yükle- niyorlar" kanaati kök salmaya baş- lar. Yoksa bu gun durum hakikaten bu hale geldi mi? Ölçüsüz emisyon Genel Müdür 1950 yılından evvelki iktidar devrinde ölçüsüz bir emis- yon politikası güdüldüğüne dikkati 1938 de 200 milyon olan artarak 1947 d yükselmiştir. - 1947 de tedavüldeki banknotların miktarı 888,4 milyon- du - ve bu devrede milli istihsalde m bir duraklama vardır. Üzerinde durulan 1938-47 devresi normal bir devre olsa. Genel Müdür mütalâaları- nın bu noktasında her halde daha ko- laylıkla- haklı olabilirdi. Fakat unu- tulmamak gerekir ki bu yıllar her türlü imkân ve şartlariyle tam mâ- nasiyle anormal bir devredir. İki mühim nokta İzahların 1950 den sonraya en kısmında başlıca iki nokta üzerinde durulmuştur: yon hacmi ve hazinenin Merkez Ban- kası ile olan münasebetleri. Genel Müdür birinci noktaya ait izahlarına esas olarak 1951-1954 yılları arasın- daki devreyi almıştır. Bu devre es- nasında meydana gelen kabarma 400 milyonu bile bulmamıştır. Halbuki yi- ne ayni devre zarfında gayri safi milli hasılada 4 milyarlık - 12 16 - mily, - bir artma olmuştu - 1951- 1953 yılları arasında milli gelır artışı 3,529 milyon liradır - . Burada deniyor ki milli gelir artmıştır. Bu, muameleleri ve dolayısiyle mübadele vasıtalarına olan ihtiyacı arttıracak- tır. İşaret edilen 400 milyonluk emis- yon kabarıklığı işte bu ihtiyaca teka- bül eden Ölçülü, mütevazi bir rakam- dır. Hayli Zamandır bu tez resmi be- yanların başlıca mesnedini teşkil et- mektedir. Diğer bir takım meseleler mevcut olmasa, 1953 yılı sonuna ka- dar olmak üzere, bu iddia haksız sa- yılamaz. Ne var ki bu devre esna- sında Toprak Mahsulleri Ofisinin ha- zine/kefaletini haiz bonolarının mik- tarı gün geçtikçe- kabarmış, Nisan 1955 te kabul edilen bir -kanunla Ofi- sin 650 milyon liralık dalgalı borcu hazinenin Merkez Bankasına borcu halinde dondurulmuştur. 21 May 1955 tarihinde Merkez Bankası 1548 milyon liralık Hazine bonoları ve ha- zine kefaletini haiz bonolara malik- ken bir hafta sonraki vaziyet hülâsa- sında bunun 996 milyona düştüğü görülmektedir. Bunu dalgalı iç borç- lardan da takip etmek kabildir; Ni- san ayı başında 1.800 milyon olan bu borçlar Mayıs sonunda 663 mil- yon azalarak 1136 milyona düşmüş- tür. 1953 yılı sonunda senetler cüz- danı 1.990 milyon lira olup bunun 1.440 milyonu hazine bonoları ve an- cak 549 milyonu ticari ve zirai senet- ler idi. Emisyonun ülülük veya mütevazilik ile içli bir alâkası olma- dığı görülmektedir. Genel- Müdür 1953 yılından sonraki devirden ve taallük mühi.m ğ- T AKİS, 27 AĞUSTOS 1955