20 Ağustos 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 14

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA kes daha salim, daha emin düşünmek bir netıceye varmak imkânını bula- cak, eger siz dava ve iddialarınızda haklı iseniz, akü için yol bir olduğun- dan, bunun size sağlıyacağı faydalar, Ahmed Eminlerden umduklarınızdan daha çok, ama pek çok fazla olacak— tır. Davasına güvenen bunu yapabil- melidir... Çalışma Hayat pahalılığı ve işçilerimiz pahalılığının sebebi istihsa- yeter miktarda omayışı, ya- hut kalitesinin düşük oluğudur. İs- tihsalin kemıyet ve keyfiyetçe duşuk- lüğü ise pek çok faktörlerle ilgili o- labilir. Tabit kaynaklar sermaye zen- ginliği, teknik bilgi ve teçhizat, ka- lifiye emek bunlar arasındadır. Hayat etakip olunan iktisadi politikanın ne- ticesi olarak da pahalılaşabilir. Tatili kaynakları bol, iklim şartları genel .olarak müsait, istihsalin her İM ba- kımdan da gelişip artmasının imkân- sız olmadığı bazı memleketlerde de hayat pahalılığı hüküm sürebilmek- tedir. Bugün memleketımızın durumu buna uygun gözükmekte Diğer taraftan hayat pahalılıgının, daha tok, iktisaden geri kalmış memleket- lerde görülmesi de sebepsiz değildir. İktisaden az gelişmiş olmak bir ta- kım şartların bir araya gelmesının neticesidir. Bunlar arasında kültür, zıhnıyet gibi mânevi faktörlerin öne- mi çok buyuktur Bugün memleketl- iniz heni ktisaden geri kalmış memleketlerden sayılıyorsa, bunun se- bebi iminde, tabii servetlerının azlığında, topraklarının yetersizliğinde yahut verımsızlıgınde aranmamalıdır. Bizim başlıca geri- lik sebebımız, zihniyet ve kültür nok- sanlığımız ve bunlarla yakından il- gili olan teknik yetersizliğimizdir. z bu durumun mesulleri, tarı— hi sebepleri gözden kaçırmama rekmekle beraber, yine kendımızmdır Az gelişmiş olmanın sebepleri belli o- lunca, bundan kurtulmak isteniyorsa, yapılması ge reken iş en süratli şe- kilde bunları birer birer ortadan kal- dırmak olmalıdır şte bu. noktada geregı kadar sur 'atli gidememekte- yiz. — Geriliğimizin devamında bu sür'at noksanlıgının rolü büyük ol- maktadır. Hayat in - Ilerleme, ınsana kıymet vermekle olur. Yer yüzünde her türlü faalıye- tin, her turlu gayretın gayesi ınsan— İnsanları daha hür, daha e daha rahat yaşatmak gayelerıne yo— nelmemiş gayretlerın hiçbir manası ve kıymeti yoktu Kültür, zıhnıyet ve teknik-genli- ğimiz bıze şok pahalıya mal olmak— tadır. Bundan kurtulmak istiyoru Kurtulma için de yüz elli. yıldır gay- ret halındeyız Gayretlerımızın sür'ati ve neticesi Cumhurıyetle bırlıkte art- mıştır. Alınan yol hiç de mak- la beraber, bazı meselelerde yapabıl— diklerimiz ne yazı olmuş- tur. Maksadımız bunları burada bi- Banka İkramiyeleri S unu kabul etmek lâzımdır ki 5 ne devletin zengin müessese- leri, enerjik faaliyetleri, zengin programı ve ne de hususi teşeb- büslerin gıpta edilecek gayretleri üyük sermaye plasmanları, halk desteklemedikçe - hiç biri buyuk bir mâna ifade etmez., Şek- il ne olursa olsun halkın şu veya bu şartlarla İştiraki sağlanmadık- ça meselâ bir sosyal sigorta mev- zubahis olamaz. O halde sosyal bir davanın hal- linde bu dâvanın mahiyet ve şümu- lüne uygun vasatın, yani halkın buna müzaheretinin temin edilme- si meselesidir. Sosyal Ur kalkınma plânı mı mevzubahistir. O halde bu plâna milletçe iştiraki temin ede- cek vasatı hazırlamak lâzımdır. Bu vasat yani halkın müzahereti onan plâna ınandırılması ile müm- kündür. inanacak, o plânı cazip görecek ve ona bilerek, isti- yerek katılacaktır. Bir çok mem- leketlerde, demokrasi kurulamıyor, veya yurutulemıyorsa bunun sebe- bini halkın bu inancının, bılgısının olgunlaşmamış ve binaenaleyh mü- zaheretin tam temin edılememış olmasında aramak lâzı nun gibi para bırıktırmek, biriktirilen parayı bankalarda bi- riktirerek bunu millf iktisadın in- kişafında kullandırmak da muay- yen bir kültür, muayyen bir İkti- sadi seviye meselesidir. Bu plana halkın müzahereti ancak bu sevi- yenın temini ıle mümkündür. Uzun man ihmal edilmesi, servetle— rının kıymetlendırılememesı yü- zünden hayat seviyesi yükseleme- miş, pazar ekonomisi gelişememiş, memleketimizde tasarruf terbiyesi maalesef çok kısır kalmıştır. İkti- sadi hayatımızdakı bu durgunluk anka sali müesseselerin leketımıze Intıkalını de gecik- tırmış faiz hakkındaki dint telâk- kiler para İşletmesini sekteye uğ- ratmıştır. Memleketimizde ilk banka 1845 te tesis edilmiş olmakla bera- ber, ancak milli bankaların kuru- luşundan sonradır ki, bankaları- mız mevduat toplamak için halkı- mızın ihtiyaçlarım, heveslerini tet- kik imkânım bulmuşlar ve halen mevduat celbi ıçin tertiplenen İk- ramiye plânları bu bakımdan bü- yük faydalar saglam ıştır. Mahdut da olsa halkın muay- şılan bu planların bugün para ma- liyetine müessir olmadıgını etmek güçtür. Ancak diğer taraf- tan, bugün bankalarda toplanmış mevduat yekünu ile ikramiye plân- Dr. Kemal BEKATA larından önce mevcud mevduat göz önüne alınırsa ve mevcut mev- duatın bugün iktisadi hayatımızda oynadığı rol kıymetlendırıl ırse, pa- ra maliyetindeki yükselm ehve- ni şer olarak kabul e mek lazım dır. Unutmamak gerekir ki bu, halkımız da biraz geç kalmış bir tasarruf terbiyesinin de önderliği- ni etmiş ve etmektedir. ağıdaki cetvel mevduattaki gelişmeyi vuzuhla göstermekte- dir: Mevduat 1940 286 milyon 1941 402 1942 475 1943 463 1944 556 1945 579 1946 736 1947 827 1948 996 öi 1949 986 l 1950 1.230 v 1951 1723 t 1952 2.252 1958 2.960 1954 2.3605 99 Bu muazzam artmada halkın müzaheretini temin eden ıkramıye planlarınn buyuk çapta dığı mak bızce safdıllık olur Memleketımızde Bankalarda para biriktirme terbiyesinin henüz tam teessüs etmediği göz önüne alınır ve bu arada para piyasasın- daki gelişmeye mukabil banka fa- izlerinin kanunen tahdit edilmiş bulunması ve nihayet bir çokları- mız nezdindeki faiz aleyhindeki di- ni terbiye buna ilâve edilirse ban kalara para çekebilmek için hem mıll” sosyal bir dâvanın tahakku- unu temin edecek ve hem de hal- kın temasıma muzaheretını sağlı - yacak, halkı tasarrufa sevkedecek usullere planlara baş vurulması zarureti kendini göste- rir. Halen bankaların ikramiye plânlarını ve ona verilecek yeni şekli tetkik ve tesbıte ugraşmakta olan Banka ele aldığı ve gerekse sosyal gelişmenin bırıncı şartı olarak ti- ne sürülüp Birleşmiş Mületler Sta- tusunde hükümleştirilerek öne sür- düğü mesken davası üzerinde dur- makt: ad Me l eketimiz i ıçın bu gıbı plân- ların hazırlanırken göz önüne alın- ması gereken hususlar pek tabii olarak şunlar olacaktır. Ikramıye 1 — Para maliyetine müessir olmasın; AKİS, 20 AĞUSTOS 1955